Voor buitenstaanders blijft Khomeini een groot raadsel1'
Boosheid A rubanen berust op misverstand
Britse spoorstaking
gevolg van strijd
tussen twee bonden
Paus: Reis naar Mexico
vooral pelgrimstocht
BUITENLAND LEIDSE COURANT DONDERDAG 24 JANUAR11979 PAGINA8
SOCIALE RECHTVAARDIGHEID EN GEWAPEND VERZET
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG Volgens mi
nister Scholten (Defensie) be
rust de bij de Arubaanse le
den van de Koninkrijkswerk
groep ontstane beroering
over de Nederlandse houding
tegenover de plannen van de
regering in Willemstad voor
de Antilliaanse Verdediging-
sgarde (AVG) op een misver
stand.
De bewindsman zei dit giste
ren na zijn terugkeer van een
tiendaags werkbezoek aan de
Nederlandse Antillen. Zoals
gemeld ontstond zondag de
beroering bij de Arubaanse
leden van de Koninkrijks
werkgroep (die in Den Haag
vergaderde) naar aanleiding
van een bericht uit Willem
stad waarin stond dat minis
ter Scholten zich zou hebben
verenigd met de visie van het
kabinet-Rozendal op de op
bouw van de Antilliaanse
Verdedigingsgarde. De Aruba
nen wilden zich zelfs tijdelijk
uit de jonge Koninkrijkswerk
groep terugtrekken.
Scholten zei gisteren op
Schiphol dat hij met de An til-..
liaanse regering slechts proce
dure-afspraken heeft gemaakt.
De AVG zal de kern worden
van de toekomstige Antilli
aanse krijgsmacht. Er is ge
kozen voor een groeimodel
waardoor ingespeeld kan wor
den op de politieke ontwikke
lingen, aldus de minister. Hij
zei dat bij deze gang van za
ken ook het beraad in de Ko
ninkrijkswerkgroep een be
langrijke rol zal spelen. Het is
in geen geval de bedoeling
deze werkgroep voor de voe
ten te lopen.
Zoals bekend willen de Aru
baanse leiders niets weten
van een Antilliaanse staat
waartoe Aruba zou moeten
behoren; daarop berust ook
hun verzet tegen de AVG-
plannen.
Fruitvergiftiging
volgens Israël
vals alarm
JERUZALEM (Reuter)
Dreigementen om Israëlische|j
landbouwprodukten die voorL.
Europa zijn bestemd, te ver-L
giftigen, komen neer op
„vals alarm, bedoeld
angst en paniek te zaaienj£
waarvoor geen grond aanwe-fc
zig is". Dit heeft de Israëli-) aj
sche regering gisteren be-;jjU
kendgemaakt
Deze verklaring vormde eenjjjy
reactie op berichten, dat eenk|u
Arabische extremistische^
groep in brieven aan
scheidene Europese regerin-f*"J
gen, waaronder de Nederland-Lj,
se, heeft gedreigd, in Israëli-L)
sche produkten vergif tel
doen. waaronder „dodelijkej
stoffen".
Vogeldrama in Ses
Jutland
F
KOPENHAGEN (DPA) Vol-I d(
gens Deense vogelkundigenjerl
zijn tenminste vijfduizend ji
watervogels op de oostkust po
van Jutland ten dode opge- z<
schreven doordat ze vastzit-iis
ten in een mengeling van 0e
olie en natte sneeuw. n
Aangezien de meeste vogelsnir
zich ver uit de kust bevinden.lr 1
heeft men er maar ongeveer^
duizend kunnen afmaken en ft
uit hun lijden verlossen. be<
De olie is zondag uit de klei-! te
ne Zweedse tankboot „Thun-po;
tank" gestroomd toen hij opj g
het eiland Samsoe aan dejho
grond liep. Ser
Applaus voor
mgr. Capucci
DAMASCUS De uit Israéfei
lische gevangenschap Melchif v
tische aartsbisschop Hilarionrjfi
Capucci is gisteren met apP
plaus van de afgevaardigde»111
door het Syrische parlemenf^
in Damascus ontvangen. r
Hij was in gezelschap vanfad
Khaled el Fahoum, voorzitter^
van deze raad. De voorzitter)
van het parlement, Mahmoedp
Hadid, hield een begroeting^
stoespraak waarin hij hulde
bracht aan Capucci, „die al^
zijn krachten heeft a angel
wend in dienst van zijn land
en van het Palestijnse volk".
(Van onze correspondent
Martin Woollacott)
TEHERAN Hij heeft een natie in
beroering gebracht, een keizer van zijn
troon gestoten, en de grootmachten
evenveel slapeloze nachten bezorgd als
Nasser. Toch blijft ayatollah Ruhollah
Khomeini, aanbeden als hij is door
miljoenen Perzen, voor buitenstaanders
een groot vraagteken. En zelfs Khomei
ni's volgelingen weten niet precies wat
hij voor ogen heeft met zijn „Islamiti
sche republiek", en ook zij zijn het er
lang niet altijd over eens wat voor
man hij is en welke politieke koers hij
voorstaat.
Khomeini kwam in 1978 niet als een
boze geest uit het niets opdagen, en
ook niet in 1962, toen hij zich voor het
eerst tegen de sjah richtte. Toen. ruim
16 jaar geleden, was hij al zestig jaar
oud. had zich al gevestigd als belang
rijk leider van de Moskee, had hij zich
al een reputatie verworven als leer
meester en prediker, had hij al vele
boeken geschreven. Tot op de dag van
vandaag is Khomeini in de noordelijke
wijken van Teheran een alleen vagelijk
bekend figuur, maar dat komt alleen
doordat de verwesterde Iranezen zo
weinig belangstelling hebben voor dat
aspect van hun leven dat vertegen
woordigd wordt door de Moskee, met
haar eigen onderwijsinstellingen en
haar eigen intellectuele ontwikkeling.
Khomeini's opvattingen zijn het product
vyn de lange traditie van de Moskee,
de gedachte dat Iran en de Moskee be
schermd moet worden tegen elke
vreemde, buitenlandse invloed. Maar de
ayatollah heeft in zijn leven bijna alle
grote gebeurtenissen van deze eeuw
meegemaakt, en ook die hebben hem
beïnvloed. Een diplomaat zei dan ook
van de religieuze leider: „Hij is zowel
een traditioneel ingestelde man als een
moderne leider".
Tabaksrevolutie
Khomeini's strijd tegen de sjah is geen
unicum in de Iraanse geschiedenis. Zo
haalde een van de laatste sjahs van het
huis van Qajar zich een revolutie op de
hals door aan een buitenlander het mo
nopolie voor tabak toe te kennen. Die
opstand bestond, net als de huidige, al
leen bij de gratie van een bondgenoot
schap tussen de religieuze leiders en- de
bazaar, de zakenwereld.
Ook die revolutie werd geleid door een
ayatollah, die. net als Khomeini voor
hij naar Parijs vertrok, zijn tenten in
Najaf in Irak had. Er kwam een seintje
uit Najaf, en iedereen in Iran stopte
nog dezelfde dag met roken. Zelfs in
het paleis van de sjah werd geen siga
ret meer gezien.
Deze opstand tegen het tabaksmonopo
lie. evenals de constitutionele revolutie
van 1906. leefden nog sterk in de herin
nering toen Khomeini een jongen was.
Khomeini's vader was zelf ook geestelij
ke. maar hij verloor, waarschijnlijk bij
een demonstratie, het leven toen zijn
zoon nog erg jong was.
De jonge Khomeini kreeg een traditio
nele Islamitische opvoeding in zijn ge
boortestad Khomein, en waarnaar hij.
als ayatollah, volgens oud Perzisch ge
bruik. werd genoemd. Als jongeman
zag Khomeini de ontbinding van de
Perzische staat gedurende de Eerste
Wereldoorlog en later de troonsbestij
ging van Reza Khan Pahlevi, de vader
van de huidige sjah.
In die tijd was Khomeini een „talebeh"
(student theologie) te Qom. het grote re
ligieuze centrum van Iran. Het moet
wel iets geweten hebben van de grote
druk waaronder de Moskee Reza Khan
gezet had om inderdaad plaats te ne
men op de Pauwentroon, en niet een
republiek uit te roepen. De religieuze
leiders hoopten dat Reza Sjah. zoals hij
nu genoemd werd. met een kroon op
zijn hoofd minder geneigd zou zijn het
voorbeeld te' volgen van Atatürk, de of
ficier die in Turkije een- fel anti-gods-
dienstige dictatuur ingesteld had. Reza
Sjah is nooit zo ver gegaan als Atatürk.
die onder andere sluier en fez verbood
en de islam als staatsgodsdienst af
schafte, maar helemaal zeker van de
man op de Pauwentroon zijn de Perzi
sche religieuse leiders nooit geweest.
In de twintiger en dertiger jaren ont
stond er een tweestrijd over de gewen
ste identiteit van Iran. De ene groep
zocht zijn heil in het grijze verleden,
het Arische ras, de militaire traditie, de
monarchie, prehistorische Achaemenidi-
sche kledij, en verhalen over het verlo
ren rijk. Een tekenend, zij het extreem,
voorbeeld daarvan is de poging van
Re/a Khan de Perzische taal te ..zuive
ren" van leenwoorden uit het Arabisch.
De andere: partij sloot zich aan bij de
pan-Islamitische beweging, geloofde hei
lig in een wereld-Islam. en voerde broe
derschap met de Arabische stammen in
haai- vaandel- Dg religieuze leiders voel
den zich uiteraard meer in het laatste
kamp thuis.
Kritiek op Amerika
Tegen 1962 was Khomeini meer dan
een tammme radicaal geworden. Hij
trok fel van leer tegen de „Witte Revo
lutie" van de sjah en diens onderdruk
king van de oppositie. In tegenstelling
tot wat over het algemeen aangenomen
wordt heeft Khomeini zich nooit uitge
sproken tegen de herverdeling van
kroondomeinen onder de landloze boe
ren, maar alleen tegen de vorm waarin
die herverdeling uitgevoerd werd. Tus
sen 1962 en 1964 werd Khomeini ver
schillende malen gevangen gezet. Teke
nend is dat hij uiteindelijk niet vanwe
ge zijn kritiek op de landhervormingen,
maar zijn kritiek op Amerika het land
werd uitgezet.
„Alle problemen waarmee Iran en an
dere Islamitische staten te kampen heb
ben zijn het gevolg van het bondgenoot
schap met Amerika", donderde Khomei
ni in Qom in een aanval op de wet die
aan het Amerikaanse militaire person
neel in Iran diplomatieke onschend
baarheid verleende. Die wet, vond Kho
meini. was „het bewijs van de slavernij
van- de Iraanse staat" Met deze wet
had Reza SjaH toch weer gecapituleerd
En men had gehoopt dat met zijn
troonsbestijging daar nu juist een einde
aangekomen was.
Khomeini werd verbannen en trok naar
Najaf in Irak. waar hij de volgende 15
jaar zou blijven. Daar sloot hij vriend
schap met iedere vijand van de sjah
Onder zijn vrienden bevonden zich zo
doende de regering van Irak zelf, die
jarenlang een conflict had met Teheran,
generaal Bakhtiar, voormalig hoofd van
Savak, en een stroom gevluchte guerril
la's en radicalen.
De laatste jaren kwamen in Khomeini's
toespraken steeds vaker termen voor
als sociale rechtvaardigheid, radicale
koersverandering en gewapend verzet.
Een typerende zin uit een van zijn
meest recente boeken: „Islam is de
godsdienst van voorvechters van de
vrijheid, van degenen die rechtvaardig
heid en rechtschapenheid nastreven, de
godsdienst voor degenen die hunkeren
naar vrijheid en onafhankelijkheid, de
school van mensen die strijden tegen
uitbuiting". Zoals te verwachten viel
zijn er bepaalde tegenstrijdigheden in
Khomeini's leer. En de verschillende
kampen onder zijn volgelingen zien ver
schillende moeilijkheden in die tegen
strijdigheden.
Eén kamp vindt dat Khomeini te ver is
gegaan, althans verder dan een beperkt
radicalisme dat gebaseerd is op de Ko
ran in een niet-Islamitische samenle
ving Een andere groep vindt het zorg
wekkend dat hij de algemene sji'itische
opvattingen over verantwoordelijkheden
van de staat heeft laten varen. Blijk
baar gelooft Khomeini niet langer dat
het voldoende is dat de samenleving
voorwaarden schept zodat de gewone
burger als goed moslem kan leven,
maar heeft hij nu plannen voor een
veel actievere, meer ingrijpende rol van
de regering in een theocratische samen
leving.
Bildredacteur
blijkt spion
(Van onze correspondent)
BONN Op aanwijzing van
de overgelopen DDR-officier
Stiller zijn gisteren wederom
twee personen gearresteerd
op verdenking spionage voor
Oost-Duitsland te hebben be
dreven. Een van hen was re-
dakteur van de centrale re-
daktie van het anticommunis
tische boulevardblad Bild.
Hoewel de federale recherche
BKA zich grotendeels in stilz
wijgen hulde, maakte de Bild-
zeitung gisteravond bekend,
dat de betreffende redakteur
inderdaad voor de rechter
van onderzoek was geleid.
Te weinig geld
voor vluchtelingen
NEW YORK(DPA) In som-
mige delen van de wereld is
de nood onder de vluchtelin
gen zo hoog, dat de gelden
die de V.N. voor vluchtelin
genhulp beschikbaar heeft ge
steld, niet toereikend zijn.
De Deen Poul Hart ling van
het Hoge Commissariaat voor
Vluchtelingen van de V.N.
heeft in New York verklaard
dat de voor 1979 uitgetrokken
88 miljoen dollar (180 miljoen
gulden) onvoldoende is en dat
er minstens 115 miljoen dollar
(230 miljoen gulden) nodig is.
Hij noemde vooral de situatie
in Afrika en Azië precair.
Sneeuwstormen in
de V.S.
CHICAGO Het Ameri
kaanse Midden-Westen is gis
teren getroffen door de derde
sneeuwstorm in tien dagen,
waarbij al 62 mensen zijn
omgekomen.
In Illinois en Indiana, welke
deelstaten al een week gele
den tot rampgebied waren
verklaard, waren gistermid
dag alle doorgaande wegen
geblokkeerd
Vermiste vrouw
na 2 jaar
in faraograf
gevonden
CAIRO (Reuter) In een
raograf in Luxor in Egypte
een stoffelijk overschot
vonden dat moet zijn
een Canadese toeriste
twee jaar geleden verdw
zo heeft de Canadese
sade in Cairo meegedeeld.
Het stoffelijk overschot
overgebracht naar Cairo
te worden
maar de politie is er
wel zeker van dat het
om Carol Anita
Vancouver. In de
de vrouw zat een
waarop zij had
dat zij was gevallen en
voorbereidde op de dood
ontbering, aldus het
-Al-Achram.
Angstaanjagend spook
De liberalen van Iran zien in gedachtei f®**
al een angstaanjagend spook: een theo
oratie dat is een regeringsvorn
waarin God of godsdienst een centri
plaats inneemt die bovendien
deur openhoudt naar het communisme^
de combinatie dus van een strengf
godsdienststaat en Communistisch
maatregelen. Het lijdt geen twijfel da
Khomeini alleenheersersneigingen heeft
Een jonge liberaal die enige weken me
hem in Parijs doorbracht zei van Kho
meini. die iets van een orakel heeft gerjJ
kregen: „Je zou het Victoriaans
zoiets noemen".
Khomeini is niet de fanaat die z<
ging de mythe tenminste het liefs «1
elke koloniaal aan zijn kromzwaard zoi
willen rijgen. Maar ook is hij niet d<
perfecte leider of geweldige intellectuele
bron van inspiratie die anderen var
hem maken. Het best kan hij omschre
ven worden als een traditionele religieu-j?
ze intellectueel die zijn uiterste best gee
daan heeft zich aan te passen aan de.,
veranderende tijden. Maar hij is nu 76
jaar oud. is 15 jaar niet meer in Iran
geweest, en heeft zichzelf een door Goc
gegeven gezag toegekend.
„Ik twijfel er aan," zei een Perzischs
journalist, „of hij werkelijk enig begrip
heeft van de economische en sociale
verschuivingen die de oorzaak waren
van het probleem waaruit hij mun!
heeft kunnen slaan". Khomeini heeft
het langste gedeelte van zijn leven ach
ter zich, maar de zwaarste jaren wach
ten hem nog
(Copyright The Guardian]
fcew
Spelen met vuur:
brand in bejaardenhuis
HELSINKI (DPA) De brand in een bejaardenhuis in Finland,
waarbij dinsdag 26 bejaarden zijn omgekomen, is waarschijnlijk
veroorzaakt door een oude man die met lucifers speelde.
Naar gisteren in Helsinki bekend werd, ontstond de brand in
de kamer van vier mannen, van wie er twee rookten. De 84-jarige
Jalo Korhonen vertelde over een van hen: „Ik heb hem er al
zo vaak voor gewaarschuwd niet niet lucifers te spelen".
Atherton met lege handen uit Israël
JERUZALEM (DPA-UPI) -
De Amerikaanse speciale ge
zant voor het Midden-Oosten,
Alfred Atherton, is gisteren
uit Jeruzalem naar Cairo ge
vlogen, zonder dat de laatste
hindernissen uit de weg zijn
geruimd voor een Israëlisch-
Egyptisch vredesverdrag op
basis van een Amerikaanse
compromis-formule.
Na zijn laatste gesprek met
de Israëlische regeringsautori
teiten, zei Atherton na zijn
besprekingen in Cairo weer
naar Jeruzalem te zullen te
rugkeren. Hoe lang hij in
Egypte blijft, wist hij nog
IN HARWICH WACHTEN BUSSEN
fVan onze correspondent)
LONDEN Nederlanders die
per boottrein naar Harwich
varen hoeven zich vandaag
geen zorgen te maken over
de voor vandaag aangekon
digde spoorwegstaking. Bus
sen zullen het vervoer naar
het centrum van Londen re
gelen, zo hebben de Neder
landse Spoorwegen bekend
gemaakt. De Britten onder
vinden vandaag wel veel hin
der, nu voor de vierde maal
een nationale 24-uursstaking
het Britse spoor lam legt. De
vakbond van treinbestuurders
overweegt overigens nog
meer stakingsoproepen.
Zwakke bemiddelingspogin
gen van de vakcentrale heb
ben tot dusver weinig opgele
verd. De regering meent dat
de spoorwegen hun eigen
boontjes moeten doppen.
De spoorwegstakingen die
zich nu geregeld voordoen,
zijn overigens geen onderdeel
van de algemene sociale on
rust in Groot-Brittannië. Zij
worden veroorzaakt door een
scherpe rivaliteit tussen twee
vakbonden, waarvan de lei
ders elkaar niet kunnen ve
len. Het personeel bij de Brit
se spoorwegen is georgani
seerd bij drie bonden, waar
van de derde, die voor hoger
personeel, zich afzijdig houdt
van de acties. De grootste
bond, de NUR, telt 180.000 le
den onder wie seinwachters,
kruiers, schoonmaaksters,
conducteurs en controleurs.
Deze bond wordt geleid door
Sid Weighell (56), een gewezen
machinist.
De tweede vakbond. ASLEF,
telt 27.000 leden, allen trein
bestuurders, die zich sinds
het stoomtijdperk beschouwen
als de elite van het spoorweg
personeel. Zij kijken neer op
het andere spoorwegpersoneel
en weigeren hun speciale po
sitie op te geven. Deze bond
wordt geleid door Ray Buck-
ton (56), een voormalig trein-
poetser en machinist. Buckton
heeft een hekel aan Weighell.
omdat diens bond pogingen
doet alle spoorwegarbeiders
onder zich te verenigen. De
laatste jaren heeft ASLEF
hard gewerkt om te voorko
men dat nog meer treinbes
tuurders werden afgedankt.
Telkens als ASLEF een loon-
voorstel indient, wordt dit di
rect gevolgd door een voorstel
van de NUR, die vindt dat
alle spoorwegarbeiders recht
hebben op dezelfde voordelen.
De huidige moeilijkheden zijn
ontstaan toen de treinbestuur
ders een jaar geleden een ex
tra vergoeding van tien pro
cent eisten als erkenning van
hun speciale positie. Toen zij
hun zin niet kregen, begonnen
zijn met regionale en landelij
ke stakingen te dreigen. De
Spoorwegen stellen daartegen
over dat de lonen niet opge
trokken kunnen worden zon
der tegenprestatie in de vorm
van hoge produktiviteit De
bond van Weighell weigert
daarop in te gaan, als zijn le
den niet dezelfde extra beta
ling krijgen als de treinbes
tuurders. Als de spoorwegen
weigeren, betekent dit dat de
NUR eveneens nationale sta
kingen kan gaan afroepen,
maar dan op andere dagen.
Voorde
lange,
hete
zomer
Wij worden nog ge
plaagd door sneeuw.
i|zel, regen en kou
de, maar de mode
ontwerpers zijn al
met hun gedachten
bij voorjaar en bij de
lange, hete zomer,
waarop iedereen
hoopt. Geheel links:
Tita Rossi's opvattin
gen over hoe men
gekleed kan gaan op
een warme zomera
vond. Midden: Yves
St-Laurent ontwierp
deze bloes en rok
voor voorjaar en zo-'
mer. Geheel rechts:
een wat plechtiger
dracht, eveneens van
Yves St-Laurent. die
tevens de schoenen
ontworpen heeft.
Gromyko twee
uur bij paus
VATICAANSTAD De Sov-
jetrussische minister van bui
tenlandse zaken, Andrej
Gromyko, heeft gisteren voor
het eerst een onderhoud ge
had met paus Johannes Pau-
lus II. Het duurde twee uur,
het langste onderhoud, dat
een paus ooit met een staats
man heeft gehad.
De voornaamste onderwerpen
van gesprek waren, volgens
waarnemers, de situatie van
de kerk in Oost-Europa en
actuele internationale kwes
ties. Aangenomen wordt, dat
ook een eventuele reis van de
paus naar Polen, mei volgend
jaar, ter sprake is gekomen.
De paus begroet de Sov-
jetrussische minister
Gromyko bij diens bezoek
aan het Vaticaan.
Norodom: beide
regeringen slecht
NEW YORK Prins Noro
dom Sihanoek vindt beide re
geringen in Cambodja slecht
en hij heeft zich gedistan-
cieerd van de delegatie die
het verjaagde bewind van
premier Pol Pot naar de Ver
enigde Naties in New York
had gestuurd.
In een maandag opgenomen
en gister door de Amerikaan
radio en televisiemaat
schappij ABC uitgezonden
vraaggesprek verklaarde de
voormalige Cambodjaanse
heerser dat hij om enkele we
ken „politieke bescherming"
de Verenigde Staten had
verzocht en dat hij later naar
Frankrijk zal gaan.
ROME „In de eerste plaats een pelgrims
tocht van het geloof", zo noemde paus Johan
nes Paulus II vanochtend zijn eerste buiten
landse reis. Om negen minuten voor half ne
gen vertrok het vliegtuig, dat hem naar de
Dominicaanse Republiek en Mexico brengt,
voornamelijk ter opening van de derde confe
rentie van de Latijnsamerik^anse bisschop
pen in Puebla.
De paus zei onder meer, dat in Puebla zou
worden gesproken over „belangrijke vraag
stukken van het pastoraal handelen van het
volk van God. Problemen waarbij rekening
moet worden gehouden met de ingewikkelde
sociale-politieke situatie ter plaatse".
Hij zei zich te begeven „naar bepaalde stre
ken van de nieuwe wereld als boodschapper
van het evangelie voor de miljoenen broeders
en zusters die in Christus geloven. De paus wil
hen allen leren kennen, omarmen, tegen allen
zeggen, jongeren, mannen, vrouwen, arbeiders,
boeren, intellectuelen, dat God hen liefheeft,
dat de kerk hen liefheeft, dat de paus hen
liefheeft".
De paus heeft een gevolg van twintig man,
onder wie twee artsen en twee leden van de
Zwitserse garde. Ook bevinden zich ruim zes
tig Italiaanse en internationale journalisten
aan boord van het vliegtuig, dat „Dante Alig-
hieri" is gedoopt.
