Kopenhagen
in
de winter
En berg, eens residentie, Is nu ingericht als museum, gewijd aan de koninklijke familie. Ook de kroonjuwelen kunnen er Voor het paleis Amalienborg lijkt het uitgestorven, tot 's middags klok slag twaalf uur de plechtige aflossing van de wacht zich voltrekt,
m bezichtigd
Europese
pofdsteden
tonen
tweede
gezicht
Een nieuwe
(tussen)vorm van
e r4°er'sme in Europees
]erband grijpt snel om
zich heen: de
edenreizen, city-trips
of hoe ze dan ook
genoemd mogen
worden. Ze hebben
imameliik ten doel,
om de lange periode
tussen „officiële
vakanties" te
overbruggen, duren
twee dagen tot een
week en worden bij
rkeur doorgebracht
de hoofdsteden van
Europa.
Het klassieke reisje
\ar Parijs kreeg eerst
concurrentie van
Londen, waar zo
Ielig gewinkeld kon
\rden. Nu zijn tal van
ndere metropolen het
doelwit van deze
reisjes, of ze nu
Warschau heten,
oweioedapest, Stockholm
of Wenen.
Het risico van minder
prettige
il ièeersomstandigheden
of zelfs een bar
tempeest ten spijt,
neemt dit*
stedentoerisme in de
tinter" sterk toe. In dit
r seizoen kunnen de
oa" grootste kortingen
worden bedongen op
het vliegen en de
overnachting in
orgaans vrij luxueuze
hotels.
°9e| et verkennen van een
stad in de winter is
!Ct0J een bijzondere vorm
recreatie, met vóór-
en nadelen in
vergelijking met een
korte zomervakantie.
ver, Zo'n driedaagse reis
Jer lijndienst van KLM
^|W of SAS kost inclusief
transfer en stadstour
plus twee
overnachtingen met
ontbijt m het moderne
totel Pert ta f 425,-per
ersoon bij gebruik van
tweepersoonskamer
(met luxe badkamer).
De deelnemers
esc
:hrev
cjes
ontvangen een
couponboekje voor
iratis museumbezoek,
nzienlijke reducties in
restaurants, voor
autohuur, nachtclubs
.d. Dit door Scanialux
v angeboden Weekend
8 openhagen" trekt veel
ddelbare echtelieden,
die er een tweede
huwelijksreis" van
naken en het geboden
comfort dankbaar
benutten.
Stadsrondritten, een
dagtrip naar Zweden
(Malmo), het bezoek
jtL aan kerken, musea,
laleizen en vermaarde
[eense brouwerijen zijn
's winters zeer in trek.
Verder valt de nadruk
h op de vele culinaire
3 geneugten en het
winkelen.
Wie Kopenhagen in de zomer heeft bezocht
en er dan voor het eerst 's winters op verken
ning gaat, voelt zich opnieuw een vreemdeling
aan de Sont. Alles is anders. Misschien heb
ben alle Europese hoofdsteden twee of meer
gezichten, afhankelijk van de wisseling der
seizoenen. Maar nergens voltrekt deze ge
daantewisseling zich zo opvallend als in het
Kopenhagen, dat majestueus ontstijgt aan de
frivoliteiten van het toeristenseizoen. Als in
het Genève van Calvijn doorwaait plotseling
een zuiverende noordenwind de lusthoven van
deze stad, die toch zo van ganser harte de
Lutherse beginselen is toegedaan.
Ruiterstandbeelden die eindelijk de ruimte
hebben gekregen maken zich gereed voor de
beslissende sprong, als wilden zij het aards
gewoel ontvlieden. De pleinvreesverwekkende
vlakte tussen vier segmenten van het Amalien-
borgpaleis is vrij van toeristenmassa's, tot
's middags klokslag twaalf de plechtige aflos
sing van de wacht zich opnieuw zal voltrek
ken, ten bewijze dat hare majesteit koningin
Margerethe de wjnterresidentie heeft betrok
ken.
En hoewel-Hans Christaan Andersen de pas
santen voorleest uit hetzelfde sprookjesboek
dat hij al jaren op schoot heeft, is hij een an
der mens geworden. Tartte hij voor kort de
hitte van de dag met zijn cilinderhoed en een
duffelse jas, thans zit hij op zijn sokkel in een
opeens functionele, winterse dracht, waar zich
sneeuwvlokken op genesteld hebben. En als
hij nog altijd groen ziet, moet dit aan de kou
de worden toegeschreven.
Kopenhagen is in de winter een stad zonder
hart. Het is een fascinerende ervaring, om er
juist dan een „stedenbezoek" te brengen en
de metamorfose te ondergaan. Op de door
akvavit aangewakkerde uitbundigheid in de va
kantiemaanden volgt de bezinning op het
ware karakter van deze hoofdstad.
Tivoli
Het fameuze vermaakscentrum „Tivoli" vijf
miljoen bezoekers in vier maanden ligt bin
nen zijn ommuring als een rommelzolder, die
het dak aan een orkaan heeft moeten prijsge
ven. Dit stadshart van Kopenhagen overleeft
echter elke winter.
Tussen leeggewaaide bomen door zijn vaag
de contouren te zien van staketsels, grillige
daklijsten, van hun glitter beroofde kermisat
tracties, palen ontheven van hun functie om
iets te ondersteunen. IJdelheid der ijdelheden;
de op een hoop geveegde overblijfselen van
een groots en schitterend vuurwerk, door mu
ren en gesloten toegangspoorten aan het oog
onttrokken.
Bij één van die poorten ontkent de stichter
Georg Carstenses krachtig de vergankelijkheid,
door met een hoge hoed in de hand als
standbeeld het barste weer te trotseren. Met
instemming van Christiaan VIII bouwde deze
officier-architect reeds in 1848 voor Jan Mo
daal deze superkermis, die later zo wereldbe
roemd zou worden.
Tivoli hoort er 's winters niet bij. Het is geslo
ten van half september tot begin mei en ont
leent dan nog slechts een zekere charme aan
de bizarre spookachtige verlatenheid. Maar
wonderful, wunderful blijft het veelbezongen
Kopenhagen, meer dan ooit een monumentale
stad als de barometer daalt en een loodgrijze
hemel sneeuw voorspelt.
De toerist is er dan plotseling weer een indivi
du, dat aan de beperkingen van het wintersei
zoen een zeker meesterschap kan ontlenen.
Hoe rustgevend is het niet, om vanuit een ka
mer op de 17e verdieping van het Penta-hotel
neer te blikken op al die daken, zonder ge
kweld te worden door het verlangen naar een
hoogzomerdag en de wens om neer te strij
ken op de beste terrasjes van de stad.
Ontspannen
De zo in trek komende „tussen"-vakanties in
de winter zijn vol ontspannenheid. De koffer
heeft gewonnen aan overzichtelijkheid. De
dubbele garderobe die 's zomers moet wor
den meegesjouwd om op alles voorbereid te
zijn, kan tot enkelvoudige proporties worden
teruggebracht. Overschoenen, winterjas, hoofd
deksels en een paraplu. Elke zonnestraal valt
als een kruimel van de meteorologische dis
en vervult het hart met dankbaarheid.
Voor Nederlanders, die de rillingen over hun
rug voelen lopen als ze na september over
Scandinavië praten, kan het weer overigens
alleen maar meevallen. Zij kunnen zich in het
stadsdeel Amager laven aan bronnen van een
vaderlandse cultuur, door boerderijen, kerkjes
en grafstenen te bekijken die aan Nederlan
ders herinneren. Eeuwen geleden kwamen en
kele honderden gezinnen uit Waterland en
West-Friesland naar deze gewesten, om voor,
het hofgroenten en fruit te kweken.
Van over het graf berichten deze landgenoten
nog, hoe kundig zij zich van hun taak hebben
gekweten. Maar ook zonder hun inmenging
kan zo'n lang weekeinde in Kopenhagen aan
alle verwachtingen voldoen. Boulevards door
kruisen de stad met een herwonnenallure die
Europa's oudste koninkrijk Denemarken alle
eer aandoet. Als het sneeuwt wordt het ge
makkelijker, om platgetreden paden te vermij
den, zoals de circuits die onverbiddelijk leiden
naar het kleine zeemeerminnetje (Den Lille
Havfrue). Zij zit huiverend op haar rots aan de
zeeboulevard Langelinie, tussen sneeuw en ijs.
Aan de uitzinnige toeloop naar dit „handels
merk" van Kopenhagen is dan trouwens al
een einde gekomen. Het is te koud geworden
om, van steen tot steen springend, haar sere
ne gestalte te benaderen.
Toeristen slaan haar gade vanachter bewasem
de ruiten in de bus. Samen met H.C. Ander
sen in wiens sprookjesbundels de beeld
houwer Edvard Eriksen de inspiratie vond
voor dit wezentje zwaait de meermin haar
scepter over de toeristenindustrie. Lang voor
er sprake was van een geraffineerde verzake
lijking werd ze reeds, eindeloos vermenigvul
digd, de patrones van alle etalages; en hoe
wel ze vorige zomer 65 jaar is geworden
duurt dit proces voort. Zij is in alle denkbare
vormen te koop. Zonder scrupules koestert zij
in alle werelddelen mensen van beiderlei kun
ne, via de badhanddoeken waarop ze is afge
beeld.
Sculptures
Kopenhagen wemelt van de sculptures, varië
rend van Degas' subtiele danseresjes tot het
gigantische beeldhouwwerk van een vrouw
met vier ossen, in de buurt van het Engelse
kerkje. De meeste van deze kunstwerken in de
open lucht leveren een bijdrage aan de fan
tastische groensluier, waarmee Kopenhagen is
bedekt. Als de vele parken en gaarden zijn
ontbladerd en sneeuw op de gazons ligt,
wordt pas goed duidelijk, hoezeer deze tint
het stadsbeeld beheerst.
Ontelbare koepels van kerken, paleizen en
musea, standbeelden, fonteinen, hekken, to
rens en balustrades vertonen dit patina van
kopergroenveroorzaakt door chemische pro
cessen. Deze eerbiedwaardige verschimmeling
van brons, koper, enz. geeft kopenhagen het
aanzien van een stad, die heel wat te bieden
heeft op het gebied van geschiedenis, kunst
en cultuur.
Niet ten onrechte. Musea behoren juist in dit
seizoen tot de bezienswaardigheden, die nie
mand mag overslaan. Tezamen met meerdere
paleizen en veel kerken openen zij deuren,
die 's zomers maar al te vaak gesloten blij
ven, omdat het zonnetje zo lekker schijnt.
Vooral de beeldhouwkunst heeft hier geducht
toegeslagen, zoals duidelijk blijkt in het Bertil
Thorvaldsen museum. Ook de Ny Carlsberg
Glyptotek is daar een voorbeeld van.
Het kost enige strijd om hier binnen te tre
den, voor wie zojuist de prijslijst van zijn mi
nibar in de hotelkamer heeft geraadpleegd en
terugdeinsde, toen hij op het punt stond een
flesje Carlsberg Luxus te ontkurken (een ver
spilling van 14 kronen, bijna zeven gulden).
Een vreemdeling is geneigd om de Deense
brouwerijpraktijken sceptisch gade te slaan.
De reusachtige complexen waar Carlsberg en
Tuborg vervaardigd worden, behoren tot de
trekpleister voor het toerisme zeker de
Carlsberg-brouwerij met zijn beroemde toren
en olifantenpoort maar daar laten de fabri
kanten het niet bij. Zij hebben schatten gelds
besteed aan kunst en wetenschap, stadsver-
fraaiïng en andere goede werken. Dat zij de
bierprijs opschroeven om mooi weer te kun
nen spelen van andermans geld. is een voor
de hand liggende maar ongegronde conclusie.
De staat is er verantwoordelijk voor, dat het
goedkoopste flesje altijd nog acht kronen
kost. Accijns. In de Glyptotek kom ik gratis
onder invloed van Carlsberg, dank zij de
schitterende collectie in dit geheel door de
brouwersfamilie geschonken en in stand ge
houden museum. Wie geniet hier niet met vol
le teugen? Is de verzameling schilderijen
met veel impressionisten en een indrukwek
kende zaal Gauguins al boven alle lof ver
heven, na door de wintertuin gedrenteld te
hebben, verdwaal ik in een woud van beelden.
Galerij na galerij begroet de argeloze bezoe
ker met groepsvormingen van in elkaar ge
strengelde reuzen, blank als albast 'of als
brons verstard in de gietvorm. Dijen als
boomstammen, geweldige spierbundels en
hoog in de ruimte schouderpartijen van klas
sieke bodybuilders.
Onvergetelijk is ook de aanblik van de op een
stoel zittende man met een uniformpet op het
hoofd, als een wonder aan de verstening ont
komen en gezeten tussen de knieën van de
oppergod Zeus. Een bewaker.
De Glyptotek eert ook het kleine, met vitrines
vol ontroerend mooie beeldjes. Het moge bui
ten sneeuwen of stormen, hier in de winter
tuin heerst een milde temperatuur en geen
kwaad zal u geschieden. Wie dat wil kan da
gen binnenshuis blijven: in al die musea, in
de voor bezichtiging opengestelde zalen van
paleizen, in bedehuizen als de verbazingwek
kende Grundtvigkerk, die als een reusachtig
pijporgel in zijn stadsdeel staat.
Niemand die authentieke vroomheid wil zien
ontbloeien aan de opperste nostalgie, mag
verzuimen op zondagmorgen een dienst bij te
wonen in de Alexander Newskykerk, trefpunt
voor de Russen in Kopenhagen die trouw zijn
gebleven aan hun orthodoxe geloof. Onverge
telijk blijft de herinnering aan de 88-jarige col
lectant Myschetzky, prins van den bloede, die
als door een mechaniek voortbewogen met de
schaal rondgaat.
Winkelen
Maar al deze speurtochten zouden er toe kun
nen leiden, dat andere aspecten van het win-
tertoerisme in de grote stad niet tot hun recht
komen. Het recreatieve winkelen bijvoorbeeld
in een grandioos voetgangersdomein als de
eindeloze Ströget, waar je 's winters over de
bontmutsen kunt lopen. Deense pijpen, Deens
porcelain, exclusieve mode in de etalages.
Bezienswaardigheden in de open lucht schui
ven tweeëneenhalf uur voorbij voor deelne
mers aan de stadsrondritten per bus. Ze voe
ren langs wonderbaarlijke bouwwerken als de
ronde toren, een soort parkeergarage uit vroe
ger eeuwen met een spiralende oprit van bak
stenen, breed genoeg voor twee auto's naast
elkaar en zich voortzettend tot 30 meter bo
ven het maaiveld. De door Nederlandse bouw
meesters ontworpen Borsen met opzienbaren
de dakkapellen en een drakentoren, het
exquise Hotel d'Angleterre, kunstcentrum Den
Permanente, paleizen, kerken, grachten als in
Amsterdam, beroemde warenhuizen, de bus
passagier krijgt het allemaal te zien.
Geneugten
Toch is zijn geluk nog niet compleet. Even
onvermijdelijk als de zeemeermin wacht het
obligate smorrebrod op een nadere kennisma
king, rijk belegd met voortbrengselen van de
zeevisserij en een eindeloze variatie aan pitti
ge smeersels, schijfjes, plakjes en hompjes.
Wintertoeristen houden zich uitvoeriger bezig
met culinaire geneugten, omdat ze er na het
vroege invallen van de duisternis volop de tijd
voor hebben. Het enige wat hem in Kopenha
gen zal kunnen weerhouden van overdaad,
zijn de over het algemeen gepeperde prijzen
in de restaurants die enige faam genieten,
zoals Krogs Fiska Restaurant aan Gammel-
strand en de sjieke eetgelegenheid in het
voormalige St.-Gertrudeklooster, met gewelven
waarin 200 kaarsen branden en waar de kost
bare bibliotheek is ingericht als bar en wach
truimte, tot het moment dat men aan tafel
wordt geleid.
Zo'n diner met aperitieven en wijnen komt al
gauw op 100 gulden per persoon. Treurnis
over gemiste kansen mag echter als voorbarig
worden beschouwd, want naar in volle ernst
beweerd wordt biedt Kopenhagen keuze uit
1800 restaurants. En daar is allicht iets goed
kopers bij. Typisch Deens is alleen de akvavit,
als champagne in koelers onder handbereik
op de tafels geplaatst. Wie daar te veel van
drinkt, kan de nieuwe dag niet met een opge
wekt „God Morgen" begroeten.
LEOJ. LEEUWIS
