Rooms-Rood maakt nog beste kans in België Sjapoer Bakhtiar steekt nek uit voor redding Iran Rivaliteit van eeuwen bepaalt verhouding Cambodja- Vietnam BON „What's in a name"- tour naar S tratford-upon-A von BUITENLAND LEIDSE COURANT ZATERDAG 6 JANUAR11979 PAGINA 11 19 (Van onze correspondent Jan Schils) BRUSSEL De Belgische kabinetsinformateur Willy Claes stuit op grote moeilijkheden van sociaal-economische, politieke en persoonlijke aard. Hij wordt meer bepaald geconfronteerd met onderling wantrouwen tussen de Franstali ge en Nederlandse politieke partijen en met veto's over en weer ten aanzien van bepaalde politieke figuren, zoals een Waals-socialistisch nee tegen een derde premierschap van de Vlaam se christen-democratische oud-premier Leo Tin- de mans en een algeheel Vlaamse afkeer tegen André Cools, de leider van de Waalse socialisti sche partij, tevens de grootste politieke formatie van Wallonië. Daarnaast bestaat nog de vurige wens tot uitsluiting van de Franstalige Brussel se taaipartij FDF (Front der Francofonen) van de regeringsverantwoordelijkheid bij de Vlaam se christen-democraten (CVP) en bij de Vlaamse socialisten (BSP): ze redeneren wanneer de Vlaamse tegenhanger van het FDF, de Volksu nie, buiten het kabinet blijft, ook het FDF niet tot de nieuwe regering kan toetreden. Dit laatste probleem wordt dan weer bemoeilijkt door het feit dat de Franstalige politieke partijen in het land per se opnieuw met het FDF in zee willen. Zij stellen dat de gemeenschapstwisten tussen Franstalige en Nederlandstalige Belgen niet, kunnen worden opgelost zonder het FDF, dat de grootste politieke macht bezit in Brussel. Nieuw kabinet waarschijnlijk zonder taaipartijen Staat leeft te rijk Toen informateur Willy Claes, demissionair mi nister van Economische Zaken en afkomstig uit de BSP, bijna twee weken geleden aan zijn informatieberaad begon, stond hij tegenover de volgende opdracht, die koning Boudewijn hem had gegeven: 1. De sociaal-economische toestand verkennen, speciaal de zorgwekkende begrotingssituatie van het land. Na een week bracht Willy Claes verslag uit aan de koning en later verklaarde hij dat de sociaal-economische toestand van het land dramatisch is, dat er totaal geen ruimte bestaat vóór belastingverlaging zoals de liberalen, de grote overwinnaars van de parlementsverkiezin gen van 17 december jongstleden hebben geëist als voorwaarde voor regeringsdeelname. Cite rend uit een geheim rapport dat hem was -aangeboden zei Claes, dat alleen reeds de staats- ziektekas in België momenteel een tekort van 2 miljard gulden te zien geeft met daar bovenop een te verwachten tekort voor 1979 van nog eens een half miljard extra. Bovendien raakt ook de staatskas voor de uitkering van pensioengelden aan zelfstandigen leeg, terwijl voor het uitkeren van de kinderbijslag evenmin medio 1979 nog voldoende geld in kas zal zijn. Tot overmaat van ramp loopt ook het begrotingstekort van 1979 uit de hand. Ondanks de waakzaamheid van de verantwoordelijke staatssecretaris Mark Eijs- kens moet voor 1979 rekening worden gehouden met een tekort op de staatsbegroting van om en nabij de 7 tot 8 miljard gulden. Dat is 30 tot 40 miljard frank (2 tot 2,6 miljard gulden) meer dan was geraamd. De oorzaak hiervan is het feit, dat het kortstondige bewind van premier Vandenboeynants in het zicht van de verkiezin gen nog gauw voor Sinterklaas heeft gespeeld. Dit kabinet bracht een oplossing op papier voor de Waalse staalproblemen en als compensatie daarvoor analoog een oplossing voor de Vlaamse textiel- en scheepsbouwproblematiek. De reke ning krijgt het nieuwe kabinet gepresenteerd en uiteindelijk natuurlijk de belastingbetaler. Al met al kost de oplossing van het staalprobleem de Belgische staat op zijn minst 30 miljard frank (2 miljard gulden), terwijl tegelijkertijd het aantal werklozen dat nu reeds de 300.000 is voorbijge streefd, nog eens met een kleine 10.000 man zal worden verhoogd door ontslagen in de staalsec tor. Wat de hulp aan textiel en scheepsbouwnij- verheid kost is nog niet bekend, maar ook hier gaat het om miljarden. Het is duidelijk dat koning Boudewijn juist Willy Claes heeft benoemd, om de nadruk te vestigen op de dramatische sociaal-economische toestand pan België. Tot 1985 wordt een verdere stijging van de werkloosheid verwacht, speciaal onder jongeren en vrouwen, tot op zijn minst 500.000 Willy Claes eenheden. De nationale luchtvaartmaatschappij Sabena, die salarisvermindering overweegt voor haar personeel, gaat dit jaar beginnen met een golf van ontslagen. Daar moeten ruim 1.400 dik betaalde personeelsleden weg. De regering bezui nigt verder fors in het hoger onderwijs, waar tegelijkertijd de inschrijvingsgelden voor de uni versiteiten naar 10.000 franc per student (650 gulden) zijn opgetrokken. Amputatie sociale uitkeringen Van alles wat in België verdiend wordt, gaat nu 42% naar de belastingen. Elke specialist en/of politicus vindt dat hiermee het toppunt wel is bereikt, maar tegelijkertijd wordt weer een ver hoging van de indirecte belastingen, met name op de luxe artikelen en diensten, in het vooruit zicht gesteld. Verwacht wordt ook een amputatie van de sociale uitkeringen voor de hogere inko mens en middenklasse, teneinde de zwakkeren in de samenleving te kunnen blijven steunen. Minder kinderbijslag, reductie op bepaalde pen sioenen, een groter financieel deelnemen van de particulier in de staatsziekteverzekering zijn slechts dingen die de Belgen voor 1979 te wachten staan. Bovendien wil de informateur ter zake zo snel mogelijk een raam-akkoord zien te berei ken tussen de voornaamste politieke formaties die met elkaar later in zee zullen gaan. Brussel weer struikelblok Punt twee van de opdracht van informateur Claes handelt over de communautaire moeilijkheden, de eeuwige strijd tussen de twee Belgische volksgemeenschappen. Zestien maanden lang werd tijdens de regering-Tindemans II, tijd ver knoeid met het opstellen van het staatshervor mingsakkoord, het Egmontpact. Uiteindelijk bleek dit pact een voordelig zaakje ten gunste van alleen de Franstaligen iri Wallonië en Brussel en anderzijds een ongrondwettelijk samenraap sel, dat tenslotte door Tindemans zelf werd gekelderd toen zijn regeringspartners hem ook nog voor een ultimatum stelden om het Egmont pact te aanvaarden. Informateur Claes is inmid dels al vlug tot de conclusie gekomen, dat het Franstalige Brussel opnieuw het grote struikel blok zal zijn voor de vorming van de nieuwe Belgische regering, en vooral voor de vorming van een stabiele en duurzame regering. Het FDF, dat er bij de parlementsverkiezingen van 17 december een zeteltje bij won en er in totaal 11 bezet in het 212 man tellende parlement, is duidelijk over het paard getild. Het pretendeert alleen de sleutel der oplossing van de Brusselse problematiek te bezitten en eist regeringsdeelna me. Doel blijft de verdere verfransing van de hoofdstad tot een ééntalige Franse stad met hoogstens bepaalde rechten voor de 250.000 Vlamingen die er wonen. Informateur Claes noemde gisteren het probleem Brussel zeer moei lijk, maar niet onoplosbaar. Mogelijke combinaties Het derde en laatste punt van de opdracht van koning Boudewijn handelt over de regeringsfor mule en hangt nauw samen met de twee eerste delen van de informatie-opdracht. Het is namelijk duidelijk, dat de sociaal-economische toestand het best kan worden opgelost door een politieke formatie die op een zo breed mogelijke steun van het parlement kan rekenen en van de krachten buiten het parlement zoals de vakbon den en de werkgevers. Na de verkiezingsuitslag van 17 december zijn er verschillende mogelijkhe den. Gezien de noodzaak van een tweederde meerderheid in het parlement om de grondwet te kunnen wijzigen om de taalstrijd te kunnen beslechten, moet dat een formatie worden van ofwel christen-democraten, socialisten en libera len, of een Rooms-rode coalitie, aangevuld met de beide taaipartijen Volksunie en FDF. Dit laatste lijkt onzeker omdat de Volksunie, die éénderde van haar aanhang verloor bij de verkie zingen, liever in de oppositie gaat. CVP en BSP willen in dat geval ook geen FDF in de regering. De eerste combinatie stuit op moeilijkheden omdat de Waalse socialisten praktisch onoverko melijke bezwaren hebben om met de liberalen in zee te gaan. Omgekeerd is ook de animo bij de liberalen ten aanzien van de socialisten niet bijster groot. De Waalse socialistenleider André Cools, die duidelijk naar een door socialisten beheerste Waalse republiek streeft, is zowel om politieke als om privéredenen zeer onpopulair in liberale kring maar ook bij de CVP en zelfs bij de Vlaamse socialisten. Mogelijk is ook een regering van christen-demo craten en liberalen. Die zou kans hebben als het verzet van de socialisten en anderen tegen Tindemans als premier blijft voortduren. Een dergelijke regering zou kunnen beginnen met een oplossing voor de benarde financieel-economi- sche toestand en later, bijvoorbeeld na de Europe se verkiezingen van het volgend jaar juni, kunnen worden verruimd door toetreding van de beide taaipartijen. Deze oplossing lijkt echter hoogst onwaarschijnlijk, tenzij de Volksunie alsnog zou besluiten tot regeringsverantwoordelijkheid. Ook zou er een regering mogelijk zijn van christen-democraten en socialisten samen en van de socialisten met de liberalen en de beide taaipartijen. Dan zouden de christen-democraten in de oppositie worden gedrukt. Dit laatste lijkt echter onwaarschijnlijk. Rooms-Rood favoriet Tot nog toe lijkt een Rooms-Rode coalitie nog de meeste kans van slagen te hebben. De CVP heeft bij monde van partijvoorzitter Wilfried Martens al laten weten, dat niet op de Volksunie hoeft te worden gewacht en dat het FDF dus vanzelf buitenspel staat. Op Claes wordt nu vanuit het christen-democratische kamp reeds druk uitgeoefend zijn informatieopdracht te beëindigen, teneinde een CVP-formateur in staat te stellen het werk af te ronden. Het CVP denkt aan Martens als formateur en houdt het nog altijd bij Leo Tindemans als premier. Deze laatste haalde bij de parlementsverkiezingen in zijn Antwerps kiesdistrict maar liefst 139.000 voor keurstemmen, tegen bijvoorbeeld Vandenboey nants 46.000 (tweede), terwijl de leider van 's lands tweede grootste politieke formatie, André Cools van de Waalse socialisten, slechts 23.000 voorkeurstemmen vergaarde. De vraag is echter wat Tindemans wil. Kiest hij voor een carrière in het nieuw te kiezen Europese parlement, dan moet hij parlementslid blijven of nog voor juni aanstaande als premier aftreden. TEHERAN De komende premier van Iran, Sjapoer Bakhtiar, is de volgende in de rij van vier respectabele figuren die hebben getracht olie te gieten op de golven van haat tegen het bewind van de sjah. Zijn drie voorgangers, Jamsjid Amoezegar, Jaafar Sjarif-Emami en generaal Gholam- reza Azhari, zijn daar de afgelopen vijf maanden niet in geslaagd. Veel Iraniërs voorspellen dat het ook Bakhtiar niet zal lukken de rust in Iran te doen terugkeren. Dat de sjah een man uitkoos die tot voor kort plaatsvervangend leider was van de belangrijkste oppositiepartij is een aanwij zing hoe ver de vorst moest gaan in een vertwijfelde poging de troon die hij gedu rende 37 jaar bezette te redden. Bakhtiar, een kwieke 63-jarige jurist, die zijn scholing in Beiroet en Parijs ontving, is er kennelijk alleen toe overgegaan het premierschap te aanvaarden, nadat de sjah hem had beloofd Iran tijdelijk te verlaten, zodat de regering de handen vrij zou hebben te proberen het land uit de chaos te halen. Tot twee weken terug was Bakhtiar vice- voorzitter van het Nationale Front, dat nog steeds weigert mee te werken aan een regering onder de sjah. De door Karim Sanjabi geleide partij royeerde Bakhtiar Premier Bakhtiar vorige week, omdat hij zich niet aan dit standpunt had gehouden. Naar westerse maatstaven gemeten is Bakh tiar een liberale sociaal-democraat. Bestraf fing van hen die schuldig worden bevonden aan corruptie, schending van de mensen rechten, verspilling van overheidsgeld en machtsmisbruik ook door militaire func tionarissen behoren tot de belangrijkste punten van het beleid dat Bakhtiar zegt te willen voeren. Eén van zijn eerste daden als premier zou zijn het parlement voor te stellen een bijzondere nationale recht bank te vormen voor het behandelen van dergelijke gevallen. Volledige persvrijheid, geleidelijke afschaf-, fing van de staat van beleg en ontbinding van de Savak, de gevreesde en gehate geheime politie, staan bovenaan het lijstje van prioriteiten van Bakhtiar. Sjapoer Bakhtiar promoveerde in de rech ten en de politieke wetenschappen aan de Sorbonne in Parijs. Zoals velen van zijn generatie in de hogere kringen is Bakhtiar volkomen thuis in de Franse taal en cultuur. Hij diende anderhalf jaar in het Franse leger. Na een periode op het ministerie van arbeid in Teheran, waar hij opsteeg tot de topfunc tie van plaatsvervangend staatssecretaris, opende hij een eigen praktijk. Hij werd secretaris-generaal van de Iraanse Partij, een onderdeel van het Nationale Front, dat tot ongeveer zeven maanden geleden nog gedeeltelijk illegaal functioneerde. Bakhtiar zou zes maal voor verboden politieke activi teit in gevangenissen hebben gezeten. Toen, de sjah vorig jaar geleidelijk aan wat meer politieke vrijheid toestond, kwam het Natio nale Front in augustus in de legaliteit, met de groep van Bakhtiar als een van zijn belangrijkste componenten. Waarom stak Bakhtiar zijn hals uit om te- proberen de problemen van Iran op te lossen op een moment dat hij zelf als buitengewoon kritiek beschreef: de staats kas is leeg, de belangrijkste bron van inkomsten de olieindustrie is opge droogd en een golf van haat overspoelt het land. "Er zijn momenten dat iemand een besluit moet nemen en tot het brengen van offers bereid is", zegt de nieuwe premier. "Ik nam een besluit in het belang van mijn land". Bakhtiar heeft alles op het spel gezet "Als het land wint, heb ik bereikt wat ik wilde, als het verliest ben ik de eerste verliezer". Den Haag Cambodja en Vietnam staan al eeuwen tegenover elkaar en zijn al jaren aan hun gemeenschappelijke grens van honderden kilometers in een strijd verwikkeld, die nu het voortbestaan van bet kleinste land, Cambodja bedreigt. Prins Sihanoek werd begin 1970 verdreven. Generaal Lon Nol maakte een eind aan de neutraliteitspolitiek van Sihanoek en riep zijn volk op de Vietnamese communisten te verjagen die het land als aanvalsbasis voor de oorlog in Vietnam hadden gebruikt. Duizenden Vietnamezen, die reeds generaties lang in Cambodja leefden, werden als het ware in een roes van nationalis me omgebracht. Honderdduizenden anderen vluchtten naar Zuid- Vietnam. Hier zwoeren hun landslieden wraak. Naar schatting tussen achteneenhalf en negen miljoen mensen, van etnische herkomst vrijwel overwegend khmer, leven op de 181.000 vierkante kilometer van Cambodja. Op 17 april 1975 trokken de „rode khmer" zegevierend de hoofdstad Phnom Penh van het land binnen. Zij waren in de oostelijke provincies van het land, die rond de afgelopen jaarwisseling kennelijk in handen van de Vietnamezen zijn gevallen, opgeleid door de Vietcong en de Vietnamezen. De nieuwe heersers dreven de bevolking uit de steden en voerden een boerenrevolutie uit, die nauwelijks radicaler en bloediger had kunnen zijn. Doch de naoorlogse vriendschap van de beide landen duurde niet lang. Grensconflicten waren de eerste concrete aanleiding tot botsingen. Intussen hebben echter reeds de twee grote mogenheden in het verre oosten, de volksrepubliek China en de Sowjet-Unie, de twist tussen de twee „kleine" dienstbaar gemaakt aan hun eigen doeleinden. Zij bekommeren zich noch om eilanden of landstreken waarom Cambodja en Vietnam vechten noch om de etnische minderheden in de beide landen, die, verspreid^ over het grondge bied van beide wonend, voor de strijd worden meegesleurd. De rivaliserende grote mogenheden gaat het om de heerschappij in Zuidoost-Azië. Gebied van de opmars is de Mekong-delta. Zo is Vietnam er vorig jaar mee begonnen onder de rond 150.000 Khmer-vluchtelingen een verzetsbeweging op te bouwen. Hanoi houdt bij hoog en laag vol dat het geen eigen geregelde troepen inzet in het gebied van de Papegaaienbek of waar dan ook in het grensgebied. De verzetsbeweging, „Cambodjaans bevrijdings front voor nationale vernieuwing", heeft blijkens een donderdag in Hanoi uitgegeven verklaring in de „bevrijde" gebieden reeds een tegenregering tegen het bewind van Pol Pot uitgeroepen en zou met de opbouw van een eigen bestuursapparaat zijn begonnen. De Vietnamese overmacht, die door de Sowjet-Unie wordt ge steund, is in alle opzichten enorm. Alleen al aan de grens zou Vietnam 100.000 man hebben staan, vergeleken met een totale sterkte van het Cambodjaanse leger die op slechts 60.000 man wordt geschat. Bovendien staan aan de westelijke zijde van Cambodja de soldaten van Laos, die een deel van de Cambodjaanse strijdkrachten binden. Vietnam is bijna tweemaal zo groot als Cambodja en zijn bevolking is met 48 miljoen zielen vijfeneenhalf maal zo groot als die van Cambodj a. Uw krant samen met North Sea Ferries: „What's in a name" is een van de beroemde uitspraken van de legendarische Engelse dichter/toneelschrijver William Shakespeare. Een bezoek aan diens geboortehuis, de bezichti ging van de zeer modieus herbouwde kathedraal van Coventry (tegen de contouren van de in de tweede wereldoorlog verwoeste kerk), lunchen in en wandelen door het eeuwenoude Warwick- Castle, een uitermate sfeervol Middeleeuws ban ket in de avonduren bovendien, nog lunchen in het befaamde Royal Shakespeare Theatre, winke len in het knusse Worcester en last but not least overnachten in het zeer luxueuze Hilton Hotel in Stratford-upon-Avon. Ziedaar enkele hoogte punten van deze „What's in a name"-tour, die uw krant in samenwerking met North Sea Ferries organiseert van 8 tot en met 12 februari' 1979. Het programma: Donderdag 8 februari 1979. 17.00 uur: Inschepen aan boord van een van de moder ne schepen van North Sea Ferries. Diner aan boord. Vrijdag 9 februari 1979. Engels ontbijt aan boord. 08.00 uur: Aankomst Huil. 08.30 uur: Vertrek van Huil per luxe touringcar. 09.45 uur: Aankomst te Barnby Moor, waar in Ye Olde Bell Hotel koffie wordt gedronken. 13.00 uur: Aankomst in Stratford- upon-Avon waar de lunch wordt geserveerd in het be roemde Royal Shakespeare Theatre. 14.30 uur: Onder lei ding van Nederlands spreken de gidsen rondrit door Strat- ford-upon-A vonBezocht wordt het geboortehuis van William Shakespeare en de „cottage" van zijn echtgenote Anne Hathaway. 16.15 uur: Aankomst in het Hilton Hotel te Süatfurd-upon-Avon. Op eigen gelegenheid kan nog gewinkeld worden (de win kels sluiten om half zes). 19.00 uur: Vertrek van het Hilton Hotel naar Coombe Abbey, waar het Middeleeuws banket wordt gebruikt. 23.00 uur: Te rug in Hilton Hotel. Zaterdag 10 februari 1979. 08.00 uur: Engels ontbijt in het Hilton Hotel. 09.00 uur: Ver trek naar Coventry. 09.45: Aankomst bij de kathedraal van Coventry voor bezichti ging van dit monumentale kerkgebouw. Koffie wordt ge serveerd in een van de kerkza- len. 11.00 uur: Vertrek van Coventry naar Malvern Wells. 12.45 uur: Aankomst in Mal vern voor de lunch in het Abbey Hotel. 14.30 uur: Aan komst in Worcester. In dit gezellige stadje is de middag vrij voor winkelen, (o.m. het bekende Royal Worcester Porcelam). 17.45 uur: Vertrek van Worcester. 18.45 uur: Aankomst in Hilton Hotel, waar wordt gedineerd. Zondag 11 februari 1979. 08.30 uur: Engels ontbijt in Hilton Hotel. 10.00 uur: Ver trek van Stratford-upon- Avon. 10.30 uur: Aankomst in Warwick Castle. Bezichtiging van dit eeuwenoude kasteel. Daarna wordt er de lunch gebruikt 13.30 uur: Vertrek van Warwick. 17.00 uur: aan komst in Huil. Inschepen. Di ner aan boord. Maandag 12 februari 1979. Engels ontbijt aan boord. 08.00 uur: Aankomst in Euro poort. Einde van de reis. De prijs van deze „What's in a name"-tour bedraagt f 499,- per persoon op basis van twee persoonskamer in Hilton-hotel (toeslag één-persoonskamer 40,-) en twee-persoons stan daardhut aan boord. Wenst men aan boord een special-hut (incl. douche) dan bedraagt daarvoor de toeslag 40,- p.p. Op de dag van vertrek kan gebruik worden gemaakt van gratis vervoer per touringcar van .Den Haag en Rotterdam naar Europoort. Dit dient bij de boeking te worden gemeld. Vertrek Den Haag, van par keerterrein voor hoofdingang' Centraal Station, 15.00 uur en Rotterdam, gebouw Rotters- damsch Nieuwsblad, Coolsin- gel 67 om 15.45 uur. Maandag 12 februari 1979 rijden de bussen van Europoort naar Den Haag en Rotterdam. Komt men op eigen gelegen heid naar Europoort (er is een ruime gratis parkeergelegen heid) dan dient men uiterlijk 16.45 uur in de terminal van North Sea Ferries aanwezig te zijn. Inlichtingen en boekingen (te lefonisch of door het inzenden van onderstaande bon) bij: North Sea Ferries, mej. Joke Kriboo, Europoort, tel. 01819- 62077 of bij Sijthoff Pers, Bureau Reisorganisatie, Wa genstraat 37, Den Haag, tel. 070-624562 tst 257 of 370. Een pittoresk straatbeeld van Stratford-upon-Avon. Aan: North Sea Ferries, t.a.v. Mej. Joke Kriboo, Postbus 1123, Rozenburg; of Sijthoff Pers, Bureau Reisorganisatie, Wagenstraat 37, Den Haag. Noteer mij/ons als deelnemer(s) aan de „What's in a name"- tour van 8 t/m 12 februari 1979. Tel: (-f Er zal wel/geen gebruik worden gemaakt van een special- hut (toesl.f 40,-p.p.). (4- Er zal wel/geen gebruik worden gemaakt van gratis vervoer van Den Haag/Rotterdam). (4- Ik wens wel/geen één-persoonskamer in Hilton-hotel toeslag f 40,-).. Handtekening: (4- doorbalen wat niet wordt verlangd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1979 | | pagina 11