CVP-leider Martens
benoemd tot formateur
Rode Khmer achtte
evacuatie Phnom Penh
noodzaak
6Nog geen duidelijkheid
«over„bevrijding"
^van Cambodia
- Britse tankwagenchauffeurs
S aanvaarden loonsverhoging
DUITSE STAALSTAKING DONDERDAG TEN EINDE
Pagodes
werden
graanschuren
-'BUITENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 9JANUAR11979 PAGINA 7
iau
J
Tea
O^NGKOK (Rtr/AFP) Het
nog niet mogelijk een dui-
10€|ijk beeld te krijgen over
asjj „bevrijding" van Cambod-
;tru van het bewind van Pol
dat door een groepering van
>hefmers die zich FUSNK
^e^renigd front van Natio-
omil heil van Kampuchea)
kejjft genoemd. Niet alleen is
nieuwe leider, de 44-jarige
^_ng Samrin, een vroegere
icier van de Rode Khmer,
Ijwel onbekend in het Wes-
ri, ook over de tegenstand
de troepen van de ver-
tgde Pol Pot bieden op de
istelijke oever van de Me-
tug is weinig zekerheid.
-er de verblijfplaats van
dal Pot en andere leiders on-
r diens bewind doen tegen-
er^"ijdige berichten de ronde,
kgjdio Hanoi citeerde westerse
^j^richten, waarin werd ge-
^Ajd dat China twee vliegtui-
,eiji had gestuurd om de ge-
'jJlen leiders en de Chinese
diplomaten uit Phnom Penh
weg te halen. Maar in Thai
land werd verklaard dat de
Chinese ambassadeur zich
gisteren bij een grote groep
Chinezen bevond die bij een
grenspost arriveerde. Volgens
het voormalige staatshoofd,
prins Norodom Sihanoek, zou
den Pol Pot en vice-premier
leng Sary in veiligheid zijn,
maar hij wist niet waar. Vol
gens Thailandse autoriteiten
beschikken de regeringstroe
pen over bases in de oerwou
den met voorraden voedsel en
wapens.
Sihanoek deed vanuit Peking
een beroep op de internatio
nale wereld stelling te nemen
tegen de „Vietnamese inva
sie". De prins, die zich overi
gens niet gelukkig toonde met
het verjaagde bewind, liet
geen twijfel bestaan over zijn
mening: „Wij zullen doorstrij
den, tien, twintig jaar, maar
wij zullen uiteindelijk zegevie
ren". China heeft Sihanoek
wapens, machines en voedsel
toegezegd, maar geen troepen,
omdat rechtstreekse Chinese
inmenging in Indo-China het
gevaar van een Sovjetrussi-
sche aanval op China kan uit
lokken.
Vandaag wordt een delegatie
uit Cambodja in New York
verwacht om de Veiligheids
raad toe te spreken. Volgens
een VN-woordvoerder zal
prins Norodom Sihanoek de
leiding over de delegatie heb
ben. Vietnamese bronnen kon
den nog niet verklaren of een
delegatie van het nieuwe
Cambodjaanse bewind de ze
tel van het land in de Alge
mene Vergadering zou komen
opeisen.
Hanoi heeft de verjaging van
Pol Pot als een grote over
winning gevierd, maar Peking
noemde de val van Phnom
Penh een onheilsteken voor
Hanoi en Moskou. Japan
heeft verklaard niet van plan
te zijn het nieuwe bewind te
Heng Samrin, de lei
der van de Cambod
jaanse opstandelingen-
troepen.
erkennen. Het overweegt of
het de leverantie van rijst
aan Vietnam kan laten door
gaan. Frankrijk heeft de Viet
namese inmenging veroor
deeld, al bekritiseerde het
tegelijk het optreden van de
regering Pol Pot. De Verenig
de Staten hebben gepleit voor
een terugtrekking van de
Vietnamezen, maar de Britten
hebben de invasies niet uit
drukkelijk veroordeeld. Den
Haag is bezorgd dat de val
van Phnom Penh zal leiden
tot ernstiger conflicten tussen
Vietnam en China. De staten
van Zuidoost-Azië zijn onge
rust over eventuele Vietname
se plannen tot eenmaking van
heel Indon-China (Vietnam,
Cambodja en Laos) onder
Vietnamese leiding.
dl (Van onze correspondent
neu Roger Simons)
z,pNDEN De Britse rege-
Nüg hoeft voorlopig geen
en todtoestand af te kondigen,
zn
an;t gevaar van een nationale
faking van tankwagenchauf-
j%s is namelijk geweken.
lj0^vendien zijn de stakende
ieaachtwagenchauffeurs bereid
>rd|n loonconflict voor te leg-
A;n aan een arbitragecommis-
Je.
meerderheid van stemmen be
slist een loonsverhoging van
15 procent te aanvaarden.
Waarnemers verwachten, dat
de chauffeurs van BP en Mo
bil dit voorbeeld zullen vol
gen. De grote vier oliemaat
schappijen beheersen samen
ongeveer 80 procent van de
Britse markt.
Elfhonderd Texaco-chauf-
feurs, die sinds afgelopen
vrijdag op eigen houtje in
staking zijn, lopen dus gevaar
geïsoleerd te worden. Texaco
is in Groot-Brittannië de
kleinste oliemaatschappij. Zij
beheert niet meer dan 10 pro
cent van de Britse markt. De
chauffeurs van Texaco kun
nen maar weinig overuren
maken en verdienen daardoor
veel minder dan hun collega's
van andere maatschappijen.
Voor de regering-Callaghan
heeft de oplossing van het ge
schil bij de oliemaatschap
pijen weer dit nadeel, dat de
muur van haar loonbeleid
van 5 procent opnieuw door
boord wordt. De tankwagen
chauffeurs krijgen dus een
loonsverhoging, die drie maal
hoger is dan wat de regering
toelaatbaar vindt in de huidi
ge economische situatie.
De vrachtwagenchauffeurs
van Groot-Brittannië, die in
een apart loonconflict gewik
keld zijn, eisen een opslag
van 22,5 procent. Een staking
is alleen in Schotland officieel
uitgeroepen. Maar ook duizen
den militante Engelse vrach
twagenchauffeurs hebben het
werk al gestaakt.
Olievervoer
over wereld
blijft een
riskante zaak
LONDEN (Reuter)
Het vervoer van olie
over de wereldzeeën
is altijd een riskante
aangelegenheid ge
weest en met het
nieuw jaar nog nau
welijks een week oud
zijn er al drie aanzien
lijke ongelukken ge
beurd.
Geheimzinnige explosies
die enorme branden veroor
zaakten, hebben tot het ver
lies van meer dan 100 men
senlevens geleid. Vijftig be
manningsleden en havenar
beiders vonden gisteren de
dood nadat de 62.776 ton
metende Franse tanker Be-
telgeuse in een zee van vuur
explodeerde tijdens het los
sen van 120.000 ton olie in
de opslagplaats in de baai
van Bantry in Zuidwest-Ier-
land. Zes dagen geleden
vloog een Amerikaanse tan
ker na een explosie in de
Caribische zee in brand.
Op oudejaarsavond brak
voor de kust van Noord-
west-Spanje na explosies
brand uit op de Griekse
supertanker Andros Patria
die ca. 100.000 ton ruwe olie
vervoerde. Zevenentwintig
bemanningsleden, plus de
kapitein, zijn vrouw en
kind, lieten het leven.
Als een tankschip volgela
den is, zijn de omstandighe
den het veiligst omdat het
gas bovenaan te rijk is om
te exploderen. Maar bij het
leegpompen van de tanks
zou er lucht kunnen binnen
stromen waardoor er een
potentieel gevaarlijk meng
sel van zuurstof en oliegas-
sen kan ontstaan. Veel olie
maatschappijen gebruiken
nu een edelgassysteem om
gasdampen uit de tanks te
verdrijven en zolang dit sys
teem werkt is er weinig
gevaar voor explosie.
Maar veel explosies hadden
zich voorgedaan nadat het
systeem kapot was gegaan
hetgeen niemand van de
bemanning zich gereali
seerd had.
Walvissen storten zich op het strand
Deskundigen onderzoeken enkele van de 56 wal
vissen, die zichzelf ter hoogte van Mulege (Cali-
fornië) op het strand hebben gestort en daar zijn
omgekomen.Dit gebeurt overal ter wereld; de ge
leerden zijn alleen verbaasd over het grote getal:
56, zowel mannelijke als vrouwelijke exemplaren.
POLITIEKE TOESTAND MUURVAST IN BELGIE
(Van onze correspondent Jan Schils)
BRUSSEL Koning Boudewijn van België
heeft gisteravond Wilfried Martens, voorzitter
van de Christelijke Volkspartij (CVP) in Vlaan
deren belast met de vorming van een nieuw
kabinet. Martens heeft de Belgische koning om
24 uur bedenktijd gevraagd alvorens de opdracht
te aanvaarden. Algemeen wordt echter aangeno
men, dat Martens de formatieopdracht zal aan
vaarden en dat hij zal streven naar een regering
van christen-democraten en socialisten, die zeer
spoedig aan het werk zou moeten gaan met als
voornaamste taak een krachtige aanpak van de
sociaal-economische problemen. Die zijn in Bel
gië enorm groot bij en werkelozenaantal van
over de 300.000 man.
Zowel de christen-democraten als de socialisten
in Vlaanderen (PSB) hebben via hun partijbu-
reau's gisteren laten weten dat ze deze oplossing
van een rooms-rode coalitie voorstaan. Tegelij
kertijd zou wel gesteefd moeten worden naar
een oplossing van de communautaire problemen
(de staatshervorming) maar die zou duidelijk
naar een tweede plan moeten worden geschoven.
Aangezien voor het tot stand brengen van de
staatshervorming in België twee derde meerder
heid nodig is in het parlement willen christen-de
mocraten en Vlaamse socialisten de regering later
verruimen door alsnog ofwel de liberalen ofwel
de beide taaipartijen (het FDF in Brussel en
de Volksunie in Vlaanderen) in het kabinet
binnen te halen. De Waalse socialisten, wier
deelneming aan het kabinet ook noodzakelijk is,
sputterden gisteren echter nog tegen. Zij lieten
bij monde van hun voorzitter André Cools horen
dat zij het Brusselse FDF per sé in de regering
willen en dan - alvorens er een kabinet wordt
gevormd - tussen de partijen van de oude coalitie
en gedetailleerd staatshervormingsakkoord moet
worden uitgewerkt.
Leo Tindemans zou moeten worden uitgescha
keld voor het premierschap. Bovendien heeft
Cools weer eens met een ultimatum gezwaaid:
Voor 1 juni moet de staatshervorming een feit
zijn, zo heeft hij thans geëist. Zoals bekend heeft
een eerder ultimatum van Cools inzake de staats
hervorming geleid tot de val van het tweede
kabinet Tindemans.
Informateur Willie Claes (Socialist) was gisteren
in de namiddag naar het paleis in Laeken gegaan
om de koning te vragen van zijn taak ontheven
te worden. Claes heeft tot nog toe in totaal zes
gesprekken gevoerd met CVP-partijleider Mar
tens alvorens deze tot kabinetsformateur werd
benoemd.
De vraag wie er premier gaat worden in België
is dus nog volkomen open. Een belangrijk deel
van de Christelijke Volks Partij (CVP) wil een
derde kabinet-Tindemans maar dan alleen met
de liberalen. De socialisten zouden dan naar de
oppositiebanken-worden verwezen. Maar ande
ren in de CVP willen Wilfried Martens als premier
van een rooms-rode coalitie. Al met al is de
rivaliteit tussen oud-premier Tindemans en par
tijleider Martens hierdoor weer opgerakeld.
3U{fan onze correspondent Ami de Vree)
ist(0NN Nu de Grote Tariefcommissie
in de IG-Metall gisteren met 87 tegen
I stemmen haar goedkeuring heeft gege-
3 in aan het akkoord dat de onderhande-
inèigsdelegaties in het Westduitse metaal-
1 Wlict zondag hadden bereikt, is het zo
4 ped als zeker dat donderdagochtend het
werk in de staalfabrieken van het Roerge- stemmen voldoende en dat aantal zal zeker
bied zal worden hervat. worden gehaald. Dit betekent overigens niet
dat de vakbondsleiders nu op rozen zitten:
wanneer minder dan 50 procent van de
Weliswaar moeten de aangesloten leden leden met „ja" zouden stemmen, wordt dit
daar nog over stemmen, maar voor een algemeen gezien als een slag in het gezicht
beëindiging van de staking is slechts een van bestuur en onderhandelingsdelegatie
kwart van de stemmen van het totaal der die tot een vertrouwenscrisis binnen de
grootste vakbond van Europa zou kunnen
leiden met alle gevolgen (o.a. de kans op
wilde stakingen) vandien.
Hoe verbitterd de stemming is bij een groot
aantal vakbondsleden die zes weken lang
voor een geleidelijke invoering van de
35-urige werkweek hebben gestaakt, bleek
gisteren al toen honderden demonstranten
de afgevaardigde van de Grote Tariefcom
missie ertoe proberen te bewegen het be
reikte akkoord van de hand te wijzen. Niet
alleen omdat het eigenlijke doel niet verwe
zenlijkt is, maar ook vanwege de overige
bepalingen van de overeenkomst. Een kor
tere werktijd in de vorm van extra vrije
ploegendiensten geldt namelijk slechts voor
een deel van de werknemers, te weten voor
degenen, die in de nachtdienst werken, en
voor mensen boven de vijftig jaar. Voor
de overigen, die ook hebben gestaakt, is
er behalve enkele dagen meer vakantie
nauwelijks iets uit de bus gekomen, wat
niet eerder te bereiken was.
(Van onze correspondent
Lek Hor Tan)
TOKIO De ver
jaagde revolutionaire
leiders van Cambodja
hebben altijd iets
vreeemds gehad. Van
de ene kant waren
zij zelf echte intell-
lectuelen, van de an
dere kant predikten
zij een sterk prakti
sche vórm van sa
menleving. Onderwijs
was zeker bëlangrijk
voor hun revolutie,
maar het was niet
hettheoretische of
academische onder
wijs dat in het bui
tenland of op binnen
landse universiteiten
gevolgd kon worden,
hoewel de leiders zelf
wel die vorm van on
derwijs hadden ont
vangen en er scherp
door beïnvloed wer
den in hun ideeën
over de Cambodjaan
se samenleving. Cam
bodja was vroeger
een Frans Protecto
raat geweest en de
meeste leiders van de
Khmer Kouge hadden
hun opleiding in de
vijftiger jaren in Pa
rijs gekregen.
De jonge radicale Cambod-
janen uit de gegoede bur
gerij die in de jaren veer
tig en vijftig in Frankrijk
studeerden, wisten dat je
voor een revolutie een the
oretische basis nodig had.
In Parijs kwamen zij in
contact met de revolutio
naire ideologie van het
Franse Marxisme-Lenisme.
Veel jonge Cambodjanen
werden lid van de Franse
Communistische Partij.
Taktiek en strategie van de
revolutie leerden zij van de
Chinese ervaringen.
Het theoretische geschrift
dat de meeste invloed had
op de Cambodjaanse sa
menleving en haar proble
men was de dissertatie van
Khieu Samphan, die tot
voor dit weekeinde staats
hoofd van Cambodja was.
Hij schreef de dissertatie,
getiteld „De Economie van
Cambodja en haar indus
trialisatieproblemen", in
1959 voor de faculteit rech
ten en economie van de
universiteit van Parijs.
Khieu Samphan redeneerde
dat de Cambodjaanse eco
nomie alleen zelfstandig
zou kunnen worden wan
neer het land zich geduren
de enige tijd geheel van de
wereldeconomie zou afslui
ten. Phnom Penh en de an
dere provinciesteden para
sieteerden volgens Khieu
op de nationale economie,
omdat ze hun expansie te
danken hadden aan het
Franse kolonialisme, de
Chinese handel, en de bu
reaucratie. Khieu bereken
de dat 80 van de mensen
in de steden niets positiefs
tot de productie bijdroegen
en alleen de elite dienden.
Hij stelde voor de stadsbe
woners naar de wel pro
ductieve (vooral de agrari
sche) sectoren van de
economie over te hevelen,
en ze naar coöperaties te
sturen. Alleen door de
landbouw uit te breiden,
schreef Khieu, kon een
sterke basis voor de indus
trie gevormd worden.
Ook de scheuring tussen
Peking en Moskou in de
jaren vijftig had veel in
vloed op de ontwikkeling
van Cambodja. De Chinese
Communistsiche Partij
hing de dictatuur van de
massa aan, waarmee dan
de boeren werden bedoeld,
en Moskou geloofde in de
dictatuur van het proletari
aat, de arbeiders. In Cam
bodja, net als in China,
was de arbeidersklasse nog
van weinig belang.
De tragedie van Cambodja
was daarom voor een deel
dat de leiders in theorie
heel precies wisten wat
voor een samenleving ze
wilden opbouwen. De eva
cuatie van de steden in
1975 pastte dan ook volko
men in hun lijn van den
ken. Van de andere kant
geloof ik ook stellig dat de
Cambodjaanse leiders des
tijds oprecht dachten dat
ze geen andere kant op
kpnden. Uit buitgemaakte
officiële documenten, en
ook uit een regeringsver
klaring van september
1977, blijkt dat de Khmer
Rouge pas in februari 1975,
tijdens het Derde Congres
van de Cambodjaanse
Communistische Partij, het
besluit nam Phnom Penh
te ontruimen.
Ongetwijfeld wilde de
Khmer Rouge de algehele
revolutie uitvoeren en de
oude samenleving geheel
uitroeien. De val van
Phnom Penh vormde een
welkom middel om dat te
bereiken. Maar ook moet
de Khmer Rouge bang ge
weest zijn voor het enorme
veiligheidsprobleem. Uit be
richten van de inlichtingen
diensten is gebleken dat er
in die tijd hooguit 70.000
troepen van de Khmer
Rouge waren, en dat de
laatste aanval op de hoofd
stad waarschijnlijk verricht
werd door ongeveer 20.000
man. Daartegenover stond
een stad met een bevolking
die inmiddels gegroeid was
tot 3 miljoen, met ongeveer
100.000 soldaten, die het
toenmalige staatshoofd Lon
Nol steunden.
Bovendien heeft de Khmer
Rouge zelf altijd drie prak-
tiche redenen voor de eva
cuatie genoemd.
Het voedselprobleem: in de
laatste maanden van de
Vrouwelijke Cambodjaanse militairen die in Phnom
Penh de vlucht van de regering Pol Pot met vreugde
begroeten, aldus deze door Hanoi verspreide foto.
regime en de terugkeer
van de regering van Lon
Nol. Dit moest gebeuren
via een sabotage-netwerk,
dat geconcentreerd was in
de steden.
Door Phnom Penh en an
dere steden te evacueren
werd de oude hiërarchie
vernietigd. De bevolking
werd gedwongen zich te
mengen en georganiseerde
oppositie werd bij voorbaat
de kop ingedrukt. Verder
heeft de Khmer Rouge er
op gewezen dat aan het
einde van de oorlog 80
van de bevolking van
Phnom Penh uit gevluchte
boeren bestond. In 1970,
toen de oorlog losbarstte,
had de hoofdstad een be
volking van 600.000. De lei
ders redeneerden dat al die
vluchtelingen vroeger of la
ter toch terug moesten, en
dat het maar beter vroeger
dan later kon zijn. Hoe het
ook zij, het kan geen ex
cuus zijn voor de wreedhe
den die met de evacuatie
gepaard gingen.
Copyright The Guardian
oorlog was Phnom Penh
letterlijk uitgehongerd.
Door de gevechten en de
de zware Amerikaanse
bombardementen was de
infrastructuur van het land
bijna geheel vernietigd, en
de overwinnaars konden
daardoor geen voedsel van
het platteland naar de stad
brengen. De stadsbewoners
moesten daarom naar het
platteland, waar eten te
vinden was.
Het gezondheidsprobleem:
In de laatste maanden van
de oorlog waren allerlei
epidemieën uitgebroken,
met name malaria en ty
fus. Door de enorme con
centratie van mensen in de
hoofdstad op te breken
kon een verdere versprei
ding van ziektes worden
voorkomen.
Het veilighiedsprobleem:
De Khmer Rouge heeft ge
zegd dat uit buitgemaakte
documenten van de CIA
bleek dat er plannen be
stonden voor de omverwer
ping van het revolutionaire
(Van onze correspondent
John Gittings)
TOKIO Democratisch Kampuchea (Cam
bodja), het meest bizarre experiment in
socialisme dat de wereld ooit gekend heeft,
is een mislukking geworden. Anti-regering
sgezinde machten, gesteund en geïnspireerd
door het communistische buurland Vietnam,
hebben daar voor gezorgd, evenals de guer
rilla's van het zogenaamde Cambodjaans Na
tionaal Verenigd Front voor de Nationale
Redding. Hanoi heeft nooit verhuld dat het
de opstandelingen steunt en dat het altijd
gehoopt heeft op de val van de Cambodjaan
se regering onder president Khieu Samphan
en premier Pol Pot.
Vorige week beschuldigde Khieu Samphan Vietnam nog
van een „grootscheeps agressief offensief' met de hulp
van de Sovjet-Unie en de Warschau-Pactlanden.
China heeft verklaard dat er een duidelijk verband be
staat tussen de agressie die Vietnam pleegt jegens Cam
bodja en de moeilijkheden aan de Chinees-Vietnamese
grens. Peking wilde daarmee laten doorschemeren dat
het langs de grens in zou grijpen, mocht Vietnam enige
drastische verandering in Cambodja willen forceren.
Het Front heeft gezegd dat het, in geval van een over
winning, de plattelandscoöperaties zou opheffen. Deze
werden opgericht vanaf 1975, toen het nieuwe regime bij
na de gehele stadsbevolking naar het platteland dreef.
Geld werd afgeschaft in Cambodja, en de hele economie
is nu gebaseerd op de productie van rijst en andere pri
maire producten. Deze landbouwproducten worden door
de coöperaties geruild voor de belangrijkste verbruiks-
goederen.
Boeddhistische pagodes werden omgebouwd tot graan
schuren, en de scholen, die onder leiding stonden van
boeddhistische monnikken, werden gesloten. Het Front
heeft inmiddels godsdienstvrijheid beloofd.
Vorig jaar mochten voor het eerst weer een paar buiten
landers Cambodja bezoeken, en over het algemeen kwa
men die met een iets positiever beeld terug dan de eerste
gruwelverhalen van vluchtelingen, die vertelden van
grootscheepse wreedheden. Cambodja moest en zou een
land worden dat geheel van de eigen landbouw kon le
ven, en om dat te bereiken werden zelfs jonge kinderen
het land opgestuurd, hoewel niet onder directe dwang.
(Copyright The Guardian)
