►nrust bij Britten
Sjgt ten top
OEIENDE TAAK VOOR
IESHEUVELS WERKGROEP
Nederland wenst samen
werkingsakkoord met China
Oostduitse spion uit
politieauto ontsnapt
öanse politie in
™$veer tegen
Logende collega's
West-Europa
krijgt nieuw
aanvalswapen
^ENLAND
LEIDSE COURANT/i
MAANDAG 22 JANUAR11979 PAGINA 9
lompliceerde weg naar onafhankelijkheid
n onze parlementaire redactie)
&AG Oud-premier mr. Barend
vel is deze week voor de zoveel-
il in zijn leven aan een zwaar
begonnen: onder zijn leiding
weg gebaand worden naar de
e onafhankelijkheid van het
deel van het oude Nederlandse
e rijk: de Antillen. Na het vroe-
derlands Oost-Indië en Suriname
p de tachtiger jaren ook de Ne-
le Antillen op eigen benen gaan
je eerste stap (Koninkrijkssta-
ird een kwart eeuw geleden ge-
enkele jaren zal de onvermijde-
iede stap plaats moeten hebben.
[toekomstige verhouding tussen
d en de Antillen eruit zal moe-
zal door de in deze week gein-
door Biesheuvel geleide, Ko-
rerkgroep uitgestippeld moeten
5en nog moeilijker taak voor de
is echter de opstelling van
over de toekomstige relatie
eilanden van de Antillen on-
;ant daar zit het grote zeer, dat
'St tot uiting kwam tijdens de
fg op het eiland Aruba in de zo-
77.
jaren duidelijk dat het rond
iwoners tellende eiland Aruba
;t „juk" van het Antilliaanse
d Curasao (ongeveer 150.000
uit wil en dat bij de komende
ilijkwording van de Antillen ge-
wil zien. Een ander probleem
kaliber is dat van de afstan-
Irie piepkleine Bovenwindse ei-
lint Maarten, Saba en Sint Eus-
;en op ongeveer 900 kilometer
van de drie Benedenwindse eilanden
(Curacao, Aruba en Bonaire).
Velen, aan deze en aan gene zijde van
de Atlantische Oceaan, vragen zich af of
de Antillen als staat levensvatbaar zullen
blijken te zijn. De onderlinge verschillen
zijn levensgroot: politiek, economisch, so
ciaal en cultureel. Een klein, maar veel
zeggend voorbeeld: toen we enige tijd ge-
leden op het eiland Sint Maarten in een
winkel met (op Curacao gewisselde) An
tilliaanse guldens wilden betalen kon de
winkelier geen wisselgeld terugbetalen;
hij gaf er de voorkeur aan Amerikaanse
dollars te ontvangen, de daar kennelijk
gangbare muntsoort. Ook worden op de
diverse Antilliaanse eilanden verschillen
de talen gesproken, zoals papiamento,
Nederlands en Engels, geen gunstige fac
tor voor de vorming van een staat.
De economische situatie op het ene ei
land verschilt nogal van die van het an
dere. Aruba en Sint Maarten zijn zeer
welvarend, Curacao maakt nog steeds
een soort wederopbouwperiode door (na
de crisis van 1969), Bonaire is bezig zijn
achterstand in te lopen, lilliputter Saba
(ongeveer duizend inwoners op een rots)
ontwikkelt zich goed en Sint Eustatius is
nog altijd een zorgenkind.
Verscheidenheid
Politiek en staatkundig zitten de Neder
landse Antillen uitermate gecompliceerd
in elkaar. Kenmerkend voor de veschei-
denheid is dat alle in de Staten (volks
vertegenwoordiging) van de Antillen ver
tegenwoordigde groeperingen eilandspar
tijen zijn! Curacao, Aruba, Bonaire en
de Bovenwinden hebben eïx nun eïgen
politieke partijen. Er is dus geen sprake
van bijvoorbeeld een Antilliaanse socia
listische of een conservatieve partij. In
de Staten heerst dan ook een grote ver
deeldheid; het is steeds weer een zwaar
karwei om een coalitie te vormen.
Binnen het broze geheel van de Neder
landse Antillen is het eiland Aruba een
weerbarstig onderdeel. Al jarenlang
roept de Arubaanse meerderheidspartij
MEP onder leiding van de oud-onderwij
zer Betico Croes dat Aruba een „status
aparte" moet krijgen, los van de andere
eilanden van de Antillen en vooral los
van het volgens de Arubanen duidelijk
bevoordeelde Curacao. Een stuk oud
zeer is dat Curacao 12 van de 22 Staten-
zetels bezet, een in het licht van de in
wonertallen gerechtvaardigde verhouding
(de meerderheid van de Antillianen
woont op Curacao), maar psychologisch
niet verstandig.
Aruba wil uiterlijk in 1981 onafhankelijk
zijn. maar elders op de Antillen heeft
men daar helemaal geen haast mee, zie
daar nóg een probleem.
Van der Stee
De Arubaanse kwestie werd in 1977
steeds acuter; toen de toenmalige Neder
landse minister van Nederlands-Antilli-
aanse Zaken De Gaay Fortman aan het
eind van dat jaar aftrad was een soort
patstelling ontstaan die zijn opvolger
Van der Stee moest aanpakken.
Van der Stee, wat karakter betreft sterk
verschillend van de nogal „steile" De
Gaay Fortman, slaagde er al tijdens zijn
eerste bezoek aan de Antillen, in april
1978, in Betico Croes en de minister-pre
sident van de Nederlandse Antillen Boy
Rozendal (inwoner van Curacao) weer
aan tafel te krijgen. Toen werd ook het
voorstel voor de vorming van een Konin
krijkswerkgroep gelanceerd.
Er is sinds voorjaar 1978 veel verbeterd,
zeker wat betreft de sfeer. De meningen
op de Antillen zijn nog steeds zeer ver
deeld, maar men praat weer met elkaar,
en dat is, gezien de verhoudingen daar,
heel wat.
Volgens minister Van der Stee moeten
alle mogelijke toekomstige relaties in de
vergaderingen van de Koninkrijkswerk
groep besproken worden. „Elke relatie
moet bespreekbaar zijn", aldus Van der
Stee. Het is duidelijk dat de Nederlandse
minister, door de zaak op deze wijze aan
te pakken, alle partijen op de Antillen
tevreden heeft willen stellen en het nu
aan het wijze beleid van voorzitter Bies
heuvel overlaat om in de rustige beslo
tenheid van de Koninkrijkswerkgroep tot
een oplossing te komen.
Een interessante bijkomstigheid is dat
het bestuur van Aruba in tegenstelling
tot de regeringen van Nederland en de
Antillen en de andere eilandsbesturen
geen deskundigen maar politici aan de
werkgroep heeft geleverd. Het was de
bedoeling dat de deskundigen in deze
groep bepaalde constructies aan de poli
tici zouden aanreiken die daarna in een
ronde-tafelconferentie knopen zouden
moeten doorhakken. Door met politici te
komen (onder wie Betico Croes zelf)
„committeert" de MEP zich, hetgeen eni
ge rust in de komende verkiezingen voor
de eilandsraad van Aruba waarschijnlijk
maakt.
Niet pessimistisch
Hoewel, zoals gezegd, de meningen op de
Antillen over de toekomstige structuur
vèr uiteenlopen, is minister Van der Stee
niet pessimistisch gestemd. Hij ziet be
paald wel mogelijkheden om tot een ak
koord te komen zonder een breuk tussen
Aruba enerzijds en de overige eilanden
anderzijds te forceren. In dit'verband
wijst hij op het federatieplan van de An
tilliaanse regering dat de eilanden een
zeer grote mate van zelfstandigheid ga
randeert en op het feit dat Aruba be
paalde betrekkingen met de andere ei
landen niet uitsluit.
In de CDA-fracties in het Nederlandse
parlement wordt, mede gezien de behoef
te op de Antillen om enigerlei band met
Nederland te houden, gedacht aan de
vorming van een „Gemenebest" naar
Brits model, waarbij taken verdeeld zou
den kunnen worden en minder nadruk
komt te liggen op de bevoegdheden van
de centrale Antilliaanse regering in Wi-
lemstad. Dit zou echter in géén geval de
onafhankelijkheid van de Antillen mogen
aantasten.
Biesheuvel en zijn Koninkrijkswerkgroep
staan voor een boeiende taak, waarbij
een grote mate van vindingrijkheid en
flexibiliteit vereist is. Het gaat om een
ook voor Nederland uitermate belangrij
ke zaak; dit blijkt trouwens uit de duide
lijk toegenomen belangstelling in de Ka
mers en daarbuiten. Het spreekt vanzelf
dat daarnaast de taak de Antillen soci
aal-economisch in de richting van de on
afhankelijkheid te steunen levensgroot
aanwezig is en blijft. EVERT MATHIES
Nu al problemen
met Aruba over
de verdediging
WILLEMSTAD Het overleg binnen de
KoninkrijkswerkgToep is nu al in de
problemen gekomen. De Arubaanse le
den van de werkgroep overwegen zich
tijdelijk terug te trekken naar aanlei
ding van berichten uit Willemstad dat
het Nederlandse standpunt inzake een
op te richten Antilliaanse verdediging
sgarde zou zijn gewijzigd. Minister
Scholten van defensie heeft op een pers
conferentie in Willemstad gezegd dat
Nederland de Antilliaanse visie heeft
overgenomen dat de garde moet uit
groeien tot een volledig verdedigingsap
paraat voor de Antillen.
De Arubaanse leden van de Koninkrijks
werkgroep hebben bij monde van MEP-
leider Betico Croes laten weten eerst een
reactie van minister Van der Stee (Antil
liaanse zaken) en premier Van Agt te
willen hebben, voordat verder gegaan
wordt met de besprekingen. Minister
Van der Stee verklaarde gisteravond in
een eerste commentaar dat het de bedoe
ling is dat de verdedigingsgarde primair
een para-militaire organisatie wordt, die
in de toekomst moet kunnen uitgroeien
tot een militair apparaat. „De heer Croes
hoeft helemaal niet benauwd te zijn
want de hele zaak komt ongetwijfeld in
de werkgroep aan de orde".
Volgens een woordvoerder van defensie
heeft minister Scholten niets anders ge
zegd dan dat Nederland bereid is samen
met de Antillen de verdedigingsgarde op
te bouwen. „In de Koninkrijkswerkgroep
zal bekeken moeten worden wat de
plaats van de garde zal zijn binnen de
toekomstige staatkundige structuur van
de Antillen".
ntie-
ok
infon
s sch
nten I
/olk:
;n var
ag h|Van onze correspondent
mvanf Roger Simons)
I De sociale onrust in Groot
te is vandaag ten top gestegen.
miljoen arbeiders en mensen
icidsdienst protesteren er met
jng van 24 uur tegen de officie-
1 van 5 procent voor alle loons-
-L I gen. Ze eisen een opslag van 40
V Scholen en universiteiten blij-
l omdat onder meer de concier-
koks in staking zijn. Ook het
ische personeel van de zieken-
aakt. De ambulancediensten be-
ïizich alleen om spoedgevallen!
brancardiers van Londen had-
gedreigd, dat zelfs de kwestie
of dood hen koud zouden la-
Britse hoofdstad zijn overdag
aekenauto's in dienst, 's Nachts
AMBULANCES RIJDEN
AT T FFN
IN NOODGEVALLEN
rp pi1
iropet
relopc
KNS'
houdt men er doorlopend 80 amulance-
wagens gereed. Het gemiddelde aantal
spoedgevallen bedraagt ongeveer 1500.
Ten minste 1300 daarvan zijn ernstig.
De bemanningen van de Londense am
bulancewagens zijn tot inkeer gekomen
omdat het Britse ministerie van Defensie
besloten had 50 militaire brancardiërs in
staat van paraatheid te brengen. Door de
autoriteiten werd tevens een beroep ge
daan op het Rode Kruis, op een privé
ambulancedienst die werkt met vrijwilli
gers en op de politie.
Vandaag wordt ook gestaakt door de
Britse grafdelvers. Ook het huisvuil blijft
een dagje liggen en op de gladde wegen
wordt geen pekel gestrooid. Dat de wa
tervoorziening niet stilvalt en het riole
ringssysteem normaal op gang blijft,
dankt de Britse bevolking aan een loons-.
verhoging van 14 procent, die het betrok
ken personeel vrijdagavond gekregen
heeft.
Inmiddels duurt de nationale staking van
de Britse vrachtwagenchauffeurs voort.
Morgen wordt opnieuw gestaakt door de
treinbestuurders. Wat het loonconflict
van de vrachtwagenchauffeurs betreft, is
er een lichtpunt omdat de regering geen
strafmaatregelen meer overweegt tegen
de transportfirma's, als deze hun prijzen
verhogen. Dit betekent dat de werk
gevers nu een aanbod van 13 procent
kunnen verhogen. De eis van de vrach
twagenchauffeurs komt neer op een op
slag van 40 procent. De vertegenwoordi
gers van hun vakbond en afgevaardig
den van de werkgevers komen vandaag
opnieuw bijeen.
ROGER SIMONS
Peking (A.NP) Nederland wil
met China een kaderakkoord
sluiten voor samenwerking op
economisch, industrieel en
technologisch gebied. De be
doeling van zo'n akkoord is
betere contactmogelijkheden
met China te scheppen voor het
Nederlandse bedrijfsleven. Te
tekst van een mogelijk akkoord
wordt momenteel uitgewerkt.
Met uitzondering van de weten
schappelijke en culturele para
graaf lijkt het voorgestelde ak
koord op dat tussen Nederland
en Tsjechoslowakije. Dit heeft
minister Van der Klaauw van
buitenlandse zaken zaterdag
avond in Peking bekendge
maakt na een tweede gespreks
ronde met zijn Chinese ambtge
noot Hwang Hwa.
Volgens Van der Klaauw is een
dergelijk globaal kaderakkoord
handig om allerlei economische,
industriële en technologische
activiteiten aan op te hangen.
De verschillende sectoren van
het akkoord moeten door de
bedrijven zelf worden ingevuld.
Op technologisch gebied valt te
denken aan TNO, op industrieel
gebied aan bijvoorbeeld Billiton
voor de ontginning van non
ferro metalen. In het kaderak
koord zal geen financieringspa
ragraaf voorkomen.
Tijdens het bezoek van Van der
Klaauw aan de Chinese Volks
republiek is de zekerheid toege
nomen dat Nederland het ha
venproject van Lianyungang
definitief in de wacht zal slepen.
Zijn Chinese ambtgenoot
Hwang Hwa had hem verteld
dat de Chinezen graag zouden
zien dat Nederlandse bedrijven
het project uit zouden voeren,
maar hij had Van der Klaauw
er nogmaals aan herinnerd dat
het werk niet te duur mag wor
den.
KARLSRUHE (DPA) - De
vlucht van een Oostduitse
veiligheidsofficier naar Wcst-
Berlijn heeft het afgelopen
weekeinde geleid tot een om
vangrijk en vrij geslaagd op
treden van de Westduitse
contra-spionage tegen Oost
duitse spionnen. Vijf ver
dachten werden aangehouden
op grond van verraad van
technische en wetenschappe
lijke geheimen aan de DDR,
maar een van hen heeft kans
gezien te ontsnappen.
Het gaat om de 48-jarige Rai-
ner Paul Fuelle, die in zijn
woning in Karlsruhe was aan
gehouden en vervolgens ver
hoord op het kantoor van de
procureur-generaal. Na het
verhoor zou hij door een re
chercheur worden overge
bracht naar het nabijgelegen
huis van bewaring. Maar on
derweg sprong Fuelle uit de
wegens de gladheid langzaam
rijdende auto. Hij had geen
handboeien omgekregen. De
duisternis hielp Fuelle bij zijn
vlucht.
De spion Rainer Fuelle
die uit een politieauto
wist te ontsnappen.
Fuelle was boekhouder bij
het „Gesellschaft zur Wiede-
raufarbeitung von Kembrad-
stoffen" (WAK), dat evenwel
niet rechtstreeks" onder het
kemonderzoekscentrum te
Karlsruhe ressorteert. Fuelle
zou geen toegang hebben ge
had tot de codering en was
ook niet vertrouwd met de
beveiliging, aldus een woord
voerder van dit centrum.
De aanhoudingen waren het
gevolg van het overlopen van
een Oostduitse officier van
staatsveiligheid, die vorige
week donderdag met vrouw
en kind naar West-Berlijn
was uitgeweken. Hij had be
langrijke documenten bij zich.
De aangehouden spionnen
werd omschreven als „welis
waar niet van het hoogste ka
raat, maar niettemin zeer be
langrijk".
Volgens de DDR is een
NAVO-officier naar de DDR
overgelopen. Volgens het
Westduitse ministerie van de
fensie wordt sinds november
een kapitein-luitenant ter zee
vermist, die overigens geen
uitgesproken specialist op het
gebied van geheime inlichtin
gen genoemd werd. Hij was
Werkzaam bij de staf voor
verkenningsvluchten.
■NS 1
NedeJ X
ik wj
stadie a
«wrsuar
ȕi.Q
tan
)nze correspondent Jan Drummen) uitbreiding van hun manschap]
inze correspondent Jan Drummen)
Zaterdagmiddag is het in Parijs
ntal lichte schermutselingen geko-
duizenden politiemannen een pro-
ar de politieprefectuur onderna-
ir schatting 3000 agenten in burger
r Ü1. de Bastille naar de prefectuur, na-
Dame, getrokken, spandoeken
orgaai|needragend waarop te lezen stond:
;heid van de bevolking kan alleen
:d worden door de veiligheid van
protesteerden tegen het feit dat
jer aanvallen op de politie onderno-
In de afgelopen acht dagen wa-
i aanvallen, overvallen of aanslagen
[agenten ondernomen. Ze eisen een
uitbreiding van hun manschappen, modernise
ring van hun materiaal en middelen en meer
kredieten. In spreekkoren en verklaringen
maakten de agenten duidelijk dat zij „niet
goed gebruikt worden" en dat tal hunner voor
de ordedienst gemobiliseerd worden bij de
vele officiële bezoeken en plechtigheden in
Parijs in plaats van hun beschermende taak
ten aanzien van de bevolking te kunnen ver
richten. Toen na het ontbinden van de beto
ging een duizendtal politiemannen de binnen
plaats van de prefectuur wilde binnendringen
kwam het tot een handgemeen met hun eigen
ordedienst. Tenslotte werd een delegatie door
de prefect van politie ontvangen, die toezegde
de eisen van de betogers aan de regering te
zullen overbrengen.
PoMtterniSinen in burger tijdens hun protestbetoging in Parijs.
EMANCIPATIECONGRES
1)66:
V rouwen
beseffen
achterstand niet
AMERSFOORT - Pas als
vrouwen zelf hun achterstand
beseffen en er zich massaal
voor inzetten daar iets aan te
doen, heeft de vrouweneman
cipatie kans van slagen. Dat
zei Tweede Kamerlid dr. Ter
louw zaterdag aan het slot
van een emancipatie-congres
van D'66.
Het congres vroeg aan de
partij om naast maatregelen
op korte termijn, ook het ver
anderende arbeids-ethos te
bterekken in het politiek han
delen. Kamerlid Engwirda zei
dat het beleid van het kabinet
ten aanzien van de verster
king van de positie van de
vrouw tot nu toe zwak, pas
sief en huichelachtig is. De
tot op heden genomen maat
regelen zijn grotendeels door
EG-richtlijnen afgedwongen,
en leveren bovendien geen
wezenlijke bijdrage aan het
emancipatiebeleid op langere
termijn, aldus Engwirda.
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON De regeringsleiders van de Verenigde Staten,
Groot-Britannië, Frankrijk en West-Duitsland hebben in principe
besloten tot de ontwikkeling van een nieuwe atoomraket voor
middellange afstanden. De nieuwe raket zou moeten worden
gestationeerd in West-Duitsland cn moet in staat zijn doelen
in de Sovjet-Unie te treffen.
Het nieuwe geleide projectiel met atoomkop zal worden ontwikkeld
in de Verenigde Staten. Als de plannen doorgaan zullen voor
het eerst in Europa wapens worden opgesteld die ten doel hebben
eventueel de Sovjet Unie aan te vallen. Tot nu toe zijn alleen
wapens met een „defensief" karakter in Europa aanwezig. Het
principebesluit is volgens de New York Times door de „Grote
Vier" genomen tijdens de eerder deze maand in Guadeloupe
gehouden „informele topconferentie".
Het nieuwe aanvalswapen moet een antwoord vormen op een
nieuwe generatie Russische raketten die cericht zijn tegen West-Eu-
ropa en die niet vallen onder de huidige wapenovereenkomsten.
