In een ziekenhuis
mag pa een
uurtje blijven, maar
dan moet
hij wel opkrassen
„Een
normale
bevalling
hoort
thuis te
gebeuren,
temidden
van
het gezin"
een kraamverzorgster heb en daar weet de vader tenminste waar
alles staat wat ik nodig heb".
Dus die veiligheid in het ziekenhuis Is onzin
,,'t !s een valse veiligheid, die verkocht wordt. Als ze tegen mij be
ginnen, dat ze liever poliklinisch bevallen, vraag ik altijd naar hun
argumenten. Ik geef ze mijn visie dan wel terug. Uiteindelijk moe
ten ze het natuurlijk zelf beslissen, maar het helpt wel. Laatst had
ik nog een kraamvrouw die aanvankelijk naar het ziekenhuis wilde.
Ze is thuis bevallen en ze heeft me wel twintig keer gezegd, dat
ze daar zo blij om was. „Ik nooit naar het ziekenhuis", zei ze toen.
Weet je wat het is, in een ziekenhuis zijn ze uit hun eigen ver
trouwde omgeving gerukt. Ze moeten zich vaak groter houden dan
ze zijn. En dan al die apparatuur. Stel je voor dat er wat met me
gebeurt. Dat roept weerstanden op. Dat voel je ogenblikkelijk als
je met ze het ziekenhuis ingaat".
En thuis?
„Thuis is het veel meer ontspannen. Ze kunnen rond blijven lopen
tot het laatste moment. In het ziekenhuis leggen ze je gelijk op je
rug. de meest pijnlijke houding. Helemaal niet nodig. Bij mij zijn
ze naar de gym geweest. Tenminste, ik stuur ze erheen. Of ze
gaan weet ik niet. Ze hebben geleerd zich te ontspannen. Ze kun
nen thuis ook tegen hun man uithuilen. In het ziekenhuis zit zo'n
man op een stoel.. Hij wordt getolereerd, meer niet. Bovendien is
het infectiegevaar in een ziekenhuis veel groter door de bacillen
die resistent zijn geworden".
Nog meer voordelen van het thuisgebeuren?
„Oh ja, nog zat. Ik kan er wel een dag over praten. Ik doe heus
wel poliklinische bevallingen hoor, maar thuis is de situatie veel
natuurlijker. Thuis'zet ik het kind direct op de buik van de moeder.
En 't mag van mij daar een uur lang op knoedelen en doedelen.
Daarna stop ik het kind in een langdurig, ontspannen bad. Het
komt dan helemaal op z'n gemak. En altijd onder het oog van de
moeder. Ze heeft voortdurend ogencontact. Geen seconde verdwijnt
het kind uit haar blikveld. Allemaal heel belangrijk. Vervolgens gaat
het weer naar de moeder terug. Als het borstkinderen zijn, worden
ze aangelegd en anders krijgen ze glucose. Pas na een uur of
twee stop ik het kind in een bedje. Pa en moe kunnen er bij wan
neer ze dat willen. Dat missen ze in een ziekenhuis ook. De ouders
kunnen thuis met elkaar praten, als het moet de hele nacht. Ze
hebben het soms nodig om hun ervaringen te verwerken. Laatst
nog vertelde een kraamvrouw me van haar ervaringen in het zie
kenhuis. „Ik lag daar maar, ik barstte van de gevoelens, maar ik
kon ze niet kwijt. Ik bellen. Ja. met de centrale, kreeg ik te horen".
Dat is het nou juist. Die eerste nacht is zo belangrijk. Ook zo'n
man loopt rond met z'n gevoelens. Na de bevalling mag ie een
uurtje blijven, maar dan moet ie wel opkrassen, 't Is een bedrijf,
zo'n ziekenhuis".
Maar waar maakt u zich nu zo druk om? 't Is toch maar een ge~
Zuster Flip Lugtenburg, vice-voorzitter van de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen: „Thuis bevallen
knoeiwerk?! Hoe durft zo'n man!"
ring percentage vrouwen dat zonder medische indicatie in het zie
kenhuis bevalt?
Flip Lugtenburg spuwt vuur: „Jawel, maar daar gaat het niet alleen
om. De poliklinische bevalling is een regelrecht gevaar vobr de ver
loskunde. Wij handelen als verloskundigen allemaal volgens ons ei
gen geweten. Controle is er niet, hoogstens enige controle achteraf
door de geneeskundige hoofdinspectie. Wil je je beroep goed uit
oefenen. dan heb je een heel nauw beroepsgeweten nodig. Kijk, als
een zwangere vrouw in het ziekenhuis ligt, is niets zo gevaarlijk als
te zeggen: „Mevrouw, ik kom wel even langs als de vliezen zijn
gebroken". Je bent ertoe in de verleiding, laten we elkaar niks
wijsmaken. En op die manier wordt het verloskundig peil aange
tast".
„Normaal gesproken ga je elke twee, drie uur kijken tijdens de ba
ring. Maar als zo'n vrouw in het ziekenhuis ligt, denk je, ach, als
er wat aan de hand is roepen ze me wel. Je bent geneigd te den
ken: er loopt daar toch een zuster. En dat is nou net het gevaar.
Want een bevalling doe je niet zomaar even. De clou van een ge
makkelijke bevalling is de vertrouwensband met zo'n vrouw, met
het hele gezin. Dat moet je op z'n minst een beetje kennen als
verloskundige. Ik hou zelf regelmatig spreekuur. Vaak met de man
nen en kinderen erbij. Dat zie je tegenwoordig veel meer dan vroe
ger. De kinderen raken vertrouwd met je. Heel belangrijk. Kijken ze
tenminste niet vreemd op als hun vader na de bevalling op mijn
schouders uithuilt, zoals ik ooit meemaakte".
„Ik merk het aan m'n collega's. Ze worden gemakkelijker bij vrou-
•wen die poliklinisch bevallen. Als je aan die zorg gaat tornen dan
is dat een levensgroot gevaar voor de hele verloskundige stand.
Dan ben je op een hellend vlak. Onze organisatie pleit er dan ook
voor om bij elke poliklinische bevalling de huispraktijk na te boot
sen. Zorg in elk geval dat de moeder psychisch opgevangen wordt.
En verder: wat normaal is moet normaal thuis bevallen".
Toch bevalt meer dan de helft van de vrouwen in Nederland in
het ziekenhuis. Zijn die medisch allemaal abnormaal?
„Ja, 56 procent gaat op medische indicatie naar het ziekenhuis.
Maar zeker tien procent hoort er helemaal niet. En van de overigen
kan zeker de helft door verloskundigen geholpen worden, zij het
met een of twee consulten van de gynaecoloog. Het is dus sterk
overdreven wat er nu gebeurt. Maar ja, de ziekenhuizen zitten met
een lage bedbezetting. Die zetten druk op de gynaecologen, ook al
omdat ze, anders dan vroeger, die vrouwen nodig hebben voor de
opleiding van' verpleegkundigen. In Limburg bijvoorbeeld is het he
lemaal te gek. Daar bevalt 95 procent in het ziekenhuis. Kijk, wij
maken onderscheid tussen medium en groot risico. Nou, wij zeg
gen, het medium risico kunnen de verloskundigen wel af. Het groot
risico is dan voor de gynaecologen."
Gelukkig staan de ziekenfondsen pal achter de vroedvrouwen. Dat
heeft Je hoogste ziekenfondsbaas van Nederland haar onlangs nog
toevertrouwd, vertelt ze.
„Nee, niet vanwege het feit dat wij goedkoper zijn dan de huisarts.
Maar omdat wij zufk goed werk leveren. Dat is de reden. In plaat
sen waar verloskundigen zijn genieten wij de voorkeur. Wie dan
eet) huisarts kiest krijgt geen vergoeding van het ziekenfonds. Het
houdt natuurlijk op als er alleen maar een huisarts voorhanden is.
De huisartsen willen de clausule graag geschrapt zien. Ze willen
zogenaamd dat de patiënt de vrije keus krijgt. Maar dat is een
drogreden, want een zwangere vrouw krijgt natuurlijk nooit een on
partijdige voorlichting van een huisarts, die zegt: „Mevrouw als ik
de bevalling doe. dan kan ik gelijk voor uw andere klachten zor
gen". Ik noem maar wat, maar zo gaat het. Gelukkig zien veel
huisartsen in dat ze te weinig ervaring hebben. Ze doen hoogstens
tien vijftien bevallingen per jaar in hun praktijk. Bij ons ligt dit
aantal veel hoger. Gemiddeld tussen de 100 en 125 per jaar. Zelf
zit ik tegen de honderd aan, maar dat hangt samen met m'n werk
in de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen, waarvan ik vice-
voorzitter ben. Ik ben niet getrouwd en ikivind nu eenmaal, datje
niet alleen voor jezelf leeft. Ik doe dat organisatiewerk. omdat ik
niet helemaal voor niks geleefd wil hebben".
Voor Flip Lugtenburg is een bevalling nog altijd geen routineklusje.
„Nee hoor. 't is elke keer weer een wonder, 't Blijft prachtig, leder
mens is anders, de reacties zijn anders, de gezinssfeer is anders.
Alleen als een kind niet geaccepteerd wordt, dat vind ik vreselijk.
Dat komt óók voor. Ja, een wonder blijft het. Als dan eindelijk dat
koppie er door komt. Floep, daar is het. En je ziet dat hoofdje
draaien. Ik kan nooit nalaten te roepen: Kijk het draaien! Kijk het
draaien! En dan zeggen ze wel: doe niet zo gek, dat heb je toch
al honderd keer gezien. Mens, zeg ik dan, ik heb het al duizend
keer gezien, maar ik krijg er nooit genoeg van. Ik denk altijd: Lieve
Heer, wie ben ik dat ik dit doen mag. Als'een uil naar een zieke
koe, zo kijk ik er altijd naar. Neem de tijd. kijk naar zo'n kind, kijk
naar die ouders, zeg ik ook altijd tegen de leerlingen op de oplei
ding. Daar kun je van leren. Ons vak wordt ook steeds meer het
psychisch begeleiden. Het is veel meer dan de techniek om het
kind eruit te halen. Dat kan een taxichauffeur ook."
Ze blijft de thuisbevalling bezingen en bejubelen.
,,'t Is toch zo iets prachtigs. Het hele gezin is erbij betrokken. Ook
de andere kinderen. Dat wil zeggen, zodra het kind er is. roep ik
ze binnen. De bevalling zelf maken ze niet mee. Dat heb ik liever
niet. Ja, als de ouders het willen, doe ik er natuurlijk niets tegen.
Ik ben gast in huis, ik heb in feite niks te vertellen, al deel ik dan
de lakens uit. Ik heb het ook nooit meegemaakt, dat de andere
kinderen erbij waren, 't Is traumatisch voor kinderen, als 2e zien
dat hun moeder pijn heeft. Ook dat bloed en zo, dat is niks ge
daan. Ja, je kunt gerust zeggen dat ik er sterk emotioneel bij be
trokken ben, maar niet zo dat ik het hoofd verlies hoor".
Is de natuurlijke bevalling nog altijd zo pijnlijk en gevaarlijk als
grootmoeder ons wilde doen geloven?
„Nee hoor, gillen en krijsen, dat hoor je praktisch niet meer. De
angst is weg. En de voorbereiding is veel beter dan vroeger. Adem
haling en gymnastiek zijn tegenwoordig belangrijk. Dat helpt ook
echt. Hoogstens hoor je nog een schreeuw bij de laatste perswee,
maar dat is ook een stuk opluchting. Kijk, je neemt natuurlijk van
te voren je maatregelen. Lijdt het kind? Is er een goede hartslag?
Kan moe het uithouden? Dat controleer je allemaal. Bij elke wee
meet je dat. En als dat positief is doe je het gewoon thuis. Neem
van mij aan. dat bij een vacuumverlossing het kind meer lijdt dan
wanneer je nog even wacht tot de opening wijd genoeg is. En als
het toch beter blijkt naar een ziekenhuis te gaan, dan liggen ze in
een paar minuten in de ziekenauto. Dus dat is geen punt. Maar be
grijp me goed, ik doe m'n vak met liefde hoor. Ik ben geen slager.
Ik sta ze niet naar 't leven. Ik ga uit van een fijne bevalling thuis.
Dat is een hoogtepunt in hun leven".
Thuis een kind krijgen. Iets
mooiers is er niet. Zeker niet
in het denkraam van de 45-
vice-voorzitter van de
Organisatie van
Verloskundigen, zuster
Lugtenburg. Aan
ziekenhuisbevallingen heeft
ze een broertje dood. Ze
moet er niks van hebben,
behalve als ze medisch
Izakelijk blijken. Hoewel,
achter veel verwijzingen van
de dokterzet ze een
levensgroot vraagteken. Om
maar niet te praten van de
modieuze poliklinische 24-
uurs-bevalling. „Baarlijke
nonsens", vindt ze.
„Bevallen is een natuurlijk
gebeuren. En als er niks aan
de hand is, moet je dat thuis
doen. Temidden van het
gezin".
Een vader, wiens vrouw al
twee keer is bevallen de
eerste keer in het ziekenhuis
op medisch voorschrift en de
tweede keer thuis weet
nu al zeker: als er een
derde kind komt, ziet het
thuis het levenslicht. „In een
ziekenhuis doe je eigenlijk
afstand van het gebeuren",
is zijn mening. „Er was in
ons geval wel enige
soepelheid hoor. Zo kregen
re bijvoorbeeld beschuit met
muisjes aangeboden, maar
toch wordt je na een uurtje
wel duidelijk gemaakt, dat je
moet gaan. En dan loop je
thuis met je ziel onder je
arm. Je kunt de vreugde niet
delen, je eigen kind en
vrouw niet vertroetelen. De
reacties die je per telefoon
krijgt kun je ook niet samen
bepraten".
„In het ziekenhuis is het een
medisch gebeuren. Je bent
3 in wezen een nummer, een
van de zoveel. Altijd mensen
stedq om je heen. En zij bepalen
rtereg wanneer je je kind te zien
carq krijgt en vast mag houden.
4 Vanwege het infectiegevaar
mag je niet zomaar de kamer
op, want er liggen vijftien
kinderen. En als je vrouw
gewassen wordt sturen ze je
aan: weg. 't Is allemaal heel
besi afstandelijk".
»^an *^u's»da*was hee'wat
anders. Het kost je
lichamelijk wel veel energie,
de hele voorbereiding, de
visite en zo. Maar je hebt
het gevoel dat je er zelf ook
wat aan gedaan hebt Je
kunt het kind laten zien aan
de visite wanneer je maar
wilt. De emotionele kanten
komen thuis veel meer aan
bod".
„Ons tweede kind zou
aanvankelijk op advies van
de dokter ook poliklinisch
geboren worden, maar daar
was op het laatste moment
geen tijd meer voor. Ik moet
zeggen, dat m'n vrouw ook
liever naar het ziekenhuis
ging. Meer een gevoel van
zekerheid. Er zou eens iets
mis kunnen gaan. Maar het
ging prachtig. Nee, de derde
komt zonder meer thuis".
zij
je
ds.
wat
C iet",
)EN HAAG „Thuis bevallen? Knoeiwerk!", betoogde onlangs een
iraëlische prof in de gynaecologie tegen een zaal vol vroedvrou-
Ven op hun wereldcongres in Jeruzalem. De arme kerel heeft het
'ityeweten. Er stak een furie op onder de dames. Van alle kanten
hij de volle laag. „Wat die man zei beviel ons helemaal
vertelt de vice-voorzitter van de Nederlandse Organisatie van
erloskundigen. vroedvrouw Flip Lugtenburg. „Meerdere collega's
me toe. „Daar ga jij straks wel wat tegen-
i brengen, hè?" vroegen ze. „Ja natuurlijk, wat dacht je?". Ik
est nog spreken. Ik zou het hebben over de sociale status van
verloskundige. Maar je begrijpt, dat ik die toespraak netjes om
gebouwd heb. Ik heb even fljnk uitgehaald. Ik heb ze verteld van
voordelen van thuis bevallen en van de gunstige ervaringen die
rij ermee hebben".
Nou weet ik hoe je een zaal toespreekt. Daar heb ik enige erva-
't Was doodstil. En na afloop een ovatie-van-heb-ik-jou-
,tlaar. Wat denkt zo'n man wel. Om wat wij hier in Nederland in
hebben opgebouwd even af te doen met knoeiwerk. Nou
iffeet ik ook wel, dat een goede thuisbevalling ook afhankelijk is
an een goede prenatale zorg en die ontbreekt in veel landen,
taar die is bij ons uitstekend geregeld".
■f 'och gek, die reactie van de vroedvrouwen. Want het gros van
fe zwangere vrouwen in Europa en Amerika bevalt toch In het
lekenhuis?
Dat is waar. Bijvoorbeeld in Engeland, Duitsland en Scandinavië
:ieb je voor honderd procent ziekenhuisopnamen. Maar er is een
endens dat men er langzamerhand op terugkomt. Zeker onder de
Verloskundigen. Er is grote belangstelling voor de manier waarop
'ij het hier doen. Zo komt een groep verloskundigen uit Scandina-
de zomervakantie naar ons land om onze methoden te be-
tuderen".
'och is de poliklinische 24-uurs-bevalllng „In", ook In Nederland.
Ifeeds meer vrouwen gaan voor een dag naar het ziekenhuis en
rijgen er hun kind, met of zonder verwijzing van de dokter. Wat
serop tegen?
t Is een modeverschijnsel, meer niet. Een bevalling is een nor
aal gebeuren. Dat hoort thuis te geschieden. Je gaat voor een
irkoudheid toch ook niet naar het ziekenhuis. Bovendien hebben
ij zo'n goeie zorg vóór de geboorte dat iedereen die op medische
ronden niet thuis hoort te bevallen, er al uitgevist is. Goed, op
paar uitzonderingen na. maar die hou je altijd. Gebeurt er
iets wat niet in de haak is, dan ben je ook zo in het zieken
en |Ujs
ge Er zijn vrouwen die zich In het ziekenhuis veiliger voelen.
dbon
usiaiDat is volkomen uit de lucht gegrepen. De gynaecoloog slaapt
nder &h ook niet onder het bed van de patiënt. Bovendien heb je in
e zoi|et ziekenhuis 's nachts en in het weekend een minimale bezet-
tog. Alleen de hoognodige hulp. Ik heb zelf meegemaakt dat ik
in onder enige hulp in het ziekenhuis de bevalling moest doen. Geen
het amp. want ik red me wel, maar ik bedoel maar. Terwijl ik thuis
VERLOSKUNDIGE
FLIP LUGTENBURG:
De spanning is gebroken. Zuster Flip toont pa en ma de nieuwe wereldburger. Pa hoeft niet bang te zijn, dat hij na een uurtje wordt weggestuurd.
