Allemaal onvervalste .Kattekers', van
.Halfmannetje' tot .Huig de Homp'
AA
Torentje, torentje
klokkenkruid
Degelijk toneel van
studenten Duits
UI
X Ronald
^pcDonald
de Kinder
Show
Grepen uit de Leidse muziekgeschiedenis
'n BLOEMEN
GROET de
lr>nd,
t^ad/regio
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 23 ME11979 PAGINA 5
Cl
Jet zal best een rustig
jevoel geven als je een
laam draagt die door
liet al te velen wordt
;edeeld. Nou mag ik
rel met de achternaam
'ieters door het leven
noeten .maar als je de
1 "ederlandse
telefoonboeken
daaromtrent
•aadpleegt, word je,
jijvoorbeeld in Leiden,
jewaar, dat er
letrekkelijk weinig
lieden zijn die deze last
,|e torsen hebben. Er
:ijn veel meer
'ietersens. En zoiets
itemt mij tot een
:ekere voldoening
jevende gemoedsrust
Waar schijnlijk op het
gevoel ongemotiveerd,
iaar ik ben toch
iteeds weer lichtelijk
jerriteerd als ik
'ieterse of Pietersen
ord genoemd.
Natuurlijk, het loopt
ekkerder: Pieterse. Je
ïoeft niet meteen na
lie „s" te stoppen.
l
Haar zoals iedereen wil ik
iet Liefst niet in de grote
nassa ondergaan. Als je dan
,a Rivière heet. of Rebollo,
f Uhlenbeck, Verse,
s rfjordinou de Gouberville,
naa lallieux of Ignacio, nou, dan
uj jjwil je nog wel eens een
,j jjevreden glimlach op de
VO) ippen toveren. Doorgaans
snee vor(h men ^an n'et steeds
Dpgebeld, terwijl een andere
5ieterse wordt bedoeld,
t dit
l^Aïaar er zijn gemeenten
e v%eker in ons
s> ^verschijningsgebied,waarde
zopaamgeving tot buiten elke
proportie is gegroeid.
veWandaag leggen we de vinger
°lopdeKatwijkse
vatgemeenschap. Dat zou je net
Vele Katwijkers. of ze nu Rijstbuik. Plankebaas of Driekoek worden genoemd, zijn dagelijks nabii de
boulevard te vinden.
zo goed kunnen doen in
Rijnsburg of daaromtrent,
maar laten we ons nu
bepalen tot het aloude
Kattek. Daartoe ben ik in de
gelegenheid gesteld door een
publicatie in „Blokken weg",
personeelsorgaan van het
Marine vliegkamp
Valkenburg in Zuid-Holland.
Jawel. Blokken weg, u kent
dat. Heeft iets te maken met
het starten van afgeschreven
Neptunes. Maar een goed
blad is het, dat orgaan.
Daarin schrijft Jan de Reus
iets over Katwijkse namen.
Voor het merendeel ruik je
daarin het zilte van de zee,
de begrenzing van een schier
eindeloze plas. Maar nu komt
Op mijn omwegen door stad en land kom
ik graag mensen tegen. Elkfe morgen tussen
tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertel
len wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Het nummer van mijn geduldi
ge telefoon is 071-122244; u kunt dan naar
toestel 18 vragen.
het. Je zult toch maar een
Beelen, Van der Bent, Van
Duyn, Guyt, Hoek, Van der
Plas of Ouwehand willen
bereiken, zonder precies te
weten of je Jan, Gerrit,
Klaas of Sijmen moet
hebben.
Nu heeft Jan de Reus, naar
mijn gevoel, voor een
verhelderende documentatie
gezorgd. In een enorm stuk
poëtisch proza, dat ik
onmogelijk in z'n geheel kan
weergeven. Ik zal me moeten
beperken tot een indringende
greep. Zo begint De Reus:
„Als wij zo door Katwijk
gaan, dan zien we heel wat
namen staan. Maar er is
niemand die de mensen kent,
't zij Plug, Van Duijn of Van
der Bent".
„Want zoek je bijvoorbeeld
naar een Ouwehand, ze
sturen je van de ene naar de
andere kant Maar zeg je
dan:ze noemen ze Mook, dan
zeggen er duizend: O!,... die
ken ik ook". En dan gaat
Jan de Reus ,als in een epos,
verder.
„Zo heb je Spreeuw, de
Droekel en de Bokketul, de
Pikkert, Panjerman en Klaas
de Bul, De Boze
Paardevisser en Bart de Geit,
De VinkNoorlander en
Jaap de Stier, 't Diefje,
Meloks en Bas de Klap, De
Rot, de Billie en Dirk de
Lap, dez Pietel, de Mottege
en Dirk de Loe,
Snerrie.Kordijk en Piet de
Roe. Dikkebil en Golp en
Huig de Homp, Jaap Rijst,
de Vlo en Dirk de Tromp,
De Nijl, Huib 't Velen en de
Rietedak, De HulsHarlekijn
en Ootje Kak. Aai de Pruim,
Kwartje, Halfmannetje en
Maart de Knijp".
Zo kent De Reus honderden
bijnamen: Dirk de Fet,
Beretieter, en 't Mannegat,
Moedebije, 't Denkje en
Roggebroodgat. De Scheet,
Schuiten van Ons en de
Kerkebakker". De twaalf
stammen van Israel lijken in
het Katwijks te zijn omgezet:
Huig de Korst, Piet de
Bransel en Gore Wies, Leen
de Tiest, de Poepstaart en de
Brombeer, Toetman en
Koppetje en Klaas de Rook,
Piet Snuit, Driedelest en Aai
de Spook".
Ik zal van m'n leven niet
begrijpen waar de Kattekers
hun modus vivendi vandaan
hebben gehaald, zonder elke
dag met elkaar overhoop te
hoeven liggen. Immers de
vlooienpikken en
wespesteken liegen er niet
om. Gaat u zelf maar eens
na:„de Plentie, de Pieper en
Moeder Job, De Kater, Jan
de Woeb en Jan de Nui, de
Rijstbuik, de Plankebaas, de
Piejet, de Eenwals en Droge
Klaas, de Driekoek, Friese
Turf en Kale Nel". De
gewapende vrede, al eeuwen
lang, wordt in Katwijk
geschraagd door bijnamen
als De Poemes, Vijand en
Jansemie, Krentedouwer, de
Kropkaak, de Mannepik, 't
Olievelletje en Piet de
Schaarlip.En wat zou u
zeggen van „Piet hij je
Bollen, de Schrale, Kanjeniet,
Vara orgel (een snier, die
van recenter datum moet
zijn), Lapoor, Bang van Eten,
Koelekal, De Sieg, de Siet en
tot slot Huig de Rait"
Nog hoor ik Jan de
Reus nahijgen: De
Kum, Bonnie, de
Schrale, de Rijstbuik,
Jaap de Poes, Aai 't
Wel, de Bloemkool,
Frokkebijter... Er komt
geen eind aan.
Dagevos, dat vind ik
ook een heel mooie,
net zo goed als Oud
Kattek en Schragie
Wump. Je kunt er de
prachtigste
pseudoniemen uithalen,
als je een
langspeelplaat wil
uitbrengen. Zonder
meer: m'n
complimenten, Jan de
Reus. Hoe word je zelf
eigenlijk genoemd, zo
vlak in de buurt van
Scheefbakje, Kees de
Kier, Kuut en De
Huisbaas
h. Hazekamp
Ïreekt voor
DA-Wassenaar
5SENAAR Staatssecre-
Th. Hazekamp van Eco-
nische Zaken spreekt op
sdagavond 5 juni om acht
in het Dorpscentrum aan
Schoolstraat voor de afde-
Wassenaar van het CDA.
avond staat in het teken
de verkiezingen van het
•opees parlement, die twee
'er later zullen plaatsvin-
is gelegenheid tot dis-
TO !k
Dolle kinderpret
in Leiden.
Op zondag 27 mei a.s.
in de Stadsgehoorzaal.
*t Begint allemaal
om 14.00 uur.
chupommetje Horlepiep
,ij i
Frans Fens
zijn Poppentheater
Wereldberoemde
Clpwn
Ronald McDonald.
Dat wordt dus lachen
en genieten!
'nbezorgdc kinderpret voor
maar f 5,~ p.p.
kaarten verkrijgbaar bij het
McDonald's Hamburger
Restaurant cn op de
:rtoningsdag bij de kassa van
de Stadsgehoorzaal.
Allemaal naar
de Stadsgehoorzaal
op zondag 27 mei!
Mc Donald s
Ongewoon goed toor je geld.
Beestenmarkt 6, Leiden.
Na de brand in de stadhuis
toren anno 1573 was de voor
slag van vijf klokjes niet
meer te gebruiken. In 1577
besloot het stadsbestuur om
een nieuw carillon te laten
maken. Op 6 april van dat
jaar krijgt meester Hendrik
van Nuys opdracht om een
speelwerkmechaniek te ma
ken. Op de afgesproken da
tum, 12 september 1578,
komt het speelwerk per schip
in Leiden aan. Het wordt
voorlopig opgeslagen in de
Waag. Het weegt ruim 11.000
kilo. Boven de trommel van
het speelwerk wordt alles
precies op rijm verteld:
„Tot Hasselt in der stee.
bij Luyck, Henrick van
Nuyst,
door vier, wint en hamers
cracht
mij, die hier sta geree,
gesmeet heef', mette vuyst.
En sy uyt 't schip ontvracht
'tjaer Tseventich en acht
met vyftienhondert juyst,
september twaelve mee,
heb ick ter waegh ghebracht
swaert twee en twintich
duyst
tweehondert veertich twee.
We kennen daardoor de
naam van de maker van de
speeltrommel c.a., maar de
naam van de klokgieter ken
nen we niet. Het ligt voor de
hand om aan te nemen, dat
het Hendrik van Trier is ge
weest. Hij goot immers ook
de nieuwe luidklok en beide
heren hadden in 1570 in
Delft al samengewerkt bij de
beiaard in het stadhuis al
daar. Jan Janszoon Orlers,
burgemeester en geschied
schrijver van Leiden, roemt
het carillon van drie en twin
tig klokken, dat „soo harmo
nieus ende soet van geluyt is
als eenich voorslach ofte ac-
cordt in eenige gebruyrsteden
gevonden wert, gelyck alle
onpartijdige musicijnen zul
len oordelen." Van dat caril
lon is geen klok meer over
en dat komt niet door de
stadhuisbrand in 1929.
In 1599 zien we de toenmali
ge organist van de Pieters
kerk, Cornelis Schuyt naar
Alkmaar reizen „omme te
spreecken mitte clocgieter
ten eynde hij binnen deser
stede soude comen omme
met de heeren te spreecken
ten eynde een clocxken van
't voorslach valsch van
toon zijnde mocht werden
verandert." Hendrik Wegewa-
ert (want hij blijkt die klok
gieter te zijn) komt spoor
slags naar Leiden om te wer
ken aan „eenige doeken, die
in discoort waeren.Er klopt
kennelijk meer niet dan één
klok alleen. We mogen niet
denken, dat het werk niet
deugde, want een in de ze
ventiende eeuw landelijk be
faamd beiaardier als Pieter
van Rhynsburch speelt er tot
genoegen van de stad, haar
inwoners en collega's gedu
rende vele tientallen jaren
op. Tijdens de ambtsperiode
van beiaardier Cornelis van
den Heuvel besluit de stad
om het carillon te laten om
smelten. De opdracht daartoe
is door Pierre Hemony uitge
voerd en door Mammes
Fremy voltooid. De slagklok
van Hendrik van Trier bleef
gehandhaafd, want in 1764
spreekt de klokkenist van
Hoorn, Juriaan Spruyt er
nog over. De beiaard van
Hemony en Fremy omvatte
negen en dertig klokken en
dat betekende een uitbreiding
met anderhalf oktaaf. Déze
beiaard ging verloren bij de
brand van het Stadhuis in
1929.
Het gebruik van de beiaard
is altijd hetzelfde gebleven.
Afgietsel van onderdelen van een in 1671 vervaardig
de klok.
Het dient als voorslag voor
de slag van het hele en halve
uur, geeft het kwartier aan
en fungeert als concertinstru
ment. Wat dat eerste betreft,
is de aanstelling van Cornelis
Schuyt als klol^kensteller in
1598 van belang. We lezen,
dat hij iedere veertien dagen
dé melodie bij het hele en
halve uur moet versteken en
dat hij dan een melodie van
een bekend liedje of een
psalm moet stellen „gelijc hij
tzelve zo tot zijner eeren als
ter eeren an de stadt ende
ten opsichte des tijts bequa-
emste zal vinden." Die melo
dieën werden in een apart
boek opgeschreven en het is
uiteraard ontzettend jammer,
dat dat boek niet meer in
kan worden gezien, want dan
zou er een hoeveelheid Ne
derlandse carilloncultuur be
kend zijn, waar iedere bei
aardier erg gelukkig mee zou
zijn. Zijn we geïnformeerd
over het versteken van de
voorslagen, we weten nog
weinig over de carilloncon
certen, die minstens drie
keer in de week gedurende
een uur gehouden en gege
ven werden. We kennen de
dagen en de uren (donder
dag, zaterdag en zondag van
half elf tot half twaalf en in
de zomer ook elke zondaga
vond van zes tot zeven uur)
maar over het repertoire we
ten we niets. Wat beide on
derdelen van het carillonge-
bruik van nu betreft, zou het
aanbeveling verdienen om tij
dig aan de bevolking ken
baar te maken wat er muzi
kaal te wachten staat op het
nieuwe carillon, dat na de
Tweede Wereldoorlog werd
geplaatst. Het feit, dat we
niet meer weten wat er ge
speeld is, betekent niet, dat
we in de toekomst niet zo'n
register mogen aanleggen.
Gemeentelijke advertenties
mogen best ook iets cultu
reels melden.
Nu we het toch over het he
den hebben: is het U wel
eens opgevallen, dat de
kwartieren m Leiden nooit
even lang zijn? Door een of
ander ingewikkeld instrument
is het ene uur een kwartier
44 minuten lang en een uur
later 46 minuten. Op weg
naar de eeuwigheid maakt
dat uiteraard niets uit. Me
chanisering is een groot
goed, maar we krijgen daar
door nooit meer berichten
onder ogen over een klokop-
winder, die op zijn ziel
krijgt, omdat hij de koorden
niet op tijd opgetrokken
heeft, waardoor inwoners
van Leiden te laat in de kerk
kwamen en reizigers de
trekschuit misten. Zulke be
richten maken het leven sap
pig, ook wanneer we na eeu
wen de tijd nemen om er
even bij stil te staan. Toren
tje, torentje, klokken
kruid er komen nog veel
meer verhalejover.
JANDOOVE.
LEIDEN De vereniging van Duit
se studenten, „Dr. Pfiffikus", bracht
gister- en eergisteravond in het
LAK een stuk van Jochem Ziem op
de planken. „Die Einladung" („De
uitnodiging") werd geschreven in
1967, en geeft de gemoedstoestand
weer van een gezin waarvan de le
den over Oost- en West-Duitsland
verdeeld zijn. Het is typisch een
stuk uit de jaren zestig: binnen het
geschetste gezin strijden de mensen
tegen elkaar en zichzelf, om zich
slechts langzamerhand over te geven
aan het besef gedesillusioneerd te
zijn. Dat hoopvolle verwachtingen
niet altijd uitkomen, moest toen nog
ontdekt worden. De strijd van de ja
ren zeventig daarentegen, is tegen
de desillusie, waarvan het bestaan
op zich allang aanvaard is. De denk
wereld van de personages was der
halve niet meer de onze, hoewel ze-
recent genoeg was om herkenbaar te
zijn. De mogelijkheid tot inleven
was voor het publiek echter niet
meer aanwezig.
De leden van „Dr. Pfiffikus" hebben de per
sonages nauwgezet gespeeld. In een realisti
sche omgeving en speeltrant zetten zij duide
lijk geprofileerde figuren neer. Vooral Hilde*
wist met goede timing en intonatie af en toe
reacties aan de zaal te ontlokken. Om als 25-
jarige iemand van 65 te moeten spelen, is een
moeilijke opdracht; het gevaar is groot dat
men in allerlei maniertjes vervalt, en daar
door te sterke stereotypen neerzet. Lenny van
Loon en Roelof van Deemter hebben het er
echter niet onverdienstelijk van af gebracht.
Elk van de overige spelers gaf nu en dan 1
sterke spelmomenten te zien. Het algehele
spelniveau was redelijk en de tekstvastheid
zeer goed. Afgezien van Marcel den Hollander
spraken de spelers zeer helder en verstaan
baar. Het speltempo had misschien iets hoger
gekund, een gevoel dat versterkt werd door
het vrij statische toneelbeeld. Qua toneelpres
tatie wel een geslaagde avond, maar graag
zou ik wat meer durf zien in de stukkeuze en
spelwijze.
JACQUELINE MAHIEU
DIAMANTEN TROUW
De heer en mevrouw Keyser vierden gisteren hun zestigjarig huwe
lijksfeest. Wethouder D. J. Tesselaar bracht in zijn functie van loco
burgemeester van representatieve taken een bezoek aan het dia
manten bruidspaar
De nu 84-jarige ex-timmerman en zijn 82 jaar oude echtgenote wo
nen al bijna zestig jaar aan de Kanaalstraat in Leiden. Het echtpaar
heeft vijf achterkleinkinderen. Momenteel woont het paar nog in
een eigen woning, maar omdat de gezondheidstoestand langzaam
achteruit gaat, doet de heer B. Keyzer nu moeite om plaats in een
bejaardenhuis te krijgen
Paarden ontsnapt uit manege
WASSENAAR De Wassenaarse politie heeft woensdagmor
gen vroeg urenlang jacht gemaakt op ongeveer twintig paar
den, die waren ontsnapt uit een manege in Wassenaar.
Vier paarden vluchtten rijksweg 44 (Den Haag—Leiden) op,
hetgeen twee botsingen tot gevolg had. De automobilisten ble
ven ongedeerd, twee paarden raakten gewond. Om verdere on
gelukken te voorkomen is de rijksweg een half uur voor het
verkeer afgesloten geweest
Omstreeks vijf uur waren alle paarden gevangen en in nabij
gelegen weiden gestald.
wat te vieren? iemand te
troosten of iets te herdenken?
Zend een levende groet,
'n bloemengroet. Fleurop over
brugt alle afstanden. Fleurop
zorgt voor uw bloemengroet
waar dan ook in Nederland
en In nog zo n 130 landen
daarbuiten
Altijd perfect
geregeld, verzorgd en bezorgd.
U herkent de Fleurop-bloemlst
aan het Fleurop-vlgnet.
Fleurop interflora staat garant
voor uw
bloemengroet.
Koninginne-
