zegen over de zojuist ges
verbintenis en de constat
van het burgerlijk voltrok
huwelijk.
Niet erkend
De rooms-katholieke kerk
daarentegen erkent formi
echtscheiding nog steed;
specifieke gevallen kan d
(Sacra Romana Rota), de
kerkelijke rechtbank vanl
Vaticaan, toestemming to
scheiden geven. Voor de i
katholieke kerk kan het
huwelijkssacramentes
uitzondering daar gelaten
voor het aangezicht van C
gesloten is, niet door mer
worden ontbonden. („Wa
bindt, schelde de mens nl
Desalniettemin vinden er
onder rooms-katholieken
tienduizenden echtschek
plaats, onder meer in I
ondanks pauselijk
1970 na een parlementair!
marathonzitting de wet in
invoering van de echtschf
werd aangenomen met 31
stemmen vóór en 268 tegi
Binnen zes weken na heti
kracht worden van deze
werden er plusminus 30.0
echtscheidingsprocedure
Italiaanse rechtbanken aa
gemaakt Allemaal va/
mensen, die vaak reeds ja
van tafel en bed gescheid
leefden, maar die officies
konden scheiden, omdat
Italiaanse wet zich daarte
verzette. En in een aantal
landen, waar de relatie ke
bijzonder hecht is, is dat
steeds het geval, en gaat
niet „verder" dan een sch
van tafel en bed.
Een vrouw die meteen
profiteerde van de verruin
wetgeving in Italië na 1970
de wereldberoemde filmd
Sophia Loren, die na haar
scheiding meteen met Ca;
Ponti trouwde, met v
jaren samen leefde. Echtei
ministaatje Andorra (6.000
inwoners) kent louter
een kerkelijk huwelijk, dat
krachtens het kanonieke
niet ontbindbaar is. De siti
in Italië echter leert dat de
dat land zo alom tegenwoi
lijkende rooms-katholieke
de op tal van maatschappi
terreinen zich wijzigende
opvattingen en praktijken
kan verhinderen. En ook ir
land scheiden veel rooms-
katholieke echtparen.
KLAAS GÖlNGA
Volgende keer: de proced
n echtscheiding, en de j
positie van de kinderen, j
.als een gestrande huwelijksboot
Het huwelijk wordt wel ëens de meest
moeilijke, gecompliceerde relatie genoemd,
die twee mensen aangaan. Desondanks
trouwen jonge mensen nog steeds, al laat
een aantal daar een periode van
samenwonen aan vooraf gaan. Het gezegde
„trouwen is houwen" doet echter al lang
geen opgeld meer. Jaarlijks worden zo'n
20.000 echtscheidingen in ons land
uitgesproken, hetgeen erop neerkomt dat
van elke vier huwelijken er eentje stuk
loopt, d.w.z. op een echtscheiding uitloopt.
Over het fenomeen echtscheiding schreef
één van onze verslaggevers een serie van
drie artikelen: Hoewel echtscheiding op zich
niet meer is los te wrikken (deel 2)
zelfen het proces dat daaraan vooraf
gaat een zeer emotionele
aangelegenheid is, werd met betrekking tot
deze sene gekozen voor een min of meer
zakelijke aanpak. Niet om op deze manier
het onderwerp „onder te sneeuwen", maar
vooral om zo informatief mogelijk te kunnen
zijn. Juist voor mensen die, wat nun
huwelijk betreft, op een breekpunt staan.
Voor deze serie werden o.a. gesprekken
gevoerd met staffunctionarissen van een
bureau voor levens- en gezinsvragen,
uitgaande van de Hendrik Pierson-stichtlng
en van een katholiek bureau voor huwelijk
en gezin.
Emancipatie
speelt
rol in
scheidings-
besluit
DEN HAAG Een 38-jarige
vrouw werd vorig jaar door een
officier van justitie beticht van
„het willens en wetens
oplichten van de
gemeenschap". Een misdrijf,
waarvoor ze tenslotte enkele
weken In de gevangenis
belandde. In haar strafzaak
speelde het nieuwe
echtscheidingsrecht, dat
versoepeling van schelding
beoogt, een belangrijke rol. In
dat echtscheidingsrecht wordt
bepaald dat de behoeftige partij
—In negen van de tien
gevallen de vrouw—altijd
aanspraak kan maken op
alimentatie, al dan niet
aangevuld met een uitkering
krachtens de Bijstandswet De
vrouw was Inderdaad van haar
man gescheiden en ze kreeg
zowel een alimentatie-uitkering
als „van de Bijstand". Maar...
ze bleef bij de man wonen I Ze
was dan ook niet gescheiden
omdat ze haar echtvriend „zat"
was, nee, samen wilden ze er
een slaatje uitslaan. In goed
Nederlands noemen we zoiets
oneigenlijk gebruik maken van
sociale voorzieningen. En dat
maakte de officier van justitie
zo kwaad.
Het Openbaar Ministerie kon
deze zaak aanpakken doordat de
wet bepaalt, dat men, om in
aanmerking te komen voor
uitkeringen, „duurzaam
gescheiden" moet leven, hoewel
dat in heel veel gevallen uiterst
moeilijk is te bewijzen. Deze
omstandigheid doet in
gerechtelijke kringen dan ook
het vermoeden rijzen dat er
nogal wat „beunhazerij" onder
het aantal echtscheidingen
voorkomt. Volgens die opvatting
zijn er mensen, die gaan
scheiden louter en alleen om er
financieel beter van te worden.
Ook dat is een niet of
nauwelijks te bewijzen stelling,
maar de Nederlandse
politierechters blijken vrij
geregeld met dergelijke
strafzaken te worden
geconfronteerd.
Grote leugen
Het nieuwe echtscheidingsrecht
(1971) is op een totaal andere
leest geschoeid dan het oude,
en kent nog maar één grond
voor echtscheiding (en scheiding
van tafel en bed), namelijk'
duurzame ontwrichting van het
huwelijk. Het oude kende vier
redenen op grond waarvan (voor
de wet) het huwelijk kon worden I
„Angelita",
symbool
van alle
in de oorlog
omgekomen
kinderen
ANZIO - Angelita, het Onbeken
de Oorlogsslachtoffertje, heeft
haar monument. Vijfendertig
jaar nadat 70.000 geallieerden
geland zijn op 10 kilometer
strand tussen Anzio en Nettuno
op 50 km. ten zuiden van
Rome, werd haar bronzen
evenbeeld onthuld op de
strandboulevard langs de voor
malige „Peter Beach". Oorlogs
veteranen uit de tweede we
reldoorlog, generaals uit de
toenmalige geallieerde landen,
een Duftse generaal en de bis
schop van Albano keken met
ernstige gezichten toe, hoe de
53-jarige Christopher Hayes uit
het Australische Perth de Itali
aans vlag wegnam, die het
beeld van Angelita omhulde.
De voormalige korpofaal viel
deze eer te beurt, omdat hij
verantwoordelijk Is voor hot
verhaal van Angelita, dat In
middels een wereldreputatie
heeft gekregen.
Het kost weinig moeite om na
de onthulling In het Casino van
Anzio onder oen glas gemeen
telijke Spumante het verhaal
van Angelita les te krijgen.
Het is januari 1944.
De opmars der geallieerden uit
Zuid Italië naar het grote doel:
Rome, is tot stilstand gekomen
voor de Gustav-linie van de
Duitsers, tussen Monte Cassino
en de Tyrrheense Zee op 75
km. ten zuiden van Romo.
Churchill en Eisenhower beslui
ten tot een landing ten noor
den van generaal Kesselrings
onwrikbare defensielljn.
Uit de haven van Napels, die in
geallieerde handen is, vertrekt
in de middag van 21 januari
1944 een vloot van 127 zware
en lichte oorlogsschepen. Hun
bestemming is niet bekend. In
volle zee krijgen de gezagvoer
ders opdracht naar de twee
schilderachtige vissers- en bad
plaatsjes Anzio en Nettuno te
varen. Om twee uur in de
nacht, bij volle maan en rustige
zee, breekt den hellevuur los
op de kust. Dit duurt slechts
anderhalve minuut. Direct daar
na schuiven 146 landingsboten
over de branding. Uit één daar
van rent een peloton van de
Royai Scotch Fuseleers het
strand op. Tot hen behoort de
toen nog -18-jarige korporaal
Crhistopher Hayes uit Tedding-
ton in Middlesex. Sommigen
worden geveld door ontploffen
de mijnen, anderen raken ver
strikt in prikkeldraadversperrin
gen.
Temidden van het tumult hoort
Christopher Hayes een kind
schreien en om „mama" roe
pen. Hij rent er op af en drukt
het kind tegen de grond als
een granaat met snerpend ge
luid over hen heen vliegt. Dan
realiseert hij zich dat ze mid
den in een mijnenveld liggen.
Hij neemt het kind op de arm,
klemt de stengun schietklaar in
zijn vrije hand en rent naar een
muurtje dat voorlopig dekking
biedt.
Als het daglicht wordt is het
bruggehoofd al voorlopig ge
consolideerd. Het onschuldige
kind, een meisje van een jaar
of vijf met zwarte haren en
donkere ogen, voelt zich al he
lemaal thuis bij Christopher en
zijn kameraden: maar wat moe
ten ze ermee aanvangen? Ze
geven het kleumende kind te
eten, steken het in een veel te
groot militair windjack en ont
dekken een label met de
Het monument Angelita.
naam „Angelita Rossi", 'een
achternaam die in Italië even
verbreid is als Jansen in Neder
land.
De eerste dagen leveren de
Duitsers en de restanten van
het Italiaanse leger, die nog
aan hun zijde strijden, geen
verzet van betekenis. Achteraf
zal blijken dat de landing voor
hen een volkomen verrassing is
geweest. Als ze gewild hadden,
hadden de geallieerden onge
hinderd naar Rome kunnen
wandelen. Tegenover de blun
der van de Duitsers om deze
sector onverdedigd te laten
maakte generaal Lucas de fout,
de situatie verkeerd te beoorde
len en te wachten tot de aan
voer van voorraden voldoende
op gang is gekomen. Het is de
geallieerden op een half jaar
oponthoud en ontelbare men
senlevens komen te staan. In
de militaire academies zijn ze
er nog niet over uitgepraat.
Ouders zoek
Korporaal Christopher Hayes is
tussen de oorlogsbedrijven
door dagenlang op zoek ge
weest naar de ouders van An
gelita, een voornaam die een
verbastering moet ziijn van An
gelina. In een schuur op enige
afstand uit de kust zitten 400
Italiaanse vluchtelingen. Als mi
litaire trucks beschikbaar ko
men om hen te evacuren naar
Napels wil niemand van hen
Angelita meenemen. Intussen
hebben de Duitsers verse troe
pen laten aanrukken uit Genua
en Rimini in het noorden van
Italië. De druk op het brugge
hoofd wordt zwaarder. De geal-
lieerdën graven zich in. Christo
pher Hayes' peloton neemt An
gelita mee in de loopgraven. Ze
is een levende mascotte gewor
den die door iedereen wordt
vertroeteld. Het kind speelt wat
met oorlogstuig. Als ze op ze
kere dag een verdwaald hondje
.opvangt en meeneemt naar de
loopgraaf, rijst voor de Fuse
leers een levensgroot probleem.
Er bestaat een strikte legeror
der om alle honden die hen
voor. de voeten komen dood te
schieten. De blaffende dieren
kunnnen de vijand militaire po
sities verraden. Het snijdt Hayes
door het hart als hij de huilen
de Angelita haar troeteldier
moet afnemen en buiten haar
gezichtsveld moet doodschie-
Zo goed en zo kwaad als mo
gelijk is, informeren Hayes en
zijn kameraden naar de ouders
van Angelita, maar ze vinden
ze niet. Na negen dagen nadert
in de verte een voertuig op
rupsbanden. Juist voordat
Hayes de trekker van zijn sten-
gun overhaalt roept iemand
„Dat zijn Yanks!" Hayes neemt
Angelita op en rent naar het
gepantserde voertuig, dat be
mand wordt door twee Ameri
kaanse militairen en twee ver
pleegsters. Dan weerklinkt het
gefluit van een granaat. Hayes
gooit zich op de grond. Vlakbij
ontploft de Duitse 88 mm-gra-
naat. Alle inzittenden van het
voertuig, ook Angelita, zijn
dood. Een dun bloedstraaltje
sijpelt tussen haar zwarte haren
door. Hayes zal het nooit ver
geten.
Nog een half jaar houdt het le
ger van Kesselring stand: Mon
te Cassino is dan een" puin
hoop, Anzio praktisch van de
aarde geveegd. Hayës maakt de
intocht in Rome mee. Dronken
van vreugde begroet de stad
haar bevrijders, ofschoon ze
aan de zijde van de Duitsers
de oorlog Is ingegaan. Men
moet Italiaan zijn om het te be
grijpen.
In 1961 is er In Engeland een
reünie van oud-strijders. Chris
topher Hayes, inmiddels geëmi
greerd naar Australië, getrouwd
en vader van zes kinder!
moet de enige andere
bleven soldaat van zijn
Deze brengt het gesprek
kleine Angelita. Hayes
een brief te schrijven
burgemeester van Anzi
alsnog de ouders
op te sporen. Ongewili
Hayes, wordt op dat
de Angelita-story gebori
brief komt in de kra
weekbladen volgen. Chri
Hayes vertelt zijn verhai
Twee vrouwen melden
de enige, echte onverval"
gelita Rossi. Zij hebben
dramatische krantevi
maar half begrepen,
Hayes weet zeker dat di
Angelita is omgekomen.
doolt op de dag
onthulling van het moi
i de Peter Beach een
ar-achtige „Angelita"
toriteit naar autoriteit, dl
ophoudend voor een ai
Gegeneerd wenden ze i
zoals de betrokkenen zita
gegeneerd hebben toen jjat
jaren geleden de weke p j
„Angelita" maandenlang
liaanse hitparade aanvoerd
Het doet er allemaal ni nog
Angelita is het symbool ^ed
alle kinderen, ntra)<
ook ter wereld, die het j
offer zijn geworden vlnnei
wrede oorlogsbedrijf. Zo
vormt het monument vo hc£~
gelita aan de voormalig g v'e|
Beach in Anzio een ven l(jer|a
die tot nadenken stemt.
Korea en Ang dercj
Vietnam en Libanon
andere plaatsen t€
sinds 1944 nog ontelbare
lita's bij gekomen. Is L__
i zich het meest/fn nü
deVr
geleid tot een sterke stijging van
het aantal
echtscheidingsgevallen.
Een functionaris van de Hendrik
Pierson-stichting is van mening,
dat ongetwijfeld het
emancipatieproces, dat beoogt
het traditionele rollenspel van
man en vrouw in de samenleving
(en in het huwelijk) te
doorbreken, hierin een sterke rol
speelt. De vrouw stelt zich in het
algemeen onafhankelijker op
tegenover haar man, mede
daartoe in staat gesteld door tal
van voorzieningen op het
materiële vlak, ook na een
echtscheiding. Deze
omstandigheid heeft er ook toe
geleid, dat er nogal wat
huwelijken-op-latere-leeftijd door
de rechter ontbonden zijn.
Alhoewel, jonge echtparen
vormen het leeuwedeel van de
echtelieden, die besloten hebben
uit elkaar te gaan.
„Echtscheiding is vaak een
ontknoping van jarenlang scheef
gegroeide verhoudingen, die met
praten niet meer recht te trekken
zijn", zo schreef het
Werkverband Integratie
Jeugdwelzijnswerk Nederland
(W.I.J.N.) in Utrecht in een
Drocnure over het omgaan van
de ouders met hun kinderen na
de scheiding. „Met de
echtscheiding zijn deproblemen
niet terstond van de baan. Weer
in een nieuw evenwicht komen
kost ook moeite". Desondanks
zien velen geen andere
oplossing dan scheiden; de
kerkelijke bevestiging c.q.
inzegening van het huwelijk
blijkt daarbij nauwelijks meer
een rem te zijn op het
voornemen te gaan scheiden.
Meer nog dan in katholieke
kring is dat het geval bij
protestanten. Daar volgt men
doorgaans de gedragsregels van
de burgerlijke wetgever op dit
stukvan zaken. Meestentijds is
een kerkelijke bevestiging van
een huwelijk in protestantse
kring het vragen van Gods
ontbonden. Dat waren: a.
overspel: b. kwaadwillige
verlating: c. veroordeling wegens
misdrijf van een van de partners
tot een vrijheidsstraf van vier
jaar of langer, na het huwelijk
uitgesproken: d. zware
verwondingen of zodanige
mishandelingen door de een
jegens de ander gepleegd,
waardoor diens leven in gevaar
wordt gebracht of waardoor hem
of haar gevaarlijke verwondingen
zijn toegebracht.
Onder dat oude
echtscheidingsrecht zijn veel
huwelijken ontbonden op grond
van wat spoedig bekend zou
staan als „de grote leugen". De
ene partner beschuldigde de
ander van overspel, waarbij de
gedaagde partij voor de rechter
bekende dit inderdaad te hebben
gepleegd, ook al was dit niet het
geval. Vandaar de term „grote
leugen". Het niet ter zitting
verschijnen betekende hetzelfde.
De term „grote leugen" is
afkomstig van de Amsterdamse
rechter C. Briët, die deze
kwalificatie gebruikte in 1926 en
tegelijkertijd hartstochtelijk pleitte
voor verruiming van de gronden
van echtscheiding. „Op welke
andere wijze ook, het is tenslotte
onverschillig mits maar een eind
wordt gemaakt aan de thans
bestaande, de eerbied voor de
rechterlijke macht en het
zelfrespect der rechterlijke
autoriteiten ondermijnende
toestand", aldus Briët in die
dagen.
Emancipatie
Zoals gezegd: het'nieuwe
echtscheidingsrecht kent nog
maar één grond voor
echtscheiding, de duurzame
ontwrichting van het huwelijk.
Vooral de toevoeging, dat
ongeacht de schuld aan die
ontwrichting een behoeftige
partij aanspraak op alimentatie
toekomt, heeft de laatste jaren
