■■■II
IJL
Ingmar Bergman terug
op vertrouwd terrein
6ETA
Sympathieke probleemfilm
van Nouchkavan Brakel
Calsina en De Graaf bij Denise Stephan
En verder
Kaspar
Kindertheater
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 26 JANUAR11979 PAGINA 7
TEKENINGEN EN PLASTIEK
KNAPPE HOOFDROL MONIQUE VAN DE VEN
Nouchka van Brakel heeft
het zich met haar tweede
speelfilm niet gemakkelijk
gemaakt. Het onderwerp
zal op z'n minst een aantal
mensen tegen de haren in
strijken: Een jonge vrouw,
uiterlijk naar het lijkt vei
lig geborgen in een conven
tioneel huwelijk met twee
kinderen, blijkt zich in dat
leven onvervuld te voelen.
Het zijn eerst nog vage ge
voelens van onlust tot ze
tijdens een korte huwelijks
vakantie een Frans meisje
ontmoet waarmee ze een
emotionele band krijgt die
ze niet kwijtraakt. Na een
aantal ontmoetingen blijkt
die band over te gaan in
verliefdheid: Ze komt tot
het besef dat ze lesbisch is.
Zo'n thema doet bovendien
een stevige aanspraak op
de hoofdrolspeelster, een.
jonge vrouw die van bin
nen verandert en in wie de
problemen van moeder
schap, het opbreken van
een huwelijk, de onvrijheid
om voor haar nieuwe geluk
te kiezen samenkomen. Mo
nique van de Ven speelt
die Eva op een intuitieVe,
gevoelige manier die ieder
een die daaraan twijfelde
wel moet overtuigen van
haar kaliber als filmactri-
Is die rol van Monique van
de Ven al een van de zeer
positieve punten in Nouch
ka van Brakels „Een vrouw
al:s Eva", het verhaal zelf
wordt met veel zekerheid,
op een intelligente en ge
voelige manier in beeld ge
bracht. Feilen zijn er uiter
aard, want „Een yrouw als
Eva" gaat verder dan de
pure zelfontdekking van de
hoofdrolspeelster. Ze pro
beert met het meisje Lilia-
ne, gespeeld door de Franse
actrice Maria Schneider, sa
men te leven in een com
mune aan de Zuidfranse
kust, blijft toch heimwee
houden naar haar kinderen,
keert terug om met hen in
een tijdeli .jke schikking sa
men te wonen. Tot de defi
nitieve echtscheiding komt
LIDO I Een vrouw
als Eva (16) met Moni
que van der Ven en
Maria Schneider. Regie:
Nouchkavan Brakel.
met de beslissing dat de va
der de kinderen krijgt om
dat hij inmiddels daartoe
een normale gezinssituatie
van man en (nieuwe) vrouw
heeft gecreëerd. Eva is on
gelukkig, maar vrij om te
kiezen voor Liliane die op
haar beurt weer niet buiten
het leven tussen haar vrien
den in Frankrijk kan. Ze
doet het op het laatste nip
pertje niet. Die diverse wen
dingen zijn zo sterk ver
schillend van karakter dat
je bijna van nieuwe verha
len kan spreken. Het zijn
dreigende breuken in de
film die het sterkst is op ei
gen bodem, in de details
van uiterst normale situa
ties.
Een film als „Een vrouw
als Eva" zou in geen ander
land dan Nederland ge
maakt kunnen zijn. Niet om
het gebruik van de stad
Haarlem als fraai filmdecor,
maar juist dóór de bewuste
keuze voor een zeer mini-
tieuze verbeelding van leef
situaties in de traditie van,
zeg maar het Heyermans-re-
alisme. Met huisbakken de
tails tekent Nouchka van
Brakel het huwelijk dat ka
pot zal gaan via kleine
haakjes en oogjes. Een
plichtmatige Moederdag
bijeenkomst, waarbij Eva
voor het eerst, dan nog on
wetend, uit het keurslijf
vandaan wil, beelden van
een vrouwerifestival", de
poging van beide vrouwen
met de twee kinderen sa
men te leven op een woon
boot. Je voelt de documen-
taire-afkomst van Nouchka
van Brakel, maar daarnaast
een sterke emotionele be
trokkenheid met die vrouw
Eva. Vandaar dat bijvoor
beeld de rol van Peter Fa-
ber als de echtgenoot duide
lijk op een lager plan komt,
terwijl Maria Schneider ei
genlijk wat verloren, als
een nauwelijks passende
partner voor Monique van
de Ven rondloopt. „Een
vrouw als Eva" is een vol
wassen poging mee te hel
pen aan de emancipatie van
de Nederlandse speelfilm.
BERTJANSMA
TRIANON Her-
fstsonate (16) met In-
grid Bergman en Liv
Ullman. Regie: Ingmar
Bergman.
Na zijn „Slangenei"-avon
tuur is Ingmar Bergman
met „Herfstsonate" weer te
rug op Skanidinavische bo
dem met een verhaal over
twee vrouwen, moeder en
dochter, die naarmate de
film vordert door Bergman
„uitgepeld" worden, het
soort gegeven dat hélemaal
in het straatje van de
Zweedse regisseur valt.
Saillant detail is daarbij
dat Ingrid Bergman daarbij
voor het eerst onder Be
rgmans regie valt in de rol
van de dominerende moe
der Charlotte en er met
haar 63 jaar aan het begin
van de film jonger uitziet
dan Liv Ullmann als de on
zekere, timide dochter Eva.
Maar dat verandert snel.
JCva leeft met haar
de, oudere echtgenoot Vic
tor rustig op een platteland
spastorie. Als zij verneemt
dat de vriend van haar
moeder, een gevierd con
certpianiste, is overleden
nodigt zij tegen beter weten
in mama uit om eens te ko
men logeren. Het feit dat
Eva haar ongeneeslijk zieke
zusje Helena in huis heeft
genomen nadat Charlotte
haar in een verpleeginrich
ting had weggestopt, zorgt
voor de eerste spanningen
die Charlotte als geboren
actrice nog enigszins weet
te camoufleren. Maar op
een avond als Eva te veel.
gedronken heeft worden de
rollen omgekeerd en blijft
er van de dominerende
Charlotte in een openhartig
gesprek over haar rol als
echtgenote en moeder heel
weinig over en is het de on
derdanige Eva die plotseling
de overhand krijgt.
De scène waarin dit gebeurt
is Ingmar Bergman op zijn
best en de wijze waarop
Liv Ullmann en Ingrid Be
rgman langzaam verande
ren, de eerste van lelijk
eendje in zelfbewuste
vrouw, terwijl de laatste
verpietert tot een artieste
aan het eind van haar car
rière, bang voor de ouder
dom, is een stukje film dat
in een museum thuis hoort.
Maar daarvoor al heeft Be
rgman uiterst zorgvuldig
naar deze climax toege
stuurd. Liv Ullmanns blik
ken als Ingrid Bergman
haar aan de piano de les
leest, de diaprojectie waarin
oude wonden nog eens wor
den opengereten, de verhou
ding van beide vrouwen tot
de onfortuinlijke Helena
scheppen het klimaat dat
deze plotselinge uitbarsting
volkomen geloofwaardig
maakt. Als moeder Charlot
te overhaast vertrokken is
met haar manager een
zwijgende rol van Gunnar
Bjornstrand die in geen en
kele Bergman-film schijnt
te mogen ontbreken volgt
bij Eva het berouw en zij
schrijft haar moeder nog
een brief Hoewel het in
„Herfstsonate" om de twee
grote vrouwenrollen gaat,
de echtgenoot Victor van
Halver Björk blijft passief
en zusje Helen gespeeld
door Lena Nyman, eens het
meisje uit Vilgot Sjoman's
omstreden „491" kan geen
-woord uitbrengen, is ook de
sfeer bepalend. De rust is
de pastorie voor Charlotte's
komst, de geforceerde har
telijkheid daarna, zij vor
men het decor waartegen
Ingmar Bergman zijn ka
rakters uitwerkt en tenslotte
een volledige metamorfose
doet ondergaan in de cli
max om vervolgens het le
ven weer zijn normale gang
te laten nemen.
Als er niets gebeurd is
MILO
LEIDEN Dat een combi
natie van schilder- of te
kenwerk met plastiek
meestal een aardig effect
geeft blijkt ook weer uit de
wintertentoonstelling van
galerie Denise Stephan aan
de Bakkersteeg 18.
José Calsina en Jan de
Graaf exposeren respectie
velijk met tekeningen en et
sen en plastieken tot en
met 26 februari in de gale
rie.
De Spaanse Nederlander
José Calsina geeft met zijn
tekeningen en etsen in de
meeste gevallen een fraai
landschapsbeeld. Vaak zijn
het de stukjes natuur rond
Alphen, waar Calsina in
een boerderij woont. Maar
ook zijn geboorteland Span
je heeft voor enkele van
zijn werken model gestaan.
In het werk van Calsina
overheersen de zachte brui
ne en groene tinten (her
fstachtig) en zijn afbeeldin
gen van de natuur zijn
daarom aangenaam om te
zien. De Noord-Zuideinder-
polder, een nertsfokkerij, de
Ee bij Muiderberg, de Gou-
wesluis, het Aarkanaal, een
boerderij aan de Achter
middenweg en de Drecht
bij Leimuiden zijn een paar
van de objecten die Calsina
in zijn landschappen heeft
verwerkt. Maar hij gaat ook
dichterbij, brengt ook klei
nere stukjes natuur in
CAFÉ HAAG WEG
ONDERGAATEEN
VERJONGINGSKUUR
Café,,Haagweg"
Haagweg 32, Leiden
Open: alle dagen van de
week. behalve op woens
dag, van 's middags
twaalf uur tot de gebrui
kelijke sluitingstijden van
één of twee uur na mid
dernacht.
Snacks: totsti's, balletje
gehakt, saté en zure mos
selen.
door Pat» Vu
De café's zijn de zitkamers van de democratie
De klanten schuifelen al direct na het op
enen van de deur naar binnen. Sommigen
hebben pannesponzen onder hun schoenen
gebonden, wat tekenend is voor het be
lang. dat zij erbij hebben om heelhuids en
op tijd in het café aanwezig te kunnen
zijn. Sneeuw en ijzer vormen een gesprek
stof voor de eerste minuten en een alibi
om maar direct met een alcoholische ver-
snapering te beginnen. Handen worden
warm gewreven, vingers worden gekneed
en men gaat na een poosje over tot de
orde van de dag. Het zeil wordt van het
biljart gelicht, keu's gekrijt en de kaarten
geschud. Iedereen is in startpositie. Een
man in een leren jasje buigt zich over het
biljart, hij is aan stoot. Er volgt een droge
tik, de ballen vliegen uiteen als opgejaag
de schapen over een grazig weiland. Men
heeft erop gewacht, het startschot is ge
lost. Een ieder bemoeit zich nu met het
zijne. De kaarten worden verdeeld. Kaste
lein Gé de Haas begint in zijn eentje aan
een marathon-race van veertien uur.
Steeds over het zelfde parcours, maar
elke dag met een verplaatsing van de hor
des: de steeple-chase van een kastelein.
Léon Cambetta
Kastelein Gé de Haas noemt zich een ver
eniging-gevoelig persoon. Het liefst zou hij
zien. dat café Haagweg binnenkort over
gaat tot de oprichting van een biljartvere
niging. een voetbalclub en een officiële
hengelaarsbond. Een half jaar geleden
nam de familie De Haas haar intrek in
dit ouderwetse uit 1931 stammende Leidse
buurtcafé. Het was eigenlijk wel weer
eens nodig, dat er een frisse wind door
deze riante burgermanszaak zou waaien,
want rust roest nergens zo onbarmhartig
als in klassieke stamcafé's met een ver
grijsde populatie. ,.De belangstelling voor
het ouderwetse café raakt weer helemaal
in", zegt De Haas sr. „De moderne bars
bieden waarschijnlijk toch niet wat de
mensen echt zoeken. In een zaak als deze
is het contact tussen de klanten en de
kastelein erg wezenlijk, de relatie is veel
beter, menselijker ook. Het treft natuur
lijk, dat ik dit café al ruim 20 jaar als
klant bezocht heb, voordat we het overna
men. De meeste klanten, vooral de oude
ren ken je dan wel zo'n beetje, wat dan
wel een pré is als je vanachter de bak
met ze te maken krijgt. De echte oude
stamgasten noemen deze zaak dan ook
hun „huissie" en in het begin waren ze
wel wat bang dat we- de hele boel zouden
verbouwen en er een soort van dancing
van wilden maken. Sommigen liepen echt
rond het café te dwalen en hielden angst
vallig in de gaten of je plotseling niet
ineens de moker in het interieur zou zet
ten. Die angst was vanzelfsprekend onge
grond, want we wilden niets liever dan
het café en de oude gasten in ere hou
den
Café „Haagweg" heeft sinds de familie De
Haas hier de dienst uitmaakt als het ware
een verjongingskuur ondergaan. Sinds het
half jaar dat de nieuwe kasteleinsfamilie
hier haar scepter zwaait zijn er opvallend
veel jonge mensen bijgekomen, zonder dat
de oude verteerders het veld hebben moe
ten ruimen. „Het zwerven is aan het af
zakken", constateert Gé. „Ik bedoel het
ene café in en het andere weer uit, dat
kom je steeds minder tegen. Dat geldt
niet alleen voor Leiden, maar waarschijn
lijk ook voor andere plaatsen. De toe
komst ligt echt weer bij het intieme en
gezellige café met een kastelein achter de
tap. Dat heeft de jeugd ook zo ervaren. In
dat opzicht is mijn zaak zich aan het ver
jongen. Het is een soort pleisterplaats ge
worden, vergelijkbaar met een clubhuis
dat duidelijk een sociale functie heeft".
In het café is het rond het middaguur al
onwaarschijnlijk druk. Bijna alle tafels
zijn bezet door kaarters en de ballen op
het biljart bestoken elkaar onafgebroken.
Gé jr. en moeder Eva (Evie voor de klan
ten) zijn constant in de weer met het bij-
vullen van de lege glazen. Ze hebben het
beiden opvallend goed naar de zin in hun
gezellige café. Het contact met de klanten
is familiair, maar toch zo dat iedereen
weet waar de eigen grenzen liggen. Vrij
dags als de stratenmakers en bouwvak
kers hun pilsje komen drinken dan zorgt
Evie ervoor, dat er voor alle jongens een
kop soep en schalen met brood klaar
staan. Dat is allemaal bij de prijs inbegre
pen. Evie ziet liever dat haar klanten een
goede ondergrond hebben als ze een
glaasje drinken dan dat zij op hun nuch
tere maag een hartversterker nemen. „Ze
zullen door haar broodjes heus geen
glaasje meer drinken. Daar is het haar
dus niet om te doen. Maar het is gewoon
een gebaar van haar, een geste, en de
klanten waarderen dat. Ze is de moeder
van het huis en dat wordt hier enorm ge
waardeerd", stelt Gé met een glimlach
vast.
Optimale sfeer in het „huissie"
CAMERA Zondige bege
erten Film van Waleriam
Borowczyk over erotische
taf reien in een klooster
(première).
LUXOR Even en oneven
(a.l.) Spectaculaire slapstick
met het Trinity-duo. Bud
Spencer en Terence Hill.
Het tweetal beleeft tal van
avonturen (zesde week).
LIDO II - Jaws II - (12)
Roy Schneider opmeuw ge
wikkeld in een strijd met
een mensenetende haai. Het
is regisseur Jean Swarcz
nauwelijks gelukt nieuwe
kruiden aan zijn Jaws I-re
cept toe te voegen (zevende
week)
LIDO III An unmarried
'woman (1§) Jill Clayburgh
als de tegen de veertig lo
pende vrouw die voor de
grootste teleurstelling in
haar leven komt te staan
wanneer haar man haar be
kent dat hij een verhouding
met een andere vrouw heeft
(zevende week).
REX De reis der vleselij
ke geneugten (16). Matig
sexwerk.
STUDIO Waterschaps
heuvel (a.l.). Een voortreffe
lijke animatiefilm van Mar
tin Rosen naar de gelijkna
mige bestseller van Richard
Adams. Een stel konijnen1
vertrekt uit zijn vertrouwde
omgeving op zoek naar een
betere plaats om te leven.
Op hun tocht worden de
konijnen door vele gevaren
bedreigd (tweede week).
.EUROCINEMA I (Alpen
aan den Rijn) Revenge
of the pink panther (a.l.)
Peter Sellers wederom als
inspecteur Clouseau, het
geen borg staat voor een
grote hoeveelheid visuele
grappen, weliswaar zonder
al te veel verhaal (eerste
week).
EUROCINEMA II (Alphen
aan den Rijn) Jaws II
(12). Zie Lido II.
beeld; een kraai wachtend
op een kuiken, een mandje
en vogels op een hek bij
voorbeeld. Soms gebruikt
hij dan veel fellere kleuren,
zoals bijvoorbeeld bij het
werk „Muur", een composi
tie in rode baksteen met
een kromme spijker erin
geslagen waaraan het ge
heel schijnt te zijn opgehan
gen.
De prijzen van het werk
van Calsina liggen rond de
1000 gulden.
De Graaf
„Afrikaans" is de indruk
die de meeste plastieken
van de Rotterdammer Jan
de Graaf geven. Zijn als
het ware platgewalste beeld
jes met de kleine neger
hoofdjes doen sterk denken
aan het werk van een be
gaafde Afrikaanse kunste
naar. Het meest indrukwek
kende werk is zijn Afri
kaanse schaakspel, met de
partijen uitgevoerd in licht
en donkergekleurd brons.
De pionnen worden ge
vormd door negers die dub
belgevouwen staan (het
hoofd tussen de benen)
waardoor ze in de juiste
verhouding staan (half zo
klein) tot de rest van de
stukken. De vier raadsheren
of lopers staan op hun han
den.
De torens zijn gevangenis
sen waarin iemand zit opge
sloten. De paarden worden
gevormd door negers met
een stokpaardje. De koning
en de koningin staan waar
dig in hun traditionele kle
derdracht (de koning in vol
ledige oorlogsuitrusting met
speer en schild). Enkele van
de figuren zijn met een
klein beetje verf bewerkt,
met bijvoorbeeld rood om
sieraden aan te geven. De
Graaf is daarmee één van
de weinige beeldende kun
stenaars die brons achteraf
nog met verf bewerkt.
Plastieken als Hobbelpaard
en Skelter staan in lijnrech-
tige tegenstelling tot De
Graafs Afrikaans aandoen
de werk: vrij groot uitge
voerde spelende kinderen,
in felle kleuren gehuld.
Kleine bronzen als „Paard"
en „Stier" maken ook een
aanzienlijk meer gevulde in
druk dan de rest van het
plastiekwerk. Galerie Denise
Stephan is op vrijdag, za
terdag en zondag geopend
van 14.00 tot 18.00 uur, ver
der na telefonische af
spraak. (071-132319).
Nostalgie
in oude
prenten
VOORSCHOTEN Het
oude grafiek heeft zich
door de eeuwen heen altijd
wel in een zekere belang
stelling kunnen verheugen.
De etsen en gravures uit de
16e en 17e eeuw zijn voor
de nostalgie-rage nu zeker
een begeerd object gewor
den. Galerie de Keuning
aan de Molenlaan 2 in
Voorschoten beschikt over
een uitgebreide en fraaie
collectie oude prenten, die
in prijs variëren van 200 tot
3000 gulden. De prentkun
stenaars geven het nage
slacht door hun etsen een
goed beeld van het leven in
hun tijd. Reynier Nooms
bijvoorbeeld, gaf een volko
men natuurgetrouwe weer
gave van de 17e eeuwse
zee- en binnenvaartschepen
en daardoor is ook nu nog
bekend hoe precies een
Vriesche Kaegh, een Gelder-
sche Kaeg of de Haarlemse
Jachtschuit eruit hebben ge
zien. Ook de Rotterdammer
Gerrit Groenewegen (1754
1826) leverde een belangrij
ke bijdrage aan de scheep
vaarthistorie, door zijn
prentenserie „Verscheyde
soorten van Hollandsche
Vaartuigen", met afbeeldin
gen van een Heynst, een
Boyer en een Driemasthoe
ker. Daarnaast geeft Groe
newegen een authentieke in
druk van het Hollandse
landschap.
•Wie wil weten hoe onze
voorouders leefden, zal met
belangstelling de landschap
pen van Jan Vincentsz van
der Vinne bekijken (Gesich-
ten rond Haarlem) of an
ders de boerenhofsteden
van Roelant Roghman
(1620—1686). Ook het werk
van Jan van de Velde of
van de Amsterdamse druk
kersfamilie Claes Janszoon
Visscher is in dit opzicht de
moeite waard.
Degenen die de mening zijn
toegedaan, dat kunst zich
zelf moet verdienen zullen
het waarschijnlijk interes
sant vinden om te weten
dat oude prenten een goede
investering zijn. De collectie
van E. de Keuning is te
zien tot 1 maart, iedere vrij
dag en zaterdag van 11 tot
17 uur. Voor andere dagen
kan een afspraak worden
gemaakt, tel. 01717-3780.
Kwartet Joop Scholten in de
Lindehoeve
VOORSCHOTEN Het kwartet Joop Scholten treedt za
terdag 27 januari op in de Lindehoeve. Aanvang 21.00 uur
en de toegangsprijs bedraagt 3.50 gulden. Jazz-gitarist,
Joop Scholten, besloot na jaren van studiowerk een eigen
groep te formeren om met door hem zelf geschreven mu
ziek in binnen en buitenland op te kunnen treden. Verder
kreeg hij grote bekendheid met het jazz-programma „Ses-
jun". Het kwartet bestaat voorts uit Irv Rochlin (piano),
Harry Emmery (bas) en Ierc Inece (drums).
EUROCINEMA III (Alphen
aan den Rijn) Grease
(a.l.) John Travolta en Oli
via Newton-John in een lie
ve, vriendelijke musical, die
pretendeert een beeld te ge
ven van de jeugd in de ja
ren vijftig.
EUROCINEMA IV (Alphen
aan den Rijn) Water
schapsheuvel (a.l.) zie Stu
dio.
Het Arca-theater uit Gent brengt op zaterdag 27 januari
het toneelstuk Kaspar van Peter Handke in het LAK-thea-
ter aan het Levendaal 150. Het Arca-theater geeft een nog
al eigenzinnige interpretatie van het bekende verhaal van
Kaspar Hauser, die in het begin van de 19e eeuw op een
markt in Nürnberg verscheen zonder ooit contact te heb
ben gehad met andere mensen. In de hoofdrol Julien
Schoenaerts. Aanvang 20.30 uur.
Het kindertheater Carrousel brengt op zondag 28 januari
de kindervoorstelling „Met je benen door de brievenbus"
in het LAK-theater aan het Levendaal 150. Aanvang 15.00
uur.