Space
Shuttle
en
Ariane
supersterren
van
1979
Belangrijk
jaar
voor
ruimtevaart
JupiterJ
volgendT
van diclf
doort\
Voyage!
satelliet#
wordt
gepast
(Van onze redacteur ruimtevaart)
WASHINGTON/MOSKOU Het Jaar 1979
wordt een bijzonder belangrijk jaar voor de
ruimtevaart. Niet omdat het dan precies tien
jaar geleden zal zijn dat er voor het eerst
mensen op de maan landden (al zal daar
ongetwijfeld nog wel de nodige aandacht aan
worden besteed), maar in de eerste plaats
natuurlijk omdat de Verenigde Staten hun
eerste ruimtevlfegtuig de Space Shuttle
voor een proefvluchtïn een baan om de
aarde zullen trachten te brengen. Van dat
experiment, te verrichten door de astronauten
John Young en Robert Crippen, hangt erg
veel af. Natuurlijk voor Amerika, maar niet in
de laatste plaats ook voor Europa.
Die ruimtedoop van de Space Shuttle wordt
tenzij de Russen plotseling met iets heel
bijzonders voor de dag komen, bijvoorbeeld
een bemande ruimtevlucht naar de maan of
een eigen „space shuttle" (en dat laatste lijkt
heel wat waarschijnlijker dan het eerste)
vermoedelijk het hoogtepunt in de ruimtelijke
activiteiten voor 1979. Aanvankelijk had deze
eerste Shuttle-vlucht (die van start tot landing
53 uur in beslag gaat nemen) al in maart van
het komend jaar moeten plaatsvinden. Allerlei
problemen veroorzaakten echter al in een vrij
vroeg stadium een uitstel tot juni-juli, en
intussen wordt alweer met een nieuw schema
gewerkt, dat voorziet in een eerste lancering
op 28 september; in elk geval niet eerder. Het
zijn met name de hoofdmotoren van de
Shuttle geweest, die nogal wat moeilijkheden
teweegbrachten. En pas sinds kort lijkt het
erop dat die problemen zijn overwonnen.
Dat betekent intussen wel dat er het komende
jaar vrijwel zeker slechts één shuttle-vlucht zal
worden uitgevoerd en dat de tweede missie
waarschijnlijk door Fred Haise en de van
Friese afkomst zijnde Jack Lousma pas in
februari 1980 aan bod kan komen.
Aanvankelijk hadden Haise en Lousma als
voornaamste taak de koppeling van een
raketsysteem aan het sinds 1973 om de aarde
cirkelende ruimtestation Skylab, waarmee dam
zou worden getracht om deze 84 ton wegende
Een Voyager,
met een
gewicht van'
ruim 800 kilo,
op weg naar
Jupiter en
Saturnus.
kolos hetzij op een veilige plaats (bij voorkeur
boven één der oceanen) in de dampkring
terug te sturen, hetzij in een hogere baan te
manoeuvreren, zodat er in een wat verdere
toekomst misschien ooit nog eens gebruik zou
kunnen worden gemaakt van dit enorme
station. Maar deze maand besloot NASA het
toestel toch maar aan zijn lot over te laten,
waarbij geldgebrek waarschijnlijk een
belangrijke rol heeft gespeeld.
Cubaan in Saljoet
Wat de Russen precies van plan zijn op het
gebied van de bemande ruimtevaart, valt
betrekkelijk moeilijk te voorspellen. In elk
geval is Moskou voornemens om de glanzende
successenreeks in het kader van het Saljoet-
programma van een tot de verbeelding
sprekend verlengstuk te voorzien. Daarbij zal
dan naar algemeen wordt aangenomen (ook
recente opmerkingen van Russische
ruimtevaartspecialisten wijzen in die richting)
vermoedelijk worden gemikt op een verblijf
van kosmonauten in de ruimte voor de duur
van een half jaar. Vast staat in elk geval wel
dat de eerstvolgende primaire bemanning van
Saljoet-6 o.a. bezoek zal krijgen van een
Cubaanse ruimtevaarder. Wetenschappelijk en
technisch gezien, heeft de aanwezigheid van
een Cubaan in de ruimte uiteraard niets te
betekenen, maar dat neemt niet weg dat het
voor Fidel Castro ongetwijfeld een mooie
politiek-propagandistische prestigestunt zal zijn.
Er wordt trouwens ook sterk rekening
gehouden met de mogelijkheid, dat de Russen
behalve hun Saljoet-6 binnenkort een Saljoet-7
inde ruimte zullen heben. Die Saljoet-7 zo
menen Westerse waarnemers zou dan
waarschijnljk weer voornamelijk voor militaire
en semi-militaire taken worden gebruikt,
waarbij de nadruk uiteraard zou liggen op
ruimtelijke observaties, maar waarbij misschien
ook met nieuwe wapentechnieken (laser,
deeltjes-straal etc.) zou kunnen worden
geëxperimenteerd. De Saljoets 3 en 5 waren
ook zulke militaire laboratoria en
waarnemingsposten en voorzover kon worden
nagegaan, was zelfs Saljoet-2 (die nooit een
bemanning heeft gehad omdat hij voortijdig uit
De Space
Shuttle, z|
die volgej
jaareind)
zijneer»
zelfstand!
vlucht doJ
de ruimtej
maken.
die in de tachtiger jaren aan bod moeten
komen. En er zal intern nog wel eens wat heme
geknokt moeten worden, omdat niet alle lid- zon,
staten van ESA het eens zijn met de huidige de m;
koers van het bureau. Met name de
wetenschappers menen dat er zo
langzamerhand wel weer eens wat meer
aandacht zou kunnen worden besteed aan
puur-wetenschappelijke programma's. Maar
zijn toch voornamelijk zaken die
binnenskamers worden uitgevochten.
Satelliet-lanceringen met Amerikaanse raketteive
heeft ESA voor 1979 niet op het programma
staan. Trouwens, zelfs bij de allereerste Ariana
lancering wordt nog geen kunstmaan
meegevoerd, maar slechts een systeem dat de Wisse
werking van de raket controleert en de illerpr
gegevens daarover rechtstreeks doorseint naai op
de aarde. Anders wordt dat bij de lancering
van de tweede Ariane, die officieel op het
programma staat voor december 1979, maar
die als het een beetje tegen zit vrij
gemakkelijk in 1980 kan belanden. Dietwee<
Ariane neemt zelfs twee satellieten mee de
ruimte in. Daar is dan in de eerste plaats een
wetenschappelijke Duitse kunstmaan, die
bariumwolken in de ruimte moet realiseren en
in de tweede plaats een satellietje voor radio
amateurs, zoals er in het verleden ook al zijn
gelanceerd met behulp van Amerikaanse en
Russische raketten.
JupiterSaturnus
Ook op planetair gebied wordt 1979 een
interessant jaar. De planeet Venus wordt
weliswaar met rust gelaten de afgelopen
weken stond deze barre wereld overigens
duchtig in het middelpunt van de
belangstelling maar ons zonnestelsel telt
meer bizarre werelden dan Venus alléén. De
Amerikaanse ruimtesonde Voyager-1 zal op 5
maart a.s. de planeet Jupiter op een afstand
van 286.000 km passeren en en passant een
aantal van de belangrijkste manen van deze
planeet onder de loep nemen. De Voyager-2
zal 9 juli dezelfde planeet op 643.000 km
afstand voorbijvliegen. Daarna zetten beide
verkenners hun tocht voort naar Saturnus
(november 1980 en augustus 1981), waarna
mogelijk nummer 2 zal doorreizen naar
Uranus.
Toch zal Saturnus het komend jaar ook al
bezoek krijgen en wel van de kleine (eveneens
Amerikaanse) Pioneer-11die al sinds 6 april
1973 op interplanetaire excursie is in de
buitenaardse ruimte en die op 3 december
1974 precies een dag eerder dan de
Pioneer-10 voor het eerst Jupiter binnen
bereik bracht. De ontmoeting van Pioneer-11
met de ringenplaneet Saturnus en zijn
belangrijkste satellieten staat gepland voor 3
september van het volgend jaar. Beide
oudgedienden functioneren nog voortreffelijk,
zodat er alle reden is om met hooggespannen
verwachtingen uit te zien naar hun verdere
prestaties en dan vooral die van de nummer
„11", die zich met Saturnus gaat bezighouden.
Voor de rest blijft het althans ogenschijnlijk
betrekkelijk rustig op het gebied van de
ruimtevaart en staat er weinig spectaculairs op
het programma. Volgens sommige waarnemers
zou er rekening mee moeten worden
gehouden dat de Chinezen mogelijk hun
eerste bemande ruimteschip gaan lanceren.
Maar Amerikaanse ruimtevaartspecialisten zijn
vrijwel unaniem van oordeel, dat die eerste
Chinese bemande ruimtevlucht nog wel wat
langer op zich zal laten wachten. En dat lijkt
inderdaad wel zo veilig.
elkaar viel) zo'n militaire versie.
Trouwens, onlangs nog verklaarde Saljoet-
bouwer dr. Konstantin Feoktistov, dat er nog
heel andere versies van de Saljoet op stapel
staan, met minstens zeven aparte
koppelingsmogelijkheden. Met een verzameling
van dergelijke toestellen zou een reusachtig
platform in de ruimte kunnen worden
samengesteld. Of 1979 een dergelijk spektakel
zal opleveren, moet overigens nog worden
afgewacht. De Russen vestigen steeds meer de
indruk dat ze pas aan nieuwe experimenten
beginnen, wanneer ze behoorlijk zeker van
hun zaak zijn. In het verlpden is dat wel eens
anders geweest....
Europa
Voor West-Europa wordt 1979 trouwens ook
een belangrijk jaar. Niet alleen vanwege de
Europese betrokkenheid bij het Amerikaanse
Space Shuttle-programma (bij ongeveer vijftig
procent van de Shuttle-vluchten worden
componenten van het Europese Spacelab
meegenomen, de ruimte in), maar ook en
vooral omdat ESA, het Europese
ruimtevaartbureau, nu eindelijk de beschikking
zal kunnen krijgen over een eigen draagraket,
waarmee zelfs zware communicatiesatellieten
in een geostationaire baan, op 36.000
kilometer boven de evenaar kunnen worden
geparkeerd. In dit opzicht kan West-Europa
over een jaar onafhankelijk zijn geworden,
zodat men niet steeds meer om
lanceermiddelen behoeft aan te kloppen bij de
Verenigde Staten
Die zelfstandigheid is vooral van belang
wanneer Europa zich aktief wil gaan weren op
de groeiende internationale markt van de
toepassingskunstmanen (communicatie,
navigatie, meteorologie etc.). Amerika zou
Europa voor bepaalde lanceringen vooral
wanneer het gaat om satellieten die een
bedreiging vormen voor de totdusver
bestaande Amerikaanse monopoliepositie
waarschijnlijk geen raketten willen leveren,
zelfs niet tegen de officiële prijs.
Die Europese raket, de Ariane, wordt al met al
één van de belangrijkste pijlers onder het niet
altijd even hechte bouwwerk van de Europese
ruimtevaart. In het verleden zijn de Europese
pogingen om een eigen rakettenarsenaal op
poten te zetten het op de Britse Blue
Streak gebaseerde „Europa"-proiectweinig
succesvol geweest. De vooruitzichten lijken nu
aanzienlijk beter, al zijn ook aan de Ariane
bepaalde problemen niet voorbijgegaan. Als
gevolg daarvan is de eerste proeflancering een
week of zes verschoven (tot omstreeks 25 juli).
Die lancering alle volgende lanceringen
trouwens óók vindt plaats op de basis
Kourou in Frans Guyana, aan de Atlantische
kust, slechts 5,2 graad boven de evenaar. Deze
Franse basis is in het verleden ook meer dan
eens gebruikt voor het afvuren van Franse
ruimteraketten van het type Diamant.
Rustig
Voor de rest blijft het voor West-Europa in
ruimtelijk opzicht een betrekkelijk rustig jaar.
Het zal vooral een jaar zijn van consolideren
en van het voorbereiden van nieuwe projecten,
De
Europese
Ariane-
raket.
