Russische
raketten naar
grens met Westen
James Callaghan een vriendelijke vos
)uitsers oneens over groei ontwikkelingshulp
Bouw opslagplaats kernafval
in Ahaus op losse schroeven
Koerden melden
optreden Iraanse
regeringstroepen
IJITENLAND
rh>
rfIEM:
Gevangenen
blijven naakt en
ongewassen
Staking in
Israël door
vredesverdrag
Duits hof
verbiedt
speelgoed met
hakenkruizen
3MEI BRITSE VERKIEZINGEN
De
>sing
met
vergad
erde g
LEIDSE COURANT/
VRUDAG 27 APRIL 1979 PAGINA 15
igal wj
i Reet
aant
onze correspondent Ami
van Vree)
Minister Offergeld
ontwikkelingssamenwer-
had geen welkomstge-
voor zijn Nederlandse
a De Koning toen deze
gisteren in Bonn be
zocht. Het Westduitse kabinet
was het namelijk na 14 uur
discussiëren in de nacht van
woensdag op donderdag niet
eens kunnen worden over
concrete afspraken met be
trekking tot de groei van de
ontwikkelingshulp in de ko
mende jaren. De beslissing
hierover zou nu pas in juli
worden genomen.
Het enige dat is afgesproken
is dat er voor ontwikkelings
hulp meer dan de gemiddelde
budget-verhoging ter beschik
king zal worden gesteld. Of
fergeld en zijn collega's
Lambsdorff (economische za
ken) en Gebscher (buitenland
se zaken) hebben daarmee
niet hun verlangen kunnen
doorzetten om de ontwikke
lingshulp de komende drie
jaar telkens met 20 procent te
verhogen.
Minister De Koning die met
Offergeld de komende Unc-
tad-conferentie in Mannilla
heeft besproken, noemde het
gisteren een tegenvaller dat
Duitsland niet tot concrete
groeicijfers heeft kunnen be
sluiten en hij sprak de ver
wachting uit dat de Duitse
delegatie het daardoor in
Mannilla wel eens moeilijk
zou kunnen krijgen bij de
Derde Wereld-landen.
Toch
gelooft hij dat de Bondsrepu
bliek al een stap vooruit heeft
gedaan in zoverre het besef is
doorgedrongen dat zij haar
beleid tegenover de ontwikke
lingslanden moet herzien.
J Wij
1
stduitse bond
boycot
e Times
april
ijn se#'
Zwitj 1
KFURT Het uitko-
van een buitenlandse
e van de Londense
„The Times" moet door
ariteitsstakiHgen van al-
semitfie met de productie er-
hmidb te maken hebben, verhin-
anleidi worden. Hiertoe heeft
1 l'estduitse grafische bond
t de leden gisteren opgeroe-
bissch
lenkt leiders van de bond zijn
n teg< mening, dat ieder, die
werkt aan het totstandko-
volg< van het blad, een sta-
5 ben sbreker is. Het eerste
estervfmer van het Engelstalige
cblad moet zaterdag in
Zeppelinhuis bij Frank-
toezi verschijnen, in een opla
ten d In 35.000 exemplaren.
:eling
izegg" chtszaken snel
ïandelen
nieui
°Pv IERAN De leider van
tgeledjjraanse revolutie, de aya-
i Khomeini, heeft de
itische rechtbanken op-
ragen haast te maken met
berechten van voormalige
aren van de verdreven
en degenen die onschul-
bl ijken te zijn, vrij te la-
In een decreet dat de 78-
e leider in de heilige
Qom heeft uitgegeven,
Khomeini dat hij „ver-
•ust" is over het vasthou-
van een onbekend aantal
isen in gevangenissen
r het gehele land ver-
rid.
jlA" naam van de belangrijk-
Islamitische rechtbank in
leran is verklaard dat de
e afhandeling van de
i4j ïtszaken een gevolg is van
tekort aan rechters".
;ens een woordvoerder is
groep mannen „die inte
rn betrouwbaar zijn" aan-
:en om rechter te zijn
ins de richtlijnen van
neini.
(Van onze correspondent)
BRUSSEL De Amerikaanse inlichtin
gendienst CIA en de inlichtingendienst
van de NAVO zijn ervan overtuigd dat
de Sovjet-Unie de afgelopen weken on
geveer 110 raketten van het type SS-21
heeft gestationeerd in Oost-Duitsland en
Tsjecho-Slowakije. De SS-20-serie is het
antwoord van de Sovjet-Unie op de om
streden neutronenbom, kan via mobiele
installaties worden afgevuurd, draagt
verscheidene onafhankelijk stuurbare
kernkoppen en heeft een bereik van en
kele duizenden kilometers.
De eerste aanwijzingen dat de Sovjet-
Unie dit wapen had overgebracht naar
de westelijke grens van het Warschau
pact kwam drie weken geleden uit Po
len. Als gevolg daarvan zal de discussie
over het al dan niet in gebruik nemen
van de neutronenbom door de NAVO
weer oplaaien. Tegenover Amerikaanse
ontkenningen staan mededelingen van
NAVO-zijde in Brussel dat president
Carter bevel heeft gegegen te beginnen
met het aanmaken van een beperkt aan
tal exemplaren van de neutronenbom.
Zoals bekend heeft president Carter dit
wapen vorig jaar in de ijskast gezet on
der druk van enkele NAVO-lidstaten (on
dermeer de Bondsrepubliek, Nederland
en de Scandinavische landen). De neutro
nenbom heeft afschuw gewekt als een
wapen van verhoogde straling, waardoor
veel mensen worden gedood maar gebou
wen worden gespaard. De neutronenbom
is ontwikkeld als wapen tegen de over
macht aan tanks van het Warschau-Pact.
De Amerikaanse minister van defensie
Brown heeft deze week tegenover de Ne
derlandse minister Scholten verklaard
dat niet wordt overwogen de neutronen
bom in produktie te riemen. De nieuwe
ontwikkelingen zouden in elk geval aan
de orde komen op de voorjaarsbijeen
komst van de NAVO op 30 en 31 mei in
Noordwijkerhout.
Volgens minister Scholten, die gisteren
vanuit de Verenigde Staten in Nederland
terugkeerde, is de modernisering van het
huidige rakettenbestand van de NAVO
het beste antwoord op de dreiging van
de SS-20 en de Sovjetrussische Backfire-
bommenwerper. Het gaat volgens Schol
ten daarbij om een nieuwe versie van de
Amerikaanse Pershing-raket (met grotere
draagwijdte) en de zgn. Cruise-raket, die
vanaf schepen en vliegtuigen kan wor
den afgevuurd. De beide nieuwe Sovje-
trussische wapens zullen a«n de orde ko
men in het overleg over een nieuwe, der
de SALT-akkoord, waarover de Verenig
de Staten de Westeuropese landen zullen
raadplegen.
Begrafenis ge
regeld
Werklieden van de
Dover luchtmachtba
sis in de Amerikaan
se staat Delaware
beginnen met het in
laden van de lijken
van de leden van de
People's Temple die
vorig najaar in Guya
na massaal zelf
moord pleegden. Ze
zullen worden begra
ven in Californië
waar de meesten van
hen afkomstig waren.
De autoriteiten heb
ben lange tijd met
de stoffelijke resten
van de leden van de
religieuze secte geen
raaa geweten omdat
de meeste nabes
taanden weigerden
zich voor begrafenis
van de secteleden in
te zetten.
BONN De bouw van een tussentijdse
opslagplaats voor radio-actief afval van
kerncentrales in Ahaus aan de Neder
landse grens bij Enschede is op losse
schroeven komen te staan, nu de rege
ring van de deelstaat Noordrijn-Westfa-
len gisteren de toestemming hiervoor
heeft gekoppeld aan de totstandkoming
van een definitieve opslag in de zoutla
gen van Gorleben.
Deze voorwaarde deelde minister Riemer
van economische zaken mee tijdens een
conferentie van deelstatenministers in
Bonn en veroorzaakte daarmee een ern
stig verschil van mening. Zoals bekend,
is het miljardenproject Gorleben de laat
ste tijd fel omstreden. Op 16 mei wil mi
nister-president Albrecht van Nedersak-
sen meedelen of hij zijn principiële goed
keuring aan het plan dat voorziet in een
opwerkingsfabriek voor brandstofelemen
ten en een opslagplaats onder de grond
zal verlenen. De houding van Noordrijn-
Westfalen zal, aldus een woedende minis
ter van Nedersaksen, deze beslissing nog
moeilijker maken dan hij al is. Riemer
verdedigde zich echter door te zeggen:
„Als Gorleben niet gebouwd wordt, be
staat het gevaar, dat het atoomafval te
gen de afspraken in in Ahaus moet blij
ven liggen.
De voorzitter van de deelstaatkonferen-
tie, de Beierse minister Jaumann, be
treurde evenals de meeste andere minis
ters de nu aangebrachte koppeling tus
sen Ahaus en Gorleben. Volgens hem
komt een voorlopige opslagplaats in
Ahaus er daardoor helemaal niet meer,
want als de eerste bouwvergunning voor
Gorleben eenmaal is afgegeven, is Ahaus
niet meer nodig. Het project in Ahaus
heeft niet alleen in de betreffende regio
maar ook in de Nederlandse grensstreek
ongerustheid teweeg gebracht vanwege
de gevaren voor radio-actieve straling
van de opgeslagen brandstofelementen
alsmede de vrees dat deze uiteindelijk
toch niet meer verwijderd zullen worden.
Vrijgelaten IR A-lid:
BELFAST John Deery, een Noordier die was veroordeeld
als lid van het verboden Ierse republikeinse leger, heeft gis
teren na zijn ontslag uit twee jaar gevangenschap, gezegd dat
de mannen die hij heeft achtergelaten, vastbesloten Zijn de
rest van hun tijd naakt en ongewassen uit te zitten, tot zij
van Engeland de status van politiek gevangene hebben afge
dwongen.
De 27-jarige Deery heeft een jaar van zijn straf uitgezeten
weigerend om gevangeniskleding te dragen en gebruik te ma
ken van de gevangenis-wc'S. Hij besmeurde zijn kale cel met
uitwerpselen.
Op een persconferentie na zijn vrijlating zei hij gehandeld te
hebben uit protest tegen het feit dat hij niet werd beschouwd
als politiek gevangene en niet als zodanig werd behandeld.
Van de 400 IRA-leden in het cellenblok waarin Deery zat, zijn
er die al drie jaar rtaakt en ongewassen zitten in hun be
smeurde cellen, waarvan zij het meubilair hebben stukgesla
gen. Ongeveer duizend andere gevangenen houden zich aan de
voorschriften.
Deery, die in januari '77 werd veroordeeld, vertelde dat hij
vóór zijn terugkeer in de wereld gedwongen werd een bad te
nemen.
De persconferentie was belegd door Sinn Fein, de politieke
vleugel van de IRA, in Andersonstown, een buurtschap in
Belfast met een grote katholieke bevolking. Overigens ontken
de Deery dat hij lid van de Voorlopige IRA was.
TEHERAN Het Iraanse le
ger rukt, in Teheran verno
men, op naar de grens in het
westen met Irak, kennelijk
met de bedoeling militaire
steunpunten te heroveren, die
sinds de omwenteling van fe
bruari in handen zijn van
Koerdische guerrillastrijders.
Een woordvoerder van de be
langrijkste politieke organisa
tie van de Koerden, de Koer
dische democratische partij
(KPD) heeft gezegd, dat het
regeringsleger met helikopters
Koerdische stellingen in het
heuvelachtige gebied heeft
aangevallen. De KPD, die het
dodental bij de gevechten in
het noordwesten van Iran ge
durende de laatste week op
500 heeft geschat, heeft het
leger ervan beschuldigd dat
het tanks ingezet heeft om de
Turks sprekende Azerbeidzja-
nen te steunen in hun strijd
tegen de Koerden.
Revolutionaire comités van
Koerden hebben zich bij de
westgrens van Iran sinds de
revolutie van februari meester
gemaakt van de belangrijkste
bases van het leger, waarbij
duizenden wapens in handen
zijn gekomen van Koerdische
guerrillastrijders, waarmee
die hun eisen om politieke
autonomie kracht kunnen bij
zetten.
Het Iraanse leger was vorige
week tussenbeide gekomen
nadat er gevechten waren uit
gebroken tussen Koerdische
en Azerbeidzjaanse gemeen
schappen in de stad Hagha-
deh in West-Iran.
Herhaaldelijk in de geschiede
nis van Iran hebben de Koer
den geprobeerd te profiteren
van een verzwakking van het
gezag van 'de centrale rege
ring om politieke concessies
af te dwingen.
Van Lent:
moreel hoog
bij VN-troepen
HARIS Staatssecretaris
Van Lent van defensie heeft
bij zijn eerste contact met de
Nederlandse troepen in Zuid-
Li banon ervaren „dat het mo
reel van de Nederlandse troe
pen hoog is. Er wordt gekan
kerd, maar dit is een typisch
Nederlandse karaktertrek", al
dus de staatssecretaris, die
van oordeel was dat de extra
toelage bij de Libanongangers
goed is gevallen.
De bewindsman bracht giste
ren een be roek aan het Uni-
fil-hoofdkwartier te Nakoera
en aan het Nederlandse
hoofdkwartier in Haris. Met
name was de heer Van Lent
vol lof over hetbeheerst en
gedisciplineerd optreden van
de Nederlanders tijdens de
beschietingen van vorige
week. Hij kreeg ook te horen
dat het maar weinig had ge
scheeld of de VN-eenheden
waren een tegenactie tegen de
christenmilities begonnen.
Van Lent betwijfelt of de
Unifil haar taak kan blijven
uitoefenen als gewapende ele
menten blijven schieten.
JERUZALEM Het nieuwe
vredesverdrag tussen Israël
en Egypte heeft gisteren in
Israël tot een staking geleid
bij Arkia, Israëls binnenland
se luchtvaartmaatschappij. De
regering had de maatchappij
geadviseerd de straalvliegtui
gen maar te verkopen, omdat
de lange-afstandsvliegtuigen
niet meer nodig zijn nu
straks de hele Sinaï in Egyp
tische handen is. De toestellen
werden gebruikt voor vluch
ten naar Sjarm el-sjeik in het
uiterste zuiden van het schie
reiland. Volgens het personeel
van Arkia moet nu een groot
deel van hen ontslagen wor
den. El Al heeft het alleen
recht op de buitenlandse
vluchten.
KARLSRUHE - Het West
duitse Hooggerechtshof heeft
het in de handel brengen van
speelgoed met daarop afgebe
elde hakenkruizen of andere'
nazi-emblemen verboden.
Voor het hof speelde de zaak
tegen een firma die bouwpak
ketten voor vliegtuigmodellen
in de handel had gebracht
Eerder had een lagere rechter
beslist dat de afbeelding er
„alleen toe diende het vlieg
tuig zo waarheidsgetrouw mo
gelijk te maken".
TONDEN De politieke partij die in
•'1* l -oot-Brittannië zegevierend uit de
f» rkiezingsstrijd komt, mag vijf jaar
•I& an het bewind blijven. Voor praktisch
tra iedere regering is dat net lang genoeg
om het grootste deel van haar oor-
2*4 spronkelijke populariteit erbij in te
boeten. Na vijf jaar komt de Britse
kiezer uiterst gemakkelijk tot de con-
clusie, dat het tijd wordt om de teu
gels van 's lands beleid te overhandi-
L, gen aan de tegenpartij. Hij is zelden
helemaal tevreden over het regeringste
am dat te lang de scepter gezwaaid
heeft. Misschien zal de oppositie het
beter doen.
c:
jfll Op die mogelijkheid rekenen ditmaal
de Britse conservatieven. Als zij door
M de verkiezingen van 3 mei de macht in
&R handen krijgen, wordt Margaret That-.
cher (53) dus Groot-Brittannië's eerste
&j vrouwelijke premier. Kan die extreem-
'rechtse dame het land beter besturen
.'4 jdan de gematigd-rechtse Labourpremier
James Callaghan, bijgenaamd „Zonnige
Jim", het tot nu toe gedaan hééft?
Callaghan (67) heeft alvast dit voordeel,
fyv dat hij over veel meer ervaring be-
schikt. Naast premier is hij ook minis-
riS ter van financiën, binnenlandse zaken
jK en justitie en buitenlandse zaken ge-
'M weest. Zijn politieke vaardigheid dwingt
'respect af. Bovendien is hij een taaie
v en meedogenloze vechter, die je beter
te vriend houdt dan er een vijand van
rp te^naken.
Wanneer anderen het opgeven, ploetert
Callaghan hardnekkig verder. Hij is een
sluwe politieke vos, die zich gemakke
lijk tot de volksmensen richt en alle
problemen weet te vereenvoudigen. In
socialistische kringen wordt hij hoog
geroemd wegens zijn uitzonderlijke
kwaliteiten als bemiddelaar en verzoe
ner.
Callaghan is een vriendelijk man, die
evenwel geen blad voor de mond
neemt Het kan Zonnige Jim weinig
schelen wat anderen van hem denken.
Fijngevoeligheid moet je van hem niet
verwachten. Hij kwetst zonder het zelf
te weten. Hoewel zijn politieke handig
heid een zeker respect afgedwongen
heeft in Brussel, is hij bij de Europese
ministers niet bepaald geliefd.
James Callaghan mag dan groot van
gestalte zijn, een grote premier kan
men hem bezwaarlijk noemen. Hij is
een politieke sjacheraar, die zijn min
derheidsbewind gerekt heeft door mid
del van kleine en grote overeenkom
sten. Voor het overige is hij veel te in
sulair en te weinig geneigd zijn typisch-
Britse oogkleppen "af te zetten. Met het
motto: „Het is nergens beter in dé we
reld dan in Groot-Brittannië" kan je
vandaag de dag als politicus niet veel
meer bereiken.
Kort geheugen
Zolang Callaghan de steun en het ver
trouwen van de vakbonden genoot,
werd zijn minderheidsregering niet ge
makkelijk uit de koers geslagen. Na de
grote botsing met de vakbeweging over
het strenge loonbeleid, liep echter alles
mis. Toen werd het Callaghan-bewind
pijlsnel tot zijn ware proporties terug
gebracht.
Hoewel hij erg verfomfaaid uit de
strijd is gekomen, probeert de socialisti
sche minderheidspremier nu weer de
rol te spelen van de grote sociale en
economische hervormer, die zijn land
gered heeft. Het klinkt allemaal heel
mooi, maar weinig overtuigend, vooral
wanneer men de dingen bekijkt in het
licht van de recente sociale onrust, die
ondermeer tot gevolg had dat de Britse
ziekenhuizen bijna plat lagen, de scho
len maandenlang gesloten bleven en het
huisvuil torenhoog opgestapeld werd op
trottoirs en pleinen.
Callaghan rekent op het spreekwoorde
lijke korte geheugen van de Britse kie
zers. Het is best mogelijk, dat een groot
deel van het electoraat de nijpende be-
nzineschaarste van afgelopen januari en
het gebrek aan sommige levensmidde
len dat daarop volgde al lang vergeten
is. Maar hij mag er toch op" rekenen
dat de conservatieve oppositie zich hard
zal inspannen om de herinnering aan
die onaangename gebeurtenissen leven
dig te houden.
Niet genoeg te eten
Jim Callaghan probeert ook electoraal
voordeel te halen uit het feit, dat hij er
zo gewoon uitziet Hij praat niet met
het accent van een salonsocialist en
brengt zelden controversiële standpun
ten naar voren. Zijn oordeel over dage
lijkse dingen is grotendeels dat van de
doorsnee-Brit. Hij heeft ,geen universi
taire studies gedaan en stamt uit een
gezin dat het niet breed had.
Callaghans vader was onderofficier van
de Britse marine in Portsmouth. Jim
was nauwelijks tien jaar toen zijn moe
der weduwe werd. Daarna moest zij
met haar twee kinderen trachten rond
te komen met een mager marinepensi
oentje. Toen de huidige premier de
leeftijd van 17 jaar had bereikt, ging
hij werk zoeken in Londen. Hij vond
zijn eerste baan op een belastingkan
toor en hield van zijn hongerloon vier
pond per week over, die hij naar zijn
moeder en zuster in Portsmouth stuur
de. Op zijn kantoor dacht men, dat hij
niet genoeg te eten had.
In die dagen kenden zijn medemensen
hem als „Leonard". Hij heet namelijk
Leonard James Callaghan. Pas toen Le
onard in 1945 voor het eerst tot parle
mentaire Labour-afgevaardigde van een
kiesdistrict in de Welse hoofdstad Car
diff gekozen was, begon men hem Jim
te noemen. Als Leonard Callaghan had
hij, toen hij 24 geworden was, de eerste
stap in de richting van zijn toekomstige
politieke carrière gezet door een baan
te veroveren als vaste employee bij de
vakbond van belastingambtenaren.
In de tweede wereldoorlog bracht Cal
laghan het tot marineluitenant. Amper
twee jaar nadat hij in 1945 tot Lager
huislid gekozen was, werd Jim al on
derstaatssecretaris in de regering-Attlee.
Op het na-oorlogse Labour-bewind volg
de een langdurige conservatieve perio
de, waaraan pas in 1964 een einde
kwam. Toen benoemde Labour-premier
Harold Wilson zijn vriend Callaghan tot
minister van Financiën.
Drie jaar later moest Jim het pond
sterling devalueren. Sindsdien is de
Britse munt voortdurend dieper gezakt
Pas sedert een paar weken gaat ze op
nieuw lichtjes omhoog. Na zijn devalua-
tieavontuur werd Callaghan minister
van Binnenlandse Zaken en Justitie. De
Britse troepen, die zich in Ulster bevin
den, werden door hem in augustus 1969
voor het eerst naar dat rumoerige deel
van het Verenigd Koninkrijk gestuurd
om daar de katholieke minderheid te
beschermen tegen protestantse gewa
pende aanvallen.
Voorliefde voor Amerika
Toen de socialisten in 1974 opnieuw
aan de macht kwamen, kreeg Callag
han de portefeuille van Buitenlandse
Zaken. Premier Wilson stuurde hem
naar Brussel om er te onderhandelen
over nieuwe toetredingsvoorwaarden tot
de EG. Hoewel Callaghan nadien be
weerde, dat hij zijn mening over Euro
pa gewijzigd had, spraken zijn daden
dit vaak tegen. Callaghan heeft altijd
een grote voorliefde gekoesterd voor
Noord-Amerika en andere delen van de
Engels sprekende wereld. Hij voelt zich
bitter weinig aangetrokken tot Europa.
Van de EG verwacht hij voor Groot-
Brittannië niets anders dan commercië
le voordelen. Ieder aspect van de Euro
pese politiek, inzonderheid dat van de
landbouw, wordt door hem in de eerste
plaats op binnenlands vlak uitgebuit
Jim Callaghan is Labour-leider en pre
mier geworden nadat Harold Wilson in
maart 1976 plotseling ontslag genomen
had. Door handig te schipperen slaagde
de nieuwe minderheidspremier er keer
op keer in de gevaarlijkste klippen te
omzeilen. Als regeringsleider schijnt hij
maar één fout begaan te hebben, die
zijn partijgenoten hem later misschien
moeilijk zullen vergeven. Dat was toen
hij afgelopen september besloot nog
geen vervroegde parlementaire verkie
zingen uit te schrijven. In die tijd
maakte Labour een veel betere kans
om opnieuw te overwinnen dan na de
lange en harde stakingswinter van 1979.
ROGER SIMONS
