1 Karol en Halina een levenslange vriendschap Somberheid over economische situatie en over slagvaardigheid van kabinet Politiek buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen buitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnenhofbuitensteBinnen: VERTRAGING DOOR TEGENSTELLINGEN IN COALITIE Partij Parlement BINNENLAND/ BUITENLAND LEIDSE COURAN ZATERDAG 26 ME11979 PAGINA 9 OPAl Ria Beckers, de veer tigjarige leidster van de PPR-fractie in de Tweede Kamer, heeft niet alleen een aardige echtgenoot, maar ook een vaste vriend. Denk nu niet gelijk „olala", want de grap is, dat zij de man in kwestie nog nooit heeft gezien en niet eens weet hoe hij heet Zij kent hem al leen maar uit anonieme brieven, die hij haar met de regelmaat van de klok stuurt. Ria kan daar smakelijk over vertellen, want ze vindt het eigenlijk best leuk, zo'n stille aanbidder. „De brievenstroom van mijn vaste vriend, want zo noem ik hem, i$ vo rig jaar zomer begon nen", vertelde Ria ons deze week. „Het zijn hele lieve brieven, vol met allerlei compli mentjes en raadgevin gen. Aan het hand schrift te oordelen, gaat het om een be jaarde man. Misschien woont-ie wel in het be jaardencentrum vlak bij m'n huis in Oegst- geest". OPA 2 „Wat hij schrijft is soms echt ontroerend, maar er zijn ook pas sages, waar ik ontzet tend om moet lachen. Laatst, toen er een stukje van een Kamer debat op televisie was uitgezonden, schreef hij: „Ik heb je weer ge zien in de Kamer. Je zat weer naast je opa". Schitterend, zo'n op merking! Daar bedoel de hij Leo Jansen mee, met z'n halve kale hoofd en die grijze baard. O ja, hij schrijft ook wel eens over m'n kleren en over m'n houding in de Kamer. Dat gaat dan in de trant van:„Die kleren stonden je goed, maar je moet wel je buik een beetje meer inhou den, want anders den ken de mensen mis schien dat je in ver wachting bent". Ik heb trouwens tij dens de verkiezing scampagne in 1977, ontzettend veel com mentaar gekregen over m'n haar. Overal waar ik kwam kreeg ik te horen, dat het te lang was, dat het me niet stond en dat ik het dus maar af moest knip pen. Daar kreeg ik ook brieven en zelfs tele foontjes over. Ik werd er gek van. Uiteindelijk heb ik het toen maar afgeknipt en inderdaad, sindsdien heb ik er nooit meer iets over gehoord". RECEPT Afgelopen woensdag heeft de Koningin on der feestelijk vertoon het nieuwe, twintig ver diepingen tellende ge bouwencomplex van de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken in het hartje van Den Haag officieel in ge bruik gesteld. Uiter aard in aanwezigheid van de beide bewinds lieden De Ruiter en 7iegel, hun beider taatssecretarissen en ten hele ris genodig den. Al die hooggeplaatsten (en later ook alle amb tenaren die in de twee ministeries werken) kregen op die ochtend in de grote hal van het gebouwencomplex een pakje koekjes aangebo den. Het ging hierbij om twee soorten bak sels, vernoemd naar de beide departementen: Justitiaantjes en Bi- zaantjes. De recepten voor deze banketbakkerswaren stonden in een keurig handschrift op een groot bord vermeld. Nou ja, recepten Het staatshoofd en haar gevolg wierpen er eerst een verbaasde en daarna een glimlachen de blik op. Het bleek te gaan om typische staaltjes van ambtena- renhumor. Leest u maar even hoe bijvoor beeld de „Justitiaant jes" bereid dienen te worden. Benodigdheden: 100 gram boter op het hoofd, 100 gram melig heid, 100 gram beleids voornemens (desnoods van vorig jaar), 3 gram zout in de pap, 1 ei van Columbus en 150 gram versnipperde strookjes met de aan duiding „spoed". Voor het wegen van de hoe veelheden gebruike men de weegschaal van Vrouwe Justitia. Haal de boter van het hoofd, snijdt daar met het zwaard der gerechtig heid een stuk af, meng het met de meligheid en voeg de beleidsvoor nemens, het ei en het zout toe. (De pap, waar het zout in zat, kunt u aan uw collega's voe ren). Goed roeren en af en toe een handjevol spoedstroken in het mengsel verwerken. Vouw het deeg zo lang als het breed is en laat het vandaag rusten. Snijdt er de volgende dag 40 Ruit(er)vormige koekjes van en bak ze goudeerlijk. Zo krijgt u verrukkelijke koekjes van eigen deeg! HEMEL Wat een mystiek en wat een verwarring! Woensdag aan de voor avond van Hemel vaartsdag moest pre mier Dries van Agt voor de derde achter eenvolgende week de gast van de Tweede Kamer zijn om maar weer eens opheldering te verschaffen over zijn heilsplan: Bestek '81. En opnieuw ademde dit debat een sfeer van mystiek, de behande ling van een heilsplan vlak voor Hemelvaarts dag waardig. Gelooft Van Agt er nu wel of niet in, was de vraag van oppositieleider Joop den Uyl. Nou, we kunnen gerust zijn: het geloof van Dries is nog rotsvast Alle sombere voorspellingen ten spijt blijft Bestek overeind, zei Dries. En het is he lemaal niet nodig die sombere rapporten o- penbaar op tafel te leg gen want die bevatten toch niks nieuws. Daar mee werd dan gedoeld op een rapport van een dure club ambtenaren die de vier A-zen uit dit Kabinet als geeste lijke vaders van Bestek "81 (Andriessen, Van Agt, Albeda en Van Aardenne) van advies dient Nu had Joop in zijn tijd ook zo'n club en hij zou hun rappor ten wel altijd openbaar gemaakt hebben. Ten minste dat beweerde hij woensdag. „Om de donder niet", zei Dries. Maar Joop hield vol en gaande weg verzwakte Dries' ferme uitspraak tot twijfel.... Totdat een bode als een reddende engel met een briefje naar de ministerstafel rende alwaar op het zelfde moment de tele foon ging: de altijd waakzame ambtenaren souffleerden hun mees ters en Van Agt her won het geloof in de juistheid van zijn han delen: „Er kwam zoé ven een bericht uit de hemel dat luidt: de heer Den Uyl heeft on gelijk; hij heeft als for mateur een dergelijk rapport openbaar ge maakt en niet als mi nister-president. Ik had dus toch gelijk",aldus Van Agt. „Dan hoop ik dat de hemel u verder bijstaat. U zult het no dig hebben wenste Joop zijn opponent toe. „Dat hoop ik ook",rea geerde Dries, „maar als de hemel zich aldus blijft gedragen zal dat u best eens tegen kun nen vallen. De paus en de actrice (Van onze correspon dent Piet Tummers) Rome Begin juni verschijnt bij de uitge verij Schneekluth in München een boek over paus Johannes Paulus II, van de hand van de in Rome wo nende Poolse journalist Stefan de Andreis en zijn vrouw Marcella Leone. Een Nederland se vertaling is in voor bereiding. Stefan de Andreis werkt als spe cialist voor Vaticaanse aangelegenheden voor het Italiaanse opini- weekblad Panorama. Ten behoeve van zijn boek verrichtte hij grondig speurwerk in zijn geboorteland, waar hij sprak met tal van familieleden en oude bekenden van de paus. Een hoofdstuk is ge wijd aan een vroeger jeugdvriendinnetje, de thans 57-jarige actrice Halina Krolikieuwicz Kwiatkowska. Zij is de frote ster van het 'tary Teatr in Kra kow, de stad waar kar dinaal Karol Wojtyla woonde totdat hij in oktober 1978 tot paus werd gekozen. Uit het boek publiceren we hierbij, exclusief een samenvatting van het hoofdstuk over Halina. Zeker, paus Wojtyla is iclfs verliefd geweest en het meis je dat hij liefhad is nu 57 jaar. Ze heeft een desastreus huwelijk achter de rug en heeft een dochter van 33 jaar. Het onderwerp van Wo- jtyla's liefde heet Halina Krolikiewicz Kwiatkowska, een bekende Poolse actrice, nog altijd de grote ster van het Stary Teatr in Krakow. In haar jeugd was ze bekend om haar schoonheid. Ze had donkerbruine ogen onder zwarte wenkbrauwen, die haar gezicht een mysterieuze uitdrukking gaven. Het is niet eenvoudig om in Polen de liefdesgeschiedenis te reconstrueren die paus Wo jtyla beleefde in de tijd, toen hij nog niet volwassen was en nog geen roeping voelde voor het priesterschap. Er wordt verlegen gezwegen, getuigen worden achtergehouden, er wordt slechts binnensmonds gemompeld, maar tenslotte krijgen we toch een aantal ondubbelzinnige, fragmentari sche maar gelijkluidende ge tuigenissen bij elkaar. „Als schrijvers van dit ver haal zijn we ons ervan be wust, dat we de hand hebben gelegd op een deücate ge schiedenis". Deze heeft zich merendeels afgespeeld tegen de dramatische achtergrond van het Polen aan de voora vond van de Tweede Wereld oorlog en het begin van de bezetting door de Nazi's, die zeiden: „Wij zijn de bazen en de Polen zijn slaven, die ons moeten dienen". Karol Wojtyla, aldus het ver haal, was een 14-jarige gym nasium-scholier. Hij droeg kortgeknipte haren en was zeer godsdienstig. Elke mor gen ging hij stipt om zeven uur ter communie in de paro chiekerk van Wadowice. Halina zat twee klassen lager, was levendig en lieftallig en droeg lange zwarte haren. Zij was de dochter van de direc teur van het staatslyceum Wa- dowity. Zij zagen elkaar vaak, ook 's zondags in de kerk. Ze begonnen elkaar te groeten, eerst met een glimlach en daarna ook met twee woor den. Schoolkameraden herinneren zich, dat hij erg verlegen was. Het heeft lange tijd geduurd, voordat hij alle moed bij el kaar schraapte en vroeg, of hij haar boeken mocht dra gen. „Graag", antwoordde ze, en vanaf dat ogenblik raakten ze met elkaar bevriend. Bozena Skurnicka, een jour nalist uit Krakau, die enkele jaren geleden naar Warschau is verhuisd, vertelt, dat ze sa men met elkaar opliepen, hand in hand, langs de oever van de Skawa, waaraan Wa dowice ligt. Voor zijn Halina liet hij zelfs het voetbalelftal van de parochie in de steek, waardoor hij zich de woede van zijn clubgenoten op de hals haalde, omdat ze hun doelman kwijtraakten. Als de leerlingen van de school naar Andrychow in de bergen wandelden, zagen ze Karol en Halina altijd druk babbelend zij aan zij lopen. Niemand twijfelde er aan, of het was menens met die twee. Hoeveel liefdesgeschiedenissen zijn aldus begonnen? Zo be gon ook die van Karol (of Lo- lek, zoals zijn vrienden hem noemen, of Lolus voor zijn familie) en Halina. Zo'n ge schiedenis zou onopgemerkt zijn gebleven als Karol niet Karol Woytila was, oud-aart sbisschop van Krakau, thans paus van de Roomskatholieke kerk, plaatsbekleder van Christus en opvolger van Pe trus, de eerste der apostelen. Het tweetal was niet alleen altijd samen op weg van school naar huis, ze spijbel den ook wel eens onder dui zend uitvluchten. Samen wer den ze ook lid van het toneel- groepje van het gymnasium in Vasowice. Kazimierz Forys, leraar Latijn aan de Wadowity, herinnert zich, dat Karol altijd de rol van koning wou spelen. Hali na van haar kant gaf zich al tijd op voor de rol van konin gin. Toen in 1937 in de parochie zaal het stuk „Sigismond Au gustus" van Stanislas Wyspi- anski werd opgevoerd, slaag de Karol er in de hoofdrol te bemachtigen. Het was de rol van de laatste koning uit het huis Jagello onder wie Polen zijn grootste bloei beleefde. Halina kreeg de rol van prin ses Barbara Radziwill, de protestantse vrouw van de katholieke soeverein, die hij voor de Landsdag verdedigde, toen deze eiste, dat hij haar om godsdienstige redenen moest verstoten. Tijdens een van deze voorstellingen gaf hij Halina een kusje op haar wang. Schertsend en met een blik van verstandhouding noemde hij haar „krolik" (ko nijntje), tevens een afkorting van haar voornaam „Krolikie wicz". bezetting zagen ze elkaar weer. Karol was alleen ach tergebleven. Zijn vader was overleden. Hij moest een baantje zoeken, enerzijds om te leven, anderzijds om te ontkomen aan de arbeidsinzet in Duitsland. Hij vond werk als arbeider in de chemische fabrieken in Polen van het Belgische Solvay concern. Ook Halina was intussen met haar familie, die getroffen was door de oorlog, terugge keerd naar Krakow. Een oude vriend van de Wojtyla's, ly ceum-leraar Mieczyslaw Kot- larczyk uit Wadowice, werd met zijn familie door Karol Wojtyla uitgenodigd om zijn intrek te nemen aan de Ty- nieckastraat in Krakow. Mieczyslaw Kotlarczyk was een groot toneelliefhebber. Zijn huis was door de Duit sers gevorderd. In huize Wo jtyla werd toen het fameuze Volkstheater geboren, dat in het Gouvernement-Generaal, zoals de Duitsers hun Poolse kolonie noemen, de cultuur en traditie van Polen levendig wilde houden. Behalve Karol Wojtyla en prof. Kotlarczyk verzamelden zich in de Tynieckastraat de toneelschrijver Tadeusz Kwi- atkowski, de huisvriend Juli- usz Kydrynski en drie aanko mende actrices: Danuta Mi- chalowska, thans directrice van de toneelacademie van Krakow, Kruystyna Debows- ka, negen jaar geleden na een succesvolle toneelcarrière overleden aan kanker, en Ha lina Krolikiewicz. Op dat ogenblik wist Karol nog niet dat Halina inmiddels eeuwige trouw had gezworen aan Jacek Stwora, thans jour nalist in Krakow. Jacek was een sympathieke jongeman, vrolijk en vol ondernemings lust, die in de eerste dagen van de oorlog uit Polen was gevlucht in een poging om zich aan te sluiten bij het vrije Poolse leger in Enge land. Verzet Krakov De platonische idylle werd onderbroken toen Lolek een briljant eindexamen gymnasi um aflegde en met zijn fami lie verhuisde naar een een voudig appartement aan de Tynieckastraat 10 in Krakow. Karol Woytila ging filosofie studeren aan de universiteit. De twee jongelui verloren el kaar tijdelijk uit het oog. Begin 1940 tijdens de Duitse Ook Karol en Halina kozen de zijde van het gewapend verzet tegen de Nazi's, maar dan in Polen zelf. Karol be gon Halina bloemen te sturen. Hij las haar ook voor uit zijn gedichten, allemaal de mens en de menselijke waardigheid tot onderwerp hebbend. Maar nooit sprak hij een woord te veel, ook niet de woorden waarop Halina misschien lang heeft gewacht: „Ik hou van je". Jacek Stwora was intussen op zijn weg naar Engeland in een Spaans interneringskamp terecht gekomen. Tadeusz Kwiatkowski begon Halina het hof te maken. Inmiddels had Karol Wojtyla contact ge kregen met Jan Tyranowski, een vrome kleermaker die zijn priesterroeping heeft be ïnvloed. Na enige tijd te heb ben geweifeld heeft Halina zich tenslotte verloofd met Tadeusz. Het was een pover feest in een hongerende stad. Karol liet zich niet zien. Hali na moet toch verdriet hebben gevoeld bij de gedachte aan Jacek Stwora, die inmiddels uit Spanje was gevlucht en in Duitsland terecht was geko men. Enkele weken na' de verloving van Halina en Ta deusz begon Karol klandes- tien het seminarie van Kra kow te bezoeken. Was de al jaren latent aanwezige roe ping beïnvloed door de kleer maker Jan Tyranowski of door het ongelukkige einde van zijn onbeantwoorde lief de? Daarnaar gevraagd zegt Hali na, dat ze er jarenlang over heeft gepiekerd maar het ant woord nu nog niet weet Na de oorlog In 1945, na het einde van de oorlog, is Halina getrouwd met Tadeusz. Karol verscheen op de bruiloft, in toga en met de tonsuur. Een jaar later, toen hij al priester was ge wijd, gaf hij aan de voora vond van zijn vertrek naar Rome te kennen, dat hij graag voor het eerst van zijn leven een kind zou willen do pen. Dat kind was Monika, het dochtertje van Halina en Tadeusz. In de jaren na de oorlog heeft Halina Krolikiewicz Kwiatkowska veel succes ge had als actrice. Ze geldt als de (prima donna" van het Stary Teatr in Krakow. Ook treedt ze vaak op met de po litieke cabaretgroep Zelony Balowik. Haar oude vriend Wojtyla werd vaak uitgeno digd bij familiegebeurtenissen ook nadat hij in 1958 bis schop was geworden. Een aardige anecdote werd nog verteld door Bozena Skurnicka. Toen Karol in 1967 kardinaal was geworden en terugkeerde uit Rome, vroeg Halina hem: „Moeten wij je nu echt eminentie noe men?" Waarop de latere paus glimlachend antwoordde: „Haal nou geen grapjes uit, we zijn hier niet in het thea ter". Toen Halina eens de hoofdrol had gespeeld in „Les Liaisons dangereuses", van Choderlos de Laclos, werd na afloop een bos roze rozen zonder naamkaartje haar kleedkamer binnengedragen. „Dat zijn ro zen van de kardinaal", zei Halina onmiddellijk tegen haar kleedster. Uit Halina's dochter Monika is een fervente communiste gegroeid. Zij is als journaliste verbonden aan het atheïsti sche en anti-clericale week blad Argumenty in Warschau. DEN HAAG Alle tekenen wijzen erop dat politiek Den Haag een belangrijke maand tegemoet gaat. Vrijdag ging de ministerraad na veel geaarzel en lang touwtrekken akkoord met de inhoud van het z.g. 1 juli-pakket dat begin vol gende week bij de Tweede Kamer inge diend zal worden. Algemeen wordt ver wacht dat een deel van dit pakket tot gecompliceerde discussies aanleiding zal geven. Het resultaat van het beraad in het Catshuis is per slot van rekening een compromis, dat lang niet overal in de coalitie in dank wordt afgenomen. Al veel eerder was afgesproken dat per 1 juli de tweede fase van de korting op de stijging van de sociale uitkeringen zou plaats hebben. Tijdens het Kamerde bat over de voortgangsnota Bestek '81 zei CDA-fractievoorzitter Lubbers, dat ditmaal niet alleen de ontvangers van so ciale uitkeringen maar ook de mensen met hogere inkomens wat zouden moeten inleveren. Volgens Lubbers zou dat moe ten gebeuren in de vorm van aftopping van de prijscompensatie voor jaarinko mens van 50.000 en hoger. De CDA-leider kreeg voor dit denkbeeld wel enige steun van het kabinet, maar van andere kanten werd hij heftig be streden. De WD voelde (en voelt) hele maal niets voor deze „korting" voor de hogere inkomens, de PvdA evenmin. Vol gens de socialisten zou dat inhouden dat een aantal reeds afgesloten collectieve arbeidsovereenkomsten opengebroken zou moeten worden, „en waar blijf je dan". Ook de meeste organisaties van werknemers en werkgevers bleken niet voor het denkbeeld van Lubbers te por ren. Terwijl het Kamerdebat over de voort gangsnota Bestek '81 zich voortsleepte (het debat had al vóór Pasen afgerond moeten zijn, maar pas afgelopen woens dag kon de nota van de agenda afge voerd worden), gingen CDA en WD aan het bakkeleien over het aftoppingsvoor- stel. De PvdA zei vóór a'anpak van de hogere inkomens te zijn, maar ze wilde dat via de fiscale weg doen, een metho de die op verzet van het kabinet stuitte. Eind vorige week ging het gerucht lopen dat de WD desnoods aftopping zou ac cepteren maar dan voor de inkomens bo ven de 60.000 (om de middengroepen te sparen). Eer, paar dagen later werd een grens van 58.000 genoemd, maar daar nam het CDA geen genoegen mee. Minstens een deel van de CDA-fractie hield vast aan 50.000 (met een verwij- - zing naar de aftopping bij de ambtena ren: boven 45.000). Het kabinet bleef afwachten tot Lubbers en Rietkerk het (mogelijk) met elkaar eens zouden worden, maar dat bleek een illusie te zijn. Het kabinet moest daarom de Gordiaanse knoop zelf wel doorhak ken. Het werd de hoogste tijd dat het pakket op tafel kwam, want de betrokken wet sontwerpen moeten vóór 1 juli door de Tweede én de Eerste Kamer worden be handeld. Geen wonder dat in politiek Den Haag bezorgd over het gebrek aan slagvaardigheid in het kabinet wordt ge praat. Zoals elders in deze krant wordt gemeld, werd het aftoppingscompromis 55.000. Uit de eerste reactie van de WD bleek vrijdagavond dat zij dit compromis niet bevredigend vindt. Ock staat ze niet ach ter de concessie aan het CDA over de differentiatie in de korting op de sociale uitkeringen. Verscheidene maatschappe lijke organisaties reageerden ook al boos, onder meer de FNV en de Raad van middelbaar en hoger personeel. Verder is het de vraag of de hele CDA-fractie het compromis van 55.000 acceptabel vindt. Het kan volgende maand tijdens de par lementaire behandeling van het kabinet spakket dus nog wel gaan spannen. Of het kabinet in wezenlijke moeilijkheden komt moet nog worden afgewacht, mede omdat niet duidelijk is in welke mate het kabinet amenderingen van het pak ket zal accepteren. Voorshands mag men verwachten dat de WD het, ondanks haar bezwaren, niet op een kabinetscrisis zal laten aankomen. Uit eerder deze week door fractieleider Rietkerk gedane uitlatingen (in Elseviers Weekblad) zou men de bereidheid tot tegemoetkoming kunnen afleiden. Trouwens, het alterna tief van een kabinetscrisis zou de WD zeer slecht uitkomen, omdat ze dan waarschijnlijk weer in de oppositieban- ken. zou belanden. Bovendien is het zo dat de WD-ministers en staatssecretaris sen het vrijdag bereikte compromis in ei gen kring met kracht zullen verdedigen. Begroting Veel moeilijker wordt de vaststelling van de ontwerp-rijksbegroting voor 1980, een karwei dat het kabinet in de tweede helft van juni en de eerste helft van juli te wachten staat (als het kabinet er nog zit. en daar gaan we voorlopig van uit). De laatste rapporten van de economische deskundigen wijzen erop dat 1980 een bijzonder moeilijk jaar wordt en Bestek '81 nog intensiever .toegepast zal moeten worden. Het ziet ernaar uit dat er meer omgebogen zal moeten worden dan het kabinet vorig jaar voor ogen stond. Veel zorg heerst er ook over een ander moeilijk probleem: de abortuswetgeving. De vorige week door de bijzondere Tweede Kamercommissie gehouden hoor zitting heeft aangetoond, dat er zeer veel kritiek op het wetsontwerp van De Rui ter en Ginjaar bestaat. De CDA-fractie neemt een zeer aarzelende houding aan en de kans lijkt vrij groot dat de behan deling in de Tweede Kamer zeer lang zal duren. Het is dan ook zeer de vraag of dit wetsontwerp in de huidige kabinet speriode de parlementaire eindstreep zal EVERT MATHIES

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 9