Nieuw altaarmissaal op
28 februari in gebruik
Gevecht om geschriften
van de paus
T. v. -uitzending Holocaust99
krijgt intensieve begeleiding
Dertig bisschoppen
in Brazilië vervolgd
Vauxhall Chevette van General Motors.
LFC organiseert
"ander" zaal-
voetbaltoernooi
Kritiekprijs voor
Dick Ouwendijk
kerk
wereld
KORTE METTEN
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 8 FEBRUAR11979 PAGINA 4
RE
HILVERSUM De TROS
gaat de serie Holocaust, die
eind april-begin mei op de
Nederlandse televisie ni
worden vertoond, in samen
werking met een aantal in
stellingen voor oorlogsgetrof
fenen intensief begeleiden.
De betrokken instellingen
zijn bet Algemeen Pedago
gisch Studiecentrum, de
Anne Frankstichting, bet
Centrum voor Informatie en
Documentatie Israël, bet In
terkerkelijk Contact Israël,
bet Joods Historisch Mu
seum, bet Ministerie van
CRM, bet Nederlands-Israëli
tisch Kerkgenootschap, bet
Advies- en Informatiebureau
voor door de oorlog getroffe
nen en bet Informatiecen
trum Oorlogsgetroffenen.
In overleg met deze organisa
ties zijn de uitzendingen be
paald op 23, 28 en 29 april
en 3 mei. Daarbij is de
TROS afgeweken van de
aanvankelijke plannen om 28
april met de serie te begin
nen, omdat op die zaterdag
voor enkele Joodse groepe
ringen de sabbat om kwart
voor tien 's avonds afloopt
en de aanhangers van die
groeperingen dus niet voor
dat tijdstip naar de televisie
zouden mogen kijken.
Bedoeling van de TROS was
aanvankelijk op die zaterdag
avond met de extra lange
eerste aflevering te beginnen.
Die is nu naar 23 april ver
plaatst, terwijl op 28 april de
tweede, kortere aflevering na
tien uur wordt uitgezonden.
De TROS is overigens niet
van plan in te gaan op een
aangekondigd verzoek van de
stichting Centrum 45 in
Oegstgeest om de serie uit te
stellen tot na de meidagen.
De stichting vreest nadelig
gevolgen voor oorlogsgetrof
fenen als de serie vlak voor
de vierde mei wordt uitge
zonden.
Een woordvoerder van de
TROS zei het aangekondigd
verzoek een beetje merk
waardig te vinden. „Wij pra
ten nu al driekwart jaar met
al dje organisaties en die
zijn, zij het niet unaniem
maar wel in meerderheid, ak
koord gegaan met onze uit
zenddata. Er zijn zelfs hulp
verleners, vooral in de Jood
se sfeer, die de hoop hebben
uitgesproken dat getroffenen
die nog nooit gereageerd
hebben, nu naar de telefoon
zullen grijpen. Juist omdat
men in de eerste dagen van
mei meer dan in de rest van
het jaar herinnerd wordt aan
de oorlog", aldus de TROS-
woordvoerder.
Ook op scholen
De begeleiding van de serie,
die overigens op verzoek van
vele kijkers in het Duits met
Nederlandse ondertitels zal
worden uitgezonden, ge
schiedt niet alleen via radio
en televisie, maar ook op de
scholen.
Daartoe zal op 2 maart in
het cultureel centrum „De
Flint" in Amersfoort een in
formatiedag worden gehou
den voor vertegenwoordigers
van de schoolbladredacties
en het lerarenkorps van het
voortgezet onderwijs. Daar
zal men indruk kunnen krij
gen van de komende serie,
zal een discussie tussen scho
lieren en een forum worden
gehouden en zullen een aan
tal drganisaties met informa
tiestands aanwezig zijn.
Volgens de TROS is de kans
zeer groot dat op vele scho
len in ons land het leerpro
gramma zal worden aange
past aan de televisie-uitzen
dingen. Dat maakt men op
uit de grote belangstelling,
die nu al van de zijde van
het onderwijs voor informa
tie is getoond.
Alle 3.247 scholen van het
voortgezet onderwijs in ons
land zullen gratis een exem
plaar ntvangen van de Ne
derlandse vertaling van de
platen- en kaartenatlas van
de Britse historicus Martin
Gilbert, die de geschiedenis
van de tweede wereldoorlog
in beeld heeft gebracht Deze
atlas wordt in ons land uitge
geven door het Nederlands
Israëlitisch Kerkgenootschap
en het Verbond van Liberaal
Religieuze Joden in Neder
land. Ook krijgen al die
scholen brochures van het
Algemeen Pedagogisch Cen
trum en een uitgebreid edu-
catief-informatieblad, ver
zorgd door het Joods Histo
risch Museum.
De TROS, die zich de enor
me kwetsbaarheid van een
groot aantal Nederlanders bij
het zien van een dergelijke
serie realiseert, maar er ook
van overtuigd is dat de serie
een bijdrage zal kunnen leve
ren tot een werkelijke be
langstelling voor alles wat
zich in de jaren '30 en '40 in
Europa en ons land heeft af
gespeeld, zal de serie uiter
aard ook via radio en televi
sie begeleiden.
Emotionele nood
Diverse hulpverleningsgroepe
ringen zullen op de uitzen
dingen assisteren bij het be
mannen van provinciale tele
foonnummers voor de kij
kers, die door de serie in
emotionele nood zijn geko
men. Daarnaast zal de TROS
zelf naar aanleidig van reac
ties van kijkers een serie ra
dio-uitzendingen verzorgen,
waarin een forum op de vra
gen zal reageren.
Deze radio-uitzendingen zul
len aansluiten op de delen
van de serie gedurende twee
te beluisteren zijn. Ook zal
de TROS in de komende
maanden een aantal radio
programma's gaan verzorgen
ter voorbereiding op de serie.
Wat de voorzorg op de televi-
Het wegvoeren
sie betreft zijn de plannen
nog niet rond. Die worden
echter uitgewerkt in overleg
met de organisaties, waarmee
de TROS nu al maandenlang
een nauw contact heeft.
Tenslotte overweegt n
Dienst Kijk- en Luisteronder
zoek van de NOS een onder
zoek te laten instellen naar
de vraag in hoeverre de serie
Jlolocausteen bijdrage zal
hebben geleverd aan het ken
nis- en belangstellingsniveau,
vooral bij die generatie, die
de tweede wereldoorlog niet
of nauwelijks heeft meege
maakt
KNVB verbiedt oorspronkelijke opzet:
LEIDEN De KNVB afde
ling Leiden heeft het LFC
zaalvoetbaltoernooi, dat zon
dag zou worden gehouden
verboden. Gisteren ontving
de voetbalvereniging LFC
een brief van de afdeling,
waarin stond dat de KNVB
geen toestemming kon geven
voor het houden van dit toer
nooi. Reden voor dit verbod
is, dat de spelregels die zon
dag zouden worden gehan
teerd te veel afwijken van de
officiële regels. De KNVB zal
derhalve geen scheidsrechters
leveren. Bij eventueel toch
doorgaan van het toernooi,
zullen deelnemende vereni
gingen en spelers zich bloot
stellen aan strafvervolging
door de KNVB.
LFC heeft zich bij dit besluit
neergelegd en heeft de oor
spronkelijke opzet van het
laten vallen. Het
toernooi zou worden gespeeld
met vier Leidse clubs, LFC,
Lugdunum, Roodenburg en
UVS. Men was van plan te
spelen op grote velden (40 bij
80 meter) en met aangepaste
regels. De organisatie heeft
nu besloten een "normaal-
"zaalvoetbaltoernooi te hou
den met acht voetbalvereni
gingen, die elk drie teams le
veren. Die clubs zijn: Rooden
burg, Lugdunum, UVS en
vier verenigingen die het vori
ge toernooi niet mee konden
doen:
ASC, UDO, Stompwijkse
Boys en Meerburg. Voor het
houden van dit toernooi heeft
LFC al telefonisch toestem
ming van afdelingsvoorzitter
Ad Dusée. Het toernooi wordt
zondag gehouden in de Groe-
noordhal en begint om elf
De Rotterdamse Pierre Bayle-
prijs voor kunstkritiek is dit
jaar gegaan naar de filmkriti-
cus Dick Ouwendijk. Eenmaal
in de zeven jaar is de filmkri
tiek aan de beurt en de prijs
werd in het verleden al toege
kend aan L. J. Jordaan,
Charles Boost en C.B. Dool
aard.
Ouwendijk, die gisteren op
het Rotterdamse stadhuis de
prijs in ontvangst mocht ne
men uit handen van prof. dr.
J.M.M. de Valk van de Rot
terdamse Kunststichting, was
o.m. litterair medewerker van
Dagblad Het Binnenhof, maar
ging zich later bij De Nieuwe
Linie meer toeleggen op de
film-kritiek. Tegenwoordig
verschijnen ook filmbespre
kingen van zijn hand in
Trouw.
De Pierre Bayle-prijs waar
aan een geldbedrag van 3000
gulden is verbonden zal het
volgend jaar naar de architec
tuurgaan.
Alain Teister
overleden
AMSTERDAM In zijn
woonplaats Amsterdam is
dinsdag op 47-jarige leeftijd
de beeldend kunstenaar en
schrijver Jacques Boers ma
overleden aan een inwendige
bloeding. Hij werd bekend
onder het pseudoniem Alain
Teister.
Jacques Boersma werd op 12
januari 1932 geboren in Am
sterdam. Nadat hij van het
Utrechts Bisschoppelijk Colle
ge Bonifacius was verwijderd,
doorliep hij op een kostschool
in Weert het gymnasium.
In zijn roman „De kosmonaut
was een bisschop" (1970) re
kende hij af met zijn katho
lieke verleden. Ander proza
van hem is „Brief aan de ei
genaar" (1966), „Kinderen van
een dode keeper" (1972) en
„Mijn pappie is enkel een
foto" (1976). Ook schreef
Boersma diverse dichtbun
dels: „De huisgod spreekt"
(1964), „De ziekte van Cho
pin" (1971) en „Zenuwen,
dame" (1977). Boersma was
ook kunstcriticus, onder meer
bij Vrij Nederland.
Zijn schilderijen werden tij
dens een uitgebreide museum
tournee door Nederland in
1965-1966 tentoongesteld. Op
het ogenblik is werk van
Boersma te zien in de Am
sterdamse Galerie „Petit".
Deze expositie duurt tot 17
februari.
De betrouwbaarheid van dezelfde mensen die de Amerikanen «t
zonder mankeren van Alaska naar Florida laten rij den, door einde-
loze prairies en over woeste bergendie bewezen betrouwbaar- fg
heid van General Motors vindt u óók in de Vauxhall Chevette.
Want heel z'n techniek is ontworpen door General Motors' inge-
nieurs, voordat Vauxhall er 'n_stialvxJleJEuropeaan van maakte.
VAUXHALL
Vauxhall Chevette.
Kompakte gezins- i
wagen met beproefde
1300 motor. Ondanks
z'n prestaties: 0-100 km/u
in 15 sekonden, top 145 km/u. i
toch heel zuinig: bij 100 km/u I
konstant slechts 1 op 14,3. Verkrijgbaar
in 2-, 3- en 4-deurs uitvoering, en als
stationwagen. Acht keuzemogelijkheden in totaal.
Vanaf f 11.853,- inkl. BTW, ex. General Motors
Continental SA. Prijswijzigingen voorbehouden. J
Hët Motorhuis/Vauxhall Alphen aan den Run: Prins Hendrikstraat 41, tel. 01720-73904.
Katwijk: Ambachtsweg 1, tel. 01718-29203. Leiden: Vondellaan 80, tel. 071-769313. Voorschoten: Julianalaan 46,
tel. 01717-2559/2236 5
Op 19 februari zal het eerste exemplaar
van het altaarmissaal voor de Neder
landse kerkprovincie worden aangebo
den aan kardinaal Willebrands. De
plechtigheid zal plaatsvinden om 16.00
uur in het slot van Zeist. Het nieuwe
missaal is de officiële vertaling van het
„Missale Romanum", dat een van de re
sultaten was van het Tweede Vaticaans
Concilie. De bisschoppen van Neder
land hebben bepaald dat het nieuwe al
taarmissaal wordt ingevoerd met ingang
van aswoensdag, 28 februari a.s.
Dit betekent dat het missaal vanaf die
datum is voorgeschreven voor de vie
ring van de eucharistie in de Neder
landse bisdommen. Bij het verschijnen
van het Nederlandse altaarmissaal heb
ben de bisschoppen een brief geschre
ven, die vergezeld gaat van een handlei
ding bij het missaal. De bisschoppen
wijzen er in hun brief op dat in het
nieuwe missaal de keuzemogelijkheden
aanzienlijk zijn, waardoor recht kan
worden gedaan aan het eigen karakter
van de vele verschillende gemeenschap
pen die de eucharistie vieren. Volgens
de wens van het Tweede Vaticaans
Concilie moet bij het gebruik van het
missaal ook de deelname van de gelovi
gen ruime mogelijkheden krijgen.
Het „Missale Romanum" verscheen in
1970, nadat het Tweede Vaticaans Con
cilie had besloten tot herziening van het
oude Romeinse missaal. De bezwaren
tegen het oude missaal waren met
name dat het uitging van de privé-mis
van de priester en daarom weinig aan-
de deelname vkn de ge-
Het missaal was het tweede officiële
missaal van de rooms-katholieke kerk.
Het oude kwam uit in 1570, in opdracht
van het Concilie van Trente. Dit mis
saal werd toen uitgegeven, omdat ver
schillende missalen en gebruiken in om
loop waren en er behoefte was aan
eenheid. Het nieuwe Nederlandse al
taarmissaal is verlucht met de houtsne
den die Lucas van Leyden (1489-1533)
gemaakt heeft voor het „Missale Traiec-
tense" (Utrechts missaal), dat in 1514
verscheen. Typografische vormgeving,
bandontwerp, vignetten en lettertype
van het nieuwe missaal zijn van Gerard
Unger te Bussum.
De afgelopen tien jaar zijn
tenminste 30 Braziliaanse
bisschoppen vervolgd, om
dat zij een eind wilden
maken aan armoede en so
ciale ongerechtigheid. Dit
staat in een studierapport
dat door een aantal Brazi
liaanse bisschoppen werd
gemaakt op verzoek van
kardinaal Paulo Evaristo
A ras van Sao Paulo en
bisschop Thomas Balduino
van Goias.
Het doel van de studie was
te onderzoeken in hoeverre
in Brazilië de mensenrech
ten worden geséhonden. De
periode 1968-78 werd geko
zen om een inventarisatie
te maken van de situatie
sinds de tweede algemene
Zuid-Amerikaanse bis
schoppenconferentie in
Medellin (Colombia) in
1968.
Volgens het rapport werd
de bisschoppen het leven
zuur gemaakt door de mili
taire regering van Brazilië
en groeperingen die het
niet eens rijn met de maat
schappelijke activiteiten
van de bisschoppen. Van
1968 tot 1978 werden min
stens 122 priesters en reli
gieuzen gearresteerd, onder
wie negen bisschoppen, al
dus de studie. Eveneens
zouden 273 leden die mee
werkten aan door de kerk
geleide projecten rijn opge
pakt. 34 Priesters zouden
gemarteld rijn en zeven
vermoord. Het studierap
port meldt dat onder de
bisschoppen die telkens
lastig gevallen werden, zich
bevonden: bisschop Adria-
no Hypolito van Nova Igu-
acu, die in 1977 werd ge
kidnapt, kardinaal Aloisio
Lorscheider van Fortaleza,
die in 1970 werd gevangen
genomen, en aartsbisschop
Helder Camara van Olinda
en Recife, die enige jaren
niet in het openbaar mocht
spreken. „De reden van de
onderdrukking van de kerk
ligt in de lijn die christe
nen en priesters samen
met hun bisschoppen volg
den ten aanzien van ar
moede en ellende", conclu
deert het rapport.
De concurrentieslag van
Amerikaanse uitgeverijen
om de rechten voor het uit
geven van een aantal ge-
schriften van Johannes Pau-
lus II, een heel productief
Schrijver voordat hij tot
paus werd gekozen, is ten
einde. Uitgeverij „Seabury"
is nu in het bezit van de
rechten voor „Een teken van
tegenstrijdigheid", een rede
die kardinaal Wojtylq in
1976 in het Vaticaan hield,
en „Vruchtbare en verant
woordelijke liefde", een es
say dat hij verleden zomer
in Milaan presenteerde. Over
de rechten van „Liefde en
verantwoordelijkheid" heeft
Seabury nog onenigheid met
Robert March, een uitgever
uit San Diego.
Deze onenigheid ontstond
doordat de rechten van dit
boek tegelijk werden geveild
op een internationale boe
kenmarkt in Frankfurt en
op een boekenmarkt in
Rome. Seabury was de ko
per in Frankfurt, March de
koper in Rome.
Intussen bereidt uitgeverij
„Random House" een uitga
ve voor met 42 gedichten
van de paus onder de titel
„Paaswake en andere ge
dichten". Als parochiepries
ter en later als hulpbisschop
van Krakau schreef de paus
poezie die hij in verscheide
ne Poolse literaire en filoso
fische tijdschriften publi
ceerde onder het pseudo
niem „Andrzej Jawien".
Deze naam komt van een
romanfiguur uit de Poolse
literatuur die zijn geloof ver
liest en het later weer her
krijgt. Volgens een redacteur
van „Random House" is de
collectie gedichten, die alle
tussen 1950 en 1966,werden
geschreven, een beeld van
de etappes in de geestelijke
groei van Karol Wojtyla en
van dramatische veranderin
gen in rijn omgeving. De on
derwerpen van zijn verzen
zouden varieïen van werk in
een fabriek tot liefde en
wanhoop.
Ook de zustercongregatie
van de Dochters van St.
Paulus geeft een boek met
werk van de paus uit. Het
bevat 109 toespraken die hij
tussen 16 oktober 1978 en
eind december van dat jaar
heeft gehouden. Om nieuwe
ruzies te voorkomen heeft
paus Johannes Paulus II een
commissie in het leven ge
roepen die zich moet ontfer
men over zijn geschriften.
Voorzitter ervan is Brenno
Bucciarelli, directeur van de
uitgeverij van het Vaticaan.
Volgens de staatssecretaris
voor godsdienstzaken in de
DDR, Hans Seigewasser,
kunnen de Oostduitse
christenen er verzekerd
van zijn dat hun levenso
vertuiging geaccepteerd
wordt. „De DDR wil ook
voor christenen een tehuis
zijn", verklaarde de staats
secretaris kortgeleden tij
dens een ontmoeting met
de leiding van de Evange
lische kerk in Th dringen.
Bisschop Werner Leich
van Thüringen heeft vol
gens Oostberlijnse kranten
gezegd dat de huidige be
trekkingen tussen kerk en
staat in de DDR berusten
op wederzijds vertrouwen.
Met een „kerkelijk-theologi-
sche week" van 23 tot 26
april beginnen in Spiers de
festiviteiten, waarmee het
ontstaan van het protestan
tisme op de Tweede Rijks
dag te Spiers in 1529
wordt herdacht. Op die
rijksdag dienden vijf Evan
gelische vorsten en veertien
steden een „protestaction"
in tegen het besluit van de
rooms-katholieke meerder
heid, de voor de evangeli
sche gelovigen iets gunsti
ger rijksbepalingen van de
eerste Rijksdag te Spiers
(1526) in te trekken en het
Edict van de Rijksdag te
Worms (1521) weer in volle
omvang toe te passen.
Afgevaardigden van alle
partijen hebben deze week
in het Griekse parlement
ingestemd met het wets
voorstel voor de invoering
van het burgerlijk huwelijk
in Griekenland. Tot nu toe
kon er alleen in de kerk
worden getrouwd.
De nieuwe wet behelst ook
een overgangsregeling voor
die echtelieden die willen
scheiden, maar dat tot nog
toe niet konden. Nu kun
nen ook de schuldige hu
welijkspartners in het vol
gende half jaar om een
scheiding vragen, op voor
waarde dat rij minstens
zes jaar van hun weder
helft gescheiden hebben ge
leefd. Vroeger was de echt
scheiding alleen maar mo
gelijk, als ook de onschul
dige partij toestemming