i
f
Belastingmuseum
Prof.dr.Van der Poel
uniek in de wereld
Migraine kan
levensvreugde
grondig
bederven
PATIËNT VAAK NIET
SERIEUS GENOMEN
Nederland telt ongeveer een
miljoen mlgrainepatlënten.
Migraine is een aandoening,
die gekenmerkt wordt door
een in aanvallen optredende
eenzijdige hoofdpijn, gepaard
met misselijkheid en
overgeven. Niemand gaat er
dood van, maar migraine kan
de levensvreugde behoorlijk
bederven. Daar komt vaak bij,
dat de migrainepatiënt niet
altijd serieus wordt genomen;
men denkt al gauw dat hij of
zij zich aanstelt. Ook de
medische belangstelling is niet
altijd overtuigend, met het
gevolg, dat de behandeling
allerminst optimaal is en dat
•er van een diepgaand
wetenschappelijk onderzoek
naar de oorzaken van migraine
niet zo heel veel terecht komt.
De klassieke migraine-aanval begint,
aldus de Stichting Bio-Wetenschappen
en Maatschappij, doorgaans met
halfziendheid. Dat wil zeggen, dat de
patiënt een soort blinde vlek voor de
ogen heeft. Zijn gezichtsvermogen is
dan dus min of meer gestoord. Later
treden oogflikkeringen en ook een
borende en bonzende hoofdpijn aan
één zijde van het hoofd op. Voorts een
.toenemend gevoel van misselijkheid
met hevige braakneigingen. De patiënt
ziet bleek, transpireert, heeft koude
handen en voeten en is uitermate
gevoelig voor licht- en geluidsprikkels.
Hij zal dan ook het liefst in een
donkere kamer willen liggen, met het
hoofd onder de dekens, om geluid en
licht verre te houden. Heeft hij
eenmaal overgegeven dan zal de
aanval doorgaans snel wegebben. Zo'n
aanval kan enkele uren. maar ook
enkele dagen duren.
Deze symptomen komen lang niet bij
iedereen voor. Soms kan de ..schele
hoofdpijn" zonder de voorafgaande
verschijnselen als halfziendheid en
oogflikkeringen, plotseling optreden.
Oorzaken
Over de oorzaken is eigenlijk nog maar
weinig bekend. Wel weet meh dat bij;
het migraineproces verschijnselen van
biochemische en hormonale aard
betrokken kunnen zijn. Anderen denken
aan overgevoeligheid voor bepaalde, in
het voedsel voorkomende stoffen. Er
zijn ook migrainepatiënten bij wie de
aanval samenvalt met koud en schraal
weer. Wie in zijn puberteit vaak last
van migraine heeft gehad komt niet
zelden tot de ontdekking, dat de
aanvallen bij het ingaan van de
volwassen leeftijd langzamerhand gaan
verdwijnen. Soms keren zij weer terug
in de menopauze en dat geldt zowel
voor mannen als voor vrouwen. Ook
denkt men dat erfelijke factoren een
rol kunnen spelen.
Psychische invloeden hebben er
waarschijnlijk ook mee te maken.
Relatief gezien komt migraine meer
voor bij „perfectionisten". Dus bij
mensen, die hoge eisen stellen en
streven naar perfectie. Zoiets kan met
de opvoeding meegegeven worden,
want „zoals de ouden zongen, piepen
de jongen". Overigens is het een
misvatting te menen, dat migraine bij
vrouwen meer zou voorkomen dan bij
mannen.
Bloedsomloop
Al van ouds wist men. dat men de
borende en.bonzende hoofdpijn kon
verlichten door de halsslagader aan de
pijnkant in te drukken. Dat betekent,
dat de bloedsomloop in de hersenen
en in de hoofdhuid iets te maken heeft
met migraine-aanvailen. Dit heeft in de
jaren dertig geleid tot een onderzoek
door de Amerikaanse neuroloog Harold
Wolff over het gedrag van de
bloedvaten in hersenen, hersenvliezen
en hoofdhuid tijdens een migraine-
aanval. Hij ontwikkelde een theorie,
volgens welke de migraine-aanval
toegeschreven wordt aan een
vaatverwijding aan de zijde van de
hoofdpijn met een pijnlijke overrekking
van de vaatwand.
Deze theorie verklaart evenwel niet alle
verschijnselen. Het blijft namelijk een
raadselachtige zaak, dat de patiënt
tijdens een migraine-aanval bleek ziet
en dat de huid op de plaats van de
pijn koud is. Dat wijst meer in de
richting van een vaatvernauwing. Het is
mogelijk dat beide vormen voorkomen
en het is ook nfet uitgesloten, dat
beide vormen elkaar, tijdens een
aanval, afwisselen.
Op de Erasmusuniversiteit in Rotterdam
heeft men een andere theorie
ontwikkeld. Normaal, zo redeneert men
daar. loopt de overgang van slagader
naar ader via de haarvaten. Tijdens een
aanval neemt de druk in de haarvaten
af* Wanneer nu de verbindingen
slagaders en aders open gaan de
Rotterdamse onderzoekers
veronderstellen dat dit gebeurt tijdens
een aanval dan vloeit het bloed
onder een grote slagaderlijke druk
direct in het aderlijke systeem. Op
deze wijze zouden én de druk op de
vaatwand én de bleekheid verklaard
kunnen worden.
Behandeling
In tegenstelling tot bijvoorbeeld
Engeland. Denemarken en de VS heeft
Nederland nog geen speciale klinieken
voor de bestudering en behandeling
van migraine en migrainepatiënten.
Belangrijk voor de behandeling van
migrainepatiënten is een-inzicht in de
factoren, die een aanval kunnen
uitlokken. Men neemt in het algemeen
wel aan. dat de onmiddellijke
aanleidingen op het psychische vlak
liggen. Voorkomen is beter dan
genezen, maar ook dit voorkomen
vergt veel tijd en geduld. En in een
drukke huisartsenpraktijk met overvolle
wachtkamers is tijd een zelden
voorkbmende luxe.
ils
Zl
ISCALE
POTPRENTEN
iTEEDS
ELDZAMEP
■OTTERDAM Het kan geen toe-
vil zijn. Afgelopen zondag was de
laatste dag dat op de belastingkan
toren het aangiftebiljet voor de in-
mstenbelasting kon worden Inge
pland, maar ook de eerste dag dat
het Rotterdamse belastingmu
seum prof. dr. Van der Poel de
Tentoonstelling „Gein en Pijn" te
pen was. Een bloemlezing van de
Rolprenten die er in de afgelopen
Jeuwen, geïnspireerd op belastin
gen en accijnzen, zijn gemaakt.
>en alleraardigst museum daar in
lotterdam en „Gein en Pijn" Is
lan ook een goede gelegenheid
,m ook eens wat langer bij de
urmanente collectie stil te staan,
jet belastingmuseum Is per slot
fan rekening niet alleen uniek In
lederland; nergens In de wereld
•staat er een voor publiek toe-
lankelijke, aan de belastingen ont-
snde verzameling.
1937 werd do eerste poging tot
tan overzicht gedaan, maar bij het
imbardement op Rotterdam in
940 werd het museum al met de
grond gelijk gemaakt Weg was de
lollectle; er kon van voren af aan
vorden begonnen. Aan het einde
van de jaren veertig werd een
nieuw begin gemaakt in een statig
herenhuls aan de Rotterdamse
'arklaan, dat toebehoorde aan de
jekende fabrikant van gedistilleerd,
De Kuyper. Een aardige bijkomstig
heid, zo vindt men In de museum
staf, want een belangrijk deel van
het bezit hangt nauw samen met
de accijnzen op alcohol.
Prof. Van der Poel, telg uit een
vooraanstaand geslacht van belas
tingdeskundigen, leverde met zijn
famllle-archlef de belangrijkste
bouwstenen voor de huidige col
lectie. Niet ten onrechte werd het
museum dan ook naar deze nu 92-
jarige hoogleraar genoemd.
Als woonruimte mag het pand wel
licht als een hemel op aarde gel
den, voor de huisvesting van een
museum is het natuurlijk veel min
der geschikt Maar ondanks de
door de wat ingewikkelde be
stuursvorm van het museum ont
brekende subsidiestroom, zijn
medewerkers en vrijwilligers er In
geslaagd binnen de begrenzingen
van de ruimte, een heel interes
sante collectie en ook een docu
mentatiecentrum op te bouwen. Zo
zijn er behalve een aantal schilde
rijen van pogingen tot smokkel en
Inning van belastingen, ook een
reeks pentekeningen van de ach
tereenvolgende ministers van fi
nanciën die Nederland heeft ge
kend.
Om de eenheid in die reeks vast
te houden is ook van de recente
ministers gekozen voor een teke
ning en niet voor een foto. Te zien
zijn ook de metalen bussen (ze
hebben de meeste verwantschap
met die van de Amsterdamse ge
meentegiro), waarin vroeger de be
lasting moest worden geetort, kos
tuums van douaniers, talrijke voor
werpen op het gebied van de wet
op de kansspelen, het koffertje dat
oud-mlni9ter Lleftlnck op de derde
dinsdag in september op het Bin
nenhof met zich mee droeg en
ook het bureau, waaraan hij werk
te.
Hoogtepunt voor de meeste bezoe
kers is ongetwijfeld de smokkelka-
mer, die In het souterrain van het
museum Is Ingericht Een onder
werp dat Iedere avontuurlijke geest
moet aanspreken en dat impone
rende staaltjes van menselijke cre
ativiteit heeft opgeleverd. Drank In
wandelstokkken en In holle spat
borden van fietsen. Uiteraard Is er
ook een uitvoerig verslag in woord
en beeld van de roemruchte bo
tersmokkel tussen Nederland en
België. Behalve de opstelling van
een illegale jeneverstokerij, Is er
ook aandacht voor de wat meer ei
gentijdse smokkelobjecten.
Nu binnen de Benelux en de EEG
steeds meer het accent komt te
liggen op een vrij goederenverkeer
tussen de aangesloten landen, zijn
de havens en Schiphol een be
langrijke rol gaan spelen In de we
reld van de smokkel. Verdovende
middelen vormen een favoriete
smokkelwaar, die op de meest ver
nuftige wijze verpakt de douane
moet misleiden. Zo was er een
Amerikaanse toeriste, die een vol
ledig uit pure hasj gemaakte kra
lenketting droeg, toen zij tijdens
een routinecontrole op de nationa
le luchthaven werd onderzocht
Een dubbelwandig kamerscherm uit
China bleek geheel met verdoven
de middelen gevuld. Het trok de
aandacht van de douane omdat de
antlquiteltswaarde van het scherm
In twijfel werd getrokken en een
eenvoudig rekensommetje leerde,
dat het onzinnig was om voor een
gewoon kamerscherm de enorme
kosten van vervoer naar Nederland
ta maken. De argwaan bleek bij
onderzoek inderdaad terecht. Het
scherm neemt nu in de smokkelka-
mer een prominente plaats In.
Triest voorbeeld van smokkel Is
ook de pop die een aan de hand
van haar moeder door de douane
wandelend meisje met zich mee
droeg en die met smokkelwaar ge
vuld bleek te zijn. Een hullend en
niet begrijpend kind dat haar ge
liefde speelobject plotsklaps moest
achterlaten, was zelfs voor de dou
ane een moeilijk te accepteren ge
volg van een geslaagde speuractie.
Dat en nog veel meer is dagelijks
tijdens kantoortijden te zien in het
Rotterdamse belastingmuseum, dat
bi] wijze van experiment en zeker
niet als grap op 1 april voor het
eerst ook op zondag open was. Of
in de toekomst ook vaker op deze
voor familie-museumbezoek bij uit
stek geschikte dag de deuren wor
den geopend, is nog niet bekend.
„De gevolgen van de rijwielbelasting"
men heeft aangenomen, dat zelfs
een met een redelijke dosis ver
stand begiftigde burger door de
bomen het bos niet meer ziet,
moet voer genoeg geven om poli
tieke tekenaars en cartoonisten
een goed belegde boterham te la
ten verdienen.
Mensen worden nu eenmaal altijd
graag bevestigd in wat ze zelf toch
al dachten en het is duidelijk dat
als in een prent met de belastingen
dé vloer wordt aangeveegd, deze
op een ruim onthaal bij het publiek
kan rekenen. „Gein en Pijn", de
tentoonstelling die tot volgend jaar
april in het Rotterdamse belasting
museum „Prof. dr. Van der Poel"
te zien is, geeft een overzicht van
dit soort prenten.
Hoewel het principe van de belas
tingen al heel oud is (in de anna
len en historiën van Tacitus komt
belasting al voor; de functie van
tollenaar is bekend uit het Nieuwe
Testament) zijn de belastingen ei
genlijk pas aan het einde van de
vorige eeuw onderwerp geworden
van spotprenten. Op de expositie is
om die reden maar een beperkt
aantal prenten te zien uit de perio
de van vóór pakweg 1850. In die
tijd verschijnen bijvoorbeeld aan de
belastingen gewijde prenten van de
Franse graficus Honoré Daumier die
met zijn „Les Gens de Justice" al
duidelijk had gemaakt een inazijn
gedoopte pen te hanteren, die zich
even goed kon lenen voor wat sati
re rond de fiscale autoriteiten.
In Nederland raakte de doorsnee
burger eigenlijk pas goed bij de
zaak betrokken, toen in de jaren
negentig van de vorige eeuw de in
komstenbelasting werd ingevoerd in
de vorm van een belasting op be
drijven en vermogen. Op dat mo
ment raakte de pennen van al dan
niet politiek betrokken tekenaars in
beweging en dat is tot voor kort zo
gebleven.
Een opvallende figuur in de groep
tekenaars was Johan Braakensiek
(1858-1940), die in „De Amsterdam
mer" (later „De Groene Amsterdam
mer") een niet aflatende reeks fis
cale spotprenten publiceerde van
een uitstekende en zelfs vandaag
nog aansprekende kwaliteit. Zijn
werk is met name interessant om
dat het begon op een moment dat
de basis voor ons huidige belas
tingsysteem werd gelegd en het
nieuwe ontwikkelingen op de voet
volgde. Dat levert een geschiedenis
van de Nederlandse belasting in
spotprenten op en het zou eigenlijk
„De derde dinsdag in september"
1978 „De Tijd")
een goed idee zijn om de prenten
van Braakensiek eens te bundelen.
„De Amsterdammer" neemt trou
wens op de expositie een belangrij
ke plaats in Niet alleen Braaken
siek werkte voor dit blad, maar ook
tekenaars als Hess. Raemdonck en
Linse behoorden tot de mede
werkers. Ook hun werk is op de
tentoonstelling ruim vertegenwoord
igd.
Wat teleurstellend is het aandeel
van recente prenten in „Gein en
Pijn". Niet omda 1e kwaliteit te
mager zou zijn om )n expositie te
rechtvaardigen, maar veel meer om
dat h6t aanbod zo gering is. Het
stemt wat droevig, want juist waar
een aardige collectie als de nu ge
ëxposeerde verzameld is, is het
voor de museumstaf jammer dat die
collectie niet voortgezet en uitge
breid kan worden.
Was er een tijd dat elk zichzelf res
pecterend publiciteitsorgaan politie-
Jan Frlts de Knoop (september
ke tekeningen afdrukte, dat is in
middels al lang niet meer het geval
Van de grote landelijke bladen bie
den eigenlijk alleen De Volkskrant
en het Parool met enige regelmaat
onderdak aan werk van Nederland
se tekenaars, in de sector opinie
bladen ligt dat iets gunstiger (Eppo
Doeve in Elsevier. Frits Berendt in
de Haagse Post. Peter van Straaten
in Vrij Nederland), maar bij elkaar,
genomen blijft het aanbod beperkt
Van de gepubliceerde tekeningen is
uiteraard ook maar een gering deel
aan belasting gewijd.
Volgende generaties zouden aan
het ontbreken van fiscale spotpren
ten de conclusie kunnen verbinden
dat de Nederlander in de jaren zes
tig en zeventig met aile liefde en
plezier zijn bijdragen aan 's rijks
kas leverde en dat moet toch een
gedachte zijn die vele belastingbe
talers uit de wereld willen houden.
TON VAN BRUSSEL
Gein en Pijn'
toont kommer
en kwel van
belasting
betaler
Johan Braakensiek (mei 1924 „De Amsterdammer")
..Terug van de sportolymplade.
9u«tus 1936 „De Zakenwereld")
Pol Dom
ROTTERDAM „Belasting is een
geoorloofde roof", zei Thomas van
Aquino zeven eeuwen geleden al
en hij staat ongetwijfeld, zelfs van
daag nog, niet alleen In die opvat
ting. Naarmate het inkomen groeit,
neemt de weerstand om belasting
te betalen aantoonbaar toe. Dat,
gecombineerd met <te onvrede van
de betaler jegens een overheid die
»2ijn geld" aan, naar zijn smaak,
verkeerde doelen besteedt en met
e een belastingstelsel dat dermate
0 Ingewikkelde en wanstaltige vor-
„Minister van financiën Hofstra perst de belastingbetaler uit"
Doeve februari 1958 „Elsevlers Weekblad"))
De Nederlandse zakenman in hot nummer achtervolgingsrace"
