ankoop was Westduitse televisie wacht met
H3LITIEKE
ieslissing spanning op reacties Holocaust
FREES VOOR GEWELD BIJ
VERVANGING VN-VREDESMACHT
■I
homofilie
«ernstig bezorgd over
$>rief mgr. Simonis
Bijeenkomst DPC over
katechese met volwassenen
HUITEN LAND
Rl.
^•kRO en IKON maken elk eigen Kenmerk
KORTE
METTEN
Kerk in Oostenrijk
verloor in 10 jaar
200.000 gelovigen
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 18 JANUAR11979 PAGINA 7
i onze correspondent Ami van Vree)
•EN In het immense gebouw van
IWestdeutsche Rundfunk (WDR) heerst
r liskenbaar een wat gespannen, nerveu-
ifeer. Want komende maandagavond, 22
uari, is het zover: dan lichten op alle
ders van het derde net in de Bondsrepu-
ek de eerste beelden op van de omstre-
i televisieserie Holocaust die aan de
ld van de geschiedenis van de familie
iss zich bezighoudt met de ondergang
de joden in de nazitijd.
geen van de 33 landen die deze op
lerikaanse leest geschoeide dramatise-
g van de „Entlösung" hebben aange-
Iiht, is er van tevoren zoveel om te doen
veest als in West-Duitsland. Nog maar
iwelijks was bekend geworden dat de
IR in april vorig jaar de serie had
igekocht, of een stroom publicaties brak
die tot op de dag van vandaag heeft
igehouden; politici, partijen, kerken,
maturgen, mediadeskundigen, allen
Iden er hun zegje over te doen, variërend
i de scherpste afwijzigingen tot toejui-
Dgen. Het staat wel vast dat deze discus-
zich tijdens en na de uitzendingen in
faevigde mate zal voortzetten,
i intern heeft het bij de ARD, het
ho rkoepelend orgaan van de zendgemach-
sreisl Jen die het eerste en derde net vullen,
boi oime tijd geduurd voordat men tot
'oltoo reenstemmming kwam. Een aantal zen
jaar s, waaronder de Sudwestfunk en de
Letla erse omroep voelden aanvankelijk hele-
Olymal niets voor het uitzenden van Holo-
st. En hoewel een kleine meerderheid
n is I r uitzending op het dichtbekeken net
irwez i, vond men elkaar op de formule dat
zenders de serie gelijktijdig op him
aan de net zouden vertonen (wat op zichzelf
een unicum is). Formeel werd deze
tev< lissing verdedigd door er op te wijzen
bezitt het derde net veel flexibeler is dan
eerste net met zijn starre programma-
FM-zema. Op die manier zou het mogelijk
aar om de vier delen in een compacte
i buit envolging (binnen een week) te laten
i i inclusief de begeleidende program-
kte s er om heen. Maar wat meer sceptisch
i kilor ïstelde lieden geloven nog altijd dat
'erse i de serie enigszins heeft willen verber-
door uit te zenden op een kanaal
slechts een kleine minder van de
tse kijkers pleegt af te stemmen en dat
M duidelijk elitair karakter heeft. Het
hai
Oost
Een beeld uit de Amerikaanse filmserie Holocaust: Poolse joden die per trein gedeporteerd worden.
weekblad Der Spiegel sprak in dit verband
dan ook van een „Duitse eierdans".
Gespreksstof
Hoe het zij, Holocaust wordt uitgezonden,
en dat zal gespreksstof te over geven. Om
nog maar niet te spreken van de emoties
die de beelden uit deze zwaar belaste
oorlogstijd zullen oproepen. Want ondanks
alle artistieke bezwaren die men tegen dit
Amerikaanse „docu-drama" kan aanvoeren
den waren al een voorteken dat het bij
Holocaust om iets bijzonders gaat). In de
week dat de uitzendingen plaatsvinden
zullen grootscheepse enquêtes worden ge
houden om te weten te komen hoeveel en
welke mensen naar het programma hebben
gekeken en wat hun reacties er op waren.
Tijdens de vier uitzendingen zelf staan ei
telefoonnummers ter beschikking van de
kijkers, die vragen, kritiek en emoties
kwijt willen. Een forum onder leiding van
een ielevisiedeskundige, bestaande uit his
torici, slachtoffers en/of overlevenden, so
ciologen, psychologen etc. zal na afloop
van elke uitzending hierop reageren.
Uit de post die al maandenlang bij de WDR
is binnengekomen kan nu al de gevolgtrek
king worden gemaakt dat zich ongetwijfeld
een groot aantal „onverbeter! ijken" zal
melden die argumenten gebruiken als „hel
moet nu maar eens afgelopen zijn met dal Begeleiding
verleden; ook andere volken hebben misda
den begaan; de film besmet de Duitse eer"
om maar enkele van de meest gebruikte
te noemen. Van deze mensen valt ook te
verwachten dat elke knoop teveel of te
weinig aan een SS-uniform, een verkeerd
epaulet of een onjuiste aanspreektitel in
Holocaust aanleiding zal zijn om met deze
details de film als geheel als onbetrouw
baar van de hand te wijzen.
(die dan ook van alle kanten te horen zijn
geweest), kan niet ontkend worden dat de
serie perfect in elkaar is gezet. Door zijn
opzet en uitwerking, door de voor
dergelijke series zeer nauwgezette schil
dering van de historische gebeurtenissen
die worden toegelicht aan de hand van
dramatische lotgevallen van enkele perso
nen, stelt zij de kijkers in staat zich met
deze hoofdpersonen te identificeren en
daardoor in hoge mate bij de gebeurtenis
sen betrokken te raken. Een van de verant
woordelijke redacteuren bij de WDR, Peter
Maerthesheimer, merkte in .dit verband
onlangs op: „De vernietiging van zes men
sen kan men uitbeelden, omdat zij voorstel
baar is. De vernietiging van zes miljoen
mensen kan men niet uitbeelden, omdat
zij niet voorstelbaar is".
Meer dan de meeste documentaires, hoe
goed gemaakt en indrukwekkend zij ook
mogen zijn, maar die men al ras onder
de verzuchting „dat hebben we al zo vaak
gezien" kan uitzetten en daarmee van zich
afzetten, zal Holocaust waarschijnlijk in
staat zijn om de massa te boeien en dat
ook te blijven doen. Het bewijs daarvan
is geleverd in de Verenigde Staten waar
miljoenen mensen door deze serie voor het
eerst intensief werden geconfronteerd met
wat zich tijdens de oorlog op het vasteland
van Europa heeft afgespeeld. Bij de uitzen
ding in de Bondsrepubliek wordt daar,
evenals in Israël het geval was, een dimen
sie aan toegevoegd: de misdadigers resp.
slachtoffers behoren tot het eigen volk.
Wanneer men daardoor bedenkt dat Holo
caust de houding van de Duitse bevolking
tegenover wat er met haar joodse medebur
gers gebeurde niet mooier voorstelt dan
deze was (door de nasynchronisatie zijn
de Amerikaanse stemmen bovendien Duit
se stemmen geworden), kan men zich voor
stellen dat de serie heftige reacties teweeg
zal brengen.
Holocaust wordt dan ook niet zomaai
zonder meer de ether ingestuurd, maar zij
wordt met een heel pakket begeleidings
maatregelen omgeven. De pers werd tevo
ren maar liefst twee dagen lang in Keulen
uitgenodigd om de serie te zien en om er
uitvoerig van gedachten over te wisselen
(de grote hoeveelheid aanmeldingen en de
verhitte debatten die de journalisten voer-
Nazi verleden verdrongen
Zelfs of misschien juist een „triviale"
serie als Holocaust zal wel weer eens het
bewijs kunnen leveren dat de Westduitse
bevolking het naziverleden in sterke mate
heeft verdrongen. Tijdens de hierboven
genoemde persbijeenkomst heeft de beken
de psychiater en publiciste Margarete Mit-
scherlich „de onbekwaamheid om te Trou
wen" in een indrukwekkend betoog daarop
gewezen. Het nationaal-socialistische ver
leden ligt nog altijd als meeldauw over
dit land Ook degenen die nu twintig
jaar zijn en aan wie de ouders hun afweer
tegen het verleden hebben doorgegeven,
leven nog altijd in de schaduw van de
verloochening en verdringing van gebeur
tenissen die wij niet ongedaan kunnen
maken". Zij sprak verder van een „stagna
tie in de geestelijke ontwikkeling van de
Bondsrepubliek" (aan het oog onttrokken
door de explosieve groei van de economie
en de economische macht van de Bondsre
publiek) „die slechts kan worden doorbro
ken door zich iedere keer opnieuw weer
bezig te houden met datgene wat ons tot
Hitier heeft gebracht".
Misschien kan de voor een breed publiek
bestemde serie Holocaust hierbij helpen
omdat zij ongetwijfeld veel mensen aan
het denken zet In dit opzicht verdient de
WDR waardering voor het initiatief om
de film aan te kopen en uit te zenden.
Waarbij overigens niet mag worden verge
ten dat deze beslissing in eerste instantie
een politieke, geen artistieke is geweest.
De WDR geeft dat ook eerlijk toe. „Als
we hem niet hadden gekocht, had men ons
van lafheid beschuldigd", zegt programma
directeur Hübner. „Als de film in het land
van diegenen die door de joden- vernieti
gingen van Holocaust, namelijk Israël,
wordt uitgezonden, mag men dat ook bij
die mensen en hun nakomelingen verlan
gen die bij de gebeurtenissen van destijds
betrokken waren". En een van zijn mede
werkers, wijzend op de artistieke tekortko
mingen van Holocaust, formuleerde deze
overweging als volgt: „Het zou toch uiterst
merkwaardig zijn wanneer uitgerekend de
Duitsers, wier voormannen zo vastberaden
de koers hebben uitgestippeld bij de ver
nietiging van de joden, zich tegenover de
behandeling van dit thema door anderen
ineens bijzonder scrupuleus en fijngevoelig
zouden hebben gedragen".
Sov||ROET (Rtr) Nu de terugtrekking
de Franse en Iraanse eenheden uit
le bei Unifil (VN-vredesmacht in Zuid-Li-
'S on) op handen is, bestaat de vrees
het geweld in dit gebied weer op
laaien. Bijna 1.300 van de in totaal
0 man van de Unifil zullen worden
et mi iggetrokken wanneer het huidige
Ddaat van de vredesmacht morgen
ipt De meesten van hen zullen
invangen worden door manschappen
Nederland, Nigeria en de Fiji-eilan-
Een golf van ontvoeringen, militai-
Jill nanoeuvres en sporadisch granaat-
11,1,1 r hebben de spanning in het gebied
hoogd.
Franse officier van de VN-troepen
laarde dat de door Israël gesteunde
ties onlangs verscheidene sleutelposi-
versterkt hebben, blijkbaar bereid
rdeel te trekken uit een mogelijke
ikheid van de Unifil bij de wisseling
de troepen. Palestijnse functionaris-
hebben onthuld dat hun guerrilla
troepen, verder noordwaarts in het land,
in de uiterste staat van waakzaamheid
zijn gebracht. Uit VN bronnen is verno
men dat christelijke strijders zich hebben
ingedrongen in plaatsen, die onder con
trole staan van de Unifil en de plaatselij
ke bevolking met dreigementen trachten
te dwingen samen te werken met de
milities. Een voorbeeld hiervan is de stad
Tibnine, waar het hoofdkwartier van het
Ierse bataljon van de VN troepen is
gevestigd.
De eerste VN-troepen arriveerden verle
den jaar maart. Hun taak was toezicht
uit te oefenen op de terugtrekking van
Israëlische troepen uit het gebied en de
Libanese regering te helpen haar gezag
in het zuiden weer te vestigen. Drie
maanden later was de Israëlische terug
trekking een feit. De Israëliërs deden de
controle over een tien kilometer lange
strook langs de grens echter niet over
aan de Unifil, maar aan de rechtse
christelijke milities.
Maandenlang hebben de milities bij de
grens en de Palestij nen verder in het
noorden elkaar beschoten, over het
hoofd van de VN-troepen heen. De veilig
heidsraad van de VN heeft verleden
maand een beroep gedaan op Israël zich
niet meer te mengen in de werkzaamhe
den van de Unifil. Deze oproep volgde
op een rapport van de secretaris-gene
raal van de VN, Kurt Waldheim, waarin
werd gesteld dat de milities de Unifil
bij het uitvoeren van zijn taak belemmer
den met de steun van Israël. Van Israëli
sche zijde werd dit rapport eenzijdig
genoemd en werd de schuld van de
onlusten in Zuid-Libanon bij Syrië en
de Palestijnen gelegd.
Nu het huidige mandaat van de Unifil
afloopt, komen de voorwaarden waaron
der de troepen in Zuid-Libanon gelegerd
zijn weer aan de orde. Kamel Asad, de
voorzitter van het Libanese parlement
is er voorstander van de vredesmacht
te veranderen in een gevechtseenheid,
die naast orde handhaven ook offensieve
taken krijgt. Ook president Sarkis van
Libanon denkt in deze richting.
De opperbevelhebber van de Unifil, ge
neraal Erskine, is er evenals andere
VN-functionarissen, op tegen dat VN-
troepen gebruikt worden om een pro
bleem op te lossen dat naar zijn mening
eerder op het politieke dan op het militai
re vlak ligt. De opperbevelhebber geeft
toe dat tijdens het huidige mandaat de
Unifil niet zoveel vooruitgang heeft ge
boekt. De manschappen kunnen daar
voor niet verantwoordelijk gesteld wor
den. Er hangt veel af van de druk die
de Veiligheidsraad op de betrokken par
tijen uitoefent, aldus de generaal. Sinds
de komst van de Unifil hebben duizenden
mensen weer hun normale leven kunnen
opvatten, maar eveneens duizenden lij
den nog een mager bestaan in achter
buurten van steden, omdat de rechtse
milities veel belang hechten aan de stra
tegische positie van hun dorpen.
Een Franse VN-soldaat op post in Zuid-Libanon.
t „centrale pastorale werkgroep homofilie"
seft in een verklaring haar „ernstige zorg"
uitgesproken over de brief van bisschop Simo-
's van Rotterdam, waarin hij zijn standpunt
eft over homofilie. Deze brief zond mgr.
nonis op 19 december vorig jaar aan de
■s, diakens en allen die in de pastoraal
a het bisdom Rotterdam werkzaam zijn.
(r. Simonis zei in zijn brief, dat de homofiele
idemens met gediscrimineerd mag worden,
r ook dat de homofiel zijn geaardheid niet
u praktijk mag brengen. De bisschop verwees
ti dit verband naar het standpunt neergelegd
n het schrijven van de Vaticaanse Congregatie
>or de geloofsleer van 15 januari 1976, „Perso-
a Humana", „verklaring over enige aspecten
|er sexuele moraal".
21 januari 1976 al heeft de werkgroep
lomofilie haar ernstige zorg geuit „over de
geringe ruimte, die de homofielen gelaten
wordt om in de geest van het evangelie te
zoeken naar het waardevolle dat in hen kan
groeien, indien zij aan hun eigen gerichtheid
ook lichamelijk gestalte trachten te geven. Van
de pastores mag worden verwacht, dat zij een
boodschap brengen van verlossing en bevrij
ding. Bovengenoemd Vaticaans document laat
ook aan hen weinig ruimte om in deze geest
pastoraal werkzaam te zijn, aldus de verkla
ring.
Opnieuw spreekt nu de werkgroep haar zorg
uit. ditmaal over de bisschoppelijke brief. Zij
verwijst daarbij naar het boek „Een mens hoeft
niet alleen te blijven, een evangelische visie
op homofilie", waarvan de tekst mede onder
haar verantwoordelijkheid tot stand is geko
men. De verklaring is ondertekend door voor
zitter, ds. A. J. R. Brussaard, en secretaris,
W. Buijss.j.
De directies van IKON en
KRO hebben eenstemmig be
goten op dit moment af te zien
rin een eenhoofdige leiding
fan de rubriek „Kenmerk". Zij
tijn van plan de leiding van
deze rubriek in handen te ge
ven van een redactieraad van
rïer personen twee afge
vaardigden van de KRO en
wee van de IKON.
ïadat de huidige eindredac-
eur van „Kenmerk", André
■ruyman, zijn KRO-directie
had meegedeeld dat hij zijn
functie wil neerlegeen, zijn de
directies van KRO en IKON tot
de conclusie gekomen dat het.
benoemen van een nieuwe
eindredacteur niet zal leiden
tot een structurele oplossing
van de problemen die een rol
hebben gespeeld bij het besluit
van Truyman.
Volgens de directies van KRO
en IKON hebben zich in de
redactie van „Kenmerk"
groepscodes ontwikkeld, waar
mee een nieuw te benoemen
eindrecteur in conflict moet
komen als hij zijn eigen inzich
ten wil laten doorwerken.
Met betrekking tot de mede
werkers van de rubiek hebben
de directies besloten dat IKON-
en KRO-redacteuren bij toer
beurt hun bijdrage aan de ru
briek kunnen leveren. Dat zul
len ze doen onder rechtstreekse
verantwoordelijkheid van hun
eigen directie.
Het Diocesaan Pastoraal Centrum
van het bisdom Rotterdam belegt op
maandagavond 19 februari in het
Congresgebouw aan het Churchill-
plein te Den Haag een bijeenkomst,
gewijd aan de katechese met vol
wassenen.
De vicaris-generaal van het bisdom
Rotterdam, dr. W. J. M. van Paassen
zal spreken over „De betekenis van
katechese met volwassenen". L. A. J.
Claassen, medewerker van het DPC,
zal een inleiding houden over „Wat
gebeurt er aan katechese met vol
wassenen In de pauze is er, via
stands, gelegenheid inzage te krijgen
in katechetisch materiaal. Ook zal de
nieuwe reeks brochures over de sa
cramenten, getiteld „Het geloof vie
ren", worden aangeboden.
De bijeenkomst is bedoeld voor pas
tors en pastorale werk(st)ers, maar
vooral ook voor leken, die in paro
chies of dekenaten enige verantwoor
ding dragen of willen gaan dragen
op het terrein van katechese met vol
wassenen. De bijeenkomst is speciaal
georganiseerd, omdat blijkt, dat de
belangstelling voor katechese met
volwassenen toeneemt. Daardoor
groeit de behoefte om kennis te ne
men van achtergrond, doelstelling,
werkwijze en materiaal op dit ter
rein.
De bisschop van Roermond,
mgr. J. Gijsen, heeft een oe
cumenische kerkdienst van
de Maastrichtse Citykerk,
die zondag wordt gehouden,
ontoelaatbaar genoemd voor
katholieken. Hij heeft de ka
tholieken verboden deel te
nemen aan deze dienst, die
een combinatie vormt van
een protestantse avondmaals
viering en een katholieke eu
charistieviering. Volgens de
bisschop is dit een valse oe
cumene, omdat de dienst in
strijd is met de regels van
de katholieke kerk. De City-
kerk mist volgens hem ook
elke officiële status. De or
ganisatoren spreken van een
maatregel die volledig uit de
tijd is.
De lutherse kerk van Noor
wegen blijft in de Wereld
raad van Kerken. De bis
schoppen besloten hiertoe tij
dens hun jaarvergadering
met zeven tegen drie stem
men. Zij zeggen, dat de we
reldraad een gemeenschap is
van onafhankelijke kerken
en dat de Noorse kerk door
haar lidmaatschap op velerlei
wijze verrijkt is. Tegelijker
tijd hebben zij kritiek, met
name over de theologische
ontwikkeling van de raad en
zijn werk op het gebied van
de mensenrechten, dat te
eenzijdig wordt genoemd.
De sub-commissie van de
Engelse bisschoppenconferen
tie die zich speciaal met jon
ge mensen bezighoudt heeft
het verzoek van een aantal
r. k. jongeren in Engeland
en Wales om een landelijke
assemblee voor jonge katho
lieken ingewilligd. De bedoe
ling ervan is, dat jonge men
sen op nationaal niveau een
stem krijgen in de kerk. De
jongeren vinden dat hun ver
antwoordelijkheid voor eigen
zaken en activiteiten wordt
ontzegd. Zij voelen zich te
weinig deel van de kerk als
instituut.
Ter voorbereiding van zijn
reis naar Mexico, die 25 ja
nuari begint, is paus Johan
nes Paulus intensief bezig
Spaans te leren. Zo vaak zijn
agenda het toelaat meestal
na de vroege audiënties en
voor het middageten
vraagt hij een Spaanse mede
werker bij zich om op de
taal te „blokken".
Op Cuba, op het gebied van
het aartsbisdom Santiago de
Cuba, is een nieuw diocees
gevormd, het bisdom Hol-
guin. Tot eerste bisschop er
van heeft paus Johannes
Paulus benoemd Hector Luis
Pena Gomez, die tot nu toe
wijbisschop van Santiago de
Cuba was.
Tussen 1967 en 1977 zijn in Oostenrijk meer dan tweehon
derdduizend katholieken uit de kerk getreden. Dit is de der
de golf van uittredingen uit de Oostenrijkse kerk, na die
tussen de beide wereldoorlogen als gevolg van het conflict
tussen de kerk en het socialisme en die tijdens de periode
van het nationaal-socialisme.
Pater Alois Kraxner, verbonden aan de katholieke actie van
Oostenrijk, die de cijfers aan een analyse heeft onderworpen,
stelt vast, dat gesprekken met hen, die de kerk hebben verla
ten, aantonen, dat uittreding in vele gevallen gepaard gaat
met krachtige emoties. Als gevolg daarvan liggen er ook on
beduidende motieven aan ten grondslag. Een vaak genoemde
aanleiding is de kerkelijke belasting, maar ook de onmoge
lijkheid om voor de kerk te trouwen of een onhandig optre
den van de pastor.
Opvallend noemt Kraxner het, dat veruit het grootste deel
van de uitgetredenen, die bereid waren tot een gesprek, be
nadrukte „gelovig" te zijn. Deze mensen waren van mening,
dat zij ook buiten de kerk christen konden blij ven. Volgens
pater Kraxner zijn veel van hun problemen ook die van de
katholieken die (nog) in de kerk zijn gebleven. De pastoraal
moet zich hierdoor veel meer laten uitdagen, want de oorza
ken van deze situatie liggen ook bij tekortkomingen van de
kerk, aldus Kraxner.
