Holland Festival
1979in het
teken van werk
vernieuwers
Barre winter maakt
Boek van de Maand
ijzig actueel
7
H
Kardinaal Hume bespreekt met paus
anglicaanse priesterwijding vrouwen
DE MENS EN HET WEER
Korte metten
Kerken West-Duitsland willen
van UNCTAD-5 rechtvaardiger
verdeling van welvaart
H
BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 22 FEBRUAR11979 PAGINl
LGI
(door Theo Leone)
Plotseling, winter 1979, tobt
de zo perfect georganiseerde
samenleving. Hier en daar
worden dorpen eventjes heel
alleen op de wereld gexet
De banen asfalt waarover
normaal automobilisten ge
haast hun weg zoeken, zijn
onbegaanbaar, bet trein- en
luchtverkeer is ontwricht.
Een gebrek aan leerlingen en
docenten houdt deuren van
scholen gesloten, werkne
mers zien geen kans tijdig
de bedrijven te bereiken.
Zulke omstandigheden ma
ken bet nieuwe Boek van de
Maand 'De mens en het
weer' van Chriet Titulaer ij
zig actueeL
Het weer, in rustiger tijden
een fantasieloos onderwerp
om een gesprek aan te kno
pen, is ineens geworden tot
een heerser die, zonder weer
woord te dulden, grillig dic
teert Een situatie die we se
dert Reinier Paping in 1963
de ijzers onderbond om langs
elf Friese steden te schaat
sen, niet meer gekend heb
ben. De witte brij op de weg
voor de deur, de vrees voor
een bevroren waterleiding en
televisiebeelden van inge
sneeuwde automobilisten wij
zen ons even op de kwets
baarheid van een verblijf op
deze aardbol. Maken duide
lijk dat onze wereld van ver
nuft eigenlijk altijd is overge
leverd aan de nukken van
het weer.
Op vrijwel alle activiteiten
heeft het weer een invloed.
Soms met nauwelijks te be
speuren consequenties, dan
weer met katastrofale gevol
gen. Het verkeer is een van
die terreinen waar het weer
af en toe meedogenloos zijn
tol eist Op de morgen van
de 22ste maart 1978 bijvoor
beeld. Het tijdsbestek waar
binnen de Nederlandse rijks
politie op autowegen 250 bot
singen registreerde. Sedert 11
uur de vorige avond waren
via de radio waarschuwingen
uitgezonden. Maar de wegge
bruikers namen de raadge
vingen om langzamer te rij
den en meer afstand te be
waren niet ter harte. Het rij
gedrag werd niet aangepast
aan de weersituatie: de ijzel
sloeg toe.
Kan een automobilist wellicht
met een weerbericht paraat
onheil voorkomen, vliegtui
gen, schepen en booreilanden
zijn kwetsbaarder op hun
reizen. Ondanks de circa
100.000 weersverwachtingen
die in Nederland aan piloten
worden gegeven en soms de
aanwezigheid van boordradar
(om buien vroegtijdig op te
sporen) wordt de luchtvaart
nog steeds onthaald op ver
rassingen waarvoor geen
pasklare oplossing voor han
den is. Grote weerproblemen
voor het verkeer door de
lucht zijn nog steeds de lage
temperaturen op grote hoogte
(waardoor ijsvorming aan de
vleugels optreedt), mist en
het onbereikbare fenomeen
met de naam turbulentie.
Schepen en booreilanden
moeten altijd bedacht zijn op
door de wind tot woede ge
dreven watermassa's. Kol
kend water, dat in staat is
het verzet van dijken en dui
nen te breken teneinde land
in bezit te nemen.
Tornado's en
cyclonen
Razende stormen hebben als
venijnigste wapen de wind
hoos, de tornado en de cy
cloon. Windhozen komen in
ons land, pak weg, een keer
of 25 per jaar voor, de veel
krachtiger tornado's zijn ge
lukkig heel wat zeldzamer.
Borculo maakte ongeveer
vijftig jaar geleden pijnlijk
kennis met de krachtiger
broer van de windhoos. Het
Gelderse stadje heeft om de
herinnering aan de tornado
levend te houden een storm
rampmuseum ingericht.
Utrecht heeft een heel ander
aandenken aan een bezoek
van een tornado. Sedert 1674
staat de Domtoren te Utrecht
los van het schip van de
kerk. De tornado ruineerde
het centrale gedeelte van de
Domkerk en liet de hoogste
kerktoren van Nederland en
het priesterkoor onbescha
digd.
Cyclonen, veel fataler vernie
lers dan windhozen en torna
do's, hebben hun werkterrein
in tropische streken. De
doorsnede van een cycloon is
veelal meer dan 500 km en
dit type wervelstorm heeft al
tijd meer dagen nodig om
weer tot rust te komen. De
harde klappen die het weer
uit kan delen behoren in
onze gematigde streken tot
de uitzonderingen. We krij
gen niet elke week, zelfs niet
elk jaar, een tornado op be
zoek. Maar, het weer drukt
ook zonder in extremen te
vervallen, een stempel op
onze maatschappij.
Winst of verlies
De Frumonafabrieken lieten
in 1975 en 1976 juichende ge
luiden horen tengevolge van
de goede zomers. Twee jaar
geleden was het bedrijf ge
dwongen werknemers te ont
slaan. Oorzaak: het slechte
weer. En niet alleen frisdran
kenfabrikanten kijken met
regelmaat naar barometer en
het kwik dat de temperatuur
aangeeft. Voor landbouwers,
de bouwnijverheid en de ho-
recasector - vul de rij maar
aan - is het weer een belang
rijke factor bij het bepalen
van winst of verlies.
Wel beschouwd heeft het
weer invloed op zelfs de ge
ringste activiteit die ontploo
id wordt Wetenschappers
stelden onweerlegbaar een
-relatie vast tussen humeur en
productiviteit. En onze lui
men worden nu eenmaal heel
anders beïnvloed door een
speelse zon hoog boven de
horizon dan door traag val
lende regen uit een grauw
wolkendek.
Fotomateriaal heeft in „De
mens en het weer", het boek
van de maand maart, een
bijzondere aandacht gekre
gen. Chriet Titulaer is in het
154 pagina's tellende boek
uitgegaan van voortreffelijk
geselecteerde foto's en heeft
de knappe staaltjes fotografie
in een voor ieder verstaanba
re taal van tekst voorzien.
Het eindresultaat van de in
spanningen van samensteller
Chriet Titulaer en een redac
tiecommissie, bestaande uit
Jan Pelleboer, Armand Pien
en Joop den Tonkelaar, ge
lijkt een kaleidoscoop. Elke
pagina die wordt omgeslagen
brengt een nieuw afgerond
onderwerp, verluchtigt met
foto's. De ruim 70 uiteenzet
tingen zijn in het boek ge
rangschikt onder de noemers'
veiligheid, economie, wonen,
werken en recreatie, weer
kunde, het weerbedrijf en de
amateurweerkunde. Het Boek
van de Maand is van 1
maart af verkrijgbaar.
Drs. Chriet Titulaer: De
mens en het weer. Ui tg. Else
vier Focus. Prijs als Boek
van de Maand tot 31 maart
22,50; daarna 37,50.
Het meest betrouwbare element van een weerhuisje Het redactieteam dat Chriet Titulaer terzijde stond vij de samenstelling van het
is de thermometer. Een van de vele foto's uit het Boek van de Maand v.l.n.r.: Joop den Tonkelaar (KNMI), Jan Pelleboer (weerkun-
Boek van de Maand. dige), Armand Pien (KMI) en de auteur Chriet Titulaer.
[AI
I
AMSTERDAM - Het pro
gramma van het komende
Holland Festival, als steeds
van 1 - 23 juni, begint zijn
definitieve vorm aan te ne
men. Het is geïnspireerd
door het werk van vernieu
wers, die op een gepronon
ceerde manier het gezicht
van een tijd en de kunst
hebben bepaald. Dit komt
tot uitdrukking zowel door
de presentatie van repertoire
dat vroeger en/of nu als con
troversieel werd/wordt erva
ren, als door het tonen van
een conflictueuze interpreta
tie, enscenering of aankle
ding. Hierbij aansluitend
worden werken uitgevoerd,
die te maken hebben met
oorlog en vrede, strijd en be
rusting, onderdrukking en re
volutie.
Er zijn zeer veel premières te ver
wachten, waarbij een aantal projec
ten die op speciaal verzoek, of ter
gelegenheid van het Holland Festival
worden gemaakt. Hierbij worden lij
nen, die in het verleden zijn uitgezet,
doorgetrokken. Zo schreef Steve
Reich in opdracht van het Holland
Festival 'Music for a large ensemble',
een stuk voor 27 musici, hoofdzake
lijk Nederlanders, dat onder leiding
van Reinbert de Leeuw wordt uitge
voerd. In dit programma, geprodu
ceerd door het Nederlands Blazersen
semble, zal ook het met steun van
het Holland Festival, in opdracht van
het Amsterdams Fonds voor de
Kunst, door Louis Andriessen ge
schreven werk 'Mausoleum' in we
reldpremière gaan. Het ASKO-koor
zal de eerste integrale uitvoering ge
ven van Mauricio Kagel's 'Chorbuch.
Het Radio Filharmonisch Orkest en
het Groot Omroepkoor brengen de
wereldpremière van een stuk voor
koor en orkest van I. Xenakis, ge
schreven in opdracht van de NOS en
het Holland Festival.
Meer opera en toneel
De muzieksector concentreert zich
vooral op oude muziek en 20ste-
eeuws repertoire. De sector opera en
muziektheater ondergaat een belang
rijke uitbreiding. Voor het eerst
sinds jaren komen er weer eigen
Holland Festival-producties op het
terrein van muziektheater. Ook het
toneelprogramma is dit jaar zeer uit
gebreid en gevarieerd. Opvallend zal
verder zijn de ruime plaats van visu
ele elementen bij de muziek(theater-
jproducties.
De overzichtelijkheid van het festival
wordt vergroot door een verdere ver
kleining van het aantal verschillende
programma's. Hierdoor wordt het
mogelijk van afzonderlijke producties
meer uitvoeringen te geven, hetgeen
de keuzemogelijkheden van het pu
bhek vereenvoudigt. De activiteiten
in de spreiding, hoewel niet te ver
waarlozen, krijgen niet de omvang
van vorig jaar. Hieraan hggen geen
principiële overwegingen ten grond
slag, maar het meer grootschahge
karakter van dit Holland Festival.
■Buitenlandse producties
Enkele hoogtepunten uit de reeks
buitenlandse producties in het pro
gramma zijn:
0De Opera van Frankfurt (bijna 300
medewerkenden) komt met Luigi No
no's indrukwekkende en spectaculai
re 'Al gr an sole carico d'amore'.
0Het Wiirtembergische Staatstheater
uit Stuttgart (150 man, 7 verschillen
de producties) brengt een uitvoerig
overzicht van zijn repertoire, waarbij
enkele geruchtmakende enscenerin
gen van Claus Peymann.
0Uit New York komen drie dans
groepen: Merce Cunningham and
Dancers, waarbij John Cage en Da
vid Tudor als musici optreden, Lau
ra Dean Dancers and Musicians, en
de verrassende Ballets Trockadero
de Monte Carlo. Uit Engeland komt
het London Contemporary Dance
Theatre.
0Het grote succes vorig jaar van de
voorstellingen in de sector niet-wes-
terse klassieke en volkskunst heeft
ertoe geleid dit jaar weer een aantal
manifestaties in dit genre te pro
grammeren. Het accent komt te lig
gen op de groepen uit Afrika. Bij dit
project wordt weer samengewerkt
met het Koninklijk Instituur voor de
Tropen en het Haags Gemeentemu
seum.
Nederlandse bijdragen
Nederlandse instellingen die bijzon
dere programma's zullen verzorgen
of waarmee anderszins wordt samen
gewerkt zijn: het Concertgebouwor
kest (dirigenten: Carlo Maria Giulini,
Antal Dorati, Danny Kaye, Ed Span
jaard), de Nederlandse Operastich
ting (Tristan en Isolde, Hans Vonk-
IGötz Friedrich), het Residentie-Or
kest (o.l.v. Gerd Albrecht, Michel Ta-
bachnik, Hans Zender; in het kader
van een groot Schönberg-project), het
Radio Kamer Orkest, het Nederlands
Kamerorkest (in twee eigen Holland
Festival muziektheater-producties),
het Rotterdams Philharmonisch Or
kest, het Nederlands Kamerkoor, het
Internationaal Koorfestival Den
Haag, het Losse Snaren Ensemble en
de Koninklijke Harmonie Oefening
en Uitspanning Beek en Donk, de
Rotterdamse Kunststichting (Poetry
International), de Theaterunie, de Ne
derlandse Bachvereniging, het RO-
theater, René Solleveld Productions,
BEWTH, Het Nationale Ballet (groot
gezamenlijk Carré-project van de
huischoreografen Rudi van Dantzig,
Hans van Manen en Toer van
Schaik), het Nederlands Dans Thea
ter (o.a. Jiri Kyhan's Glagolitische
Mis op muziek van Janacek) en het
Gewestelijk Orkest.
eei
)n<
tre
tek
BSEr
rse
ekm
Bvil
d on
ïkerl
ring'
»emt
Teil
r le
ore
sche
Hen
lorde
joen
ei
oo
iel
Voor vijftigste
keer
Wereld
gebedsdag
in Nederland
Op vrijdag 2 maart zal
voor de vijftigste maal in
Nederland de Wereldge
bedsdag worden gehou
den. Dit jaar is het the
ma „Groei in de geest".
De liturgie is samenge
steld door vrouwen uit
verschillende Afrikaanse
landen.
Voor de'eerste maal zijn
aan de Nederlandse litur
gie handreikingen voor de
bijbelstudies en gespreks-
vragen toegevoegd. Er is
een jeugdliturgie beschik
baar en een eenvoudig
blad voor jongeren, die
een eigen liturgie willen
samenstellen.
De gedachte voor de We
reldgebedsdag is afkom
stig uit Amerika. In 1887
hielden Amerikaanse
vrouwen uit verschillende
kerken voor het eerst een
gemeenschappelijke gebe
dsdienst. Tijdens de gebe
dsdienst worden gelden
ingezameld voor missio
naire projecten, dit jaar
onder meer in Zambia en
Tanzania. Vorig jaar de
den ruim 180 landen aan
de Wereldgebedsdag mee.
Kardinaal Basil Hume van Westmin
ster zal binnenkort met de paus
spreken over de priesterwijding van
de vrouw in de anglicaanse kerk en
de gevolgen hiervan voor de angli
caans-katholieke betrekkingen. Dit
beeft dr. Donald Coggan, aartsbis
schop van Canterbury, meegedeeld
tijdens de generale synode van de
(anglicaanse) kerk van Engeland, die
'i in Londen wordt gehouden-
Op de vorige synode, in november
1978, werd besloten de priesterwij
ding van vrouwen nog niet in te voe
ren. De bisschop van St. Albans, ro-
bert Runde, stelde toen voor over
dit probleem gesprekken met rooms-
katholieken en orthodoxen te hou
den. Ter voorbereiding daarvan heeft
er vorige maand een gesprek plaats
gevonden tussen kardinaal Hume,
aartsbisschop Coggan en de bisschop
van Londen, Gerald Ellison.
Dr. Coggan heeft een jaar geleden
de synode gewaarschuwd dat inzake
de priesterwijding van vrouwen, vra
gen van geloof en traditie er geen
eenzijdige besluiten door de angli
caanse kerk genomen moesten wor
den. „Ik hoop", zei dr. Coggan, „dat
de kardinaal ons binnenkort laat we
ten op welke wijze de dialoog moet
worden voortgezet".
De bisschop van St. Albans zal spoe
dig de orthodoxe kerken raadplegen,
aldus dr. Coggan. De drie gezamen
lijke verklaringen van de internatio
nale anglicaans-katholieke commissie
noemde de aartsbisschop „een vol
doende overeenstemming die ons
doet hopen dat de discussies over za
ken als de plaats van de vrouw in
de kerk en in het ambt met vrucht
kunnen worden voortgezet".
Jonge kapucijn in Columbia
doodgeschoten
Een jonge Columbiaanse
pater-kapucijn is door een
guerrilla-groep van het
„gewapende revolutionaire
front van Columbia"
(FARC) doodgeschoten,
omdat hij weigerde mede
werking te verlenen aan
de terroristische beweging.
Het gaat om de 25-jarige
Luis Valencia Rojas.
Leden van de FARC had
den geprobeerd om in de
kleine stad Acevedo bij
Huila het ^politiebureau te
bezetten, een bank te bero
ven en zich meester te ma-
ken van de plaatselijke ra- al^
diozender. Toen deze po- ®nU
ging mislukte, bezetten dej v
guerrilla's de pastorie, P
waar drie paters-kapucij-
nen woonden. Onder hen *IC
hem dat hij naar het poli-
tiebureau zou gaan om de
politie tot overgave op te CL
roepen. Toen Rojas dat
niet wilde doen, werd hij j
doodgeschoten met een ma-
chinegeweer. i
Kardinaal Francois Marty,
aartsbisschop van Parijs,
heeft in een brief aan zijn
gelovigen medegedeeld, dat
zijn aanbod om af te tre
den door de paus is afge
wezen. De paus was van
mening, dat de karHiwaai
nog in goede gezondheid
verkeert en had hem ge
vraagd nog een jaar aan te
blijven. Kardinaal Marty
wordt op 18 mei vijfenze
ventigjaar.
Paus Johannes Paul us II
heeft van de Vaticaanse
boekhandel een bibliofiele
uitgave gekregen van de
Italiaanse vertaling van
zijn toneelstuk „De Gouds
mederij". Hij schreef dit
toneelstuk in drie bedrij
ven, toen hij nog Wojtyla
heette en wijbisschop van
Krakau was. Het stuk
wordt op donderdag 1
maart door de Italiaanse
radio als hoorspel uitgezon
den. Er zullen nog drie an
dere toneelstukken van de
paus in het Italiaans wor
den vertaald, alsmede een
bundel gedichten, talrijke
toespraken en verhandelin-
gen van filosofische en the
ologische aard. De honora
ria waar de paus rechtens
aanspraak op kan maken
worden gestort in het
„Hulpfonds voor arme lan
den".
Een delegatie van Poolse
bisschoppen is deze week
in Rome, vermoedelijk om
de reis te bespreken, die
de paus in mei naar Polen
wil maken om daar de
viering van de negenhon
derdste sterfdag van de
patroonheilige van Polen,
Sint-Stanislaus, mee te ma
ken. De delegatio staat on
der leiding van de opvol
ger van de paus als aart
sbisschop van Krakau,
Franciszek Macharski en
van de secretaris van de
Poolse bisschoppenconfe
rentie, Stanislaus Da-
browski.
De bisschop van Rotter
dam heeft aan pater drs.
C. J. Spruit cp om gezond
heidsredenen eervol ontslag
verleend als deken van het
dekenaat Gouda en als de-
servitor van de 'parochie
St.- Johannes' Onthoofding
te Moordrecht. Tot zijn op
volger werd benoemd pater
drs. H. H. M Thijssen cp.
Wegens emeritaat werd
eervol ontslag verleend aan
A. A. M. Wentholt als pas
toor van de St.- Willibrord-
parochie te Wassenaar. Hij
zal namens de bisschop
rustende en zieke priesters
gaan bezoeken. Zijn opvol
ger werd M F. P. M. Oo-
mens. Eervol ontslag werd
ook verleend aan J. 'C. v.
d. Helm als pastoor van de
parochie H. Johannes de
Doper te Boskoop. Zijn op
volger werd W. J. de Jon
ge.
In Beiroet is een vertal mg
van het Nieuwe Testament
in modern arabisch ver
schenen. Aan de vertaling
hebben katholieke, protes
tantse en koptisch-orthodo-
xe deskundigen uit ver
scheidene arabische landen
meegewerkt De vertaling,
waaraan tien jaar is
gewerkt, moet de mensen
in de arabische wereld het
contact met het christen
dom vergemakkelijken.
Met als thema „Proefwerk
voor '80" wordt van 24 tot
26 mei in Twente de twin
tigste algemene Pax Chris-
ti-voettocht gehouden voor
iedereen van zeventien jaar
af. De voettocht Den Bosch
wordt gehouden van 18 tot
21 oktober voor leerlingen
vwo, havo, mts en meao.
Het thema hiervan is „Te
gen de stroom in". Abdij
dagen zijn er bij de trap
pisten in Achel van 11 tot
15 juni en Tegelen van 30
juli tot 3 augustus, alsmede
bij de benedictijnen in
Oosterhout van 1 tot 5 au
gustus. Internationale ont
moetingen zijn er in Be
lfast (volgeboekt), Taizé,
Andalusië en Polen. Hel
adres van het secretariaal
van de Pax Christivoet-
tochten is postbus 444 te
Den Bosch.
Een rechtvaardiger verdeling van de wel
vaart moet in de internationale economi
sche orde meer aandacht krijgen. Het hoog
ste doel mag niet langer economische groei
zijn. Dit is de kern van een verklaring, die
gisteren in Bonn namens de evangelische
en de katholieke kerken in West-Duitsland
is afgelegd met het oog op UNCTAD-5, de
conferentie voor handel en ontwikkeling
van de Verenigde Naties. Deze conferentie
wordt in mei in de Fhilippijnse hoofdstad
Manilla gehouden.
In de afgelopen jaren, aldus de verklaring,
is de hoop niet in vervulling gegaan dat de
stijgende welvaart in de landen van de der
de wereld ten goede zou komen aan brede
lagen van de bevolking. Deze mensen leven
nog steeds in „mensonwaardige omstandig
heden: honger, ondervoeding, ziekte, onvoor
stelbaar slechte behuizing en analfabetisme".
De opdracht van de ontwikkelingspolitiek is
voor de gehele mensheid een weg naar een
leefbare toekomst te vinden.
De Duitse kerken zeggen in de verklaring
dat de meeste aanbevelingen van UNCTAD-
4 niet zijn uitgevoerd. Daaruit moeten, aldus
de kerken, „politieke consequenties worden
getrokken". Zij dringen er bij de regering
van de Duitse Bondsrepubliek op aan 0,7
procent van het nationaal inkomen beschik
baar te stellen voor ontwikkelingssamenwer
king. Verder roepen zij de regering op de
beperkingen in de wapenverkoop niet weer
te verruimen. Ook moet de economische
macht van de transnationale ondernemingen
verminderd worden, aldus de verklaring.
Problemen inzake grondstoffenvoorziening,
industrialisatie en werkgelegenheid moeten
in overleg met de landen van de derde we
reld worden opgelost. Samenvattend heet
het dat ook in de Bondsrepubliek het feit
onder ogen moet worden gezien dat „onze
toekomst onlosmakelijk verbonden is met de
mensen in de derde wereld.
