Amsterdams Historisch Museum
pronkt met keuze uit tekeningen
Nederlanders kunnen
op onze steun rekenen
Hoofd Radio
Noord door
NOS ontslagen
ZAPPA: ouderwets goed
Afsluiten cao's zonder tg
fl
acties lijkt mogelijk
cjf M. l
kunst en kunstenaars
VROEG I
ERBIJ VOOi
Alle DOUCHfl
Q CO/GORDIJN!
£3/0 KORTING.
Bonaventura
weer basketbal
kampioen
Omstreden Nederlandse film
meer eenzijdig dan schokkend
KUNST
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 28 FEBRUAR11979
Aan de tekening is altijd
een dienende funktie toege
kend. Zij werd alleen be
schouwd als het voorberei
dende werk voor architec
tuur, beeldhouwwerk, muur
schildering, gobelin, schilde
rij etc. Dit komt omdat zij
in haar zuiverste vorm van
dezelfde middelen gebruik
maakt als het geschreven
woord: n.l. pen en griffel.
Door het toepassen van ma
terialen en technieken die
ook in de schilderkunst ge
bruikt worden, komt ze ech
ter dicht bij de visuele vol
maaktheid van het schilde
rij. Sinds de Renaissance is
de tekening een zelfstandige
tak van de beeldende kunst
geworden.
In het Amsterdams Histo
risch Museum zijn 93 teke
ningen te zien van vóór 1600
geboren Nederlandse teke
naars. Dit museum bezit een
collectie van ongeveer 4000
tekeningen, waarvoor de ba
sis werd gelegd door de rijke
Amsterdamse kolenhandelaar
Carel Joseph Fodor, die in
1860 zijn verzameling naliet
aan de stad. De verzameling
werd in de jaren dertig be
langrijk uitgebreid door de
toenmalige conservator Van
Regteren Altena. Het Histo
risch Museum wil van al die
tekeningen wetenschappelijke
beschrijvingen laten maken.
Drie jaar geleden werd hier
mee een begin gemaakt door
Ben Koevoets, een student in
de kunstgeschiedenis, die 55
Italiaanse tekeningen van. de
15e tot de 18e eeuw in een
catalogus onderbracht
Catalogus
Voor deze tweede tentoonstel
ling, die tot 2 april te zien is,
werd een andere student in
de kunstgeschiedenis, Marijn
Schapelhouman, gevraagd
zich in deze taaie kluif vast
Jacob de Gheyn (1565-1629) tekende dit portret van
een jongeman.
te bijten. Het maken van we- meer kans hebt om een baan
tenschappelijke catalogi lijkt te krijgen. Wanneer je een
een goede investering, voor maal conservator bent, heb
later, waardoor je als afge- je er geen tijd meer voor.
studeerd kunsthistoricus Gelukkig dus maar dat som
mige studenten zo vriendelijk
zijn deze klus te klaren in
ruil voor hun naam op het
titelblad van de catalogus.
Aan het begin van de exposi
tie wordt getracht het pu
bliek wat achtergronden te
verschaffen bij deze tekenin
gen. Er hangen drie grote
tekstborden waarop in korte
zinnen wordt uitgelegd dat
de tekening lange tijd als een
hulpmiddel werd gezien. Een
landschapsschilder bijvoor
beeld, maakte schetsen in de
natuur om dat later op zijn
atelier in olieverf uit te wer
ken.
Bij het maken van gebrand
schilderde ramen of wandta
pisserieën maakte men ge
bruik van cartons. Dit waren
werktekeningen op dezelfde
schaal als het uit te voeren
werk. Anderen hadden de
functie van maquette: zo kon
de opdrachtgever van te vo
ren een indruk krijgen.
Sommige schilders maakten,
wanneer hun werk was ver
kocht, een getekende kopie
als herinnering voor later.
Aankomende kunstenaars za
gen het als een goede oefe
ning om prenten van be
roemde voorgangers na te te
kenen. In de loop van de 16e
eeuw ging men tekeningen
als zelfstandige kunstwerken
waarderen, die het verzame
len waard waren. Vanaf die
tijd gingen ze tekeningen
voor de verkoop produceren.
Restauratie
Eveneens bij het begin wordt
in 18 duidelijke foto's en tek
sten aanschouwelijk gemaakt
hoe zo'n oude tekening wordt
gerestaureerd. Want het
'hangt er allemaal zo gaaf en
prachtig bij, voor het publiek
dat je je nauwelijks afvraagt
wat er zich achter de mu
seummuren afspeelt voor het
zover is.
Veel tekeningen kunnen wor
den schoongespoeld met ge
destilleerd water. De foto's
laten het proces zien van hoe
„Christus voor Pilatus"; een
tekening uit de eerste helft
van de 16e eeuw, wordt her
steld. Deze is samengesteld
uit een aantal stukken pa
pier, verder voorzien van tal
rijke vouwen, olieachtige
vlekken en wormgaten. Aan
de randen is het papier op
veel plaatsen afgebrokkeld
en gescheurd. Het blad is
een aantal keren gedoubleerd
(verschillende papierlagen
over elkaar heen). De restau
ratie laat o.a. zien hoe deze
verschillende papierlagen
worden verwijderd en gaatjes
en ontbrekende delen worden
aangegoten met papiermassa.
Een goede vondst van het
Historisch Museum om ook
dat aspect eens te laten zien!
De tekeningen vragen naast
de esthetische blik van orïze
tijd om de godsdienstige bril
uit die periode. Veel onder
werpen hebben namelijk be
trekking op het van godsbe
sef doordrenkte leven van
die tijd.
Wederdopers
In een tweetal tekeningen
bijvoorbeeld laat Barend
Dircksz, bijgenaamd Dove
Barend in 1535 zien hoe We
derdopers op de Dam wor
den terechtgesteld. Ruim een
eeuw later tekent Jan Phi-
lipsz van Bouckhorst het be
kende verhaal uit de bijbel
van St. Maarten en de bede
laar. Er is ook een voorbeeld
te zien van een thema dat tot
diep in de 18e eeuw ontelba
re kunstenaars tot inspiratie
dreef: de gestrande potvis op
het strand.
Die van Pieter (de) Molijn
spoelde aan op 4 januari
1629 bij Noordwijk aan Zee.
Het leuke van deze tekening
is dat de potvis nauwelijks te
zien is, maar het hele strand
vol met mensen staat om
naar het wonder te kijken.
Ook hierin zag men weer de
vingerwijzing Gods! Men be
schouwde het als een in
breuk op de orde der dingen
en als voorbode van rampza
lige gebeurtenissen.
Het ijsvermaak wordt afgebe
eld door Hendrick Avercamp
en Jan van Goyen. Er zijn
een aantal prachtige tekenin
gen van Rubens die mensen
afbeeldt in hoofse houdingen.
Petrus Paulens Rubens (1577-1640) is de maker va
deze tekening in zwart, rood en wit krijt. Hij beelddi
een jongeman uit, die een trap afloopt.
pier heen zien schijnen. Onde
ge veer, eenderde van de te-gel
keningen is voorzien van dii„is
soort watermerken. Deze zijn j.
kunsthistorisch van belang"1*
omdat papierdeskundigen zovo'
kunnen zien van welke werk-lal
plaats ze afkomstig zijn. Ophel
deze manier kun je achterhaald
len uit welke tijd ze stam
men. De zeer luxe uitgevoer
de catalogus kost 35.-.
JOSE VAN BREUKELEükai
De expositie geeft een
boeiend beeld van wat men
sen uit die tijd bezighield.
Achterin de catalogus zijn de
watermerken opgenomen. De
zeef waarop het echte hand
geschepte papier ontstaat, be
staat uit een aantal metalen
draden waarin ook nog het
fabrieksmerk met jaartal
eveneens in draad kan zijn
aangebracht. Dit draadpa
troon of watermerk kan men
later duidelijk door het pa-
Sta
Leider Zuidlibanese militairen:
MATULA „De Nederlandse
militairen van Unifil krijgen
van ons alle mogelijke mede
werking. Ze zullen allerlei fa
ciliteiten kunnen ontvangen.
De Nederlandse militairen
zijn hier welkom, maar ik
voeg eraan toe dat ik hoop
dat ze met ons rekening zul
len houden en dit in hun ge
drag tot uiting zullen bren
gen". Dit zei majoor Haddad,
commandant van de strijd
krachten van de Zuidlibanese
christenen, ons gisteren in
een gesprek dat we met hem
hadden in het dorp Matuia
een de Israëlisch-Libanese
grens.
Haddad vindt dat Unifil be
langrijk werk in Zuid-Liba-
non doet. „Drie jaar heben
we alléén dag en nacht tegen
de PLO (Palestijnse bevrij
dingsorganisatie) moeten
vechten. De oprichting van
Unifil was nodig", aldus de
strijdbare Haddad.
Niettemin is hij bepaald niet
vol vertrouwen in de leiding
van Unifil, die naar zijn me
ning erg politiek denkt en de
Arabieren te veel te vriend
wil houden. „Maar dat is niet
het belangrijkste, het gaat ons
om de mensen van de vredes
macht te velde", zei Haddad,
die zegt in de praktijk meer
met deze militairen te maken
te hebben dan met de leiding
van Unifil. Hij keerde zich
scherp tegen de houding van
de vertrekkende Franse troe
pen van Unifil die volgens
hem stemming voor „links"
maken. Haddad vertelde dat
hij door een Franse officier
was benaderd met het ver
zoek of hij voor een bedrag
van 200.000 dollar zijn functie
zou willen neerleggen. Een
andere Franse officier zou in
formatie aan de PLO hebben
verstrekt.
Hij maakte zich bezorgd over
de periode waarin de Fransen
en de Nederlanders elkaar
gaan afwisselen (rond 15
maart), temeer omdat de Ne
derlanders dan nog een ge
wenningsperiode tegemoet
gaan. „Ik hoop niet dat de
PLO van deze omstandigheid
gebruik zal maken", verklaar
de hij.
Haddad, die nauwelijks meer
contacten met de regering in
de Libanese hoofdstad Bei
roet heeft (sinds 1 januari
wordt bjvoorbeeld de soldij
van zijn troepen niet meer
door de regering betaald),
wordt fors gesteund door Is
raël. Mogelijk gaat Israël in
de toekomst de soldij van
deze Libanese militairen beta
len. Uit uitlatingen van hoge
Israëlische militairen bij de
grens bleek dinsdag dat zij
erg blij zijn met de komst
van de Nederlanders, „die on
getwijfeld het beste contin
gent zullen gaan vormen".
Volgens Haddad kwam deze
eer tot dusver de Nepalezen
toe.
EVERT MATHIES
GRONINGEN De raad
van beheer van de NOS heeft
de leiding van Radio Noord
met ingang van dinsdag on
middellijk uit haar functie
ontheven. De heer M. Dijk
stra, commissaris regionale
zaken van de NOS, verklaar
de desgevraagd dat er naar
wordt gestreefd het dienst
verband van mr. J. Stam, ad-
juncthoof Ó/programmaleider
van Radio Noord, op korte
termijn te beëindigen. Over
de heer W. de Jong, hoofd
van Radio Noord, zal de raad
van beheer van de NOS zich
nog nader beraden, aldus de
heer Dijkstra.
Het besluit om de twee van
hun verantwoordelijkheid te
ontheffen is genomen, nadat
zich al geruime tijd moeilijk
heden hebben voorgedaan
binnen Radio Noord. „Organi
satorisch is er sprake van een
geweldige impasse. Het bleek
dat de laatste tijd de leiding
absoluut niet meer functio
neerde," aldus de heer Dijk
stra.
De medewerkers van Radio
Noord hebben op grond van
art. 35 in hun Cao een
spreekverbod opgelegd gekre
gen tegenover de pers. Via
anonieme telefoontjes werden
verslaggevers er echter op at
tent gemaakt dat zich in een
vuilnisbak voor het gebouw
van Radio Noord in Gronin
gen een verklaring van „het
personeel van Radio Noord"
bevond. In de verklaring
wordt geschreven dat „het
personeel van Radio Noord
met afschuw en verbijstering
kennis heeft genomen van het
ontslag van haar programma
leider mr. Joris Stam". Vol
gens de verklaring is „de nu
door de NOS gekozen oplos
sing voor de konflikten bin
nen Radio Noord geen enkele
garantie voor een beter func
tioneren van de regionale om
roep in de nabije toekomst".
Rijksmuseum Kröller-Müller
in Otterloo toont van 3 maart
t/m 22 april de tentoonstelling
'Binnenwerks-buitenwerks'
van Joost Baljeu.
Boekhandel Van Stockum,
Buitenhof 36 Den Haag,
knoopt aan bij de grote ten
toonstelling 'Goden en farao's'
in Museum Boymans-van
Beuningen te Rotterdam met
een verkoopstentoonstelling
van boeken over egyptologie,
die van 3 maart t/m 28 wordt
gehouden. Tevens zijn origine
le oude egyptische kunstvoor
werpen te koop.
De Antiekbeurs Treslong
wordt op zaterdag 3 en zon
dag 4 maart voor de 18e
maal gehouden in Sporthal
Treslong te Hillegom. Er
wordt speciale aandacht ge
vraagd voor een bijzondere
collectie ikonen.
Galerie Balans, Leidsegracht
74 Amsterdam, toont van 3
t/m 24 maart schilderijen en
tekeningen van Dirk Vrug-
gink en beelden van Rolf
Mulder.
In het Westfries Museum te
Hoorn wordt van 1 maart t/m
13 mei een tentoonstelling ge
houden van Centsprenten
(oude volks- en kinderpren
ten) uit Hoorns bezit.
Noord wijkerhouter
veroorzaakte
dodelijk ongeluk
DEN HAAG/NOORDWIJ.
KERHOUT De Haagse
rechtbank heeft tegen een 24-
jarige Noordwijkerhouter een
gevangenisstraf van drie
maanden en ontzegging van
de rijbevoegdheid voor een
periode van twee jaar geëist.
De man botste 14 mei vorig
jaar met zijn auto frontaal op
een tegenligger toen hij met
zijn broer in een race was ge
wikkeld. Daarbij kwam een
vrouw om het leven en haar
man en twee kinderen wer
den ernstig gewond.
ZATERDAG VAN 09.00 TOT 11.00 UUR
EN NIETLATER.ZOLANG
DE VOORRAAD STREKT
VROOIVm DREESM ANN
LEIDEN Het basketbal
team van scholengemeen
schap Bonaventura-Kijcken-
borg is gisteren voor de ne
gende achtereenvolgende
maal kampioen van Zuid-Hol
land geworden. Evenals vorig
jaar moest het scholieren-
team in de finale de strijd
aanbinden tegen scholenge
meenschap Oud-Beyerland,
die een felle alles-of-niets
verdediging hanteerde.
De Leidse scholieren onder
leididng van coach Kallenberg
lieten zich niet overdonderen.
Zij antwoordden met een
krachtig rebound offensief
dat de fastbreak van de Oud
Beyerlanders weinig kansen
gaf. Devilee, Van Belkom en
Verburg scoorden hun punten
onder de basket en Pley en
Van Niekerk zagen kans hun
drives succesvol af te ronden.
Toen de Oud-Beyerlanders
zich terugtrokken werd deze
hechte zone aan flarden ge
schoten door Van der Poel,
Beyersbergen en Mentink. Het
werd tenslotte 74 - 60.
Voor de grote verrassing op
dit scholentgoernooi zorgde
het vrij jonge meisjesteam
van Bonaventura. Het team
wist de finale te halen. In de
laatste ronde moesten de
Leidse meisjes aantreden te
gen de scholengemeenschap
Oud-Beyerland. Anders dan
bij de jongenss wisten de
meisjes uit Oud-Beyerland
stand te houden tegen het
Leidse geweld.
Eindstand: 17-26.
ROTTERDAM Frank Zap
pa stond gisteravond weer
eens in de Rotterdamse
Ahoyhal. Een traditie langza
merhand, want net zo regel
matig als deze Amerikaan
nieuwe elpees op de markt
brengt, zo zonder uitzonde
ring treedt hij hier ook ieder
jaar wel een keertje op.
Duidelijke aanleiding was dit
maal de zeer recente release
van zijn nieuwe dubbelaar
„Sheik Yerbouti", waarvoor
de reclame niet alleen in ne
onletters de wanden, van de
Ahoyhal sierde, maar die ook
via neerdwarrelende pamflet
ten nog eens onder de aan
dacht van de fans werd ge
bracht. Vreemd genoeg echter
bleef het aantal nummers van
die, overigens uitstekende,
plaat gisteravond tot een mi
nimum beperkt.
Zappa, vergezeld van weer
eens een vrijwel compleet
nieuwe band, dook tot vreug
de van de ruim vijfduizend
aanwezigen in het verleden.
Veel werk bijvoorbeeld van
langspelers als „Apostrophe"
en „Zoot Allures", maar ook
nog oudere platen passeerden
de revue. En die nummerkeus
stond garant voor een ouder
wets goed Zappa-concert. En
„ouderwets goed" betekent bij
Zappa, dat een synthese is
gevonden tussen theater-achti-
ge elementen en razendknap-
pe rockmuziek. De uitgebrei
de instrumentale nummers,
die met name zijn concert
van vorig jaar beheersten,
bleven nu grotendeels achter
wege.
Zappa was er weer als de
»'el
in cl
ironicus in bewerkte ver
van „Don't Eat The Y<
Snow" of „Cosmic Dej
Uitstekende tweede
bleek hij ditmaal te
gevonden in de personen
de gitaristen Denny WallRii
Arthur Barrow. Trouwei
hele achtmans-band
neerde gedurende het
optreden. En dat is geen
ringe prestatie bij een
complex en op puur techiffV
leunend repertoire als
van Zappa. En Zappa
toonde gedurende het con
aan, dat we hem zo lan
merhand ook als gitarist
serieus zullen moeten g
nemen, want zijn koele,
pertechnische spel van v
ger bleek op veel momi
zowaar een warm aandi
lat
noe
ieiOe
'oefcoi
diepgang te hebben gekregej
ADKUYFVen
CNV-VOORZITTER VAN DER MEULEN:
Van der Klaauw nodigt Dayan uit
TEL AVIV De Nederlandse land. Van der Klaauw bracht
minister van Buitenlandse Za
ken Van der Klaauw heeft
zijn Israëlische ambtgenoot
Mosje Dayan uitgenodigd
voor een bezoek aan ons
deze uitnodiging gisteravond
over in een kort gesprek tus
sen de twee ministers vlak
voor zijn terugkeer naar Ne
derland.
ENSCHEDE „Het lijkt dit jaar mogelijk
om collectieve arbeidsovereenkomsten af te
sluiten zonder akties". Die conclusie trok gis
teravond op een bijeenkomst in Enschede de
CNV-voorzitter H. van der Meulen, die daar
bij verwees naar de vorige week vrijdag af
gesloten bouw-CAO en de deze week heropen
de besprekingen over een CAO voor de me
taalindustrie.
„Het werkgelegenheidsvraagstuk wordt niet
opgelost als de spanningen toenemen en drei
gende taal wordt omgezet in daden, want een
conflict bezorgt geen enkele werkloze een
baan", aldus Van der Meulen, die het CNV-
standpunt redelijker noemde dan de eisen van
de FNV. Van der Meulen stelde zich om die
reden volstrekt op achter de houding van de
hout- en bouwbond CNV en verwierp de felle
kritiek op die houding door de FNV. De FNV
el as
noemde vorige week, toen het CNV door v,,
de gaan met de bespreking over een btf®«
CAO en het FNV niet, die houding van i
CNV „een dolk in de rug van de andere b|lv
den".
„Door met twee benen op de grond te blijlygj
staan heeft de voorzitter van de houtr psti
bouwbond CNV voortzetting van het oveiieni
mogelijk gemaakt, terwijl door de opstel!^
van de FNV goede verbeteringen dreigen vh
loren te gaan", aldus Van der Meulen. Rc
Van der Meulen nam scherp stelling tegen If
generaliseren van de werkloosheid. „Wij hoffi»
steeds vaker het argument dat tegenover r'
200.000 werklozen er 100.000 vacatures stal S-|
maar wie die zaken zo koppelt, geeft een \en2J?
se voorstelling van zaken. In januari van
jaar stonden er tegenover de 229.000 werlfo, j,
zen 56.500 geregistreerde vacatures, wat nigést
zou komen op 1 baan voor 4 werklozen".
De door het ministerie van
CRM gesubsidieerde film „De
plaats van een vreemdeling
van Rudolf van den Berg is
lang voor zijn officiële pre
sentatie voor pers en geno
digden al in ongunstige zin
van het woord onderwerp
van gesprek geweest. Twee
medewerkers aan de film
die tijdens de opnamen van
eeu diner van elf uur 's
ochtends tot acht uur 's
avonds - hun menig kenbaar
maakten, wensten na het zien
van de werkcopie zich van
de film te distanciëren, maar
kregen voor de rechter onge
lijk. Het Nederlands-Israëli
tisch kerkgenootschap protes
teerde zonder de film gezien
te hebben bij minister Garde
niers, die echter in een rond
schrijven liet weten, dat
CRM alleen maar op de in
houd van het scenario subsi
die had verleend en het
kwetsende van de film niet
kon inzien.
Nu is de met zijn 87 minuten
wel rijkelijk lang uitgevallen
film van Rudolf van den
Berg over een joodse jongen,
die zich door zijn jood-zijn in
een hoekje gedrukt voelt en
het niet helemaal eens is met
de politiek van de staat Israel
niet zo zeer kwetsend, dan
wel wat eenzijdig. De jongen
meent nu pro Israel te moe
ten zijn, maar kan dat niet.
Indien de film-niet met over
heidsgeld tot stand was geko
men, had niemand er zich
waarschijnlijk druk over ge
maakt, maar nu dit wel het
geval is raak je verzeild in
een situatie waar een Neder
lander subsidie krijgt om zich
D. I
;jOv<
in een film te verzetten I
denigrerende Engelse opnï
kingen als „Dutch tres|^
„Dutch uncle", „Douhfet
Dutch" en „Doutch courag^nd:
waar niemand zich druk ot/
maakt - of dat iemand f
avondvullende film met ovj
heidsgeld mag maken overjjS
stroom Belgengrappen, dietyriy
ons land circuleren. RudP v
van den Berg meent het
stig, hij heeft het problef0-
van de als jood geboren
gen grondig bestudeerd, marqu
hij had dit doeltreffend 2.
kunnen aanpakken als hij i v
zelfkritiek had opgebracht L
in een korte film te doen. F'
treft hij slechts bij vlag/ Vu
zijn doel, omlijst door vfcoli
geleuter. 3.
Geen film om zoveel prots'pl
tegen aan te tekenen. L,.,
MILO P