Mislukt,
waar
anderen
slaagden
Een moeder
gaat
de ruimte, in
DEN HAAG Hoewel het
huwelijk en het gezin in de
westerse samenleving nog
steeds een hoge waarde
hebben, is het aantal
echtscheidingen, dat jaarlijks
door de rechter wordt
uitgesproken, opvallend
groot. Statistieken laten zien
dat in Nederland één op de
vier huwelijken stuk loopt. In
Engeland draait
tegenwoordig van de drie
huwelijken er één uit op
een echtscheiding, een
verhouding die ooit ook in
ons land (zij het slechts
kort) werd gesignaleerd; een
gemeente als Enschede
„scoorde" gedurende een
bepaalde periode zelfs 1 op
2,63.
De meeste echtscheidingen
in 1977 werden in
Nederland 21.000 huwelijken
ontbonden, terwijl er 93.000
werden gesloten worden
uitgesproken op een moment
dat beide echtelieden nog
betrekkelijk jong zijn en vaak
nog een heel leven voor zich
hebben. De kans dat zij
zullen hertrouwen is dan ook
vrij groot. Ondanks dit
vooruitzicht is de pijn om de
kapot gegane relatie, die
werd aangegaan „in voor- en
tegenspoed er niet minder
om. Vooral niet wanneer er
(jonge) kinderen in het
geding zijn. En dat is in
verreweg de meeste
echtscheidingsprocedures het
geval.
„Wij hebben nog nooit
geadviseerd tot een
echtscheiding", aldus een
functionaris van de Hendrik
Pierson-stichting. „De
draagwijdte van een dergelijk
ingrijpend advies is nooit
helemaal en in al zijn
consequenties te overzien.
Wél stellen we de vraag:
waarom zijn jullie destijds
met elkaar getrouwd? Ja,
soms, heel soms zeggen we:
misschien is echtscneiding in
jullie specifieke geval
inderdaad het beste, het
als een gestrande huwelijksboot
niet meer is los te wrikken (deel 1
Het huwelijk wordt wel eens de meest
moeilijke, gecompliceerde relatie genoemd,
die twee mensen aangaan. Desondanks
frouwen jonge mensen nog steeds, al laat
zelf en het proces dat daaraan vooraf
gaat een zeer emotionele
aangelegenheid is, werd met betrekking tot
deze serie gekozen voor een min of meer
zakelijke aanpak. Niet om op deze manier
het onderwerp „onder te sneeuwen", maar
een aantal daar een periode van
»n aan vooraf gaan. Het gezegde
menwonen aan vooraf gaan. Het gezegde
„trouwen is houwen" doet echter al lang
geen opgeld meer. Jaarlijks worden zo'n
20.000 echtscheidingen in ons land
uitgesproken, hétgeen erop neerkomt dat
vooral om zo informatief mogelijk te kunnen
zijn. Juist voor mensen die, wat nun
zijn. Juist voor mensen die, wat hun
huwelijk betreft, op een breekpunt staan.
Voor deze serie werden o.a. gesprekken
gevoerd met staffunctionarissen van een
bureau voor levens- en gezinsvragen,
uitgaande van de Hendrik Pierson-stichting
en van een katholiek bureau voor huwelijk
en gezin.
minst slechte. Maar in feite
hebben de mensen in zo'n
geval reeds zelf daartoe
besloten".
Identiteit
Aarzeling dus tegenover het
fenomeen echtscheiding bij
een maatschappelijke
hulpverleningsinstantie als de
Hendrik Pierson-stichting,
waar veel mensen naartoe
gaan als datgene, wat zo
verwachtingsvol werd
begonnen, op de klippen
dreigt te lopen. En als dan
eenmaal de scheiding
metterdaad is uitgesproken,
volgt een periode van
opluchting, verbittering,
vreugde, verdriet, spijt,
schuldgevoel, verveling en
wat al niet meer. Het is een
chaotische gevoels- en
gedachtenwereld waaraan ex-
echtelieden ten prooi vallen.
En ondanks hun vaak zo
negatieve ervaringen blijven
ze toch soms positieve
gevoelens omtrent hun
vroegere partners koesteren.
Scheiding immers betekent
nog altijd „we hebben het
niet gehaald, we zijn
mislukt". En dat op een
terrein waar anderen
ogenschijnlijk zo succesrijk
zijn voorde vrouw komt
daar nog bij dat zij in een
aantal gevallen haar „sociale
identiteit" verliest of een deel
daarvan, omdat de vrouw
immers nog steeds wordt
gezien als „de vrouw van
haarman". Is het een
wonder dat een bestuurslid
van de Stichting Organisatie
Gescheiden Mensen (SOGM)
zich aan de leden voorstelt
met als eerste opmerking,
dat zij zich wil inzetten voor
de emancipatie van de
vrouw. Zelf dertien jaar
geleden gescheiden schrijft
zij:
„We gaan onherroepelijk toe
naar een maatschappij
waarin alimentatie-voor-het-
leven niet meer bestaat.
Vrouwen die gaan trouwen
moeten weten dat ze op
eigen benen moeten kunnen
staan. Mannen die trouwen
moeten beseffen dat ze hun
vrouw daartoe de kans
moeten geven. Alleen op die
manier is het mogelijk in de
toekomst de financiële
problemen bij een scheiding
op een rechtvaardige en voor
iedereen acceptabele manier
op te lossen. En daarmee
waarschijnlijk ook vele
andere problemen,
bijvoorbeeld over de
kinderen".
Pleidooi
Het huwelijk, maar evenzeer
de mogelijkheid om het te
ontbinden, de echtscheiding
dus, staat op dit ogenblik
volop in de belangstelling.
Het WD-Kamerlid Nijpels
trok het afgelopen jaar de
aandacht door zijn pleidooi
voor wat hij noemde „een
minimum-of
standaardhuwelijk", waarbij
de partners al naar gelang
hun wensen dit
standaardcontract met een
aantal extra's zouden kunnen
uitbreiden. Nijpels
argumenteerde zijn voorstel
als volgt:
„Uit de vele
samenlevingsvormen blijkt,
dat mensen niet meer alle
gevolgen willen accepteren,
die de overheid aan het
huwelijk verbindt. Beter zou
zijn wanneer er een
minimum-regeling komt,
waarbij de overheid zaken
regelt als de fiscale
consequenties van het
samenwonen".
Hoe men ook over deze visie
denkt, feit is dat CDA-
minister De Ruiter van
Justitie in antwoord op het
pleidooi van Nijpels heeft
gezegd, dat het huwelijk als
juridische grondslag voor het
samenleven van man en
vrouw inderdaad „op de
hellina" moet. Met andere
woordenalternatieve
samenlevingsvormen als
maatschappelijk verschijnsel
bestaan ook voor een
confessionele bewindsman.
Kinderen
Wie de geschiedenis van het
fenomeen echtscheiding in
de Nederlandse samenleving
beziet, komt al gauw bij de
12de juli 1969 terecht, de
datum waarop het ontwerp
voorde gewijzigde
echtscheidingswet bij de
Tweede Kamer werd
ngediend. Werden in 1965
„slechts" zo'n 6.000
echtscheidingen
uitgesproken, via ongeveer
9.000 in 1972 het nieuwe
echtscheidingsrecht werd in
1971 van kracht is het
aantal inmiddels opgelopen
tot een dikke 20.000 per jaar
en daar blijft het rond
schommelen.
Niet alleen jonge mensen
stappen naar de rechter
wanneer hun gestrande
huwelijksboot niet meer los
te wrikken blijkt, ook
ouderen doen dat. Vaak
onder het argument dat „de
kinderen nu de deur uit
zijn". In dergelijke gevallen
zijn spanningen, frustraties,
enz. tientallen jaren
opgekropt. Totdat men
eindelijk de moed heeft
kunnen vinden om in te zien
dat gelukkig zijn ook
betekent je eigen geluk
zoeken. (Overigens zijn er
ook mensen, vrouwen, die
hun besluit tot echtscheiding
nemen juist omwille van de
kinderen en hun opvoeding).
Veel slechte huwelijken
één op de vijf leden van de
bond van gescheiden
vrouwen „Divortium"
verklaarde bij een onderzoek
dat zij reeds vóór de
huwelijksvoltrekking-dacht
dat het op niets zou uitlopen
worden in stand
gehouden vanwege de
opvoeding van en de zorg
voor de (kleine) kinderen.
Onder het motto: „Als we 't
een beetje leefbaar kunnen
houden, blijven we bij
elkaar" En als het dan toch
niet blijkt te gaan en de
echtelieden al dan niet
geadviseerd c.q. gedwongen
bij een bureau voor
huwelijks- en
gezinsmoeilijkheden
binnenstappen, worden de
kinderen soms meegebracht.
Die spelen dan in de ene
igesl
terde
■nst<
hoek van de kamer, terwijl gen
man en vrouw in de andere idem
hun aanstaande scheiding pn oi
bespreken. »»ie l
De dupe kthet
„Hoe je het ook wendt of K?"
keert, kinderen worden K
vrijwel altijd de dupe van
een scheiding", zo zegt een*,
medewerkster van de HendiL
Pierson-stichting. „Alhoewfy d(
een slecht huwelijk laat ookmert
zijn sporen achter bij een
kind. Desondanks is het de ha
innigste wens van de meeste k
kinaeren, dat hun ouders biL
elkaar blijven. Of, zoals e©n^tj
meisje van elf jaar eens zei: ht.
„Kunnen jullie nou niks doet w
aan al dat geruzie tussen F'.-
mijn ouders? Mijn papa mac h
niet weg gaan". Ondanks dint
gingen ze toch scheiden". :nw
„Vrouwen bespreken veel vr
hun problemen met het
oudste kind, dat daardoor hj
veel te zwaar belast wordt.
Ze krijgen in zo'n geval een
juk opgelegd dat ze nog
lang niet kunnen dragen.
Aan de andere kant mag je K
de kinderen ook niet IN
afschepen wanneer ze vrag» p
hoe het gesteld is met de IC'
relatie tussen hun ouders, q
omdat ze vaak (op school .n'
bijvoorbeeld) al gehoord
hebben dat die overwegen
uit elkaar te gaan. Kinderen».,
moet je serieus nemen op -
het punt van relaties tussen ,n
mensen. Ze willen zekerhei*®
Vandaar dat ze zich ook
vaak vastklampen aan de
moeder, van wie ze die l
zekerheid verwachten. Eén
van de belangrijkste dingen.,
in de opvoeding van t
kinderen is dan ook hun
leren wat een relatie kan 1
betekenen. En met die relatu
bedoel ik in dit geval het
huwelijk van de ouders"
KLAAS GÖINGA Kr
Volgende keer: |l Y
echtscheiding als bron vooH
extra inkomsten en de v
vroegere „grote leugen". dj
NASA TRAINT ZES VROUWEN onze ^respondent Pat Howe)
HOUSTON Wanneer Iemand aan Shan
non Ludd vraagt wat zij voor de kost doet,
mompelt ze meestal: „Iets In scheikunde".
Een jokkertje Is dat niet, maar de hele
waarheid is het toch ook niet Shannon
mag zich doctor In de biochemie noemen,
maar ze is ook een van de zes Ameri
kaanse vrouwen, die In hot Johnson Ruim
tevaartcentrum In Houston opgeleid worden
tot astronaute. Evenals alle andere toe
komstige ruimtevaarders die op het ogen
blik getraind worden (het zijn er bij elkaar
35), leert Shannon hoe ze In de Space
Shuttle moet vliegen.
Er hadden zich 8000 kandidaten, van wie
1500 vrouwen, gemeld voor de opleiding.
Shannon, 35 jaar oud met drie kinderen, is
de oudste vrouw die uiteindelijk geselec
teerd werd, en de enige moeder. Al vanaf
haar tienerjaren wilde zij de ruimte in: Op
school schreef ze eens een opstel over wat
ze later wilde worden: „raketgeleerde". Haar
lerares was daar nog kwaad over geworden,
want die vond dat Shannon de ojjdracht
niet serieus genoeg genomen had. De Rus
sen hadden destijds hun Spoetnik nog niet
gelanceerd (dat zou pas een jaar later go-
beuren), en een Amerikaanse ruimtevaartpro
gramma bestond nog nauwelijks. Een meisje
dat niets liever dan ruimtevaarder wilde
worden was toen dan ook vrij ongewoon.
Shannon zag Neil Armstong de eerste stap
pen op de maan zetten, maar terwijl de rest
van het land juichte, was zij ziek van jaloe
zie. „Ik ben altijd iemand geweest die liever
meedoet dan toekijkt", vertelt Shannon.
Toen het Amerikaanse Nationaal Bureau
voor Lucht- en Ruimtevaart (NASA) drie jaar
geleden nieuwe recruten zocht voor het
ruimtevaartprogramma, schreef Shannon
zich in en werd aangenomen. Haar man,
ook chemicus van beroep, leeft met de
ruimtelijke ambities van zijn vrouw mee. Hij
nam zelfs een andere baan. zodat het gezin
van Oklahoma naar Houston kon verhuizen.
Shannons kinderen vinden het helemaal niet
vreemd dat hun moeder astronaute wordt.
De toekomstige ruimtevaarders brengen da
gen in de klas door, waar zij alles leren
over onderwerpen als navigatie en natuur
kunde in de ruimte, herkenning van sterren
en waarneming van de aarde. De lichamelij
ke training bestaat bijvoorbeeld uit „overle
ving te water", waarbij de toekomstige ruim
tevaarders onder andere een jjarachutes-
prong in zee moeten maken en zich laten
voortslepen door een boot. Dat laatste om
het effect te simuleren van een landing in
zee bij hoge wind.
Het leukste van haar opleiding vindt Shan
non de vluchten in de T38, een superso
nisch straalvliegtuig. Wetenschappelijke as
tronauten vliegen in het toestel mee om
hen alvast te laten wennen aan de vluchten
in de Space-Shuttle. Shannon heeft een pri-
vé-vliegbrevet. De lessen kostten haar 50
dollar per uur, en het geld had ze bij elkaar
gespaard met babysitten Ze begon al op
haar negentiende te sparen voor de vliegles-
Rhea Seddon, een van de vijf andere toe
komstige astronautes, begon ook al vroeg
op haar dertiende plannen te maker,
voor haar carrière. Zij ging medicijnen stu
deren omdat ze dacht dat als er ruimtekolo
nies zouden komen, daar zeker dokters no
dig zouden zijn.
Rhea, nu chirurg, meldde zich aan bij het
ruimtevaartprogramma omdat zij gelooft dat
het de geschiedenis van de mens zal veran
deren. „Ik heb altijd gedacht dat iedereen
wel zijn of haar naam in geschiedenisboe
ken vermeld zou willen zien als iemand die
iets heel belangrijks had verricht, maar toch
merk ik dat sommige mensen die aspiraties
helemaal niet hebben", vertelt Rhea.
Opmerkelijk is dat alle astronautes. evenals
trouwens hun mannelijke collega's, er hele
maal geen behoefte aan hebben om buiten
gewoon te lijken. Natuurlijk zijn het geen al
ledaagse mensen: ze hebben ongewone
kwalificaties, hebben ongewoon veel berjhij
en hebben een ongewone loopbaan géner
zen. Maar of het nu van nature zo gaat, hij
een gevolg is van de opleiding bij NA! be
hun opvatttingen over bijna elk onderlijn
zijn heel gewoon en alledaags. W;
De astronautes zijn allemaal even aardigjr
zien er allemaal even gezond uit. Ze hebt
enorm veel ervaring op hun eigen gesp
liseerde gebied en moeten zeker beschik^
over een flinke dosis moed en ir
Maar als je ze hoort praten lijken
veel te verschillen van de gemiddelde t
rikaanse huisvrouw.
Shannon Lucid legt uit waarom ze astror£
te wiide worden: „Als je opgroeit in f
ka ben je altijd geïnteresseerd in pionl^akl
En aangezien er in ons land geen gebie
meer zijn om te ontdekken, dacht ik datjB
alleen nog maar omhoog konden, de r
in". Maar de gevaren van ruimtevluelf
dan? „Ach. het is ook gevaarlijk de
over te steken".
Hoe vond dr. Rhea Seddon het een p4 da
chutesprong in zee te maken en voortij hi
trokken te worden door een boot. „De vi t r
wen hadden daar helemaal geen mo m
mee. Misschien komt dat wel omdat we i d
zo bang zijn uitgevallen en van alles wi i l
proberen" ecl
Copyright The Guart is I
