:r
Verklaring Europese kerkleiders
verkiezing Europees parlement
Kinderen kijken u aan dank zij Amsterdamse
antiquairs en kunsthandelaren
UNIEKE EXPOSITIE DOOR DIENAREN EN KONINGEN
Verraderlijke halzen
kerk
wereld
Rechtspositie van
districtskatecheet
dient versterkt
15 ME
"BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 15 MEM 979 PAGINA 11
over de verwachte geboorte
sprak men niet In het
Vlaams had men het over
„kindeken in de spindeken".
In de zeventiende eeuw ge
bruikte men prachtig gedre
ven zilveren drinkschalen op
een voet. In het midden van
zo'n schaal was een hal
frond reservoir met daarin
een manneke. Als de schaal
met vloeistof werd gevuld,
rees „hansje" vanuit een o-
pening aan de bovenkant
omhoog, waardoor iedereen
begreep dat er bij die be
paalde familie een baby
werd verwacht Daarna
bracht men zijn heildronk
op het kind uit, wat bij de
geboorte werd herhaald.
Hiervoor gebruikte men spe
ciale glazen, die vader aan
het voltallige gezelschap
aanreikte. (Brandewijnkom
men voor vrienden en bu
ren, speciaal bekend in Gro
ningen, Friesland en Dren
te).
Men kan op deze expositie
het kind geheel volgen in
zijn spel. Er zijn houten
poppen te zien in originele
onderkleren (ca. 1725), uit-
knipfiguren en ganzeborden
(1900); een vroeg 19de eeuws
letterkwartet, een handges-
neden leesplankje (1910), dat
vroeger misschien maar een
paar centen kostte, poppen
huizen met antieke meubile
ring, alsmede een 16de
eeuws kersenstalletje met
dak en lege, piepkleine lu
kraak neergezette rieten ker
senmandjes op schappen.
SintNicolaas
Uit Mainz komt een beschil
derd toneeltje van hout en
gips (1880), waarop tegen
een prachtig decor kennelijk
een stuk van Shakespeare
wordt opgevoerd door vijf
gekostumeerde figuren. Uit
Mechelen een 16de eeuwse
ovalen ton (30 bij 15 cm)
met drie kinderen erin, die
naar een oude legende wa
ren ingepekeld en door St-
Nicolaas weer tot leven wer
den gewekt Aan dit verhaal
zou de heilige van de vijfde
december zijn naam als kin
dervriend te danken heb
ben-
Het kindzijn van vroeger
was een hinderlijke levensfa
se („Kinderen zijn hinde
ren", zei vader Cats). Dit
blijkt duidelijk uit oude
schilderijen waarop peuters
met ouwelijke gezichtjes als
rijpe mannetjes en vrouwt
jes aan moeders rokken
hangen. Er zijn nogal wat
„kinderen in de kunst" van
deze aard op de tentoonstel
ling te zien, maar gelukkig
ook prachtige allegorische
charitasfiguren, die behalve
allesomvattende liefde en
barmhartigheid, de moeder
liefde moeten uitbeelden met
een paar vrolijke kinderen
om zich heen.
Pas heel laat is het kind
„ontdekt" in ons land. Hie-
ronymus van Alphen heeft
met zijn „Jantje zag eens
pruimen hangen" hiertoe
een aanzet gegeven, maar de
werkelijke autonomie van
het kind komt pas aan de
orde in het boek „Jaapje"
van Jacobus van Looy, ter
wijl de Franse schrijver
Jean Jacques Rousseau met
zijn „Emile"- het kind een ei
gen identiteit toekende. Zijn
zienswijze veroorzaakte heel
wat opschudding. Door het
kijken naar die oude voor
werpen en kennis te nemen
van hun betekenis krijgen
„ouders van nu" een beter
inzicht in de „kinderen van
toen".
Door de V-hals-mode en zeker niet minder door de stra
pless jurken komen de halzen meer dan ooit in het vi
zier. Voormalige cols onttrokken ze grotendeels aan het
oog, zodat men zelfs vergat dat er nog zoiets als halsver
zorging bestaat. De verschillende halscrèmes, die al lang
in het cosmetica-assortiment zijn opgenomen, maar min
of meer als stiefkind werden beschouwd, krijgen nu
meer aandacht. Elisabeth Arden, die al jaren geleden de
kreet: „Het gezicht begint bij de hals" lanceerde, krijgt
nu helemaal gelijk! Lancaster komt met bijzondere hals
verzorgingen in de Ligne Juvenile. Ze bevatten substan
ties, die niet lichaamsvreemd zijn, maar ook in het na
tuurlijke huidvet zitten. Lancaster noemt ze „squalen".
Speciale crèmepakkingen ondersteunen de dagelijkse
halsverzorging, evenals massage. Bepaalde halscrème van
Lancaster wordt maskerdik opgebracht, waarna hals met
crème in een stuk aluminiumfolie worden verpakt! Het
geheel omwikkelen met een warme handdoek en na vijf
tien minuten de overtollige crème met een tissue verwij
deren. De oliën en vochtherstellende glucomaat in de crè
me zijn dan „ingesluisd". Dat tenminste hoopt Lancaster.
Bij een lange dunne hals (boven) is een rolkraag niet te versma
den. De stevige hals (onder) lijkt door een opstaand modern
kraagje, met eventueel een strikje, optisch smaller.
Voor een te korte hals (boven) is dé oplossing een V-hals met
lange smalle revers. Een gedrapeerd shawltje, erg in trek, en
een ronde kraag camoufleren halsrimpeltjes en een niet meer zo
jeugdige huid (onder).
Nieuw volksmissaal van Vereniging voor Latijnse Liturgie
van de internationale ge
meenschap te ontwikkelen
en het gesprek willen herop
enen over de verhouding
tussen kerken en staat, als
zij nauwere oecumenische
relaties tot stand willen
brengen tussen de kerken in
overwegend protestante,
rooms-katholieke en ortho
dox-christelijke landen en in
hun landen experimenten in
zake nieuwe levensstijl wil
len bevorderen, die minder
op economische groei zijn
georiënteerd.
Haag
In haar jaarvergadering te
Utrecht heeft de Vereniging
voor Latijnse Liturgie de
uitgave aangekondigd van
een nieuw Romeins zondags
missaal voor de kerkgan
gers.
Het is gebaseerd op het Ne
derlandse altaarmissaal, dat
sinds 28 februari 1979 voor
gebruik door de priesters bij
de eucharistievieringen in de
Nederlandse kerkprovincie is
voorgeschreven. Het nieuwe
volksmissaal bevat zowel de
Nederlandse als de Latijnse
teksten van de liturgie. Het
missaal, dat wordt uitgege
ven in overleg met de Natio
nale Raad voor Liturgie, zal
in de tijd voor Kerstmis be
schikbaar zijn.
Kardihaal Willebrands hield
tijdens de vergadering een
inleiding over de Latijnse
Liturgie en de eenheid der
kerken. Hij constateerde
daarin een anti-Latijncom
plex.
In verband hiermee zei hij,
dat men anti-Latijns kan
zijn, omdat men het mono
polie van het Latijn in de
kerk afwijst, maar ook om
dat men de onvervangbare
plaats van het Latijn in de
kerk niet begrij pt
Op die laatste manier ver
armt men de kerk, aldus
Willebrands. die het de ver
dienste van de Vereniging
voor Latijnse Liturgie noem
de, dat deze de kennis en de
liefde voor het Latijn be
waart, onder meer door de
viering van de liturgie in het
Latijn.
Vicaris Geukers van het
bisdom Haarlem heeft een
dringend beroep op de ka
tholieke onderwijsvereni-
ging gedaan mee te werken
aan een snelle oplossing
voor de zwakke rechtsposi
tie van de ongeveer twee
honderd districtskatecheten
in ons land.
Districtskatecheten begelei
den schoolteams van het pri
mair onderwijs in de uitoe
fening van hun katecheti-
sche taken. De viscariS, die
bisschop Zwartkruis verving,
sprak te Amsterdam op de
jaarvergadering van de sek-
tie onderwijsverzorging van
het KOV.
Over de rechtspositie van de
districtskatecheten is reeds
in mei 1977 een rapport uit
gebracht, dat werd samenge
steld in opdracht van de Ne
derlandse bisschoppenconfe
rentie, de Nationale Raad
voor Katechese en de Neder
landse katholieke School
raad. Daarin wordt de dis
trictskatecheet gezien als een
schoolbegeleider met een
specifieke opdracht.
De bisschoppen hebben in
januari 1979 voorgesteld dat
deze regeling pas in werking
kan treden als de lokale bis
schop zijn toestemming hier
aan geeft. Verder kiezen zij
voor de status van pastoraal
werker, een lager gesala
rieerde funktie dan school
begeleider. Bovendien moet
de werkgever uitsluitend ka
tholiek zijn.
Bij de districtskatecheten is
hierdoor grote onrust ont
staan. De voorzitters van de
sectie onderwijsverzorging,
A. van Kints, noemde het
onaanvaardbaar dat er geen
uniforme regeling voor de
gehele Nederlandse kerkpro
vincie tot stand komt.
Ruim dertig leidinggevende
kerkelijke functionarissen in
de leden-landen en toekom
stige leden-landen van de
Europese Gemeenschap heb
ben ter gelegenheid van de
komende verkiezingen voor
het Europese parlement een
verklaring uitgegeven.
Onder de ondertekenaars
bevinden zich prof. dr. H.
Berkhof, voorzitter van de
Raad van Kerken in Neder
land, dr. A. H. van den Heu
vel, secretaris-generaal van
de Nederlands hervormde
kerk, de Groningse hoogle
raar dr. A.Geense, dr. W. A.
Visser 't Hooft, ere-president
van de Wereldraad van Ker
ken en dr. Lukas Vischer,
hoofd van de commissie Ge
loof en Kerkorde van de we
reldraad.
In de verklaring wordt het
bestaan van de Europese
Gemeenschap toegejuicht,
maar ook op de zwakte
daarvan gewezen. De kerken
voelen zich mee verantwoor
delijk voor de toekomst van
de gemeenschap en spreken
als hun overtuiging uit, dat
de Europese Gemeenschap
zich in de eerste plaats moet
bezig houden met de proble
men van Europa en niet te
zeer partijpolitiek bezig
moet zijn.
Hoofdpunten van discussie
voor de gemeenschap moe
ten zijn, aldus de verklaring,
de noodzaak om de belang
rijkheid van de nationale
staat te relativeren en min
derheidsgroepen medeverant
woordelijkheid te geven in
een pluriforme samenleving.
De noodzaak democratische
instellingen te versterken,
het vraagstuk van de econo
mische groei kritisch te be
naderen, zich bewust te zijn
van de neiging de Europese
Gemeenschap vooral te zien
als een tegenmacht voor de
socialistische Oosteuropese
landen, de bereidheid in zijn
beleid open te staan voorde
economisch zwakkere Euro
pese landen en de noodzaak
van een beleid jegens de
derde-wereldlanden, dat in
houdt, dat deze landen in
staat worden gesteld zichzelf
te helpen. Gepleit wordt ver
der vooreen beleving van de
gemeenschap, die boven de
nationale ambities van de le
den-landen uitstijgt
De kerken, aldus onderteke
naars, hebben in het verle
den einig belangstelling ge
had voor de Europese zaak.
De kerken kunnen alleen
over Europa meepraten als
ze bereid zijn zichzelf in te
zetten en op hun terrein
mee te bouwen aan de Eu
ropese samenleving, als zij
mee willen helpen de be
wustwording ten
Uit 1925 dit prachtige ijzeren kinderfornuisje, compleet met koperbeslag.
Nog voor het eerste schip
van de Oost Indische Com
pagnie in 1602 terugkwam,
beladen met porselein (nu
„kraakporselein" genoemd)
waren er in Amsterdam al
kooplieden die erfgoederen
verkochten. Zij concentreer
den zich in het Trappenhuis
aan de Zandstraat (bij de
Zuiderkerk), een buurt die
nu helemaal in het vergeet
boek is geraakt. Destijds
was het er een komen en
gaan! Toen echter in 1885
het Rijksmuseum (temidden
van landerijen) werd opge
richt was de enige toegangs
weg daarheen de Spiegel
straat. Deze straat nu werd
de trekpleister voor een
groeiend aantal antiquairs.
Zij wilden het liefst zo
dicht mogelijk bij het mek-
ka van hun dromen zitten
en klonterden samen op een
oppervlakte van 300 bij 200
meter, bij elkaar zo'n dikke
honderd in de loop der ja
ren. Een zeer ongewoon ver
schijnsel: een concentratie
van toen nog kleine
vreemdsoortige winkeltjes,
die soms met een beginkapi
taaltje van 450 gulden al
aardig boerden.
De kunsthandelaren daaren
tegen vestigden zich op de
grachten, uitkomend op de
Spiegelstraat. Kunsthandela
ren woonden op een
„gracht", antiquairs in een
„straat". Dat was een onge
schreven wet.
Het kwartier tussen de Leid-
sestraat en de Vijzelstraat,
ingeklemd in de Gouden
Bocht naar de Herengracht,
maakte een ongekende bloei
periode door. De antiquairs
en kunsthandelaren verkoch
ten, maar verkopen er nu
nog steeds zeer gevarieerd
en naar specialisatie. De
echte fijnproever kan nog
volop genieten in het Spie-
gelkwartier, een eigen onver
vangbaar wereldje, opge
bouwd in meer dan een
eeuw.
Het is vandaag de dag on
mogelijk een all-round anti
quair te zijn. Deze taak is
overgenomen door veilingen
en beurzen, waar werkelijk
van alles te koop is: oude
serviezen, Zaanse klokken,
opastoelen (meer ouderwets
dan antiek), spiegels, chif
fonnières, brons, Perzische
kleden en porselein.
Stijlzuiver
In het Spiegelkwartier heeft
men het in de diepte ge
zocht Men vindt er zowel
Een achttiende
eeuwse houten pop.
Het gezichtje is
geschilderd. De
kleding is authentiek.
instrumenten als nautica.
Art Deco en Jugendstil-voor
werpen, maar alles stijlzui
ver, want men is in de an
tiekwereld afgestapt van het
voormalig axioma: „antiek
moet tenminste 100 jaar oud
zijn". Tegenwoordig geldt:
als een object stijlzuiver is,
mag het het predicaat „an
tiek" voeren. Jugendstil, nog
geen 100 jaar oud, neemt
dan ook zijn plaats tussen
de waardevolle antieke ob
jecten in. Geen verzamelaar
hoeft er zich voor te scha
men.
Deze allergrootste en oudste
concentratie in Nederland
van antiquairs en kunsthan
delaren, in de buurt van het
Rijksmuseum, hartje Am
sterdam, heeft thans beslo
ten een Vereniging te stich
ten: „Spiegelkwartier Am
sterdam, centrum voor kunst
en antiek". De 96 deelne
mers noemen zich volgens
de voorzitter, de heer Frides
Lameris, dienaar en koning
tegelijk. Zowel dienaar van
de topcollectioneur, die een
sluitstuk voor zijn verzame
ling zoekt als van de fan
van bric-a-brac als porselei
nen herderinnetjes uit groot
moeders tijd. En natuurlijk
koning op eigen, delicaat
terrein, van hoog tot laag!
Expositie
Modepopjes uit Frankrijk in een tijd, toen er nog geen echte
kinderkleding bestónd-
geaccepteerd. Het gaat hier
om objecten, waarbij men is
uitgegaan van de geboorte
van het kind, zijn doop, zijn
opvoeding en zijn spel en
van het kind als inspiratie
bron voor kunstenaars.
Zo is er een topstuk te zien:
een beeldengroep van Anna,
Maria en het Christuskind
uit 1500. Hierbij wordt het
Kind als een gewoon mensje
voorgesteld, dat met zijn le
pel in een bord pap slaat.
Een prachtige catalogus
15,-), samengesteld door
de heer J. van Trigt heeft
als omslag de afbeelding
van een groot schilderij uit
de tweede helft van de 17de
eeuw (1668). Hierop staan
twee generaalskinderen,
Everhard en Engelbrecht
Cockman (drie en vijf jaar
oud), die in moeders ver
kleedkist zijn gedoken voor
hun bepluimde hoeden...
Everhard rijdt op een
„stokpaard", een speelgoedje
dat overigens ook op een
prachtige blauw-witte Ming-
vaas voorkomt uit de Chine
se Mingdynastie (1369-1644),
gekenmerkt door liefde voor
kleur en beweging. In 1602
kwam dit keramiek naar
Holland, waar het direct als
„kraakporselein" enorm in
de smaak viel.
In de kelder
Op de tentoonstelling kan
men het kind vanaf zijn ge
boorte door de eeuwen heen
volgen. Over zwangerschap
pen deed men in de 17de
eeuw heel moeilijk, waar
schijnlijk omdat door de ge
brekkige medische kennis
zovele zwangerschappen
voortijdig afbraken. Om zijn
beste vrienden te laten we
ten dat er gezinsuitbreiding
op komst was, serveerde
men bij „vermoedens" een
bepaald glas met inhoud,
waarop een moeder in blijde
verwachting met een baby
„in de kelder" (de moeder
schoot) die zich een glaasje
wijn tapt!
„Hansje in de kelder" was
een stille wenk. Openlijk
De jonge vereniging is be
gonnen met een unaniem ge
apprecieerde manifestatie,
de expositie „Kinderen kij
ken u aan" in de Veiling
zaal, Nieuwe Spiegelstraat
38 te Amsterdam, die zal
duren tot 20 mei. Een open
beurs voor kijkers en kopers
binnen het kader van het
Jaar van het Kind.
De tentoongestelde voorwer
pen, alle met als thema „het
kind door de eeuwen heen",
komen uit musea, particulie
re collecties en van de leden
der vereniging zelf. De expo
sitie wordt begeleid door
eer. boek met circa 200 pagi
na's, waarvan 40 bladzijden
een inleiding bevatten over
het kinderleven uit voorbije
tijden en 140 pagina's be
staan uit foto's, voorzien van
begeleidende tekst. Het batig
saldo van de opbrengst van
dit standaardwerk zal wor
den gestort op de rekening
van de Stichting Nationale
Commissie Internationaal
Jaar van het Kind 1979.
Oud-minister mr. Th. G. Bot
heeft het erevoorzitterschap
van het comité Spiegelkwar
tier „Kinderen kijken u aan"
