Bewindslieden eten uit de staatsruif Hartstichting schenkt apparatuur voor hartonderzoek kinderen Binnenland RG' Kamerdebat over castraties en sterilisaties in inrichtingen KRITIEK REKENKAMER OP DECLARATIES Seidó&Qowimit Nuttig werk Rekenkamer Het bonte circus van Frank Govers LEIDSE COURANT VRIJDAG 30 MAART 1979 PAGINA 13 (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Staatssecretaris Veder-Smit (Volksgezondheid) moet dinsdag in het par lement verantwoording afleggen voor de in houd van een officieel, maar nog niet gepu bliceerd rapport over psychiatrische zieken huizen. Daaruit blijkt onder meer, dat er tussen 1972 en 1977 in tenminste drie in richtingen patiënten gecastreerd of gesteri liseerd zijn. Het was mevrouw Ria Beckers (PPR), die de zaak onder de aandacht van de Tweede Kamer bracht, namelijk door een interpellatie aan te vragen van de be trokken bewindsvrouwe. Het rapport over de inrichtingen - psychia trische afdelingen van algemene ziekenhui zen zijn buiten beschouwing gelaten - is ge maakt door de Werkgroep Rechtspositie Pa tiënten in Psychiatrische Ziekenhuizen. De werkgroep vond ook uit, dat er in vijf in richtingen hersenoperaties zijn uitgevoerd op in totaal zes patiënten. Dit soort ingre pen mag zelfs niet mèt toestemming van de betrokkene worden uitgevoerd, als niet eerst het oordeel is gevraagd van een onafhanke lijke specialist. Daarnaast moet een familie lid of een andere vertrouwenspersoon toe stemming geven voor de operatie. Het rap port, dat is uitgebracht aan de staatssecreta ris, suggereert, dat in de genoemde gevallen niet aan deze voorwaarden is voldaan. De werkgroep is ook nagegaan of er in de (veertig) psychiatrische ziekenhuizen electro- shocks worden toegediend. Dat bleek het ge val te zijn in tenminste elf inrichtingen. Over de houding van de andere inrichtingen tegenover deze omstreden therapie, die wordt toegepast bij ernstig depressieve of ongeneeslijk psychotische patiënten, merkt de werkgroep op, dat sommige het shocken uitbesteden aan algemene ziekenhuizen. In de meeste gevallen was de patiëntenraad van de betrokken inrichting niet op de hoogte van het toepassen van deze therapie. De patiëntenraden, die overigens in acht psychiatrische ziekenhuizen nog niet beston den toen het rapport werd geschreven, heb ben veel klachten bij de werkgroep gedepo neerd. Zo zouden de patiënten vaak slecht gëinformeerd worden over hun rechten en over de methode, waarmee zij worden be handeld. De directies blijken veelal op het standpunt te staan, dat patiënten geen inza ge behoren te hebben in de dossiers, die over hen zijn aangelegd. Volgens de werk groep komt er ook niet veel terecht van de wettelijk voorgeschreven bezoeken van de officier van justitie aan de gestichtsafdeling van een psychiatrisch ziekenhuis in zijn res sort. Veel klachten zijn er ook over de ma nier, waarop rechters gedwongen opgeno men patiënten horen. Zij zouden nauwelijks bereid zijn te luisteren naar de patiënten en geneigd zijn uitleg te geven over an zaken. Wiegel en Van Agt met informateur Van der Grinten AJ (Van onze parlementaire re dactie) DEN HAAG De Al gemene Rekenkamer heeft verschillende (oud-)ministers en staa tssecretarissen ernstig op de vingers getikt omdat zij op royale wijze diners en feesten hebben aange richt voor rekening van 's rijks kas, die ze eigenlijk uit eigen zak hadden moeten betalen. Ook hebben bewindslieden declara ties voor eten en drin ken ingediend, waar uit helemaal niet bleek wat de achter grond van de bijeen komsten was. Naar aanleiding van die kri tiek is door het huidi ge kabinet thans een werkgroep ingesteld, die richthjnen moet opstellen over wat wèl en wat niet mag wor den gedeclareerd. De klacht over het declara tiegedrag van bewindslieden is vandaag openbaar gewor den door de publikatie van het jaarverslag van de Al gemene Rekenkamer, het controle-orgaan voor de uit gaven en inkomsten van het rijk. De Rekenkamer heeft het over declaraties van zo ogenaamde dienstmaaltijden, waarop niet vermeld is wie een hapje hebben meege pikt, zodat het niet mogelijk was het zakelijk karakter van het etentje te toetsen. Dat zakelijk karakter bleek duidelijk te ontbreken bij diners, aangeboden aan mede-bewindslieden met hun echtgenoten. Ook blijkt dat bewindslieden enkele malen de kosten van een receptie voor het afscheid van de Kamerfractie van hun politieke partij hebben laten betalen door hun de partement. De minister van Defensie declareerde in 1975 de kosten van af scheidsdiners van vlag- en opperofficieren. Dat is geen representatie meer, aldus de Rekenkamer, die ook valt over het jaarlijkse diner van een minister met enkele topambtenaren en hun echt genotes en over het jaarlijk se etentje van een staatsse cretaris met zijn voorgan gers. Bewindslieden blijken ook hotel-, maaltijd- en reis kosten voor deelname aan verkiezingscampagnes door de staat te hebben laten be talen. DURE OEFENINGEN Op vele plaatsen heeft de Rekenkamer de vinger ge legd op een nogal vrijmoe dig omspringen met over heidsgeld. In het leger was men in de jaren zestig erg geestdriftig over een rij-edu- cator voor wielvoertuigen. Die zou een flinke kosten besparing betekenen bij de opleiding van chauffeurs. De Rekenkamer stond hier vanaf het begin sceptisch tegenover en informeerde daarna regelmatig naar de besparingen, want voor de proeven werd almaar geld uitgegeven. Na vijftien jaar moest de minister van Defensie vaststellen, dat het beproefde hulpmiddel geen efficiënte bijdrage voor de opleiding kon leveren. Iets identieks is er aan de hand met rijsimulatoren voor rupsvoertuigen. Die hebben „vermogens" gekost, maar ook na jaren beproeving is er geen voordeel uit ge haald: de totale opleiding- stijd duurt nu nog langer dan zonder simulator en in de aanvullende opleiding stij d moeten met echte tanks evenveel kilometers worden afgelegd als voor heen. Dat was trouwens al gebleken toen men nog ex perimenteerde met een ge huurde simulator. Had er maar nooit een gekocht, verzuchtte de Rekenkamer. Wacht maar eens totdat een nieuwe opleidingsprogram werkt, heeft het leger geant woord. Een saillante zaak was ook het probleem van de gevan genis Schutterswei te Alk maar. Daar was een gedeti neerde via een celraam ont vlucht en daarna dubde men jarenlang of men de ramen zou gaan beveiligen via systeem A dan wel het goedkopere systeem B. Tij dens het dubben moest er buiten wel extra wacht wor den gelopen, zodat de Re kenkamer moest vaststellen, dat het' voordeel al door de extra kosten was opgeslokt. Tot overmaat van ramp moest vervolgens ook nog worden vastgesteld, dat men ten departementale een rekenfout had gemaakt: het goedkope systeem was hele maal niet zoveel voordeli ger. Men heeft nu uiteinde lijk toch maar voor de wat duurdere methode gekozen, want het zou best eens kun nen zijn, dat het goedkope systeem niet zo veilig is... GELD INGEPIKT Soms komen zaken pas na heel veel jaren aan de op pervlakte. Zo was er vorig jaar nog een nasleep van de watersnoodramp van 1953. Er kwam toen twee miljoen gulden van buiten landse regeringen binnen ter leniging van nood. Daar van was 68.000 gulden over gebleven en dat had de rijksoverheid maar ingepikt met als motief: er valt niets meer te lenigen en wij heb ben al zoveel uitgegeven. Dat gaat niet, zei de Reken kamer, daarvoor is het geld niet gegeven, als er wat over is moet het naar ande re humanitaire doelen gaan. De regering heeft het res tant nu overgemaakt naar het Rampenfonds. Het komt ook voor, dat boekhoudkundige fouten worden gemaakt, waarna men zich - na ontdekking door de Rekenkamer - in allerlei bochten wringt tot zelfrechtvaardiging. Zo werd ontdekt, dat Buiten landse Zaken 12.000 gulden had uitgegeven voor medi sche bijstand in Nederland aan een leider van een Af rikaanse bevrijdingsbewe ging. De uitgave was ge boekt onder de rubriek „Kosten verbonden aan hu manitaire en reconstructie hulpverlening". Dat is fout, stelde de Rekenkamer, die rubriek geldt voor collectie ve hulpverlening aan landen en groepen in Afrika en niet voor individuele hulp. Ach, zei de minister,, je kunt ook stellen dat medi sche hulp aan een leider ten goede komt aan zijn hele beweging. Mar de Re kenkamer, die de uitgave voor rijksrekening toch al dubieus vond, verlangde af zonderlijke boekhoudkundi ge vermelding en kreeg haar zin op dit punt. Zij krijgt trouwens door gaans haar zin, al moet zij er soms jarenlang vasthou dend om knokken. Zo be stond er sinds 1955 een als tijdelijk bedoelde regeling om onderwijzers bij het be halen van bepaalde akten een beloning toe te kennen omdat men te weinig leer krachten had. Maar het duurde tot dit jaar voordat de Rekenkamer erin slaag de die tijdelijke, al vele ja ren overbodige regeling on gedaan te laten maken. En het ministerie van Verkeer moest vele jaren worden ge pord om een vordering op het Koninkrijk België van ruim 74.000 gulden gëind te krijgen. Die post stond sinds 1965 open, ze kwam twaalf jaar later binnen. Pikant is ook de zaak van het Engelstalig driemaande lijks tijdschrift over de schilder Vincent van Gogh. Eén van de initiatiefnemers was een hoofdambtenaar van CRM, die zelf maar subsidie toekende, zonder medeweten dus van de mi nister. Die subsidie zou twee jaar gelden, daarna zou het blad selfsupporting zijn. Maar er was nauwe lijks belangstelling. Na twee jaar had men nog maar 200 abonnees. Er werden niette min telkens 5000 exempla ren gedrukt. Die stuurde men allemaal naar Ameri ka. Er moest een garage worden gehuurd om ze op te slaan. Nóg meer kosten dus en CRM ging, ook na die twee jaar, door met subsidiëren. In 1975 werd de oplage beperkt tot 1500 exemplaren. In 1977 werd de uitgave beëindigd. De balans opmakend stelde de Rekenkamer vast, dat er in zeven jaren 67.000 exempla ren zijn gedrukt en 1100 zijn verkocht De affaire heeft de overheid 255.000 gulden gekost! PROEFTOCHTEN De minister van Defensie krijgt op zijn kop, omdat hij een scheepsbouwer 60.000 gulden betaalde voor proeftochten met een schip, hoewel deze kosten in de aanneemsom begrepen za ten. „Hij had vergeten het in de offerte op te nemen en hij had bijna niets ver diend aan de opdracht", was het ministeriële ver weer. De Rijksuniversiteit van Utrecht krijgt een tik op haar neus omdat ze in 1966-'67 voor een kleine twee miljoen gulden een deel van een landgoed kocht, omdat men zo drin gend behoefte aan bouw grond voor uitbreiding had. Het ging daardoor allemaal wat overhaast, er ontstond geharrewar en het resultaat is, dat er ook nu nog wei nig of niets tot stand is ge komen. „De dringende be hoefte als argument voor de aankoop heeft na vijftien jaar wel aan overtuigings kracht ingeboet", merkt de Rekenkamer cynisch op. WINST Een ander geval, Als een met rijksgelden gestichte school wordt gesloten, moet het schoolbestuur het rijk binnen vier maanden de ta xatiewaarde betalen of het gebouw aan het rijk over dragen. In 1972 deed zich zo'n geval voor: een nijver heidsschool ging dicht en het gebouw werd getaxeerd op 345.000 gulden. Het schoolbestuur reageerde voorlopig niet. In 1975 werd het gebouw echter verkocht voor 605.000 gulden. Toen werd ijlings 345.000 gulden overgemaakt aan de minis ter en het schoolbestuur stak de winst van een kwart miljoen in de vereni gingskas. O. en W. moest erkennen, dat het wat laks was geweest, maar naar die 260.000 gulden kon het flui ten. Het ministerie van Econo mische Zaken blijft ook niet buiten schot. De Re kenkamer verwijt dit depar tement, dat het wel erg ge makkelijk, soms zonder ge degen onderzoek, steun ver leent aan bedrijfstakken en ondernemingen. Te groot optimisme is bijvoorbeeld getoond bij de pogingen tot herstructurering van de le der- en wolindustrie, te lichtvaardig wordt geld ver strekt aan bedrijven in moeilijkheden. In dit ver band toonde de Rekenka mer ook aan, dat de over heid, als zij eenmaal heeft besloten om aan een bedrijf financiële bijstand te verle nen, zich - ook als geen po sitief resultaat wordt be reikt - zich moeilijk aan verdere steunverlening kan onttrekken. Hierdoor krijgt die steun ten behoeve van de werkgelegenheid een sle pend karakter en is een overschrijding van de voor steunverlening gestelde nor men onontkoombaar. HULP ONAF Over de door Nederland verleende ontwikkelingshulp wordt door de Rekenkamer opgemerkt, dat die hulp een land vaak alleen maar in verdere moeilijkheden brengt. De hulp bestaat na melijk vaak uit financiële bijdragen aan de realisering van projecten, de exploita tietekorten moet het ontvan gende land daarna zelf op brengen. Doet het dit niet - en vaak gebeurt het niet uit onmacht, maar ook omdat men de deskundigen mist - dan komt het project stil te liggen. Voorts is gebleken, dat ontvangende landen er nogal bezwaar tegen heb ben, dat verleende hulp in Nederland moet worden be steed. De kwaliteit van de geleverde goederen blijkt namelijk veelal niet afge stemd te zijn op het ge bruik onder in de betreffen de landen heerstende om standigheden, zoals klimaat, slechte toestand van de we gen en het ontbreken van voldoende technisch ge schoold lokaal onderhoud spersoneel. En de opdrach ten in Nederland worden vaak zo versnipperd, dat elk bedrijf afzonderlijk niet aan service-verlening kan denken. Grotere orders dus, concludeert de Rekenkamer. BANG VOOR GEWELD Ten aanzien van de uitvoe ring van de werkloosheids wet kan de Rekenkamer on voldoende lijn ontdekken. Feit is echter, dat in onvol doende mate uitkeringen worden ingetrokken of be kort als er misbruik wordt gemaakt. Eén van de rede nen waarom arbeidsbureaus misbruik niet steeds doorge ven is dikwijls bedreiging met geweld door belangheb benden. Hoe dan ook: de Rekenkamer is tot de con clusie gekomen, dat vele uitkeringen ten onrechte on veranderd doorlopen en dat dit aanzienlijke financiële gevolgen heeft. De algemene indruk van het jaarverslag van de Al gemene Rekenkamer is, dat althans dit onafhankelijke college voor de staat heel wat geld opbrengt. Het is verrassend, maar ook wel wat beschamend voor de overheid, dat elk jaar op nieuw zoveel fouten kunnen worden opgespoord, fouten die soms om tonnen en mil joenen gaan, soms met name wat formele betekenis hebben. Steeds weer wordt een boekwerk gevuld met ernstige en pikante zaken, sommige onderwerpen be vatten beide, zoals het feit dat op tal van rijksdiensten na kantoortijd met een ze kere gretigheid internationa le telefoongesprekken wor den gevoerd. Dat kost de overheid ook niet weinig. Dét en nog veel meer in te dammen en te voorkomen, is de taak van de Rekenka- JO SMITS Nederlandse Hartweek start op 2 april DEN HAAG De Nederlandse Hart stichting zal, in het kader van het Jaar van het Kind, zogenaamde echo- car diografische apparatuur schenken aan de zeven ziekenhuizen waaraan een kinderafdeling voor hartonder zoek is verhonden. Het betreft de aca demische ziekenhuizen van de Rijksu niversiteiten in Leiden, Utrecht en Groningen, van de Vrije en Gemeen telijke Universiteit in Amsterdam, de Katholieke Universiteit in Nijmegen en^de E rasmus universiteit in Rotter- Met echocardiografie is het mogelijk om via sonar-golven opnamen van het hart op een beeldscherm te doen ver schijnen. Deze methode is vooral bij kinderen bijzonder geschikt om het hart te onderzoeken. Met deze nieuwe methode kan de zogenaamde hartca- therisatie, waarbij een buisje via een slagader naar het hart wordt geleid (een voor het kind onaangename me thode, waaraan bovendien risico's vastzitten) worden vervangen. Een en ander is gisteren in Den Haag meegedeeld op een persconferentie van de Hartstichting. Jaarlijks worden in Nederland 1400 kinderen geboren met een meer of minder ernstige har tafwijkingen. De helft van hen komt in aanmerking voor cardiologisch on derzoek, dan wel voor een hartopera tie. Aanstaande maandag (2 april) wordt de jaarlijkse hartweek gehouden. Om het werk van de Hartstichting finan cieel mogelijk te maken zal er een col lecte worden gehouden en is er tevens gelegenheid geld over te maken op gi ronummer 20.40.50 ten name van de Nederlandse Hartstichting in Den Haag. De banken hebben voor dit doel gezamenlijk het bankrekening nummer 248 opengesteld. Op die avond zal via de televisie een filmpje worden uitgezonden waarin een jonge tje, Hugo genaamd, in conflict komt met zijn ouders omdat dezen voortdu rend een sigaret in de mond hebben. Iets wat zeer schadelijk is voor het hart Van de film zullen kopieën wor den voor vertoning op de scholen. Ook komt er in de Hartweek, die dit jaar - helemaal aan het kind zal zijn gewijd, een stripboekje uit. Het ver schijnt in een oplage van 500.000 exemplaren en wordt via de scholen verspreid. Door de Landbouwhogeschool in Wa- geningen is eind vorig jaar een uniek onderzoek van start gegaan naar de mogelijke oorzaken van hart- en vaat ziekten en de kans op oudere leeftijd een hartinfarct te krijgen. Men ging er daarbij vanuit dat de basis voor deze risico's wellicht al op jonge leeftijd wordt gelegd. Misschien zelfs al tij dens de zwangerschap. Aan een aantal landen, verspreid over de gehele we reld, is gevraagd bloedmonsters te ne men van schoolkinderen en deze op te sturen naar Wageningen. Doel ervan was om de hoogte van het vet- en cholesterolgehalte in het bloed te me ten. Uit het onderzoek in Nederland is ge bleken dat 15 procent van de kinderen een te hoog vetgehalte heeft terwijl in het bloed van 20 tot 25 procent van de kinderen een te hoog cholesterolge halte voorkomt. Internationaal gezien blijkt dat kinderen uit Griekenland en Portugal, Suriname, Pakistan en de Afrikaanse landen het laagste choles terolgehalte hebben. Hoger is dat ge halte in Frankrijk. Daarna volgen lan den ais Nederland, Polen, Oostenrijk, Ierland, Zweden en Amerika. Het al lerhoogste gehalte werd gevonden bij de kinderen in Finland. Om uit te zoe ken waar de oorzaak van deze gehal ten ligt, zal nu in de betrokken landen de voedingsgewoonte van de kinderen worden nagegaan. De Hartstichting hoopt, door de cam pagne van dit jaar op het kind te richten, dat de kinderspelen op straat zoals touwtjespringen e.d. weer terug komen. Dit omdat dat de nodige li chaamsbeweging zal geven die goed is voor het verbrandingsproces in de spieren. Het door de Algemene Rekenkamer uitge brachte rapport over de staatsuitgaven zal menig Ne derlander zo niet geërgerd dan toch wel verbaasd heb ben. Ministers en staatssecretarissen die op kosten van de overheid privé uit eten gaan, fracties die datzelfde doen, ontwikkelingshulp die verkeerd terecht komt, so ciale uitkeringen die onveranderd blijven, zelfs als de omstandigheden van de betrokkenen zich hebben gewij zigd en tot vermindering aanleiding geven, internationa le telefoongsprekken die buiten kantoortijden op minis teries met enige gretigheid worden gevoerd. Kortom groeiende bedragen aan overheidsgelden blijken besteed te worden aan zaken, die niet voor rekening van de staatskas zouden horen te komen. In een aantal gevallen kan voor deze uitgaven begrip worden opgebracht. Er is al vaker op gewezen dat het ingewikkelde karakter van ons stelsel van sociale voor zieningen er de oorzaak van kan zijn, dat uitkeringen pas te laat worden herzien. Aanhoudende studie, zoals die op de ministeries over dit probleem wordt verricht, zal uiteindelijk een doorzichtiger systeem moeten ople veren, dat de kans op fouten tot een minimum kan be perken. VOOR andere door de Rekenkamer gesignaleerde uit gaven zijn echter nauwelijks verzachtende omstandighe den aan te voeren. Juist nu het kabinet enorme moei lijkheden ondervindt bij het overtuigen van de bevol king van de noodzaak tot bezuiniging, komt het op zijn zachtst gezegd vreemd over dat bewindslieden (ook in vorige kabinetten bleek dat het geval) volstrekt onnodig privé-onkosten bij het Rijk declareren. Bij de bevol king, die in veel gevallen toch al moeilijk een juist beeld kan krijgen van wat zich in en om het Binnenhof afspeelt, wekken dergelijke uitgaven terecht irritatie en dat is jammer, omdat al gauw het beeld kan ontstaan dat alle kamerleden en ministers zich hieraan schuldig maken. Het kabinet heeft terecht de conclusie getrokken dat deze uitgaven aan banden moeten worden gelegd. Een werkgroep is ingesteld om richtlijnen te ontwerpen waaraan de ingediende declaraties moeten voldoen. Het is zaak dat deze werkgroep zo snel mogelijk aan de ka mer rapporteert en dat betrokken politici en ambtena ren zich daarnaast in het declareren van hun uitgaven in de toekomst aanmerkelijk gewetensvoller gaan op stellen. In het Amsterdamse Lido presenteerde mode-ontwerper Frank Govers zijn nieuwe collectie (Van onze modere dactrice) AMSTERDAM Een circusachtig schouw spel met indrukwek kende muziek lever de Frank Govers met zijn nieuwe collectie. Hij had acht rasp aardjes in de vorm van langbenige man nequins, die zijn kleurrijke modellen met veel elan show den. Prachtige kleren in een uitgebreid kleurenpalet bewijzen dat Govers zeer ge ïnspireerd moet zijn geweest. Hij heeft een heel eigen stijl, waarin we veel ten- denzen terugzien uit de twintiger en derti ger jaren. Zo brengt hij consequent de brede schouderlijn, de ravijndiepte V- hals en de veel la gen wuivende klok- en plisé-rokken. Deze rokjes zijn net als vroeger soms in punten aan een lang lijf gezet, welke laat ste dan ook heel nostalgisch met ene rij picpac-knoopjes is gesloten. Tere kant, organza's en zijden mousselines doen heel vlinderachtig en graffineerd sexy aan. Bovendien werkt hij veel met diepe split ten, waardoor ook de bovenbeen, soms voorzien van een pi kante kousenband, duidelijk zichtbaar zijn. Rood in vele schakeringen. vaak gecombineerd zoals vermiljoen met cy claam of purper, is ditmaal zijn favoriete kleur. Ook de robe manteau is weer in verschillende edities aanwezig en het zit allemaal even per fect, dat moet ik zeggen. Kleine pill- bókes, pagode-hoed jes en kepies in glin sterende materialen zijn precies afge stemd op de hoog gehakte schoentjes. De pantalon is hier in twee versies aan wezig. Of heel nauw met rechte smalle pijpjes, of heel wijd om de heupen naar de enkels smal toe lopend. Ze zijn ken nelijk bedoeld voor de avond, want de hierbij behorende topjes zijn met oog verblindend glitter- werk geborduurd. Het zal wel bij de discojeugd in de smaak vallen, even als de streng aange sloten nappa-pakken, welke me erg be nauwd lijken op een warme zomeravond! Nee. geef mij dan maar die koele, wui vende dansjurkjes la Ginger Rogers waarin je inderdaad als een ster kan schitteren. TOSCALEENDERS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 13