Thatcher is een nachtmerrie voor David Steel
ONLUSTEN TIJDENS
TURKSE 1 MEI-VIERING
Voorstel opheffing
apartheid in fabrieken
HET BOEK VAN DE MAAND
IS DIT KEER EEN
BOEK VOOR DE JEUGD.
7l\ BUITENLAND LEIOSE COURANT WOENSDAG 2 ME11979 PAGINA 7
LIBERALE LEIDER BANG VOOR ZETELVERLIES AAN TORY'S
3 mei
verkiezingen
in Groot-
Brittannïe (3)
Radioactief
gas ontsnapt
uit kern
centrale in VS
IN ZUID AFRIKA
historische foto's en documenten.
Kortom, 100 jaar geleden is een
leerzaam en tegelijkertijd een lekker
spannend lees-en kijkboek.
ZION (AFP) Door een
technische fout is giste
ren een hoeveelheid radi
oactief gas ontsnapt uit
een kerncentrale in Zion,
in de Amerikaanse staat
Illinois.
Volgens de federale com
missie van toezicht op
kernenergie is er geen
sprake van gevaar voor
de werknemers van de
centrale of de omwonen
den. Er lekt nog steeds
radio-actief water vermoe
delijk door een ventiel
van het koelsysteem bin
nen de mantel die de re
actor bij Harrisburg van
de buitenwereld afsluit. In
april is de hoeveelheid
lekwater verdubbeld. Het
staat nu bijna manshoog
in de centrale. De pom
pen, die het water nor
maal uit de binnenruimte
zouden moeten opzuigen
werken niet
100jaargeCederi?
IÉ!
LONDEN David Steel (41), de kleine
maar kordate leider van de Britse libe
ralen, wordt al meer dan een jaar ge
plaagd door een steeds terugkerende
nachtmerrie. In die vreselijke droom
ziet hij een nieuw Lagerhuis, waarin de
conservatieven onder Margaret Thatcher
de grootste politieke partij vormen. Om
te kunnen regeren heb je evenwel libe
rale steun nodig, net zoals dit in de af
gelopen jaren het geval was met de so
cialistische minderheidsregering.
Labourleider Callaghan heeft Steel al
spottend gewaarschuwd voor de riskante
aspecten van een eventueel huwelijk met
mevrouw Thatcher. Callaghan en Steel
kunnen goed met elkaar opschieten,
maar tussen Thatcher en Steel botert het
niet. De Toryleidster heeft trouwens al
gezegd, dat zij als premier géén coalitie
met de liberalen zal beginnen. Een con
servatieve minderheidsregering: Thatcher
zou de voorkeur geven aan een kort be
wind dat snel gevolgd wordt door nieu
we algemene verkiezingen.
David Steel is dan ook van oordeel, dat
de Britse liberale partij geen politieke
toekomst heeft behalve aan de linkerzij
de van het centrum. Hij verbergt zijn
anti-conservatieve gevoelens niet, maar
moet het evenmin hebben van Labours
linkervleugel. Een liberale stem, zegt
Steel, is voor de Britse kiezer het enige
middel om zich uit te spreken tegen het
linkse en het rechtse extremisme. In zijn
ogen wordt dit laatste verpersoonlijkt
door de zeurderige Margareth Thatcher.
De Britse liberale partij bestaat nu 102
jaar. Ze is al 61 jaar niet meer aan het
bewind geweest William Ewart Gladsto
ne, die door zijn moderne volgelingen
nog steeds de „Grand Old Man" ge
noemd wordt, was de vader van het mo
derne Britse liberalisme, de hoop en in
spiratie van alle mensen met radicale
ideeën. In zijn glorietijd trok Gladstone
zonder moeite 30.000 man op verkiezing
sbijeenkomsten. Zijn begeesterende toe
spraken duurden uren.
David Steel is ook een vlotte redenaar,
maar hij maakt het minder lang. Toen
hij drie jaar geleden plotseling de opvol
ger werd van Jeremy Thorpe, heeft Steel
getoond, dat hij niet in de schaduw wil
blijven staan. Zijn pact met de Labour-
regering gaf hem de gelegenheid om het
socialistische bewind in een niet geringe
mate te beïnvloeden. Op een gegeven
moment wist Steel de socialisten zelfs te
Opinieonderzoek: lichte
voorsprong voor Labour
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN - De Britse conservatieven
zijn gisteren lelijk geschrokken toen ze
via het dagblad Daily Mail vernamen,
dat een nationale opiniepeiling, die
maandagmiddag gedaan werd, aan de
Labourpartij een verkiezingsvoorsprong
gaf van 0,7 procent.
Als die steekproef betrouwbaar is, zal
premier Callaghan in de parlementaire
verkiezingen van donderdag nog op het
kantje af als overwinnaar uit de stem
bus kunnen komen.
Nauwelijks drie weken geleden hadden
de conservatieven een voorsprong van
20 procent op Labour. Hun leidster,
Margaret Thatcher, verklaarde dapper,
dat ze weinig geloof hechtte aan de uit
slagen van al die voorbarige opiniepei
lingen. „De enige peiling die telt, is die
van donderdag", zei ze.
Premier Callaghan van zijn kant be
weerde triomfantelijk, dat er geen fut
meer in de conservatieven zit. David
Steel, leider van de liberalen, voorspel
de dat zijn partij minstens 20 zetels zou
veroveren.
De Britse conservatieven zijn nog minder
geneigd dan de socialisten het traditione
le kiesstelsel overboord te gooien. Voor
de twee grote partijen heeft dit systeem
immers tot gevolg, dat de parlementaire
verkiezingen in feite beslist worden in
zogeheten marginale districten, die géén
vaste conservatieve, liberale of socialisti
sche burchten zijn. Als daar ongeveer de
helft van de kiezers die in oktober 1974
liberaal gestemd hebben, op 3 mei hun
stem uitbrengen op een conservatieve
kandidaat, verovert de partij van Marga
ret Thatcher practisch voldoende zetels
voor de volstrekte meerderheid.
Van de dertien liberale zetels zullen er
dan niet veel meer overblijven. Maanden
geleden al voorspelden sommige libera
len, pessimistisch en onder vier ogen, dat
er na de volgende verkiezingen nog
slechts twee liberale afgevaardigden zou
den zijn. Op de vraag wie die zeldzame
eer dan wel te beurt zou vallen, werd
meestal individueel geantwoord: „Jo
Grimmond en ik."
ROGER SIMONS
dwingen een nieuwe belastingverhoging
op de benzine zonder meer in te trekken.
Om zo lang mogelijk aan te kunnen blij
ven, deden zij alles wat hij van hen ver
langde.
Domineeszoon
David Steel is de zoon van een Schotse
Presbyteriaanse dominee. Met zijn vrouw
Judy, hun twee zoontjes, een dochter en
een pleegzoon woont hij de Ettrick Brid
ge in Selkirk, een landelijk deel van het
Schotse grensgebied. Steel heeft staal
blauwe ogen, die zijn naam waardig zijn.
Zijn vrouw neigde oorspronkelijk tot de
Schotse nationalisten. Ze was echter al
liberaal geworden voor ze hem leerde
kennen.
In zijn jeugd heeft David Steel er ooit
aan gedacht zijn vaders voetsporen te
volgen. Met zijn ouders bracht hij vier
jaar door in Kenia, waar dominee Steel
verbonden was aan de Schotse kerk van
Nairobi. Kenia was toen nog niet onaf
hankelijk. Uit die tijd dateert Steels
grondige afkeer voor racisme en gods
dienstige discriminatie.
Later studeerde hij Rechten aan de uni
versiteit van Edinburgh. Maar hij begon
zich geleidelijk meer bezig te houden
met politiek dan met zijn studies. Steel
werd de organisator van de geslaagde
campagne om Jo Grimmond, de toenma
lige leider van de Britse liberalen, die
nog steeds erg populair is, te doen ver
kiezen tot rector van de Edinburghse
universiteit, een jaarlijks ereambt Daar
na bleef David Steel bij de liberalen.
Als inwoner van het Schotse Laagland
ergert hij zich dood aan de Engelse men
taliteit die gebaseerd is op sterke klas
senverdeling. Als David Steel zondags
thuis is, gaat hij met zijn kinderen ja
gen, vissen of uit rijden. Hij weet dan
dat zijn ruitersfoto's in de Britse kranten
bij veel Engelsen de ongunstige reactie
uitlokken, dat de leider van de liberale
partij in feite een vermomde conservatief
is.
Thorpe
In de twee parlementaire verkiezingen
van 1974 waren de toenmalige liberale
leider Jeremy Thorpe en zijn partij een
geschikt alternatief voor ontgoochelde
conservatieven. Het was echter nooit dui
delijk welke richting Thorpe zou uitgaan.
Twee jaar later werd hij van zijn voet
stuk gehaald. Zijn homofiel schandaal,
dat de Britse liberale partij veel schade
berokkend heeft, wordt onmiddellijk na
de parlementaire verkiezingen van 3 mei
voor de Old Bailey van Londen gebracht
in een sensatieproces dat minstens twee
maanden zal duren.
In afwachting daarvan is Thorpe mo
menteel opnieuw kandidaat voor de La
gerhuiszetel van zijn traditioneel kiesdis
trict in Devon. Hij wil aan heel de we
reld tonen, dat niet iedereen hem de rug
toegekeerd heeft
Van de zaak-Thorpe wordt in de huidige
verkiezingscampagne niet gerept. Het
lijdt echter geen twijfel, dat David Steel
zich zorgen maakt over mogelijk zetel
verlies ten gevolge van de Thorpe-affai
re. Nog ernstiger zijn de mogelijke nade
lige gevolgen van het liberale pact met
Labour. Hoewel Steel die politieke over
eenkomst tijdig opgezegd heeft en hij er
nog altijd de nadruk op legt dat het zeer
voordelig is geweest voor het land, staat
het toch als een paal boven water, dat
heel wat ex-conservatieve kiezers hem
dit pact kwalijk genomen hebben.
Margaret Thatcher en haar aanhangers
spelen in op die wrevel om de verdwaal
de schapen opnieuw in de conservatieve
stal te lokken. Van het welslagen van die
JOHANNESBURG (UPI)
Een regeringscommissie heeft
gisteren aanbevolen dat Zuid-
Afrika begint met opheffing
van de apartheid in de fa
brieken. De zwarten zouden
daar dezelfde rechten als de
blanken moeten krijgen. In
een rapport van de commis-
sie-Wiehahn werd gezegd dat
de zwarten toestemming zou
den moeten krijgen voor het
vormen van bonden en het
gebruiken van de toilet-facili
teiten van de blanken en dat
zij op dezelfde basis zouden
moeten kunnen strijden voor
banen met dezelfde lonen als
de blanken.
Het rapport werd bij het par
lement ingediend voor bespre
king door de leden en voor
commentaar door de regering.
De commissie heeft ruim een
jaar overleg met verscheidene
pressiegroepen gepleegd.
Verwacht wordt dat de zwar
te activisten van mening zul
len zijn dat de voorstellen
lang niet ver genoeg gaan en
te laat komen. Blanke conser
vatieven zouden dergelijke
maatregelen afwijzen omdat
zij te ingrijpend zijn en te
vroeg komen.
De commissie zei dat de rege
ring voorzichtig en behoed
zaam zou moeten optreden bij
het uitvoeren van de voorstel
len. „De commissie is echter
van mening dat, als de wijzi
gingen met de nodige voor
zichtigheid en behoedzaam
heid worden geïntroduceerd.
het verzet daartegen tot een
minimum teruggebracht zal
worden".
In het raport werd er de na
druk op gelegd dat de aanbe
velingen voortsproten uit de
spanningen en aspiraties bin
nen Zuid-Afrika, maar er
werd ook gewezen op de
druk die op het land werd
uitgeoefend door buitenlandse
regeringen en ondernemingen
met dochtermaatschappijen in
Zuid-Afrika.
„Het zou naïef zijn het feit te
ontkennen of het resultaat te
negeren van internationale
pogingen tot beïnvloeding van
het beleid op het gebied van
de arbeid en andere zaken in
Zuid-Afrika".
LeiderEskader
des Doods"
verongelukt
SAO PAULO (UPI—ANP)
De vermoedelijke chef van
het beruchte Braziliaanse
„Eskader des Doods", com
missaris van politie Sergio
Paranhos Fleury, is gisteren
bij een val op zijn jacht om
het leven gekomen.
Een politiewoordvoerder zei
dat Fleury, hoofd van de af
deling criminele zaken van de
politie van. Sao Paulo, met fa
milie en collega's op de Eha
Bela-jachtclub aan de Atlanti
sche khst bij Sao Paulo was,
toen het ongeluk gebeurde.
Toen hij aan boord van zijn
jacht wilde gaan gleed Fleury
uit en vieL Hij sloeg met zijn
hoofd tegen het dek en liep
daarbij dodelijk schedelletsel
op.
Fleury stond bekend als een
zeer harde figuur, die zich
herhaaldelijk schuldig maakte
aan folteringen.
Groenland heeft
zelfbestuur
GODTHAAB (AP) In to
taal 21 saluutschoten hebbes»
gistermiddag om twaalf uur
op Groenland het einde van
250 jaar Deense voogdij ge
markeerd en een nieuw tijd
perk van zelfbestuur voor de
Groenlanden aangekondigd.
Terwijl de kanonschoten
weerkaatsten tussen de heu
vels en ijsbergen rond de
fjord en de daaraan gelegen
hoofdstad Godthaab, overhan
digde de Deense koningin
Margareta II een gebonden
kopie van de wet waarin het
zelfbestuur is geregeld aan
het eerste Groenlandse parle
ment
De verkiezingsstrijd
in het Verenigd Ko
ninkrijk is zijn laatste
fase irjgegaan. In die
laatste fase riep de
leidster van de Britse
Conservatieven Mar
garet Thatcher de
kiezers van het kies
district Stretford op.
om hun stem uit te
brengen op sir Win
ston Churchill, klein
zoon van de grote
Winston. Tussen
Churchill en Marga
ret Thatcher in Chur-
chills vrouw Minnie.
tactiek hangt Thatchers overwinning af.
In dat geval zal het liberale zetelverlies
aanzienlijk zijn. In het parlement dat
kort voor Pasen ontbonden werd, hielden
de liberalen maar dertien zetels bezet en
dit ondanks het feit dat in oktober 1974
bijna één vijf de van het electoraat libera
le gestemd had.
Kiesstelsel
Die uitslag bewees eens te meer hoe on
gunstig het Britse kiesstelsel is voor de
kleinere partijen. Elk van de 635 Britse
kiesdistricten kiest één Lagerhuisafge
vaardigde. Wie de meerderheid van stem
men haalt komt als overwinnaar uit de
bus. David Steel en zijn twaalf collega's
zijn er niet in geslaagd de Britse socia
listische partij ertoe te bewegen een
kiessysteem van evenredige vertegen
woordiging in te voeren, dat iedere partij
een aantal zetels zal geven naar evenre
digheid van het aantal stemmen dat in
het land uitgebracht werd op haar kan
didaten.
In Istanboel zijn gisteren op 1 mei zijn een groot aantal arrestaties verricht toen linkse sympathisanten tegen het verbod van de
regering in toch de straat op gingen.
„100 jaar geleden" in speciale
Boek van de Maand oplage f 19ÜQ. Na 2 juni f34,50.
Deze aanbieding is geldig t/m 2 juni. Echter zolang de voorraad strekt
Een jeugdboek voor kinderen
van 10-16 jaar. 100 jaar geleden heet
het en het speelt rond 1860.
De hoofdpersoon is Claartje Haas.
Een meisje dat van een klein
dorpje in Friesland via een aantal
omzwervingen in de grote stad
Amsterdam terechtkomt
Jeugdboeken romantiseren vaak
historische feiten en vergeten veelal
de vervelende kanten van het leven
in die tijd. In dit boek maakt de
jonge lezer kennis met de werkelijk
heid van toen.
Het doen en laten van gewone
mensen. (En dat „gewone"
betekende honderd
jaar geleden meestal:
f gewoon arm).
100 Jaar geleden is ge-
Vj schreven door het
schrijverscollectief: Hans
Dorrestein, Karei Eykman,
Ries Moonen, Fetze
Pijlman, Arie Rampen,
Jan Riem en Willem
Wilmink.
Het bevat vijftig schit
terendetekeningen in
kleur van Fiel van der
Veen en veertig
De 1 mei-viering
in de Franse
hoofdstad is niet
zonder strubbelin
gen verlopen. Op
de Place de la
Republique kwam
het tot een hand
gemeen tussen
oproerpolitie en
betogers. Op de
voorgrond ligt een
neergeslagen be
toger. Mogelijk is
dat gedaan door
de politieman
links; hij heeft al
thans een gebro
ken vuurwapen in
da hand.
DEN HAAG Miljoenen arbeiders
in de hele wereld hebben gisteren
met demonstraties en manifestaties
de internationale dag van de arbeid
gevierd. In Turkije ging dat ge
paard met ernstige onlusten, met
name in Istanboel waarbij ruim
duizend mensen werden opgepakt,
toen zij het uitgaansverbod fiat was
afgekondigd wegens de politieke on
rust in het land, negeerden.
In Chili werden 348 mensen gearres
teerd toen zij tegen de politiek van
de regering wilden protesteren. De
Chileense politie drong met geweld
de San Salvadorkerk in Santiago
binnen waar op dat moment een 1
mei-manifestatie plaats vond. Onder
de aanwezigen in de kerk was ook
een FNV-delegatie onder leiding van
Wim Spit De politie voerde in de
kerk een charge uit waarbij een
aantal aanwezigen verwondingen op
liep. Na bemiddeling van de hulpbis
schop konden de deelnemers de bij
eenkomst die georganiseerd was
door het illegale Chileense vakver
bond zonder problemen verlaten.
In Moskou werd voor het eerst in
elf jaar weer een militaire parade
gehouden. De Russische partijleider
en president Leonid Brezjnjev bleek
bij het bestijgen van het Lenin—
mausoleum ondersteuning nodig te
hebben om de massale parade te
aanschouwen. Men vermoedt dat de
terugkeer van militair vertoon bij de
traditionele viering op het Rode
Plein gericht was China na de inva
sie van dit land in Vietnam.
In Iran kwam het tijdens de 1 mei
betogingen tot botsingen tussen aan
hangers van de ayatollah Khomeini
en leden van de communistische
partij Tudeh.
