Kabeltelevisie voor piraat walhalla met ongekende mogelijkheden „Papa moet je nou eens kijken, ik geloof wel dat ze dit porno noemen". De al lang in bed gewaande dochter verspreidde deze spoedmissive vorige week vrijdag even na middernacht in de met een welwillend gehoor gevulde Leidse huiskamer. De aanwezigen spoedden zich naar de een etage hoger opgestelde buis, waar zich het verboden kijkgenot van onmiskenbaar Duitse makelij afspeelde. Gesitueerd in een zwembad en gelardeerd met ongekend landerige muziekwalmen werd op die buis in kleur gestalte gegeven aan een scène voor twee heren en éen damé. Harde porno, daar kon geen twijfel over bestaan, zoals die in Nederland bij voorkeur in gelegenheden met minder dan 50 stoelen wordt vertoond en die nu aan een nimmer te achterhalen aantal gezinnen in de Leidse regio werd geoffreerd. Een uitzending die bij menigeen op zijn minst de neusvleugels in beweging zal hebben gebracht, maar die onze jeugdige boodschapster slechts deed melden: „Ik hoop dat het zo niet hoeft, want dan trouw ik nooit". Na Amsterdam had de etherpiraat dus nu ook in Leiden zijn intrede gedaan. En dat terwijl de Leidse peetvader van de kabeltelevisie, oud wethouder Tinus van Aken. in een interview met een juist die vrijdagmiddag verspreid huis-aarv- huis-blad over de Amsterdamse piraat had gezegd: „Ik ben blij dat de kabeltelevisie in Leiden in handen van de overheid is. Dan is zo'n uitzending als in Amsterdam bij ons tenminste niet mogelijk. Nu is het nog porno, maar straks wordt het politieke propaganda of commercie". Van Aken werd, cynisch gezegd, op zijn wenken bediend. Een paar uur later was het tegendeel bewezen. Na de twee Amsterdamse en de ene Leidse uitzending van porno via het kabeltelevisienet is de vraag actueel wat de mogelijkheden zijn tot het illegaal uitzenden van programma's via kabeltelevisienetten en wat de mogelijkheden zijn om tegen deze etherpiraterij op te treden. Conclusie na een serie gesprekken met betrokkenen: kabeltelevisie is voor de piraat een walhalla met ongekende mogelijkheden; voor de overheid is het een hel. waartegen op dit moment nog zeer weinig te doen is. DEN HAAG/LEIDEN Vroeger maakte het een logeerpartijtje bij een tante in Gelderland extra aantrekkelijk. Die hoge mast op het dak, waarmee ook de prestaties van Westduitse binnen het bereik van de televisiekijker kwamen. Het oosten en zuiden van het land verkeren echter al lang niet meer alleen in die „bevoorrechte" positie. Kabeltelevisie heeft de ontvangst van een groot aantal buitenlandse zenders binnen het bereik van op dit moment de helft van alle Nederlandse gezinnen gebracht Elke gemeente die zichzelf respecteert heeft al zo'n gesloten net of is druk doende met plannen tot aanleg. In pakweg tien jaar tijd heeft de techniek het mogelijk gemaakt dat 2,3 miljoen Nederlandse televisiekijkers hun beelden ontvangen via een kabel en niet meer met behulp van een eigen antenne op het dak. Het begon met de opmars van flats, waarvan de bewoners gezamenlijk op één antenne waren aangesloten, die door de hoogte van het gebouw veel meer kon ontvangen dan alleen maar Al snel volgden de i Vele schoonheidscommissies i masten op Nederlandse daken in het oog. dus waarom bij de ibyruin Ie. roy rd.'to} 4 slaai itrekkf >00-1 T>et vq 1e Et' s gum Ï00.I suken. XX).- 000.—, Dekabel- visiemast.„ Een zwak 3estaai signaal is apkarr^ijj^ weg te nnn drukken. De kabel wordt onderbroken door versterker», die tegen de gevel worden geplaatst, maar die simpel open te breken zijn bouw van een nieuwe woonwijk niet gewoon een centrale antenne opgezet? Bezwaren waren er nauwelijks, want voor hetzelfde kijk- en luistergeld kon de bewoner tenslotte behalve de twee Nederlandse, dikwijls ook Duitse, Belgische en vaak ook Engelse zenders ontvangen. Een logische volgende stap was het opzetten van een centrale antenne-inrichting voor een hele stad. Kabeltelevisie wordt dat genoemd, omdat de beelden via een kabel, waarop alle huizen zijn aangesloten, het televisietoestel bereiken. Het werd een gewild prestige-object voor menig gemeentebestuurder. Bedrijven die zich met de aanleg van kabeltelevisie bezighielden schoten als paddestoelen uit de grond en bevochten elkaar te vuur en te zwaard om de miljoenenorders binnen te slepen. Want voor de kijker mag de aansluiting op een kabelcircuit wellicht geen grote aanslag op de huishoudportemonnee betekenen, met de aanleg van een net zijn gigantische bedragen gemoeid. De aansluiting van een woning vergt, afhankelijk van welk systeem wordt gehanteerd, een bedrag van tussen de 350 en 600 gulden. Tachtig procent van alle gemaakte kosten is nodig voor de grondwerkzaamhedenhet opengraven van straten om de kabel te kunnen leggen. Met name voor steden met oude stadskernen, zoals Amsterdam. Den Haag. Haarlem. Utrecht Delft en Leiden is de operatie ingrijpend en is er in werkgroepen, commissies en gemeenteraad eindeloos vergaderd en gedaan, voordat de eerste spade de grond in kon. Niet alleen is langdurig gediscussieerd over de vraag welk systeem gekozen moest worden en door welk bedrijf het moest worden aangelegd, maar ook over het probleem van het beheer en de exploitatie. Vaak al naargelang politieke opvatting en uitgangspunten werd een keuze gemaakt tussen eigen beheer door de gemeente of door een particulier. De gemeenten, die kozen voor eigen beheer, deden dat veelal om te voorkomen dat particulieren het kabeltelevisienet konden misbruiken voor eigen uitzendingen, die op zijn zachtst gezegd niet meer dienden dan het eigenbelang. Opmerkelijk in alle discussies over het fenomeen kabeltelevisie is, dat voorzover er al over misbruik werd gesproken, men zelden verder ging dan de vraag bij wie het beheer van de mast moest worden ondergebracht. De vraag of er wellicht ook voor anderen dan de beheerder toegang kon zijn tot het kabelnet, is vrijwel niet aan de orde geweest. Gemeenteraden hielden zich met die discussie niet bezig, maar ook het parlement en de omroep roerden zich nauwelijks of niet. Dat mag best onbegrijpelijk genoemd worden, nu uitlatingen van de PTT over de bestrijding van etherpiraten er op neer komen, dat misbruik maar zeer ten dele kan worden tegengegaan. Volgens ir. C. de Wit van de afdeling telecommunicatie van de PTT is het helemaal geen probleem voor buitenstaanders om via het kabelnet uit te zenden. „Een kabeltelevisiemast", zegt hij. „heeft een ontvanger die heel zwakke signalen in sterke kan omzetten. In het geval van Amsterdam bijvoorbeeld heeft de piraat gebruik gemaakt van het kanaal, waar normaal gesproken de BBC-uitzendingen op worden uitgezonden. Het is bekend dat het signaal van Engeland hier nogal slecht is. dus met een beetje apparatuur kun je op hetzelfde kanaal al snel een sterk signaal uitzenden, dat het zwakke wegdrukt. Op zo'n moment kun je uitzenden wat je wilt". De door De Wit geschetste aanpak is mogelijk als een zender wordt gebruikt. Er is niet direct een noodzaak om in de nabijheid van een mast uit te zenden, met name niet als het gaat om het wegdrukken van een zwak signaal. De PTT heeft in principe via de opsporingsdienst de mogelijkheid om met peilwagens zo'n illegale zender op te sporen. Dat werk wordt evenwel moeilijk op het moment dat de piraat steeds vanuit een andere plek uitzendt en zijn programma niet te lang maakt. Wordt een piraat op de televisie waargenomen, dan duurt het enige tijd voordat de PTT er met de wagen op uit kan trekken. En als er ook weinig indicatie is over de plek van uitzenden, kan het uitzenden van een programma van anderhalf uur. zoals vorig weekeinde in Leiden aan de orde was. al gauw ongestraft blijven. Overigens is het met deze methode ook mogelijk om televisiekijkers, die niet op de kabeltelevisie zijn aangesloten, te bereiken via hun eigen antenne. Dat kan als bijvoorbeeld, zoals in Leiden, gebruik wordt gemaakt van een vrij kanaal. (Volgens de PTT hebben in Leiden ook de mensen zonder kabeltelevisie de piraat ontvangen). Twee andere methoden om het circuit binnen te komen zijn. hoewel nog niet beproefd, praktisch wel uitvoerbaar. Om iedereen die op de kabel is aangesloten een goed beeld te geven, wordt de kabel namelijk na een bepaalde afstand onderbroken door een versterker, die het zwak geworden signaal weer opvoert. Die versterkers bevinden zich in kastjes, die tegen de huizen zijn opgesteld. Zo'n kastje is open te maken en via een illegale verbinding kan een ander signaal worden doorgegeven. En dan is er nog een derde mogelijkheid, die de PTT bevestigt, maar waar beter geen ruchtbaarheid aan kan worden gegeven. Die mogelijkheid is namelijk nog eenvoudiger Dat het hek van de dam is. behoeft nauwelijks nadere uitleg. Aan de ene kant is het heel begrijpelijk dat de PTT er weinig voor voelt om voorlichting te geven over hoe een piraat het beste te werk kan gaan. Aan de andere kant leren de reacties van onder meer prof. ir. Bordewijk. hoogleraar aan de Technische Hogeschool in Delft en jarenlang lid van de omroepraad, dat in het verleden al veel te veel is gedaan om te voorkomen dat slapende honden wakker werden. Hij zegt:,. Dit is natuurlijk allemaal wel te voorzien geweest. Ik ben ook helemaal niet verbaasd. Ik heb destijds regelmatig gewezen op Prof. Bordewijk: „Gevolgen van misbruik levensgevaarlijk..." de consequenties van de invoering van kabeltelevisie op bijvoorbeeld de privacy. Het aangesloten zijn van vele huizen op een communicatiesysteem als dit. heeft verregaande consequenties. Daar is veel te weinig aandacht aan geschonken. Het had moeten gebeuren op een moment dat je op de keuze van het systeem nog invloed had. Maak je gebruik van straalverbindingen dan is er een betrekkelijk gesloten circuit, waarin lang niet zo makkelijk kan worden binnengedrongen". Bordewijk typeerde de aanleg van kabeltelevisie in Nederland in het verleden als „één groot drama". De financiële gevolgen waren niet te overzien. De auteurswet wordt met voeten getreden. Engeland heeft bijvoorbeeld al met een proces gedreigd, omdat BBC-programma's in Nederland worden uitgezonden, zonder dat er een cent voor wordt betaald. Maar interessanter nog is zijn stelling dat „meer dan driekwart van de ether, bruikbaar voor televisie-uitzendingen, nog braak ligt". Bordewijk:„U wijst nu op de gevaren van commerciële televisie en politieke propaganda. Dat is nog maar een klein deel van waar ik bang voor ben. Nee. ik ben niet van plan u te vertellen wat ik nog meer vrees. Dat lijkt me niet juist". En op de vraag waarom hij zelf nooit het initiatief heeft genomen om aan de bel te trekken en er zo voor te zorgen dat de gevolgen van het kabelnet goed op een rijtje stonden, voordat met de aanleg werd begonnen zegt hij:,. Het is natuurlijk niet zo dat niemand die gevolgen heeft onderkend. Deskundigen weten wel degelijk wat er mis kan gaan. Ik heb daar in het verleden regelmatig contact over gehad met de PTT (Bordewijk was vroeger bij de PTT werkzaam) en ook met kamerleden. Maar je moet voorzichtig zijn en geen slapende honden wakker maken. Dit leek me niet goed voor een openbare discussie". Prof. Bordewijk voelt er dus niets voor om zijn angsten aan de openbaarheid prijs te geven. Het is echter nauwelijks moelijk om na te gaan. waar hij mee in zijn maag zit. Massa-psychose via televisie, gefingeerde nieuwsuitzendingen, een uitwerking van George Orwells geruchtmakende boek 1984. Een radiohoorspel bracht al eens in Amerika een hele staat in rep en roer. Mogelijkheden tot een hoop gruwelijks te over dus en dat maakt de tijd zo zoetjes aan rijp voor de vraag waar de overheid blijft. De PTT is weliswaar belast met het „schoonhouden" van de ether, maar bij de wetgever ligt op dit terrein toch een duidelijke verantwoordelijkheid. Tot nu toe is het op het Binnenhof opvallend stil geweest. De omroepspecialisten van de WD en de PvdA zijn van plan binnenkort die stilte te doorbreken. De WD'er Keja zegt:„lk heb een notitie gemaakt en al wat contacten gehad om te horen hoe de vork in de steel zit. Misbruik is inderdaad ruim mogelijk. Tot die conclusie ben ik ook gekomen. Het is een kwestie die enigszins aan het parlement voorbij is gegaan en waar de gemeenten eigen bevoegdheden hebben. De omroep is natuurlijk weer wel een zaak van ons en ik wil na het reces de zaak ook meteen aan de orde brengen in de vaste kamercommissie voor CRM". Aad Kosto, omroepspecialist van de PvdA wil de kwestie bij de behandeling van de begroting van CRM over twee weken aan de orde stellen. „We hebben destijds bij de behandeling van de nota mediabeleid van Van Doom de zaak al aangekaart. Binnen de fractie is ook een groepje bezig met het bekijken van alle verschuivingen, die zich op het gebied van de omroep door de nieuwe technologie hebben voorgedaan. En natuurlijk is aan deze minister al gevraagd om eens een overzicht te geven van de gevolgen van. nou, noem maar op. wat er op het gebied van televisie en omroep allemaal mogelijk wordt. De PTT die zich ook steeds meer op het terrein van de omroep lijkt te bewegen. Met de geinlijn van Tailleuren de top vijf die per telefoon uitgezonden zou worden. De omroepwet is aan herziening toe. De medianota is ook al weer wat verouderd. De behandeling van de begroting lijkt mij het beste moment om daar nog eens vragen over te stellen". Prof. Bordewijk tenslotte:..Voor weinig geld is de apparatuur te koop om uit te zenden. Ik geloof dat het veel van die amateurs ook niet zozeer om de inhoud van het programma gaat. maar meer om het technisch vernuft dat ze er in kunnen investeren. Er zijn voor hen natuurlijk buiten de illegaliteit weinig mogelijkheden. Maar door die amateurs worden wij wel met de neus op de feiten gedrukt. Het kan allemaal levensgevaarlijk zijn". TON VAN BRUSSEL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 17