Mensen met KZ-syndroom
voelen zich niet bevrijd
JONGE
TERUGBLIK
RADIO/TELEVISIE
„MET JE HOOFD TEGEN DE HEKEL LOPEN"
Staatsbezoek heeft fatale
gevolgen voor kolenmijn
Jo de Meyere in kerstshovv van André
Liverpool-Anderlecht
om supercup op BRT
TELEVISIE VANAVÓNÏ
T;
?t<
eOl
li
TELEVISIE WOENSDAf;
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
LEIDSE COURANT
DINSDAG 19 DECEMBER 1978 PAGII
HILVERSUM „Ik ga nooit naar begrafe
nissen. Ik heb altijd een beetje dat gevoel
van wroeging. Wroeging van er nog te zijn".
Ruim dertig jaar na de oorlog doet een oud
concentratiekampbewoner deze uitspraak. Hij
doet dat in het KRO-radioprogramma „Spek
takel", dat een gesprek met deze man heeft
verwerkt tot een documentaire die vanavond
om 21.20 uur via Hilversum 2 onder de titel
„Met je hoofd tegen de hekel lopen" wordt
uitgezonden.
Het programma is opgebouwd rond deze nu
62-jarige Amsterdamse jood, die in de oorlog
sterk genoeg was om de dodenmars te lopen,
om in dertien concentratiekampen te „leven"
en om het allemaal te overleven. Een man
echter die sinds de oorlog is afgelopen lang
zaam maar zeker lichamelijk en geestelijk ka
pot gaat. Een man met een KZ-syndroom,
een concentratiekampsyndroom. Een man die
zijn oorlogsverleden niet heeft kunnen ver
werken, die daarvoor ook niet de kans heeft
gekregen. Twee jaar na de oorlog kreeg hij
klachten. Die klachten werden kwalen en de
kwalen werden ziektes die hem inmiddels
vele malen naar het ziekenhuis hebben ge
voerd en, vanwege zijn tbc, naar Davos. Hij
had verschillende/ hartinfarcten, heeft een er
nstige vorm van suikerziekte, moet daardoor
ondermeer een been missen en zit dan ook
"in een kar".
„De reden waarom hij zijn kampervaringen
niet heeft kunnen verwerken, komt onder
meer door de manier waarop hij (en al die
anderen met hem) is opgevangen. Of liever
gezegd, waarop ze niet zijn opgevangen", is
de bittere mening van programmamaker
Jean-Pierre Plooij. „De maatschappij waarin
hij na de oorlog terugkwam, wilde niets met
de verhalen over kampervaringen te maken
hebben. Men had lijdzaam toegezien hoe de
joden in hun ghetto werden teruggedrongen.'
Men had - op een enkele uitzondering na -
werkeloos toegezien hoe ze met duizenden
werden weggevoerd. Maar dat sommige joden
de kampen overleefden, terug naar hun huis
wilden en ook nog wilden vertellen over de
kampen, was te veel van het goede".
En dus vertelde de man niets. De anderen
hadden ook geen tijd om te luisteren. Neder
land moest weer worden opgebouwd. Er
moest gewerkt worden. En dus vertelde de
man niets. „Woorden zijn maar een slap af
treksel van de beelden in mijn hoofd. Je
kunt vertellen dat je met veertig graden vorst
urenlang op appèl moest staan. De een zal
zeggen: „Ongelooflijk" en wil het nog eens
horen vertellen. De ander zal zeggen: „Wat
een eng verhaal". En allebei zullen ze niet
hebben gevoeld wat ik voelde toen ik het ver
telde. Ik voelde weer die veertig graden
vorst Je gaat naar bed met die kou. Je
wordt de hele nacht niet meer warm, hoe
diep je ook onder de dekens kruipt". En
daarom vertelt hij liever niets. „Ze begrijpen
mijn taal niet". Maar wel heeft hij die nach
tmerries. Steeds weer opnieuw dat kampleven
leven. Een leven dat hij zou willen vergeten,
maar dat hij niet van zich af kan zetten.
„Wie die herinneringen opzij kan zetten, is
voor mij een wereldwonder".
De programmamakers willen „het grote pro
bleem signaleren dat het KZ-syndroom is
voor hen die er aan lijden, èn het feit dat de
maatschappij dat probleem het liefst niet wil
Het is ook een aanklacht. „Het is het pro
gramma van niet willen weten. Het niet wil
len weten door de gemeenschap van de a-po-
litieke uitroeiing van joden, zigeuners en
homosexuelen leidde tot een breed scala van
tweeslachtige praktijken: herdenkingen van
hen die stierven voor het vaderland, zeer ver
nederende voorwaarden voor kampslachtof
fers om financiële bijstand te krijgen, stand
beelden, het weren aan de grens van
zigeuners wanneer er voor hen na 33 jaar
een beeld wordt onthuld, een geschiedschrij
ving die door het officiële staatskarakter
haar onvolkomenheid versluiert, omdat de
kampervaringen onoverdraagbare ervaringen
zijn, het verkitschen van oorlogsherinneringen
via smartlappen, boeken en films over die
arme dode joden, ambtelijke chicanes tegen
levende kampslachtoffers die voor de nazorg
pas in aanmerking komen dertig jaar na de
oorlog als het probleem onoplosbaar is ge
worden", aldus Jean-Pierre Plooij in zijn
commentaar.
Het is geen gezellig programma, en zo is het
ook niet bedoeld. Het is een programma -
soms wat verward en niet helemaal duidelijk
- waarvan vooral de verbindende teksten bit
ter, cynisch, soms ook sarcastisch en bovenal
zeer indringend zijn. De man zelf, die liever
anoniem wil blijven, is minder sarcastisch.
Die zit er alleen mee* „Het hele leven interes
seert me niet. Ik laat alles langs me heen
gaan. Ik ben zo moe. Want wie kan de beel
den bij me wegwerken die zo waar zijn, dat
ze niet waar lijken?"
Wat hem rest is een gevoel van niet bevrijd
te zijn.
LONNEKE VAN KOOT
„Met het hoofd tegen de hekel lopen", vana
vond in het KRO-radioprogramma „Spekta
kel", 21.20 uur (en niet 21.30 uur zoals abu
sievelijk in sommige omroepbladen staat
vermeld) via Hilversum 2.
In het tweede en laatste deel
van „Steenkool wordt duur
betaald" zien we wat de con
sequenties zijn van de extra
uitgaven, die het staatsbe
zoek van prins Charles (in
het eerste deel) met zich mee
hebben gebracht. De noodza
kelijke veiligheidsmaatrege
len kunnen niet worden uit
gevoerd omdat er geen geld
meer voor is. Hierdoor kan
er geen nieuw ventilatiesys
teem worden aangebracht in
de mijn.
In dit tweede deel „Back tot
reality" belooft mijnwerker
Sid Storey zijn zoon Mark
mee te zullen nemen naar
een cricket-test-match. Als
Sid echter in de mijn werkt,
is er een ontploffing en
wordt hij met een aantal col
lega's onder neerstortend
puin bedolven. Een knap ver
filmde realiteit volgt. Man
nen worden dood en gewond
naar boven gehaald en ter
wijl de vrouwen angstig zit
ten te wachten en te praten
over hun ingesloten man of
zoon zijn er beelden van de
reddingsactie onder de grond.
De makers hebben bij het
vervaardigen van het tweede
deel uitgebreid gesteund op
de kennis van de mijnge-
m eenschap in het gebied
waar gefilmd werd.
Ned.II, 20.52 uur.
Kinderkrant
„Kinderkrant" van de EO
heeft een tekenfilm rond het
kerstverhaal .Martin de
schoenlapper".
Ned.1,18.59 uur.
Overwintering op
de zuidpool
„Overwintering op de zuid
pool" is een filmdocumentaire
over de overwintering van
pinguins in het Zuidpoolge
bied.
Ned.1,19.35 uur.
Eenzaamheid
Zijn er „uitwegen" voor men
sen die zich eenzaam voelen
is een van de vragen die ds.
Glashouwer in het program
ma „Eenzaamheid" probeert
te beantwoorden.
Ned.1,20.05 uur.
Twente zingt
Eerder dit jaar vond een jubi
leummanifestatie plaats van
de Koninklijke Bond van
Christelijke zang- en oratori
umverenigingen afdeling
„Twente". De EO maakte op
namen waarvan vanavond be
elden te zien zijn.
Ned.1,20.15 uur.
Tijdsein
In „Tijdsein" is het levenverhaal van de Engelse jour
nalist Malcolm Muggeridge te zien.
„Tijdsein" zendt de film „Een
hedendaagse getuigenis" uit,
waarin de vroegere hoofdre-
dakteur van het Engelse blad
Punch de 75-jarige Malcolm
Muggeridge zijn leven vór en
na zijn bekering tot christen
beschouwt.
Ned.1,20.40 uur.
De Christenen
In het twaalfde deel van „De
Christenen" wordt gesproken
over de nieuwe dreiging die
ontstaan is voor de christelij
ke kerken. Deze dreiging is
de onverschilligheid tegenover
het christendom van bewo
ners van traditionele christe
lijke landen. Deze onverschil
ligheid heeft veel oorzaken,
maar de belangrijkste was de
ontwikkeling van de weten
schap, met als voorbeeld het
werk van Charles Darwin, die
stelt dat het scheppingsver
haal van Genesis wel eens
een geromantiseerde weergave
van de werkelijkheid kon
zijn.
Ned.1,20.40 uur.
Pinokkio
De fee ondekt dat Pinokkio
geholpen wordt bij het maken
van zijn huiswerk. Ze vindt
dan ook dat Pinokkio maar
naar de „Stad van de dom-
Kapelaan Odekerke uit het „Dagboek van een daarvoor zijn oude kapelaanspakje uit de kast,
herdershond" gaat een aandeel leveren in de compleet met breedgerande hoed, en liet er wat
kerstshow van André van Duin, die zaterdag door sneeuw over heen strooien. André zelf knijpt er
de TROS op tv wordt gezet. Jo de Meyere haalde een olijk oogje bij dicht.
meriken" moet. Pinokkio
vindt dat helemaal niet erg,
maar als hij door de fee
wordt weggestuurd, duurt de
vreugde maar kort.
Ned.II, 19.05 uur.
George en Mildred
Bij de Ropers begeeft de tele
visie het en George besluit in
het huis van de Fourmiles,
die toch op vakantie zijn, te
gaan kijken. Mildred voelt
zich erg eenzaam en bestelt
stiekem de behanger.
Ned.II, 20.27 uur.
Woensdagmiddag
Woensdagmiddag zendt de
TROS „De dieren van het
Groene Woud" uit. Het is een
serie tekenfilms waarin van
middag een gevecht ontstaat
om forellen. Frank de beer
merkt dat de Zawa-Zawa-ri-
vier vol met lekkere forellen
zit, maar Jopie de Otter vindt
dat vreemde beren daar af
moeten blijven.
Woensdagmiddag Ned.1, 16.00
uur.
Informatieve
show over
derde wereld
Hilversum De KRO-televisie
zal zondag 7 januari de eerste
aflevering uitzenden van een
nieuwe maandelijkse informa
tieve rubriek over de derde
wereld, die de titel „De-ver-
van-m'n-bed-show" heeft ge
kregen. De show, die gepresen
teerd zal worden Han van der
Meer, zal voorlopig tot mei 1979
te zien zijn.
Fons Peters, één van de pro
grammamakers, vindt dat de
informatie die wij in Nederland
krijgen over de derde wereld-za
ken meestal tot ons komt in
traditionele vorm als documen
taires. Hij en zijn ploeg willen
in de drie kwartier durende
show een andere vorm kiezen
en de accenten ook anders leg
gen.
Wat die vorm betreft, zegt Pe
ters, dat men een heel afwisse
lend kaleidoscopisch program
ma gaat maken. „We maken het
daarbij niet te moeilijk. Dat
betekent wel dat we ook niet
erg uitvoerig op de zaken kun
nen ingaan".
Terwijl George televisie kijkt, bestelt Mildred de behanger.
(Van onze radio- en tv-redactie)
BRUSSEL BRT-tv geeft vanavond een direct verslag van
de in Liverpool te spelen returnwedstrijd om de supercup
tussen Liverpool en Anderlecht. Veertien dagen geleden be
haalde Anderlecht thuis een overwinning van 3-1. De wedstrijd
begint om 20.30 uur en de uitzending heeft plaats op het
tweede net.
„Voorgoed Vaarwel" heette de
aflevering van „De Familie
Bellamy" gisteravond. Het
was dan ook inderdaad 'de
laatste. Naar men mag aanne
men zal menigeen een brok
in de keel hebben gevoeld.
Zelf was ik trouwens ook niet
helemaal vrij van enige wee
moed bij het afscheid. Nu
ging het ook om een mooi,
ontroerend, maar geenszins
sentimenteel slot. De sfeer er
van was dan ook kenmerkend
voor alles wat er aan vooraf
was gegaan: een voortreffelij
ke Engelse serie. Maar het
meest zal ik nog Hudson mis
sen, als zou die uitstekende
man op de valreep nog bijna
zijn hele image verpest heb
ben door onverhoeds enig
blijk van sympathie voor
Mussolini te geven. Maar
goed, de brave kerel wist
toen nog niet wat wij nu we
ten, moet u maar denken.
En donderdag start de AVRO
alweer met „Lillie", kunnen
we - wederom hogerop in de
betere Engelse kringen van
weleer.
De NCRV liet verder het zan
geresje Evie Tornquist aan
bod met het programma
„waarin het kusgebeuren cen
traal stond". Maar de hele ho
ningzoete santekraam draaide
toch om Evie, als U het mij
vraagt. En „Hier en Nu" had
een zeer ontmoedigende re
portage over een Amerikaans
dorp, dat op een opslagplaats
van giftige chemische afval
stoffen bleek te zijn gebouwd,
met alle noodlottige gevolgen
van dien. Een Nederlandse
deskundige kwam vertellen
dat ook ten onzent wat dit
betreft onprettige verrassin
gen niet zijn uitgesloten. Ten
zij er maatregelen worden ge
troffen die nogal watgeld
kosten. En die centen moeten
er dan in ieder geval komen,
dat is de les die wij nu zeker
uit de korte documentaire
moesten trekken.
HERMAN HOFHUIZEN
ADVERTENTIE
Voor 12.95 haalt u
'm bij tenminste
1000 zelfstandige
slijters.
NEDERLAND I
NOS
18.30 Sesamstraat
18.45 Paspoort voor Joegosla-
ven
18.55 Journaal
EO
18.59 Kinderkrant-special
19.35 Overwintering op de Zuid
pool, documentaire
20.05 Eenzaamheid
20.15 Twente zingt
20.40 Tijdsein (Malcolm Mugge
ridge)
NOS
21.37 Journaal
21.55 Den Haag Vandaag
22.10 De Christenen, TV-serie,
af 1.12
23.05 Journaal
NEDERLAND II
Teieac
18.25 Microprocessors, les 10
NOS
18.55 Journaal
VARA
18.59 Barbapapa
19.05 Pinokkio, tekenfilmserie
19.27 Koning Klant
NOS
20.00 Journaal
VARA
20.27 George en Mildred, TV-
serie
20.52 The Price of Coal, TV-
film, deel 2, slot
22.25 VARA-Visie
NOS
23.20 Journaal
DUITSLAND I
WDR
18.00 Pariser Geschichten (Der
neue Diener). 18.30 Zwi-
schen Ostsee und Thürin-
ger Wald (Dresden). 18.40
Polizeiinspektion 1 (Ein
Sack voll Brillanten).
19.15 Hier und Heute.
19.45 Tip um 4tel vor 8
(Feigen).
20.00 Journaal
20.15 Klimbim
21.00 Panorama
21.45 Owen Marshall, Strafver-
teidiger, TV-serie (Lauf,
Carol, lauf)
22.30 Tagesthemen
23.00 Tournee, afl.3 (Ein Ballett
tanzt um die Weit)
24.00 Journaal
DUITSLAND II
18.20 Marchen der Völker, te
kenfilmserie (Engeland:
Weihnachten der Tiere).
18.40 Popeye, tekenfilm.
19 Journaal. 19.30 Dop-
peltes Dynamit (Doubel
Dynamite), Amerikaanse
speelfilm (1951) van Ir
ving Cummings met
Frank Sinatra, Jane Rus
sell en Groucho Marx.
21.00 Journaal
21.20 Eine Woche mit Helmut
Schmidt (Westduitse
Bondskanselier, zaterdag
60)
22.00 Apropos Film
22.45 Jean-Jacques Rousseau
oder Vorwarts zur Natur,
documentaire
23.15 Journaal
aa
i
ENGELAND
BBC 1
18.05 John Craven's
round. 18.10 Jacl
Playhouse (The Apf
Discord). 18.40 Joi
16.55 Reporting Enjj
19.20 Nationwide.
Peninsula (A Hom|
their own).
20.20 James Burke's 1
ons
21.10 Dallas, TV-serie
22.00 Journaal
22.25 Thank you Comrade!
film van Jack Gold
Italiaanse steun aa
Sowjet-Unie in het I
kort tussen 1918 en 1
23.25 Liverpool-Anderlecht
per cupvoetbal)
0.10 Tonight, actualiteiten
BBC 2
18.35 Journaal. 18.40 Lau£
Hardy (Murder
19.10 In the
(Bells). 19.30
(tweede testmatch
tralië-Engeland in Pei
20.00 Journaal
20.05 International Diving
21.05 Mr.Lollipop, MA, T\
met Flora Robson
22.00 A Mystery solved
Traven, auteur)
23.05 Man Alive (Why ca
Woman be more
Manager)
23.55 Journaal
0.10 The old grey Whistle Te
BELGIE NED. 1
18.00 Kuifje. 18.05 SesamsQtï
18.30 Open school,,.
Tienerklanken. 19.40
gen. 19.45 Journaal.
20.10 Dolle Dinsdag, show
21.00 De Belgische Repu&end
TV-serie, afl.1 (Au iei<]
Gaude), documen evei
over de gebeurteni ;jek
rond de Brabantse
wenteling in 1789
21.50 Jij of wij, quiz
22.15 Journaal
BELGIË (NED.) 2
20.10 Malta, documentaire
20.25 Liverpool-Anderlecht
percupvoetbal)
22.10 Panorama
BELGIE FRANS 1
18.00 Muppet Show (met J^au
Prowse). 18.30 Zie e013
spelprogramma. 18.45e
F, voor de vrouw (kod.
briek). 19.15 Antennejjf
regionieuws. 19.30
naai. 19.55 Franse cf™
sons.
20.45 Comptes rendre
bak)
22.00 Journaal
22.15 Video USA
BELGIE FRANS 2 mf
18.45 Pink Panther, teken an
18.50 Tribunes écon oor
ques et sodales.
Seniorama (Le repos t n
minical, de actualiteit ing
1914).
20.35 Perron d'Or, finale
22.05 Actualités de Flandrespl
)ng€
NEDERLAND 1
Radio Fryslan
10.30 Teleboerd Skoalleradio
(cursus Fries, les 16)
15.00 Kleding, les 6
TROS
15.30 Hondenshow in Engeland
16.00 Gevecht om de forellen,
documentaire
16.25 Ren je rot, jeugdspels-
how
DUITSLAND 1
10.00 Journaal, Tagesthemen.
10.25 Peter Alexander
Show. 11.55 Tagebuch.
12.10 Panorama. 12.55
Presseschau. 13 Jour
naal. 15.40 Journaal.
15.45 Ein Platz für Tiere.
16.30 Kunst-Stücke mit
Jaap (Ruhe im Museuml).
17.20 Weltcup-Skirennen
(Cortina d'Ampezzo).
17.50 Journaal.
DUITSLAND 2
16.15 Tum mit! 16.25 Jetzt
kommt Indianer-Joe (Be-
pg«
ijd
rgauf und Bergab). lépra
Rappelkiste, afl.12. 60
Journaal. 17.10 Bis len'
Ende der Welt (Der
heimliche Mönch).
Die Drehscheibe.
ENGELAND
BBC 1
13.45 Journaal. 14 Pebble
14.45 Over the
(Wheels and Wires). 1
Play School. 17.20 Wmg
Gator. 17.25 Jackai f
Writing Competition, if
Rikki Tikki Tavi
Rudyard Kipling, verf?
door Orson Welles).
BBC 2
11.20 Gharbar, voor Azia
11.45 Gharbar, voor
ten. 12 Play School.
BELGIE NED. 1 en 2
15.30 Open school. 16.30
Top, voor de jeugd.
BELGIE FRANS 1 en
17.00 Feu vert, voor de jeugd.
HILVERSUM 1
AVRO: 18.00 Per saldo. PP: 18.19 Uitz.
van de PPR. 18.30 Nws. 18.41 Toppers
van toen. 19.00 Zevende-Dagadventis
ten. NOS: 19.15 (S) Accoord. AVRO:
20.00 (S) Hoogtepunten uit de operette
Paganini. Uitgevoerd door Koor van de
Beierse Staatsopera München en het
Beiers Symfonie-orkest met solisten.
20.45 (S) Karl Valentin: radioportret.
21.05 (S) Lichte gramm. muziek. 21.20
(S) AVRO swing time. 22.10 Koopavond
(12). strip. 22.30 Nws. 22.40 AVRO's
Radiojourn. 22.50 Eurojourn. 23.00 Ea
sy listening. 23.55 Nws.
HILVERSUM 2
NOS: 18.00 Nws. KRO: 18.11 Echo.
iedereen. 19 30 (S) Zin in muziek: k
muziek. 20.00 Nws. 20.05 Overwej
20.15 (S) Klass. muziek. 21.20 Spicee'
kei. 22.30 (S) Muziek op het spel ,P
Hedendaagse muziek. NOS: 23.0( k
Met het oog op morgen. 23.55 I
HILVERSUM 3
NOS: 18.03 De vacaturebank. 1'e
Avondspits. VARA: 19.02 (S) Top 1^6
Toen. 19.30 (S) Popdonder. 21.30din)
and all that jazz. 22.30 (S) E ieb
Tuin. 0.30 (S) Nacht-drie-draai. 2.3I n:
Groot Licht. 5.02 (S) Truck.
HILVERSUM 1
TROS 7.00 Nws. 7.02 (S) Rustig bijko
men. (7.30 Nws. 7.41 Aktua 1). 8.30
Nws. 0.36 Gymnastiek voor de vrouw.
8.45 Kom er maar eens bij. 10.00 (S)
Big Band a Go Go. 10.30 Nws. 10.33
(S) TOerja - Toernee. 12.26 Mededelin
gen voor land- en tuinbouw. 12.30 Nws.
12.41 (S) Aktua 2. 13.00 (S) Raad een
rial
lied... of niet. 13.30 (S) Sport na sport.
14.00 (S) De Andy Williams Story. 15.00
(S) Gerard de Vries draait op verzoek.
(15.30 Nws) 16.30 (S) Kernpunt. Over
heidsvoorlichting. 17.20 Uitzending van
het ministorie van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening. 17.30 Nws. 17.32
(S) Aktua-magazine.
HILVERSUM 2
VARA 7.00 Inf. de pressè. 7.11 Ochtend
gymnastiek. 7.20 in de Rode Cirkel.
(8.00 Nws.) 8.50 Ombudsman. 9.00 Even
muziek. (NOS 9.20 Boerenbont. 9.35
Waterstanden). 10.00 Radioweekblad.
(11.00 Nws) 11.30 Zing zomaar simpel
13.30 Stoomradio. 16.00 Nws. 1
Portiers, hoorspel. 16.55 Lichte g
mofoonmuziek. 17.00 (S) Uit het n#
kalbum van Paul Godwin. RVU. 1 Wai
Documentaire VARA. 17.55 Meded ker
gen SOS - en politieberichten. tod
HILVERSUM 3
leder heel uur nws. KRO 7.02 (S)
op je boterham. 9.03 (S) Pep op
11.03 (S) Drie draait op verzoek. 1
Bericht Solidaridad. 12.03 (S) Drie me
sen de middag. 14.03 (S) De 1 gee
Stokking-Show. 16.03 (S) Hitmet
HILVERSUM 4
teci
NCRV 7.00 Nws. Het levende wo
7.10 (S) Preludium. 9.00 Nws. 9.02 °*A|
Onder schooltijd. 10.00 (S) Orkestp
11.35 (S) Plantennws. 12.00 (S) Pil VI
werken uit de Romantiek. 12.30 Ka
Tafelmuziek. 13.30 (S) Beroemde S te 6
concerten. 14.00 Nws. 14.02 (S) Haf
cital. 14.30 (S) Orgelwerken. 15.00
Het grote werk in kleine bezetting. 1
(S) Viool-solo. 16.00 (S) In de scha
van de meesters.
