Leidse Hartebrugkerk
[gaat in de steigers
ÏNS gaat instortende tegelwanden van
weidse viaducten grondig aanpakken
Leiden gaat
energie
verspilling
te lijf
ONDERZOEK NAAR BAARMOEDER
HALSKANKER KRIJGT VERVOLG
PATAD
53DRIE JAAR ACTIE VOOR ONMISBAAR MONUMENT
Economisch wel en wee
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 11 JANUAR11979 PAGINA 3
neriki
comkapotte wand van het Plesmanviaduct
LEIDEN De Nederlandse Spoorwegen (NS)
zullen waarschijnlijk deze week nog een begin
maken met het herstel van de tegelwanden in
de tunnels van het Rijnsburger- en Plesmanvia
duct, onder de spoorbaan van Amsterdam naar
Den Haag. Na jarenlang in het ongewisse te
zijn gebleven over de vraag, wie nu eigenlijk
verantwoordelijk is voor het herstel of onder
houd van de viaducten, de NS of de gemeente
Leiden, kon gisteren een eenduidig antwoord
worden gegeven: de NS is verantwoordelijk voor
het herstel van de viaducten, visitekaartjes van
de stad.
Nadat afgelopen weekend over een lengte van
vijf meter de tegels in de tunnel van het Plesman
viaduct naar beneden kwamen zetten en de politie
slechts kon ingrijpen door de rechter rijstrook
voor het verkeer af te sluiten, borrelde genoemde
vraag weer naar boven. Het was namelijk niet
de eerste keer dat zoiets in één van de viaducten
gebeurd was, zonder dat er op enige wijze
verbetering aan de wanden was aangebracht,
anders dan het provisorisch dichtsmeren van de
losgelaten pleisterlaag.
De NS gaat dit maal zijn zaakjes goed aanpakken.
Zöwel het Rijnsburgerviaduct als het Plesman
viaduct krijgen binnenkort een grondige opknap
beurt. Van neerstortende tegellawines zal dan
geen gevaar meer te duchten zijn. De spoorwegen
zijn van plan om alle tegels in de tunnels te
verwijderen en hiervoor in de plaats een stuc-laag
aan te brengen. Een en ander overeenkomstig
de wijze waarop dat onlangs is gebeurd op de
beschadigde tegelwanden. Gisteren deelde een
woordvoerder van de NS desgevraagd mede, dat
vandaag een aannemer op het karwei wordt
afgestuurd om te inspecteren of er nog losse
tegels in de tunnels te ontdekken zijn. Deze zullen
eerst nog worden weggenomen, zodat in ieder
geval de rijstroken onder het Plesmanviaduct
voor beide rijrichtingen toegankelijk zijn. Hierna
zal, aldus de NS, spoedig met het herstel van
de viaducten worden begonnen.
Al jaren achtereen wordt het misverstand ge
wekt, dat niet de Nederlandse Spoorwegen, maar
de gemeente Leiden verantwoordelijk is voor het
herstel van spoorwegviaducten binnen de stad.
Ook gisteren bestond er nog twijfel bij NS,
of het laatste inderdaad niet het geval zou zijn.
Bij het bureau voorlichting van het stadhuis wist
men anders. Een woordvoerder van het stadhuis
stelde, dat volgens een overeenkomst uit 1955,
die geldt voor het rijk, de gemeente en de NS,
de spoorwegen verplicht zijn om de constructie
van onderdoorgangen, dus ook van tegelwanden
in tunnels onder spoorbanen, in stand te houden.
hoe
rie
/ermi
/er LEIDEN „Hartebrug blijft".
;el 2 Het is niet alleen de naam van
een gelouterde en verwach
tingsvolle stichting, het is ook
een blijde kreet. Het Water
staats-bouwwerk (als kerk
voor de R. K. Eredienst opge
richt in een tijdperk, dat deze
ïoed Catholijcke aangelegenheid in
se 4de eerste helft der vorige eeuw
in H|noë onder de minister van
Waterstaat viel) aan de Haar
lemmerstraat gaat een nieuwe
■statf toekomst tegemoet. Dezer da
gen wordt de steigerzetter uit
Helmond verwacht, als de win
ter zich een beetje koest wil
houden. En op 1 maart wil men
daadwerkelijk gaan beginnen
met een restauratie die ruim
■45 een jaar in beslag zal nemen.
Ruim acht jaar is er over het
noodzakelijke herstel gepraat.
Nu is het zover. Vandaar, dat
hele groepen echte „Harte-
j bruggers" hoog van de te ver
nieuwen toren blazen. Het
Pej klinkt bijna als klaroenge-
umpt schal. Pastoor B. J. M. Dem-
d|e8| mers zat zich zichtbaar te ver-
'kneukelen toen hij gistermid-
55 dag als eerste de trompet stak
op een persconferentie die een
drie jaar durende grote actie
're moest inluiden.
„Zondag 14 januari gaat die
actie van start. We moeten
namelijk ons eigen aandeel in
de restauratie (tien procent
van de totale kosten, die rond
de twee miljoen gulden bedra-
I gen, plus de rente over het
kapitaal) bij elkaar zien te
svlsli krijgen. Drie ton is dat. Zon
dag openen we in stijl met een
5 plechtige H. Mis, met het ge-
s'e mengd koor St. Caecilia en
I leden van het Toonkunstor-
"■"1 kest Leiden. Dat wordt e^n mis
van Schubert onder leiding
van onze dirigent-organist Jan
Schmitz, die ook verschillende
composities op het (nu nog
oude) orgel ten gehore zal
I brengen. Een Roomser begin
nauwelijks denkbaar", al-
ini dus pater Demmers.
05 av Twee stichtingen, „Hartebrug
Mei blijft" (triomfantelijke opvolg-
"s. 2f ster van „Hartebrug moet blij
ven"), het Orgelfonds, en het
kerkbestuur, ondernemen die
actie. Het zijn groeperingen
2! die in de strijd om het behoud
De ni der kerk ervaren zijn gewor-
1 den. Zo zorgde „Hartebrug
moet blijven" voor de afwikke-
M ling van het herstel van het
lekke dak; het Orgelfonds
spant zich al jaren in om het
even lekke Maarschalker-
weerd-orgel anno 1877 weer in
goeden doen te krijgen. „Over-
N: 1,
ild; 1
igens", zo stelt pater Dem-
mers, „moeten we niet spreken
van een restauratie, maar van
krinj een „conservatie". Restauratie
zou betekenen, dat de oor-
De kerk in de steigers
spronkelijke toren, die van een
wankele constructie was en in
1894 door een lagere en stevi
gere toren werd vervangen,
ook weer terug zou komen.
Dat is dus niet het geval. We
houden ons vertrouwde koe
peltje met de vier klokken".
De drie jaar durende actie wil
alle parochianen en de vele
„Vrienden van de Hartebrug"
benaderen. Ze worden alle
maal aangeschreven en ver
zocht in te tekenen op een lijst
om in de loop van die drie jaar
de benodigde drie ton bijeen
te krijgen. Daar gaat de paro
chie van O. L. Vrouw Onbe
vlekt Ontvangen zich voor in
zetten, „maar", zo weet voor
zitter „Hartebrug blijft, G.
Neuteboom," onze kerk leeft
bij de grote massa in Leiden.
Allemaal mensen die dit mo
nument niet zouden willen
missen. Van 15 tot 20 januari
gaan veertig mensen de wijk
in om alle parochianen te be
zoeken met een „inschrijvings-
kaart". Ook de ongeveer hon
derd „Vrienden" worden per
soonlijk aangeschreven. Geld
kan (door iedereen) gestort
worden op nr. 45.14.37.209,
Amrobank, t.n.v. Kerkbestuur
Hartebrug, Leiden, of op giro
nummer 55 8718".
Heel wat geïnteresseerde Har-
tebrugminnenden zullen in het
geweer komen, verwacht ent
housiaste ijveraar Neute
boom; „door de hele streek
hebben we dat al gemerkt bij
de actie „Hartebrug moet blij
ven", toen het dak vernieuwd
moest worden. Ik heb het vol
ste vertrouwen in al die meele
vende mensen". Eerst komt
dus het steigerwerk rond de
kerk. Pastoor Demmers: „dat
is nodig om de architect Jan
Walraad uit Brielle in staat te
stellen, de toren te „pellen".
Hij moet naar boven kunnen
klimmen om te kijken wat
daar allemaal moet gebeuren.
Dan vindt-ie meteen het „ge
bit", die kleine pilaartjes, waar
de stukken van uitvallen.
Niet alleen de voorgevel met
de toren en herstel van
„scheurwerk" worden aange
pakt, ook het roemruchte orgel
krijgt een grondige beurt. Het
zorgenkind van orgelist Jan
Schmitz en het Orgelfonds dat
z'n adhesiebetuigingen tot uit
Limburg ontving. „Geen won
der", vindt Schmitz, „want dit
kostelijke instrument wordt in
alle oude en nieuwe glorie tot
in de oorspronkelijke staat te
ruggebracht. Het wordt één
van de mooiste romantische
orgels van de stad. Het is al
zo vaak door de grootste orga
nisten geprezen, ook door
Fransen, en die weten warem
pel wel wat een romantisch
getint orgel betekent."
De heer J. Visser, voorzitter
van het Orgelfonds, sprak al
van een stichting „Leiden Or-
gelstad", naar het voorbeeld
van de befaamde stichting in
Haarlem. Maandelijks een or
gelconcert op één van de vijf
prachtige Leidse orgels door
de meest vooraanstaande or
ganisten, in overleg met K
O". Grootse plannen en beel
den, waarvan de realisatie in
de lucht hangt. De Hartebrug
blijft. Dat is nu wel duidelijk.
Daarvan zullen veel genodig
den komende zondag ook
doordrongen zijn. Zoals demi-
nister van CRM, mevrouw Til
Gardeniers-Berendsen, deken
J. Schlatmann van Leiden, het
college van B en W van Leiden,
kopstukken van Monumenten
zorg, economisch ingewijden
van het bisdom Rotterdam
(dat ook veel medewerking
verleende), orgeldeskundigen
en „begunstigers". In mei zo
wat zal de NCRV in haar
t.v.-reeks „Kerkepad", een
boeiende gang langs vaak kos
telijke Nederlandse kerkge
bouw, ook Leiden aandoen.
Onder de vijf kerken die te
kijk worden gezet bevindt zich
dan ook de Hartebrug. Het kan
niet missen: er moet flink aan
de weg getimmerd worden
door een klein groepje mensen
voor een zaak die het waard
is, in de komende 21ste eeuw
mede een deel markante
Leidse geschiedenis te bepa
len. Dan zal het een stuk verle
den zijn geworden dat de
moeite van het vechten waard
was.
Ton Pieters
De Hartebrugkerk blijft
Het inter ieur van de kerk
MiifiEN Geboren: Geerlings, Fran-
jus Petronella Gerardus. zn. v.:
iek frlings. j.j. en van der Meeren. P.F.;
"lai, Marcia, dr. v.: Nicolai, R.P. en
ühreuder, Femkje Frederiek, dr.
d hreuder. J.N. en van Wort, E.C.M.;
r.OOandt, Petronella Maria. dr. v.: Brandt,
f. en de Graaft, M.P Hoek, Maarten
W.A.M.; Witteman, Judith Johanna I
ria, dr. v.: Witteman. H.H.J. en Angevaa-
re. A.M.A.; Stouten, Marcel Johannes
Isaac, zn. v.: Stouten. L.J. en Sanders,
Overleden: Beijers. A.J.M.. geb. 30aug.
1905. echtgenote v.: Paridon, N.W.,
Klebe. K.J.. geb. 30 mei 1932, man;
Jansen. J.H., geb. 21 mei 1928, man;
Kraan, J., geb. 05 feb. 1905, man; van
Leeuwen. M.E.J., geb. 16 nov. 1906,
gehuwd geweest met: Blaauw. G.; van
der Veer. E.. geb. 17 mei 1909, man;
Landburg, L.T., geb. 08 aug. 1905,
gehuwd geweest met: Huber. J.G.;
Vijfhuizen. B.A.. geb. 23sep. 1947. man.
LEIDEN In de komende weken zullen
vrouwen die geboren zijn in de jaren 1926,
1929, 1932, 1935, 1941 en 1944 een oproep
kaart krijgen voor deelname aan het bevol
kingsonderzoek naar baarmoederhalskan
ker. Het gaat hier om een vervolg van een
vorig jaar gehouden onderzoek dat moge
lijk is geworden door een subsidie van het
ministerie van volksgezondheid De'eigen
bijdrage kan daardoor tot een tientje be
perkt blijven.
Evenals vorig jaar zal het onderzoek per
wijk gehouden worden. In 1978 heeft het
onderzoek een bijzonder nuttig resultaat
gehad. In totaal werden 8828 uitstrijkjes
gemaakt, wat neerkomt op 55% van het
totaal 9 an tal opgeroepeneh. Een kwart van
de opgeroepen vrouwen weigerde aan het
onderzoek deel te nemen. Bij het afgesloten
onderzoek werden 220 afwijkingen gecon
stateerd die varieerden van een lichte ont
steking tot ernstiger afwijkingen. Voor in
lichtingen over het nieuwe onderzoek kan
men zich wenden tot mevrouw De Graaff
van het Cytologisch Laboratorium, tel.
14.25.30.
Rioolvernieu wing
Bewoners van de Decimastraat, Bloemstraat en Sieboldstraat
(gedeelte tussen Lage Rijndijk en Formosastraat) worden
woensdag 17 januari in clubhuis „De Zevensprong" verwacht
om met ambtenaren van het stadhuis te praten over de
rioolvernieuwing in hun buurt. Voorafgaand aan de uitwisse
ling van informatie wordt er over rioolvernieuwing in het
algemeen gesproken en over de gevolgen voor de bewoners.
De bijeenkomst begint 's avonds om 20.00 uur.
Bond van Oud Strijders
De Nederlanse Bond van Oud Strijders afdeling Leiden
houdt vrijdagavond in bet militair tehuis aan de Tulpstraat
15a in Katwijk aan de Rijn haar nieuwjaarsreceptie. Aan
deze receptie gaat een korte jaarvergadering vooraf. De
bijeenkomst begint om aebt uur.
Edgar Allen Poe en het Occultisme.
Op donderdag 18 januari zal in het Gesprekcentrum Vrou-
wenkerkkoorstraat 17 Leiden een lezing met film worden
vertoond over Edgar Allen Poe en het Occultisme. De Lezing
wordt gegeven door de Leidse dichter en schrijver Boudewijn
Büch die een studie heeft gemaakt van het leven en werken
van Poe. Ter illustratie van de lezing zal daarna een volledige
speelfilm worden vertoond gebaseerd op het verhaal van
Poe Het Kasteel der Verschrikking met in de hoofdrol Boris
Karloff.
Aanvang van deze avond 20 uur. Toegang 4,50.
Erasmus ensemble
Op zondag 14 januari zal onder auspiciën van K&O het
eerste koffieconcert van 1979 in de foyer van de Stadsgehoor
zaal worden gegeven. Het concert wordt verzorgd door het
bekende Erasmus Ensemble en begint om 11.30 uur. Het
Erasmus Ensemble werd in 1968 gesticht door Peter
Goedhart. Al spoedig genoot dit ensemble een nationale
en internationale reputatie. Jaarlijks worden meer dan
honderd concerten gegeven. Inmiddels bereisde bet Erasmus
Ensemble de gehele wereld. Gesteund door een omvangrijk
repertoirevan zelden gehoorde werken van de meest
uiteenlopende componisten, concerteerde het vrijwel in alle
grote muziekcentra met buitengewoon veel succes. Van het
spel van de drie leden van het ensemble verscheen onlangs
een grammofoonplaat op de markt. Op bet programma van
zondag staan werken van o.a. Geminiani, Caccini, Purcell,
Lully, Britten en Lorca. Voor toegangskaarten kan men
terecht op het Bureau van K&O, Oude Vest 45 in Leiden,
telefoon 141141. De kassa van de Stadsgehoorzaal zal op
de ochtend van het concert vanaf 11 uur open zijn. Tussen
11 en 11.30 uur wacht de bezoekers van dit concert een
gratis kop koffie.
LEIDEN De gemeente Leiden is serieus van plan
om ook in Leiden de energiebesparing flink aan
te pakken. Dat blijkt uit een artikel van de commis
sie Energie in het personeelsblad Stadserf van de
Leidse ambtenaren.
De eind 1977 in het leven geroe
pen commissie Energie stelt,
dat, voordat de gemeente in
Leiden met een energiebespa
ringsprogramma gericht op de
burgerij kan komen, de hand
eerst in eigen boezem moet wor
den gestoken. Die gedachten-
gang komt onder meer tot uiting
in het nieuwe Stadsbouwhuis
aan de Langegracht, waar een
aantal kleine energiebesparen
de voorzieningen zijn inge
bouwd. Een tijdklok voor de
verwarming bijvoorbeeld, die
ervoor zorgt dat de temperatuur
in het gebouw 's avonds en in
de weekenden aanmerkelijk la
ger is dan in werktijd. Overi
gens zou daarmee nog lang niet
genoeg op de verwarming zijn
bespaard, dat blijkt uit een brief
van de heer L. van Padden-
burgh aan de gemeenteraaad,
die heeft geconstateerd dat de
radiatoren' in het Stadsbouw
huis voor een deel vlak voor de
tot de vloer lopende glasopper
vlakten van de ramen zijn ge
plaatst. „Een ergerlijke vorm
van energieverspilling. Je kunt
de radiatoren net zo goed buiten
zetten", meent de heer Van Pad-
denburgh, die bij de gemeente
raad een snelle isolatie bepleit.
De commissie Energie geeft
overigens toe dat men weinig
aan energiebesparing heeft
kunnen doen bij het Stadsbouw-
hips, omdat de bouw reeds te
ver gevorderd was. Wel zullen
de gemeentelijke architecten in
de toekomst bij het ontwerpen
van een nieuw gebouw rekening
houden met energiebesparing.
De nieuwe brandweerkazerne
Verlichting
Ook buitenshuis wordt de ener
giebesparing aangepakt. Het
Leidse college heeft onlangs het
energiebedrijf opdracht gege
ven om een plan uit te werken
dat voorziet in een besparing
op de straatverlichting. Geble
ken is dat bij straatverlichting
gloeilampen de grootste stroom
verbruikers zijn. In de gemid
delde Hollandse stad ter grootte
van Leiden worden ongeveer 5
procent gloeilampen gebruikt.
Leiden heeft bijna 30 procent
gloeilampen.
De commissie Energie heeft
voor 1979 een aantal plannen
bedacht om tot energiebespa
ring in-Leiden te komen. Men
zal de besparingsresultaten
gaan meten, de mogelijkheden
voor stadsverwarming zullen
worden onderzocht, de burgerij
zal worden gestimuleerd om iso
latie in woonhuizen aan te bren
gen en zal worden voorgelicht
over de subsidiemogelijkheden
hiervoor en er zijn nog meer
soortgelijke plannen. Ook de
landelijke Stichting Voorlich
ting Energiebesparing Neder
land (SVEN) zal meewerken aan 1
de Leidse energiebesparing.
Tenslotte staat de gemeente al
tijd open voor energiebespa
ringsideeën. De beste zullen
worden bekroond. Bezuinigen
de suggesties moeten worden
gestuurd naar de Commissie
Energie, kamer 111, Stadhuis,
Stadhuisplein in Leiden.
Aan de Hoge Morsweg 28 is „Tugo", aan- en verkoop en
beleggen van vastgoed, gevestigd.
Aan de Utrechtse Veer 24 is „Neoned", vervaardiging en
installeren vanUichtreclames, gevestigd.
Aan de Leliestraat 116a is de autospuitinrichting en plaatwerke
rij van I. van Noort opgeheven.
Aan de Heivlinder 7 is het administratiekantoor en adviesbu
reau, R. R. van der Zee B.V. gevestigd.
Aan de Botermarkt 2 is in een leegstaande v.m. winkelruimte
een infocentrum van het Bouwfonds Nederlandse gemeenten
gevestigd.
