Ambtenaren zijn
oververtegenwoordigd
in parlement
Massamoordenaar schokt Amerikanen
2 Jonge agent
slecht op taak
^berekend
£eidóe@ouAO/!it
Zendvergunning
is in 1980
niet meer nodig
Bouwfonds geeftuuitstelvan
hypotheeklasten op uw nieuwe huis,
totdat het oude verkocht is.
^Bouwfonds
NU AL 44 PROCENT
Frankrijk
zat weer
zonder
stroom
Baktiar heeft regering klaar
Pokkenvirussen
in Bilthoven niet
goed beschermd"
^BINNENLAND/BUITENLAND
leidse courant
zaterdag 6 januar11979
pagina 7
(Van onze parlementaire redactie)
3JT DEN HAAG - Evenals in West-Duitsland,
waar men zich over dit verschijnsel grote
zorgen maakt, neemt in Nederland het aantal
ex-ambtenaren in de volksvertegenwoordiging
aanzienlijk toe. Rekent men ook de mensen
uit het onderwijs tot deze categorie, dan be
staat de Tweede Kamer nu voor 44 procent
uit ex-ambtenaren (66 van de 150 leden).
979z
nadat 19^3 45 procent van de Tweede-Kamerleden
ender-afkomstig uit overheidsdienst. De Partij van
lecem-de Arbeid telt momenteel het grootste aantal
ex-ambtenaren (29 van de 53), gevolgd door
het CDA (18 van de 49) en de VVD (8 van de
28). Relatief is de ambtenarenstand echter het
sterkt vertegenwoordigd in de fractie van
D'66: 6 van de 8 leden. Althans wat betreft de
grotere partijen, want van de leden van de
f 0.5QSGP hebben er 2 van de 3 eerst voor de over-
f i ,50 heid gewerkt
In de Bondsrepubliek ligt het percentage ge
middeld nog iets hoger. Daar is 46,6 procent
f 2.—{van de leden van de Bondsdag (nationaal par-
lement) en van de parlementen van de deel-
"staten overheidsdienaar geweest. In sommige
deelstaten halen de ambtenaren zelfs een sco-
f 4 50re van meer c*an ^jftig procent. Bondskanse-
lier Helmut Schmidt noemt deze „ontwikke-
f 6.ling" ontstellend en hier en daar in West-
Duitsland hoort men al spreken van een
„ambtenarenrepubliek".
f 3.—j De verontrusting vindt zijn oorzaak in de ge
dachte, dat niet langer de parlementen de
f 0-50 ambtenaren controleren, maar dat de situatie
zo langzamerhand is omgekeerd. De hoogle
raar politieke wetenschappen Ulrich Lohmar
stelt dat in de huidige omstandigheden geen
sprake meer kan zijn van een doeltreffend
toezicht op de staatsbureaucratie. De Bond
sdag zelf wil ook iets doen om de opmars van
de ambtenaren te stuiten. Zo zal zij meer van
wetenschapsmensen gebruik gaan maken als
zij gespecialiseerde kennis nodig heeft. Hier
door hoopt men te voorkomen dat ambtena
ren alleen op grond van hun specialisaties al
nodig zijn als volksvertegenwoordiger.
n de'Beïnvloeding
■uiker.
De politicoloog drs. M.P.C.M. Schendelen, die
■^de handel en wandel van de Tweede Kamer
bestudeert, meent dat het verschijnsel van de
vele ex-ambtenaren in het parlement zowel
voor- als nadelen heeft. Een voordeel vindt hij
dat een ex-ambtenaar alles af weet van de
d te gang van zaken bij zijn vorige werkgever,
reta- „Hij weet precies waar hij de informatie moet
halen en kent ook alle trucs". Zo zal volgens
Schendelen dit soort Kamerleden veel beter
opgewassen zijn tegen een minister of staats
secretaris. Een nadeel is, aldus Schendelen,
dat een ex-ambtenaar op zijn beurt open staat
voor beïnvloeding. „Zijn ex-collega's, bijvoor
beeld op een departement, kunnen gemakke
lijk proberen hem over te halen in een be
paalde richting te denken".
Over de relatie tussen ex-ambtenaren in het
parlement en de departementen of andere
overheidsinstanties is eigenlijk niets bekend,
vertelt de Rotterdamse politicoloog. Voorzover
hij heeft kunnen nagaan weten de andere Ka-
mèrleden daar ook niets van en dat maakt
hem toch wel huiverig. „Het is allemaal zo on
controleerbaar. Want hoe gaat het in de prak
tijk? De specialist van de fractie zegt: zó
stemmen we en prompt gaat de hele ploeg
staan of blijft zitten, al naar gelang de voor
zitter vraagt".
De reden dat er zoveel ex-overheidsdienaren
in het parlement zitten, is niet alleen het feit
dat zij over specialistische kennis beschikken.
Er is namelijk ook een wettelijke regeling die
dit in de hand werkt. Wanneer een ambtenaar
in de Tweede Kamer gekozen wordt, houdt
men drie jaar lang zijn vorige baan open. Bij
een zo ongewis beroep als dat van parlemen
tariër is zoiets uiteraard een groot voordeel,
dat andere Nederlanders niet hebben, aldus
Schendelen.
Daaruit is het volgens hem te verklaren dat
sommige beroepscategoriëen ondervertegen
woordigd zijn in de Tweede Kamer. Het aan
tal mensen dat in het bedrijfsleven een vrij
hoge post bezette, is in de Kamer op de vin
gers van twee handen te tellen. Datzelfde
geldt voor de categorie van de vrije beroepen.
Dat er vrijwel geen arbeiders in het parle
ment zitten (1 op de 150) heeft een andere re
den, aldus Schendelen. „Dat heeft te maken
met de steeds hogere opleidingseisen, die men
stelt".
Niet bezorgd
Prof. J. Kooiman, hoogleraar bestuurskunde
aan de inter-faculteit in Delft, is veel minder
pessimistisch over de opmars van de ambte
naren. Een vergelijking met de Bondsrepu
bliek gaat volgens hem niet op, omdat de Ne
derlandse ambtenaar anders zou zijn dan de
Duitse. „In Duitsland bestaat een soort sub
cultuur van ambtenaren. Het zijn meest men
sen met een heel eigen gedrag en een heel ei
gen denkpatroon. In Nederland vertonen de
ambtenaren ook wel speciale kenmerken,
maar lang niet zo sterk", aldus Kooiman, die
is gepromoveerd op een studie van de samen
stelling van het parlement.
Hij ziet geen reden andere Nederlanders de
zelfde faciliteiten te verlenen als zij in de
Tweede Kamer zitting willen nemen als de
ambtenaren, zoals Schendelen wel graag zou
zien. Hij meent zelfs dat. dit privilege de amb
tenaren best afgenomen zou kunnen worden.
„Iemand die in het parlement heeft gezeten,
behoeft toch niet bang te zijn, dat hij daarna
niet meer aan de slag komt. Velen gebruiken
het lidmaatschap van de Kamer zelfs als
springplank naar een betere baan".
Drs. Schendelen vindt overigens wel dat de
gehele ambtenarenproblematiek in de huidige
politieke constellatie niet zo erg belangrijk is.
Het heeft er zijns inziens alle schijn van dat
de Tweede Kamer, althans de meerderheid,
het controleren van de regering niet als haar
belangrijkste taak ziet, „maar het in het zadel
houden van het kabinet". „Dan maakt het na
tuurlijk niet zoveel uit welke maatschappelijke
groepering de Kamerleden afkomstig zijn".
RIK IN'T HOUT
KLACHTENBOEK OVER
AMSTERDAMSE POLITIE
and.
ip is
(Van een o
r verslaggevers)
AMSTERDAM „Als klager kun je niemand ter verantwoor
ding roepen. Dat noemen we wel eens de dubbele dreun. Ten
eerste al de klap die iemand krijgt als hij op de een of
andere manier door de politie slecht wordt behandeld, ten
tweede de klap van het feit dat hij merkt dat er niets met
zijn klacht wordt gedaan", aldus gisteren een van de mede
werkers van het klachtenbureau politie-optreden Amsterdam
I bij de presentatie van het boekwerk Een jaar Amsterdamse
doofpot" Een boek dat zo'n 250 klachten tegen het hoofdste
delijk politieapparaat signaleert, laat zien wat er met de
klacht gebeurt bij aangifte bij de politie.
Bij al deze klachten was er dikwijls sprake van een prestige-
conflict als basis voor massaal en hard optreden. „Opvallend
is, aldus het klachtenbureau, de vanzelfsprekendheid waarmee
assisterende collega's alleen maar voor meer geweld zorgen.
Voor de toesnellende versterking is het vaak alleen maar een
kwestie van collega's in moeilijkheden. Op basis hiervan wordt
er eerst geslagen en dan gepraat".
Het klachtenbureau wijt de oorzaak van de moeilijkheden
vooral aan de verjonging (vergroening noemt het dat) van de
politie. De leeftijd van de geüniformeerde surveillant ligt thans
op gemiddeld 20 jaar. Veel incidenten zijn ook terug te voeren
tot de onervarenheid, onzekerheid en gebrek aan zogenaamde
sociale vaardigheid bij de jonge agent.
„Slechts de ontwikkeling van een geheel nieuw type scholing
zal hierin verandering kunnen brengen", aldus het klachten
en adviesbureau te Amsterdam.
De Amsterdamse politie heeft op deze klachten, die zijn verza
meld in een lijvig boekwerk, nog geen commentaar gegeven.
tv an onze
correspondent
Jan Drummen)
PARIJS - Frankrijk is
zowel donderdag- als
vrijdagmorgen weer
door het oog van een
naald gekropen wat
de energievoorziening
betreft. Op diverse
plaatsen hebben de
electriciteitsbedrijven
de stroom moeten af
sluiten om een herha
ling van de beruchte
zwarte dinsdag (19 de
cember j.l.) te voorko-
Door de hevige koude,
de start van de scho
len na de kerstvakan
tie en het weer in be
drijf komen van fa
brieken en ondernemingen was het electriciteitsverbruik tot
een recordhoogte gestegen. De stroomtoevoer werd in 19 de
partementen (vergelijkbaar met onze provincies) en bovendien
een gedeelte van Groot-Parijs om beurten gedurende een uur
en drie kwartier afgesloten. Op de zwarte dinsdag kwam heel
het land zonder stroom te zitten, omdat 37.000 megawatt ge
bruikt werd, maar donderdag en vrijdag was de EDF (de
nationale electriciteitsonderneming) in staat 39.700 megawatt te
leveren. Toen het verbruik nóg hoger dreigde te gaan, moest
de toevoer naar verschillende sectoren gestopt worden.
Intussen is de situatie als gevolg van nieuwe hevige sneeuw
stormen in tweederde van Frankrijk uiterst moeilijk geworden,
en behalve tal van secundaire en rijkswegen heft men nu ook
moeten overgaan tot het sluiten van een aantal autosnelwegen.
Zo is de autosnelweg nr. 6 van Parijs naar Lyon totaal geslo
ten over een afstand van ruim 400 kilometer tussen de hoofd
stad en Villefranche. Tussen deze laatstgenoemde plaats en
Lyon is de weg berijdbaar, maar uiterst moeilijk, en gaat het
verkeer weinig sneller dan stapvoets.
Ook andere verbindingswegen tussen Parijs en Lyon waren
onberijdbaar, zodat alle wegverkeer tussen beide steden giste
ren onmogelijk was.
Grote Vier
bijeen
onder
strodak
Een schuilplaats
met een strodak
op het strand van
Guadeloupe was
de plaats waar de
leiders van vier
westerse landen
(Carter van de VS,
Giscard van Fran
krijk, Callaghan
van Engeland en
Schmidt van West-
Duitsland) gister
middag hun infor
mele topconferen
tie begonnen.
Naar verluidt zou
de top vooral ge
kenmerkt zijn door
vragen rond de
koers die de Ver
enigde Staten on
der Carter willen
varen. Over de in
houdelijke kant
van de gesprekken
wordt officieel
echter niets naar
buiten gebracht,
maar het is wel
duidelijk dat alle
wereldproblemen
hier in kort bestek
de revue passeren.
Politie-optreden en het geweld
Het rapport van het Amsterdams klachten- en advies
bureau over het optreden vorig jaar van de politie in
die stad liegt er bepaald niet om. Een deel van het po
litiecorps, vooral de geüniformeerde dienst, houdt zich
volgens het rapport vaak niet aan de regels, die een-
goed optredend politiekorps dient na te leven. Er zou
vaak onnodig veel geweld gebruikt worden en bij gebe
urtenissen, waarbij de optredende politiemannen om as
sistentie vragen, zou „eerst worden geslagen en dan pas
gepraat". t
De gegevens waarover het klachtenbureau beschikt
zijn echter ernstig genoeg om naar een verder te onder
zoek te vragen. Toch kunnen nu al de nodige kantteke
ningen geplaatst worden. Belangrijk is de vraag of het
provoceren -alleen maar van de kant van de politie
komt en niet ook van de andere partij. Men behoeft
immers geen deskundige of insider te zijn om te weten,
dat een deel van het publiek met provoceren ook wel
raad weet. Op bijvoorbeeld de sporttribunes, in openba
re gelegenheden, bij de jaarwisselingen, soms tijdens
demonstraties of wanneer ook wordt nogal eens geweld
gebruikt of uitgelokt
De geüniformeerde dienst, die in het rapport in het
geding is, bestaat in hoofdzaak uit jonge tot zeer jonge
ambtenaren. Het is vooral daarom begrijpelijk dat zij
in de vaak gewelddadige sfeer waarin zij een deel van
hun werk moeten doen, af èn toe ook vervallen in wat
„het aangepaste antwoord" zou kunnen worden ge
noemd. Maar dat begrip betekent niet dat het valt goed
te praten. Daarom geeft een rapport als dit opnieuw
een vingerwijzing dat de opleiding, training en begelei
ding van politiemensen zou moeten worden aangepast
aan de zware eisen, die het politievak in deze tijd he
laas stelt.
Speciale amateurband
HILVERSUM In het
voorjaar van 1980 treedt
in Nederland een nieuw
systeem in werking voor
het radiozendamateuris-
me dat een einde zal ma
ken aan de etherpirate
rij. Dit zei staatssecreta
ris Smit-Kroes gister
avond in de KRO- actua
liteiten-rubriek Brand
punt. Vanaf volgend jaar
is voor het zenden in een
speciaal daarvoor vrijge
maakte amateurband
geen vergunning meer
nodig.
Zenden zonder machtiging is op
het ogenblik nog een misdrijf.
Waar maximaal vijf duizend
gulden boete of zes maanden
gevangenisstraf op staat In de
laatste vijf jaar heeft de radio
controledienst van de PTT in
totaal tienduizend zenders in
beslag genomen. Desondanks is
het aantal etherpiraten in de
loop van de jaren toch drastisch
toegenomen. Dit komt mede
omdat het niet eenvoudig is om
aan een machtiging te komen.
Bij het nieuwe systeem komt het
er in de praktijk op neer dat
alle 50.000 tot 100.000 etherpira
ten die Nederland kent hun
huidige zenders niet meer mo
gen gebruiken. Voor ongeveer
300 gulden kunnen zij een goed
gekeurd toestel kopen dat een
beperkt vermogen heeft en dat
de storingen in alle etherver-
keer zoveel mogelijk beperkt
(Van onze correspondent Dick Toet)
WASHINGTON Een kleine aannemer, geres
pecteerd burger, actief in de plaatselijke politiek
en de liefdadigheid, een kindervriend, die als
„Pogo de Clown" applaus en waardering ver
wierf op buurt- en kinderfeesten, en die kinderen
in ziekenhuizen opzocht. Aan deze strelende
beschrijving voldeed John Wayne Gacy (36). De
laatste toevoeging aan zijn staat van dienst is
minder vleiend: massamoordenaar, en wel de
grootste uit de Amerikaanse geschiedenis.
Als Gacy al op een gespleten persoonlijkheid
heeft mogen bogen, met een goede en een kwade
kant, dan kunnen de mensen uit de buurt in
een van de voorstadjes van Chicago zich alleen
maar zijn goede kanten voor de geest halen.
Verbijsterd vragen zij zich af, hoe deze niet dan
voorbeeldigheid uitstralende burger een ontstel
lende serie moorden heeft kunnen plegen. Gacy
heeft intussen bekend sedert 1971 32 jongens,
in leeftijd variërend van 15 tot 27 jaar, te hebben
gewurgd. Vijf lijken wierp hij in de rivier, de
rest begroef hij onder zijn huis.
Ruim tien jaar geleden was hij ook al zo'n
modelburger in een kleine gemeenschap in Iowa,
waar hij met vrouw en twee kinderen leefde.
In 1968 werd hij echter wegens ontucht met een
16-jarige jongen tot tien jaar gevangenisstraf
veroordeeld. Na 18 maanden al was Gacy weer
vrij, want hij bleek ook een modelgevangene.
Hij was intussen gescheiden van zijn vrouw. In
1971 werd Gacy opnieuw aangehouden wegens
problemen met een minderjarige jongen. De
jongeman kwam echter niet opdagen op de
rechtszitting, en de zaak liep voor Gacy met een
sisser af. Hij had zich intussen in de buurt van
Chicago gevestigd. In 1972 hertrouwde hij een
vrouw met twee kinderen. De eerste moorden
moet Gacy toen al gepleegd hebben. Zijn tweede
vrouw, van wie hij in 1976 scheidde, herinnert
zich een permanente vreemde geur in het huis.
Zij beschrijft Gacy als een goede huisvader met
slechts een groot gebrek: bij tijd en wijle had
hij een bui om op te schieten en meermalen
ging daarbij het meubilair aan diggelen.
Gacy blijkt zijn jonge slachtoffers te hebben
gelokt met het aanbieden van een baantje in
zijn aannemersbedrijf. Zeker één jongeman, die
niet aan zijn seksuele verlangens tegemoet kwam
en het overleefde, is enkele jaren geleden naar
de politie gestapt. Daar werd hij volgens zijn
zeggen geloofd. Ook het grote aantal merkwaar
dige verdwijning, waaronder drie jonge em
ploye's van Gacy, leidde de politie niet naar de
6-kamerbungalow van de aannemer. Pas nadat
eind vorig jaar een 15-jarige jongen verdween,
nadat hij zijn moeder had gezegd met een
aannemer te gaan praten over een zomerbaantje,
klopte de politie aan bij Gacy. En pas nadat
daar toevallig een achtergelaten kassabon van
de verdwenen 15-jarige was gevonden, volgde
een huiszoeking, die tot .de gruwelijke vondst
leidde. Behalve dat veel Amerikanen zich afvra
gen wanneer een medeburger nog als vertrou
wenwekkend kan worden beschouwd, heeft het
vertrouwen in de politie dan ook een ernstige
schok gekregen.
ADVERTENTIE
Als u morgen een ander huis
wilt kopen, helpt Bouwfonds u
aan een hypotheek, zónder u
hiervoor meteen te belasten.
U gaat pas aan Bouwfonds
betalen als uw oude huis ver
kocht is, zodat u nooit met twéé
hypotheeklasten tegelijk zit.
Zo ziet u maar weer, we zeg
gen niet Voor niets: "Bouwfonds
helpt mensen in een eigen huis."
Voor inlichtingen: Bouw
fonds infocentrum,
Nassauplein 13, Den Haag.
Tel.: (070) 650800.
Geopend: maandag t/m
vrijdag van 10.00-16.00 of op
maandagavond van 18.30-20.30
uur, en bij uw plaatselijke
makelaar.
nv Bouwfonds Nederlandse Gemeenten
TEHERAN Sjapoer Baktiar
heeft een regering gevormd van
tussen de 12 en 15 ministers,
zo is uit welingelichte bron
vernomen. De premier heeft in
de regering tevens de porte-'
feuille van minister van bin
nenlandse zaken.
Generaal Fereydoun Dj am
wordt de minister van defensie.
Hij is ambassadeur in Madrid
geweest en chef van de generale
staf. Ahmed Mir Fenderski,
oud-ambassadeur in de Sovjet-
Unie en oud-vice-minister van
buitenlandse zaken, zou tot mi-,
nister van buitenlandse zaken
zijn benoemd. Naar verluidt is
het kabinet deze morgen aan de
sjah voorgesteld. Vandaag ver
schijnen er weer kranten in
Iran. De vakbond van de pers
heeft besloten de staking, die
zes november is begonnen te
beëindigen. Ook de arbeiders in.
de olie-industrie zijn gisteren
weer aan het werk gegaan. De
sjah is gisteravond, na een twee
daags uitstapje met zijn gezin,
binnen Iran, weer in Teheran
teruggekeerd. In de stad werd
tegen de sjah gedemonstreerd.
Volgens de Iraanse radio ver
liep de demonstratie vreed
zaam.
Genève (Rtr) Vijf van de tien
laboratoria in de wereld die
dodelijke pokkenvirussen be
zitten, beantwoorden niet aan
de veiligheidsmaatstaven die
de wereldgezondheidsorganisa
tie aanlegt, zo heeft de WGO
in Genève gisteren meegedeeld.
Onder de vijf „niet veilige"
laboratoria somt de organisatie
het rijksinstituut voor de
volksgezondheid in Bilthoven
op.
„De kans bestaat altijd dat vi
russen uit het laboratorium ont
snappen en infectie veroorza
ken in gevallen waar laborato
ria niet beantwoorden aan crite
ria", aldus de WGO.
Het noemen van de verdachte
instituten volgt op een bericht
van de Britse regering dat in
de zomer van '78 in Birmingham
in Engeland een laboratoriunl-
fotografe aan pokken is overig
den. In het Britse rapport stona
dat in het desbetreffende labo
ratorium van de universiteit van
Birmingham de veiligheids
maatstaven van de WGO gro
tendeels waren veronacht
zaamd.