Het Leidse stadhuis brandt Lokhorstconcert boven verwachting ed Net Vlies van Appel een belevenis offieconcerten in stijl beëindigd Vandaag vijftig jaar geleden Handtekeningenactie In Leiden wordt binnenkort een grootscheepse handteke ningenactie gehouden tegen de plannen van de regering om een eigen bijdrage van vijf gulden per verpleegdag te heffen voor verplicht verzekerden. Overal in den lan de zijn protesten tegen deze plannen en tegen de plan nen om de bijdragcvrije periode bij verblijf in een in richting, verpleegtehuis en dergelijke terug te brengen van een jaar tot drie maanden, losgebarsten. In korte tijd zijn er al 25.000 handtekeningen verzameld. De initi atiefgroep „Stop het eigen risico" wil nu ook in Leiden een handtekeningenactie houden. De groep weet zich in haar streven gesteund door het FNV, de Algemene Ne derlandse Invaliden Bond, de Algemene Nederlandse bond voor ouderen, de ziekenfondsen en enkele zieken huizen, die al hebben verklaard de vijf gulden princi pieel niet te willen innen. Personen die aan de actie willen meewerken kunnen zich wenden tot Maria van den Muijsenbergh. Utrechtse Veer 14, telefoon 125894. Gezin en voorzieningen „Gezin en voorzieningen" is het thema van een voorlich tingsbijeenkomst die donderdag 15 februari vanaf acht uur in Holiday Inn wordt gehouden. Aan de orde komen de onderwerpen: de positie van het onvolledige gezin, er frecht en huwelijksgoederenrecht en testamentaire rege lingen. Het eerste onderwerp wordt behandeld door de heer J. van der Heijen, voorzitter van de stichting Wel zijnsbevordering weduwen en weduwnaars. Tweede spre ker is de heer mr. H. Frijhof. Belangstellenden kunnen zich van te voren aanmelden bij Hopman Verzekeringen tel 079-219350. MAANDAG 12 FEBRUAR11979 PAGINA 3 ande V-sej25 n i, sflgeeft PiLeid: >0 Joii spelp kameStedelijk museum De Lakenhal aan de ,Oude Singel 28-32 en de Gemeentelijke Ar- t chief dienst van Leiden hebben thans een ex positie samengesteld waarin veel aandacht wordt geschonken aan het inferno dat het stadhuis in een zwartgeblakerde ru'ine ver anderde. De tentoonstelling, die tot en met maart in het museum wordt gehouden •ft in feite echter de geschiedenis van het idse stadhuis weer, onder te verdelen in Sp(de periodes bouw, verbouw, brand en her- .55 jjbouw. In de middeleeuwen was het stadhuis ie, jfslechts een bescheiden gebouw. In de eeu wen die volgden breidde het zich langzaam ;uit. Na het ontzet van Leiden in 1574 volgde ocaujer spoedig een economisch herstel en de verbetering van de geldmiddelen bood de i gelegenheid om het stadhuis te verbouwen. Tussen 1595 en 1597 werd een nieuwe mo numentale gevel geplaatst, naar het ontwerp isjvan Lieven de Key en uitgevoerd - met een ournkrote persoonlijke inbreng - door Luder van op|Bentheim. De laatste nieuwbouw van enige (Beie betekenis kwam tot stand in 1604. In de pe- jriode daarna vonden wel steeds interne ver bouwingen aan interieur en exterieur plaats. mméIn de 17e eeuw, de Hollandse „Gouden Eeuw" ging het de industriestad Leiden op een dusdanige manier voor de wind dat tal van vooraanstaande kunstenaars konden ^■Hworden ingehuurd om de verschillende ver trekken in het stadhuis een representatief tarakter te geven. Dat leidde tot tal van ui- ;erst kostbare verfraaiingen, in de vorm van gobelins, schilderijen, zolderdecoraties, schit terend meubilair, stadszilver enzovoort. In um (jde jaren na de Gouden Eeuw waren de ver ;tern janderingen aanmerkèlijk soberder. D'©e brand „Het vuur maakte op dinsdag 12 februari 1929 korte metten met alles wat zich aan [kunstschatten in het stadhuis bevond. De brand werd om vier uur 's morgens ontdekt |door een telefonist, die in zijn centrale aan Jde Bloemmarkt Boommarkt) een lampje ön^ag aangloeien ten teken dat de afdeling fi- (nanciën in het stadhuis doorverbonden wen- 1 2 jfte te worden. Dat was op dat tijdstip ech- uad ^er we* wat ongebruikelijk (het stadhuis was volkomen verlaten) en de telefonist kon ook H' een contact leggen met de vermeende op oeper. Hij bracht, wantrouwig geworden, e bewaker van het stadhuis telefonisch op pe hoogte van* zijn spookachtige contact. ^^jDeze, de agent van gemeentepolitie Pierik *^^ing op onderzoek uit en ontdekte dat er in .g. „de onderafdeling pensioenen (een onderdeel 35 (S)Van de afdeling financiën) een tegen de 22.34jschoorsteen geplaatste kast in brand stond. vandjVanwege de extreem koude winter waren (S) (alle kachels in het stadhuis blijven branden s' en de oververhitting had de kast doen vlam vatten. Een snel optreden met de minimax (een brandblusser) mocht al niet meer baten D2 (SlKjndat het vuur reeds in de gordijnen vrat. 20 OsPmstreeks half vijf was de inmiddels gea- WestJarmeerde Leidse brandweer met twee mo- adiojojtorspuiten en een stoomspuit present om de ?02 Ü3ranc*' toen a* ^eer en meester was °P ,b'S P$e eerste verdieping aan de kant Vismarkt Irie. '2-13 te blussen. Het licht ontvlambare inte rieur van het stadhuis, de sterke noordoos- Jenwind (in het stadhuis stonden alle deuren open voor een goede verspreiding van de ïcachelwarmte) en een temperatuur van 18 ^Jgraden onder nul maakten dat echter van begin af aan een hopeloze zaak. Eén notorspuit was al direct onbruikbaar omdat le kranen en leidingen waren bevroren. 7eiig^°6 vódr zes uur stortte de toren van het schooptadhuis in. De brandende voorgevel ver- umuooum wij iu yiaucii unucf hui. iiwjjciuuö een geweldige vonkenregen over de stad. De Leidse brandweer moest zich be perken tot het beschermen van aangrenzen de en tegenoverliggende gebouwen (Maars- mansteeg, Vismarkt en overzijde Breestraat) om te voorkomen dat de gehele stad een prooi zou worden van de vlammen. Om streeks zes uur arriveerde de te hulp geroe pen Haagse brandweer. Snel daarna waren ook de korpsen Oegstgeest en Voorschoten present. Ondanks het door de vorst zeer on willig geworden materiaal en de ontberingen waaraan de brandweerlieden waren bloot gesteld werd de brand op een gegeven mo ment bestreden met 25 stralen water. Daar mee was het vuur definitief ingesloten. Het stadhuis was niettemin reddeloos verloren. Pas op woensdag 13 februari, acht uur 's morgens was men de brand definitief meester. Het nablussen duurde nog tot 16 februari. Van het stadhuis restte niets dan de gevel, die door het opgevroren bluswater was veranderd in een grotesk en sprookje sachtig ijspalijs. Herbouw Vanuit het hele land reacties van medele-, ven. Koningin Wilhelmina, Prins Hendrik en de in Leiden studerende prinses Juliana be zochten de plaats van de stadhuisbrand om hun deelneming te betuigen. Uit de burgerij werd een comité gevormd om hulp te ve- schaffen bij de wederopbouw, waarbij al di rect discussie ontstond over het al of niet behouden van monumentale gevel. De dak loze gemeenteraad verhuisde naar de se naatkamer van de Universiteit, gemeentelij ke diensten werden gehuisvest in onder meer de Stadsgehoorzaal. Op 16 december 1929 besloot de gemeente raad W. M. Dudok de opdracht te geven tot het maken van een plan voor een nieuw stadhuis op de oude plaats met uitbreiding van het terrein aan de Vismarkt en de Koornbeurssteeg en met behoud van de oude gevel. Het nogal moderne ontwerp van Dudok, dat in augustus 1930 openbaar werd gemaakt werd van het begin af hevig bekri tiseerd. Omstreeks dezelfde tijden kwamen er ideeën naar voren om het stadhuis op een andere plaats op te bouwen, namelijk in de buurt van molen de Valk. Molen de Valk zou volgens die plannen moeten verdwijnen. Al deze voorstellen werden verworpen. Na veel slepende discussies besloot de gemeen teraad op 11 juli 1932 vijf nieuwe architec ten uit te nodigen om een nieuw stadhuis te ontwerpen. C. J. Blaauw uit Haarlem, A. J. Kropholler uit Wassenaar, H. F. Mertens uit Bilthoven, J. A. van der Laan en Bernard Buurman, beiden uit Leiden gingen aan de slag. Dudok had zich inmiddels teruggetrok ken. In de loop van 1933 dienden deze ar chitecten hun plannen in. De ontwerpen van Kropholler en Blaauw kwamen bij de be oordeling als besten uit de bus. Na weder- om een langdurige discussie tussen de aan hangers van Blaauw en de aanhangers van Kropholler kreeg Blaauw in juli 1934 de de finitieve opdracht. De werkzaamheden voor de restauratie van de gevel duurden van januari 1935 tot sep tember 1939. Uiteindelijk konden burgemees ter en Wethouders op 17 december 1940 hun werkkamer in het nieuwe stadhuis betrek ken. De oorspronkelijke ontwerpen van de archi tecten zijn te zien op de expositie in De La kenhal. Aan de brand is een speciale ruimte ge wij 4 met op groot formaat afgedrukte fo to's en blusmateriaal dat in 1929 gebruikt werd. In de filmzaal van het museum zal regelmatig de film over de Leidse stadhuis brand worden gedraaid, (duur 15 minuten, zwart-wit, zonder geluid). Bij de tentoonstelling hoort een catalogus, waarin zeer uitgebreide informatie over het wel en wee van het Leidse stadhuis. Prijs 1,50. Ter gelegenheid van de expositie geeft de zilverfabriek Koninklijke Begeer in Voorschoten een herinneringspenning van het stadhuis uit. (1929-1979). Dit betreft een heruitgifte van de in 1929 vervaardigde pen ning, die toen aan de helpers bij het blus werk uitgereikt is. De penningen hebben een doorsnede van 41 millimeter en worden geslagen in brons 10,50) en verzilverd brons 15,00). De verzilverde penningen zul len ook als hanger gedragen kunnen wor den. j welt" l KnofV" 11=37 LEIDEN Het kamerkoor van Collegium Musicum ver dient veel bewondering voor zijn bijdrage aan het K&O-za- terdagavondconcert van eer gisteren in de Lokhorstkerk. Het peil dat men onder de se cure leiding van Nico van der Meel in oprecht amateurschap weet te behalen is hoger dan redelijkerwijs verwacht mag worden. Het verst gevorderd is men in de liederen, die veelal ook wat langer op het programma staan, en waar van een interessant scala ten gehore werd gebracht: vier maal Schumann, de Six Chansons van Hindemith en vier liederen van Kodaly. We hadden hier maar weinig op aan te merken en genoten het meest van de originele en verrassende composities van de laatste componist Ook heel goed klonken de ge deelten uit de Missa Iste Con fessor van da Palestrina, hoe wel de overigens prachtig klinkende bassen, zich hier iets te veel slordigheden per mitteerden en dan ook enige strenge blikken van de diri gent moesten trotseren. Niet uit de verf kwam de cantate van Buxtehude, waarin de twee solo-violen niet goed sa- menklonken met de continuo en de gamba, welke samen werking ook vaak erg moei lijk schijnt te zijn. Naast genoemd kamerkoor trad ook het barokensemble. Amarilli op. De dames die dit gezelschap vormen waren zeer op dreef, zodat het con cert in alle opzichten slaagde. Amarilli begon met vier wer ken van de Ier John Dow- land. Hierin zong Geertje Kuijpers haar partij met ver ve, maar ook iets vibrato, ter wijl een vlakke zangstem bij deze muziek geprefereerd moet worden. Van het werk dat verder werd uitgevoerd noemen we de Triosonate van Telemann en de Canzona's van Frescobaldi. Telemann kreeg een uitste kende vertolking in de snelle gedeelten, in het langzamere had het gezelschap hoorbaar moeite om de spanning vast te houden. Van de canzona's vonden we vooral de tweede erg mooi uitgevoerd, zonder dat iemand duidelijk excel leerde of faalde, maar met een hoog gemiddeld niveau, wat, alles bij elkaar natuur lijk een ideale situatie is voor een ensemble. ARIEDERU LEIDEN Net Vlies is een titel die men op twee manie ren kan lezen, n.l. als Net Vlies (net als een vlies) en Netvlies (het gedeelte binnen in het oog waarmee men ziet). Afhankelijk van hoe men het leest, krijgt de titel een andere betekenis. Afhan kelijk ook van hoe men zat zaterdagavond in het LAK- theater, kreeg het een andere inhoud. Het LAK was bij deze voor stelling van de Appel geheel uitverkocht. In plaats van alle stoelen uit de zaal te halen zodat iedereen op de trappen kon zitten, had men juist een aantal stoelen rondom het speelvlak gezet. Zo zag en on derging ieder de voorstelling op een andere manier. Dit sloot goed aan bij het stuk, dat ondermeer ging over de verschillende manieren waar op mensen dingen beleven. Onberedeneerde angsten die niet weg te praten zijn, on heilspellende gebeurtenissen die, doordat men ze onder woorden brengt, hun ang staanjagende kracht verliezen; verhalen die te grotesk zijn om echt te kunnen zijn, maar ook weer net te alledaags om als dromen afgedaan te wor den; dit waren enkele onder werpen die aan bod kwamen. De drie spelers hadden plaatsgenomen op een rond podium met een doorsnede van hooguit 2 meter. Hier kwamen zij gedurende de ge hele voorstelling niet meer vanaf, hoewel ze wel enkele pogingen daartoe deden. De spelers lieten daarmee zien dat mensen vastzitten aan hun omgeving en aan elkaar; dat ook de manier waarop zij dingen beleven te maken heeft met die omgéving. Aan het eind werden de spelers tot marionetten zonder gevoe lens, die niet meer om elkaar gaven en meedraaiden in de lege wereld van reklameleu- zen. Pas toen kwamen ze los van hun podium, en wel doordat ze weggedragen wer den door twee toneelknechten. Net Vlies is gebaseerd op tek sten van Julio Cortazar, waar 'eigen teksten door heen ge vlochten zijn. De Appel heeft hieraan door zijn spel een ex tra, onderliggende betekenis weten toe te voegen. Zoals we gewend zijn van de Appel, was dit spel weer zeer licha melijk (vechten, kietelen, ronddollen), en tegelijkertijd nauw verweven met de tekst. Net Vlies is geen stuk waar bij men tijdens het kijken naar bedoelingen moet, gaan zoeken; het is in de eerste plaats een stuk om te bele ven. JACQUELINE MAHIEU GeslIDEN viifd5 koffieconcert van AO was een waardige afsluiting van Zoekij serie: een zeer interessant program- 15.301 en uitstekende musici, van wie er' NOS: fee in hun geboorteplaats speelden, S de Jong (klarinet) en Wim Serlie itf>r de pauze twee componisten uit de pnaarde Groupe de Six een groep zes musici ontstaan in de twintiger in Frankrijk, met vernieuwende en (inbrekende ideeën op het gebied van 3; muziek Milhaud en Poulenc. De cfe van Milhaud was er een van het ,F temperamentvolle soort met duide- hoorbare Zuidamerikaanse invloeden, t samenspel van de drie bereikte in i slotgedeelte Introduction et final zijn ?gtepunt. I Sonate voor klarinet en piano van Poulenc had een prachtig romanza in het midden, met een steeds wisselend en terugkerend thema. Het kreeg een won dermooie interpretatie van De Jong en Serlie. Ook de omliggende delen vielen op: het eerste omdat het „allegro trista- mente" heette, zonder zo te klinken, het laatste omdat het zo mooi en beweeglijk van spel was. De sonate Opus 100 van Dvor'ak hadden we al eens eerder in een koffieconcert gehoord van het echtpaar Horvay. Wan-' neer we de twee vertolkingen met elkaar mogen vergelijken, kwam ons Bosnians' met veel inzet gespeelde, en toch iets ge voelvollere vioolpartij „warmer" voor. Verrassend slot waren de Contrasts voor klarinet, viool en piano van Bartok De meest subtiele en verstilde van deze con trasten hoorden we in het tweede deel: pihenö. De andere twee delen waren heel anders van karakter Bartok geeft de toehoorder geen moment rust, overspoeld als de laatste wordt met een overvloed aan muzikale vondsten en effekten. Om die reden had voor ons het laatste deel als toegift nog eens gespeeld mogen wor den. De koffieconcerten van K&O van dit seioen vormden een muzikaal hoogwaar dige serie en vonden in aangename sfeer plaats. Naar we hopen zal het in het vol gende seizoen nog meer dan nu gewoon te worden korte toelichtingen vooraf te geven. He programma van gisteren no digde er zeer toe uit. Maar het is natuur lijk niet iedere musicus gegeven om voor momenten van opperste concentratie het publiek op een ontspannen manier te in formeren. ARIEDERU Rommelmarkt in „Vroolijcke Arke" De rommelmarkt die zaterdag in clubhuis „In de Vroolijcke Arke" aan de Pieterskerkkoorsteeg werd gehouden, is een groot succes geworden. De rommel markt en de loterij brachten 1850,- op. Het bingo-spel dat 's avonds werd gehouden, bracht nog eens 200,- in het laatje. De rommelmarkt in „De Arke" is zo langzamerhand een traditie geworden, leder jaar in februari staat er een dergelijk evenement op het programma. Men wil hiermee de noodzakelij ke gelden voor exploitatie van bet clubhuis bijeen brengen die biet via de subsidie binnenko men. —STAD LEIDSE COURANT -„12 1929". De ,er datum die waarschijnlijk gegrift staat m het geheugen van veel oudere Leidenaars. Op de vroege ochtend van deze 30 jj dag, vandaag ™J precies 50 jaar geleden verwoestte een felle brand in eiiej een tijdsbestek van amper 3 1/2 uur het Leidse stadhuis. ,P( Eén van de fraaiste Howf voorbeelden van laat-middeleeuwse bouwkunst in Leiden leek daarmee voorgoed verloren te zijn eegaan. Ne» Pet, .55 F 19; A C es, tof LEIDEN "777" Expositie in Lakenhal

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 3