„Eerste Lugtige
Plaatsing" een
badinerende les
in ballet
Over de textielindustrie in
„Europa binnenskamers"
Tweederde van de
kijkers kijkt in kleur
TERUGBLIK
Voor Zuid-Holland dubbele rijksbijdrage regionale zenders
TELEVISIE VANAVOND
RADIO VRIJDAG
RADIO VANAVOND
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO/TELEVISIE
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 3 ME11979 PAGINA 2
de modernistische dansers van toen bezig zich van de grond los
Op de ingrijpende vernieuwingen na in de
eerste helft van deze eeuw -van sier naar
souplesse en van verhaal naar verhevigde
emoties- hebben in het nu al meer dan 400
jaar bestaande ballet geen revolutionaire
stormen gewoed. Gestage ontwikkelingen'
hebben welig getierd, maar terwijl op allerlei
gebied zich omwentelingen voltrokken, bij
voorbeeld de Franse revolutie, bleef de dans
kunst lange tijd de oogappel van de (hof)adel
en de betere burgerij. Ook vandaag nog kan
men deze kunstvorm niet zien als gemeen
goed voor de grote massa, hoewel daar door
Nederlandse choreografen en dansers(ressen)
met overgave aan wordt gewerkt.
Een van hen is Toer van Schayk, die al ver
schillende balletten op zijn naam heeft staan
en verleden jaar nog voor het Nationale Bal
let een werkje schiep, dat én vermakelijk 'en
leerzaam is en in alle geval bedoeld om met
een glimlach te worden bezien. Het gaat nog
steeds met succes door de Nederlandse zalen
en TROS-tv koos deze badinerende theater
dans voor uitzending, morgen op Ned. I om
19.25 uur.
Als titel voor dit tegelijk komische en educa-
tieve ballet koos Toer van Schayk het oude
begrip |IEerste Lugtige Plaatsing". Het woord-
je „lugtig" moet begrepen worden als „in de
lucht", omhoog, los van de grond. Zo heetten
vroeger de eerste bewegingen, die beginnende
danseressen met steun van de handen aan de
barre moeten leren en gevorderden regelmatig
moeten oefenen: het op de tenen gaan staan,
het langer en hoger maken van het lichaaifo
op de spitsen. Deze spitsen maakten hun en
tree in het ballet in het'begin van de vorige
eeuw, toen een verwijding en verwijdering in
zette van de tot dan toe alleenzaligmakende
klassieke dansstijl. Deze overgang van het
klassieke naar het romantische ballet werd
door de dansers(ressen) ervaren als een be
vrijding. Zij wilden van de symboliek in de
klassieke dans af, van de uitbeeldingen van
goden en godinnen in een allegorische voor
stelling van zaken, waarbij nimfen kwamen
opdraven-als er van liefde sprake was en har
pen, lauwerkransen en donkere wolkjes aan
een touwtje dienden om verhaalelementen en
gemoedsstemmingen aan te duiden. Dit soort
symbolische bagage werd ook vaak op wielet
jes het toneel opgereden en op de lange duur
aangevoeld als een bewijs van armoe voor het
ballet dat niet in staat was in de dans zelf
uitdrukking te geven aan wat speelde in de
personages op het podium. Het ballet van
toen droeg dit alles als een ballast mee, nog
afgezien van de kwasterige costumering, dik
wijls overdreven en ondraagbaar.
De reactie hierop wordt door Toer van
Schayk in dit ballet uitgebeeld. Het gebeuren
speelt op een theaterzolder in Parijs, waar
dansers(ressen) bezig zijn met de voorgeschre
ven klassieke stijl, waarin de danser van toen
gewend was zijn eigen gevoelens te verstop
pen. Gaandeweg maken zij zich echter los van
de geldende choreografische regels, komen er
in een geanimeerde stemming toe om op de
tenen te gaan dansen, eerst stuntelig, maar
langzamerhand stabieler. Het dansen op de
spitsen deed hiermee niet alleen zijn intrede,
maar ook het zoeken in de dans naar de ver
werkelijking van wat er meer is tussen hemel
en aarde, de droom, het verlangen, het onver
vulbare, pijn, angst, blijheid, eigenlijk al die
innerlijke dingen waarop ook sprookjes drij
ven. Dan zijn we echter alweer veel verder.
Daar was het Toer van Schayk niet om te
doen. Hij tekent alleen maar de situatie (op
die zolderstudio) in het Parijs van die dagen.
Tussen de bedrijven door laat hij tweemaal
een man met een krant opdraven, waarbij
eerst het portret van Napoleon van de muur
wordt genomen en vervolgens weer opgehan
gen, duidelijk de honderd dagen van deze
vechtjas na zijn vlucht van Elba in 1814(15).
In zijn ballet beeldt Toer van Schayk de
spanningen uit tussen de dansers(ressen), die
bezig zijn zich te bekwamen in de klassieke
stijl met de strakke poses en bijbehorende at
tributen, en hun collega's, die hun zware thea-
terkleding afleggen om het lichaam de vrij
heid te gunnen in meer dansante beweging.
Op de spitsen is echter ook niet alles. Dat
vergt zware training. De choreograaf spot
daarmee. Hij laat de dames wankel op hun
enkels wiebelen, zoals er ook pas de deux in
het water vallen. Balletkenners die weten hoe
moeizaam de poses, de passen en de sprongen
worden aangeleerd, zullen de lichtvoetige hu
mor in deze dansen waarderen, alsmede een
glimlach kunnen spenderen aan het piepende
karretje, waarmee een godin haar helden lau
werkransen aanreikt, tevergeefs omdat het
touw niet toereikend blijkt.
Al deze zaken dienen de grap van het geval,
maar intussen krijgt men fraai gedane dans
te zien op het Nonet in F van Louis Spohr,
een door Beethoven bewonderde componist.
Men ziet ook de danseur grotesque, die met
vitale sprongen zich een grotere vrijheid ver
schafte, duidelijk afstand nemen van de dan
seur noble, die meer plaatsgebonden zich aan
de klassieke regels houdt. Als hij zijn hoed
van zijn hoofd licht, geeft een wolkje stof
gekscherend aan hoe stoffig zijn stijl toen al
geworden was.
Regisseur Han Hulscher, die met weinig ballet
op tv karig bedeeld wordt met kansen om de
danskunst op het scherm te brengen, -greep
met vier camera's de mogelijkheden aan om
beweeglijk en soms close de verrichtingen te
volgen. Het is allemaal een beetje overdreven
gedaan, gechargeerde persiflage, maar de be
oogde spot in de choreografie verdraagt dit
gemakkelijk. Mede het kundige en gave dan
sen maakt er een komisch en verkwikkelijk
kijkspel van.
TON OLIEMULLER
De NOS-televisie zendt in de
derde aflevering van de serie
„Europa binnenskamers" de
documentaire „Het hemd van
het lijf" uit. In deze afleve
ring wordt nagegaan wat de
geïndustrialiseerde Westerse
mogendheden in de nabije,
toekomst met hun industrie
ën moeten doen nu de ont
wikkelingslanden, door de
goedkopere arbeidskrachten,
dezelfde producten tegen een
lagere kostprijs kunnen fabri
ceren. Als voorbeeld zien we
een door de Engelse Grana-
da-televisie gemaakte film
over het maken van over
hemden. In een reis rond de
wereld, waarbij onder meer
Hongkong, Taiwan en Sri
Lanka worden aagedaan, zien
we wat er aan de hand is,
wat men er aan probeert te
doen en wat het resultaat-
van dit alles zal zijn.
Ned.1,22.50 uur.
Bassie en Adriaan
De clown Bassie en zijn
vriend, de acrobaat Adriaan
proberen „Het geheim van de
sleutel" op te lossen.
Ned.1,18.59 uur.
Holocaust
In de laatste aflevering van
de Amerikaanse serie „Holo
caust" komen een paar hon
derd Joden in de getto van
Warschau in opstand tegen
hun bewakers. Karl Weiss
sterft aan de gevolgen van de
martelingen in Auschwitz, Jo
zef en zijn vrouw Bertha
Weiss komen om in de gaska
mers. Helena wordt tijdens
een actie van partizanen ge
dood terwijl Rudi in het
kamp Sobibor terecht komt
Ned.1,19.50 uur.
Panoramiek
In een extra „Panoramiek"-
uitzending wordt aandacht be
steed aan de Engelse verkie
zingen. De uitzending wordt
van commentaar voorzien
door Klaas Jan Hindriks.
Ned.1,23.50 uur.
Toppop
Ad Visser en Marjon van
Rijn presenteren de nieuwste
Top 30, die door scholieren
wordt samengesteld. Verder is
er de concert-agenda en het
elpee-nieuws
Ned.II, 19.05 uur.
De familie Ewing uit de filmse
rie „Dallas". V.l.n.r. op de ach
tergrond J.R. Ewing (Larry Haq-
man), John Ewing (Jim Davis)
en Bobby Ewing (Patrick Duffy)
en op de voorgrond v.l.n.r. Lucy
Ewing (Charlene Tilton), Eleonor
Southworth Ewing (Barbara Bel
Geddes). Sue Ellen Ewing (Lin
da Grey) er) Pamela Barnes
Ewing (Victoria Principal).
Presentator Fred Oster (links) met het vaste „Wie- kent-kwis"-panel
bestaande uit Herman Emmink, Mieke Telkamp, Jos Brink en Ada
Kok.
Wie-kent-kwis
Fred Oster presenteert de
„Wie-kent-kwis", waarin vier
aanstaande echtparen een
deel van hun uitzet kunnnen
winnen.
Ned.II, 20.40 uur.
Dallas
Luther Frick heeft zijn vrouw
en het visitekaartje van J.R.
Ewing in een motel aagetrof-
fen. Hij haalt zijn vriend Pay-
ton Allen over om met hem
mee te gaan naar de Ewing-
ranch voor een wraakoefe
ning.
Ned.II, 21.40 uur.
(Van onze radio- en tv-redactie)
DEN HAAG Minister Gardeniers-Berend-
sen van CRM is van plan de regionale om
roepen een vaste jaarlijkse bijdrage uit de
rijksmiddelen te verstrekken van ongeveer
één miljoen gulden. Het rijk zal, uitgaande
van een landelijke bedekking van twaalf om
roepen, met bijdragen in de kosten van zen
ders (5,5 miljoen gulden) en gebouwen (1,5
miljoen) in totaal jaarlijks negentien miljoen
gulden van de kosten van de regionale om
roepen op zich nemen.
Indien de bijdrage van de regionale omroe
pen zelf op één miljoen gulden wordt ge-
ra am di komen de totale kosten van de regio
nale omroep in het gehele land op ongeveer
31 miljoen gulden per jaar uit.
In haar plan om te komen tot twaalf regio
nale omroepen heeft minister Gardeniers-Be-
rendsen aansluiting gezocht bij de huidige elf
provincies in Nederland. In haar brief aan de
Tweede Kamer schrijft de minister dat de
provincie Zuid-Holland aanspraak kan maken'
op tweemaal de jaarlijkse bijdrage van één
miljoen gulden die zij van plan is aan de re
gionale omroepen te verstrekken.
Deze uitzondering wordt naar de mening van
de minister van CRM gerechtvaardigd door
de uitzonderlijk hoge bevolkingsdichtheid, de
geografisch uitgestrekte en qua oppervlakte
hoge urbanisatie van deze provincie.
(Van onze radio- en tv.-redao-
tie)
HILVERSUM Het aantal
kleuren-televisietoestellen in
ons land is in 1978 opnieuw
toegenomen. Uit een door de
afdeling kijk- en luisteronder
zoek van de NOS gehouden
steekproef onder ruim tien
duizend Nederlanders van
twaalf jaar en ouder is geble
ken, dat in het najaar van
1978 ongeveer tweederde van
alle Nederlandse gezinnen
over kleurentelevisie be
schikt.
Van alle ondervraagden na
melijk had 65 procent een
kleuren-tv tegen 55 procent in
het najaar van 1977. Vier jaar
tevoren, in 1974, keek slechts
een kwart van de Nederland
se gezinnen in kleur. Van die
kleurenontvangers was nu al
tien procent voorzien van af
standsbediening tegenover ze
ven procent in 1977. Het vi
deo-gebruik daalde van twee
tot één pcL
De ondervraagden konden in
1978 iets meer dan een jaar
tevoren de Belgische en West-
duitse televisiezenders ontvan
gen. Wat België betreft: de
programma's van de Vlaamse
zender kwam in 35 procenL
die van de Franstalige BRT
in 22 procent van de gezin
nen. De Duitslanden een,
twee en drie haalden respec
tievelijk 64, 03 en 51 procent
van de Nederlandse kijkers.
Engeland bleef zoals het ook
in 1977 was: bereikbaar voor
twee procent van de kijkers.
In het najaar van 1978 had
vrijwel iedereen ook ten min
ste één radiotoestel in huis.
In een derde van de gezinnen
beschikte men over drie of
meer toestellen.
Het programma van gistera
vond onderscheidde zich voor
al door enkele unieke beelden
in het journaal over het weer,
dat veelzeggend werd gean
nonceerd als „weer geen
weer". Beelden waarvoor je
moest teruggaan naar de vijf
tiger jaren, toen het in de
maand mei ook zo koud was.
De journaallezer had niet per
vergissing een weeroverzicht
van januari uit het rek geno
men als men dat soms even
mocht denken. Het was barre
werkelijkheid in vele delen
van Europa. Voorts werd er
op menig net gevoetbald. Op
het Duitse Wales tegen Duits
land, op het Belgische Oos-
tenrijk-België en bij ons, nog
wel verdeeld over twee net
ten, wat ook uniek mag heten
in deze verslaggeving, Polen-
Nederland. Voor de variatie
eens in de vooravond. Het
zou eigenlijk altijd op dat
tijdstip moeten gebeuren.
Werknemers zijn dan net op
tijd thuis en in het avondpro
gramma hoeft praktisch niets
verschoven of uitgesteld te
worden. Dat zou overigens
gisteren bepaald geen drama
zijn geweest, want er was
niets onvergetelijks bij.
Veronica had zijn beproefde
portie pop en misdaad, beslo
ten met klassieke muziek en
weer eens een kijkje bij de
jongens in Libanon. Die klas
sieke muziek bij Veronica is
altijd wat merkwaardig. Alsof
ze zich laat op de avond nog
snel even willen verontschul
digen voor de dartele hoofd-
mooL Nu blijft klassieke mu
ziek bij deze omroep ook
voor eenvoudige genieters te
verteren. Ditmaal was het al
lemaal Spaans vuurwerk, niet
eens zo gek met al die
sneeuwvlokken, die weer
langs het raam glijden.
De NOS bracht een Tsjech-
nisch spel over een soort me
nage trois, wat altijd moei
lijkheden met zich meebrengL
Misschien verbeeld ik het me
maar, maar die verre oosten-
buren spelen zo'n toch al me
lig geval een stuk trager dan
bijvoorbeeld Edward en
Simpson hun koningsaffaire.
Nog tot twee dingen was dit
alles bij elkaar schriele pro
gramma opmerkenswaard,
zoals telkens weer door de
uitzendingen van IKON en
Kenmerk en door de voorbe^
schouwing in Panoramiek op
de Engelse verkiezingen van
vandaag.
HANJONKERS
NEDERLAND 1
18.00 Journaal voor slechtho
renden
18.30 Sesamstraat
18.45 Paspoort voor Turken
18.55 Journaal
TROS
18.59 Bassie en Adriaan, jeugd
serie
19.20 Eerste lugtige plaatsing,
ballet
19.50 Holocaust, TV-serie, afl.4,
slot
21.40 Aktua TV Extra
NOS
22.07 Journaal
22.25 Den Haag Vandaag
22.40 Fabeltjeskrant voor de
groten
22.50 Panoramiek (Europa bin
nenskamers, afl.3)
23.45 Journaal
23.50 Panoramiek Extra (Britse
verkiezingen)
NEDERLAND 2
NOS
18.00 Journaal voor slechtho
renden
18.55 Journaal
AVRO
18.59 De Astronautjes, poppen-
filmserie
19.05 Toppop
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.27 Superschot
20.40 Wie-kent Kwik
21.40 Dallas, TV-serie, afl.4
22.30 TeleVlzier Magazine
23.15 Sportpanorama
23.35 Uebe und Abenteuer, TV-«peJ
DUITSLAND 3
18.00 School TV. 18.30 Die halbe
und Bewegung, les 4).
lippijn»* speelfilm (1976)
24.00 Journaal
ENGELAND
BBC 1
18.05 John Craven'a Newsround
18.10 Blus Peter. 18.40 Jour
naal. 18.55 Reporting En^
20.15 Blankety Blank, quiz
20.50 The Day of the Dolphin,
speelfilm (1973) van Mike Ni
chols
22.30 Journaal
23.10 Mike Yarwood (The Show we
gen tot 5 uur 's nachts)
2
Open University. 19.55 When
the Boat comes In, TV-eerie
(A Marriage and a Massacre).
21.10 Mountain Daya (The old Man
of Stoer)
21.40 The Paper Chase, TV-serie
(Great Expectations)
2220 Written on the Wind, speelfilm
(1956) van Douglas Slrk
BELGIE NED. 1
DUITSLAND 1
18.00 Ruf mfch an, talkshow für Kin
der. 18.25 Fsunn a Iberics
(Eine GeecNchte vom Stein-
20.10 Panorama
21.00 Achter de coulissen van het
Witte Huls, TV-serie, afLI
23.20 Journaal
Gro&sstadt (Das Skandalblatt). RFI HIF NFI~) 9
M15 Hlnr iinrl HAiitA ULLVJIL. IVtU». C.
Harvey)
22.00 Bio's Bahnhof, Muslk und Ge-
sprache
23.30 Tagesthemen
24.00 Sweethearts, TV-fllm
DUITSLAND 2
18.00 Journaal. 18.10 Slndbad, te-
21.30 Mein* Mekxfle
22.00 Journaal
22.20 Bürger fragen Politiker ant-
worten (Franz Josef Strauss
Marl ages (Trouwen), TV-serie,
BELGIE FRANS 1 en 2
18.45 Arts-Hebdo, kunstkro
niek. 19.15 Antenne-Solr, re
gionieuws. 19.30 Journaal.
2155 Journaal
22.10 Le' Carrousel
filmrubriek
NEDERLAND 1
10.30 School TV
NOS
13.00 Journaal voor slechtho
renden
NEDERLAND 2
DUITSLAND 1
(1967)
13.05
13.50 Presseschau. 14 Jour
naal. 17.15 Journaal. 17.20
Gesichter Asians (Sin ga pur,
dia Löwenstadt).
DUITSLAND 2
12.00 Neues aus UhJenbuseh. 12.30
Gmndstudlum Math ema tik,
afl.17. 17 Die zwei te Repu-
bllk, afl.2 (Jahres des Aut-
ba us). 17.45 Journaal. 17.55
Pfiff, sport voor de jeugd
ENGELAND
8.00 Dedslon 79, Election Breakfast
10 Election WQuestlon Time.
11 Decision for the 80s. 13
Election Summary. 16.55 Play
BBC 2
7.00 Election Results. 10.30 Schoot
TV. 11.45 You and me. 12
Play School. 12.30 School TV.
BELGIE NED. 1 en 2
14.00 School TV. 17 School TV.
BELGIE FRANS 1 en 2
HILVERSUM 1
NCRV: 18.11 (S) Hier en nu. 18.30
(S) In beweging. 18.45 (S) Leger des
19.02 (S) De wereld
gel. 1.02 (S) Tussen de hoezen
Winfrled Povel. 3.02 (S) Herrie of
Harry op I. 6.02 (S) Country Time.
6.50 Het levende woord.
HILVERSUM 2
IKON: 18.05 Kleur. 18.35 Nederlands
Israëlitisch Kerkgenootschap. AVRO:
18.50 AVRO-tema. 19.00 Stemmen
weleer. 19.20 (S) In de kaart ge-
Vanuit Faure (V). 23.44 (S) Klass.
muz. 23.50 Radiojourn. 23.55 Nws.
HILVERSUM 3
(S) Sesjun. 23.02 (S) Hugo van Ge-
het Nationaal monument op De Dam.
16.30 Journalistenforum. VOO: 17.00
Infor-radio. Overheidsvoori.
(S) Even na zeven. (8.03).
Ar
harmonie is laat vandaag. 11
Gasten m iddag. 17.02 (S) En zo hoort
het ook! (leder heel uur nws.).
pressa (7.30, 8.00 en 800
Nws.). 9.00 Gym. voor de vrouw.
9.10 Waterstanden. 9.15 Expres
VPRO, sociaal cultureel progr.
NCRV: 10.30 Onder Schooltijd. NOS:
10.45 De werkbank, informatief
progr. 11.00 Schoolradio. TROS:
1li0 Week in - week uit 12.28
Meded.voor land- en tuinb. 1220
de zeepkist komt maarl 14.45 't Kan
van nut zijn. Rechtop recht 15.00
Ontmoetingen tussen boeren en bur-
15.10 Herdenkingsdienst In de
gara. 15.
Nieuwe
EO-Metterdaag-
Memo. BOS (S) "Tijdsein 9.03 (S) De
muzikale fruitmand. 10.03 (S) Te elf
der ure. NCRV: 11.02 (S) Pop non
stop. 12.02 (S) Goeiemiddag. VOO:
14.03 (S) Tipparada 15.25 (S) Pop-
joum. 15.30 (S) Top 40. P.P
12.00 Nws. 12.02 Wie. wat.
Woord der waarheid. 1420 (S) Litur
gische koorzang. VPRO: 15.00-17.00
(S) Muziek-op-vier.
