Superman-rage onontkoombaar
Ontsnappen niet mogelijk
Zee
speelde
beslissende
rol in
afloop van
wereld
oorlog
Chrisa Reeve krijgt als Superman „slechts" iets meer dan een half mil
joen dollar voor zijn hoofdrol.
waar het gaat om de
opbrengst. Recordhouder
op dit moment is
„Starwars", die alleen al
in de Verenigde Staten
en Canada tot nu toe
bijna 550 miljoen gulden
heeft opgebracht (kosten:
nog geen 20 miljoen). Er
is dus nog wel wat werk
aan de winkel.
In de noeste arbeid is in
elk geval weinig aan het
toeval overgelaten.
Superman, sympathieke
held, de man van staal,
brengt van alles wat films
tot nu toe succesvol
heeft gemaakt, een
vleugje mee. Zelfs een
vleugje sex, want in
tegenstelling tot alle
vorige superlieden
belandt deze uiteindelijk
in het bed met zijn
vriendin. Maar dat
opwindende gebeuren
duurt nog wel even, want
dat speelt zich pas af in
„Superman 2".
Ook al geheel in de stijl
van het huidige
filmgebeuren hebben de
makers namelijk meteen
maar een opvolger
gemaakt, die in de zomer
van 1980 in première
gaat. „Superman 1" is
intussen in 700
Amerikaanse bioscopen
gestart na luisterrijke
premières in
achtereenvolgens
Washington, New York en
Londen. Begin volgend
jaar is de rest van de
wereld aan de beurt.
Al voordat president
Carter, Pele, Mohammed
Ali (in Washington) en
Jackie Onassis (in New
York) de premières met
hun aanwezigheid hadden
opgeluisterd, lagen de
(Van onze
correspondent
Dlck Toet)
WASHINGTON
Ontsnappen Is niet
mogelijk. Daar zorgt
een
advertentiebudget
van een kleine 20
miljoen gulden wel
voor. Waren
„Saturday Night
Fever", „Grease"
en „Starwars" nog
lichtelijk uit de
hand gelopen
successen, in dit
geval loopt er niets
uit de hand,
behalve een
onafzienbare stroom
dollars. Tegen de
draaiende heupen
van John Travolta
was nog best een
smoes te verzinnen
en onder het In de
studio opgenomen
goochelwerk van
„Starwars" kom je
ook nog wel uit,
maar hiertegen is
geen kruid
gewassen. En als
men er al in slaagt
de bioscoop te
mijden, dan zal men
er toch aan moeten
geloven in
warenhuizen,
boekwinkels,
kledingzaken,
speelgoedwinkels of
waar ook te land,
ter zee of in de
lucht.
Zo ongeveer althans stelt
de Amerikaanse
filmmaatschappij Warner
Brothers het zich voor.
„Superman" moet de
nieuwste „aller
tijden"-film worden. De
duurste film „aller tijden"
is het in elk geval al
(bijna 100 miljoen gulden)
en de producenten zijn er
vcoral in geïnteresseerd,
dat de film dit predikaat
ook weet te verwerven
Superman-produkten al
hoog opgetast in winkels
in heel Amerika. Er zijn
meer dan duizend
licenties verleend om de
rage via handdoeken,
kleding, speelgoed,
platen, poppen, posters,
boeken en dergelijke
onontkoombaar te maken.
De rol van „Superman"
wordt vertolkt door een
onbekende, maar
absoluut oogverblindende
acteur. Chris Reeve (26)
werd uitverkoren nadat
Paul Newman (te oud).
Steve McQueen (te dik),
Robert Redford (geen
zin), de tandarts van de
vrouw van de producer
en Olympisch
tienkampwinnaar Bruce
Jenner uit het beeld
waren verdwenen.
Maar aan sterren in de
film is geen gebrek.
Marlon Brando speelt
raison van ruim 8 miljoen
gulden de echte pa van
„Superman", Glenn Ford
de pleegvader, Gene
Hackman (ruim 4 miljoen)
speelt de gemenerik en
Susannah York is de
moeder van de wakkere
borst. Chris Reeve kreeg
overigens „slechts" iets
meer dan een half
miljoen voor zijn
hoofdrol. Maar er is hem
meer beloofd als de
eerste aflevering een
succes wordt en
bovendien heeft nu al
iedere zichzelf
respecterende producer
in Hollywood met een
nieuwe aanbieding bij
hem op de stoep
gestaan.
„Superman" is een oude
bekende. Hij werd al in
1933 geboren in het brein
van twee 19-jarige
studenten uit Cleveland,
Jerry Spiegel en Joe
Schuster. Het duo is er
nooit echt rijk aan
geworden. Ze verkochten
hun strip al vrij snel voor
een habbekrats aan een
stripverhalenfirma.
Spiegel, bijna blind, heeft
in elk geval de première
in Washington nog
kunnen bijwonen,
Schuster was daartoe
door een recente
Superman, de sympathieke held, de man van staal.
hartaanval verhinderd.
Hun geesteskind heeft
het ondermeer gebracht
tot een radioshow, een
filmserie, een
langlopende tv-serie
(1950-1957), een roman
en een Broadway-musical.
Een onverdachte
Amerikaan, senator
Edward Kennedy,
formuleerde het bij de
Washingtonse première
als volgt: „Superman
vertegenwoordigt voor
alle Amerikanen een
gevoel van hoop in staat
te zijn buitengewone
uitdagingen te
overwinnen".
Het moeilijkste en het
duurste onderdeel van de
film was „Superman"
overtuigend te laten
vliegen. Dat is gelukt. Het
is eigenlijk best een
amusante film en voor
het eerst in lange tijd,
wellicht sedert „The
Sound Of Music", weer
een echte film voor alle
leeftijden. Sommige
noemen het een film voor
volwassenen, die ook
door kinderen kan
worden bekeken, anderen
vinden het een kinderfilm,
die ook voor volwassenen
best om aan te zien is.
Een dergelijke discussie
had de filmmaatschappij
zich ook zo ongeveer
voorgesteld en hoewel er
best andere leuke dingen
voor een bedrag van
bijna 100 miljoen te
verzinnen zijn, is niet te
ontkennen dat Warner
Brothers de zaken zeer
professioneel heeft
aangepakt.
„Superman" heeft de
andere Amerikaanse
kerst-premières nu al
volledig overschreeuwd.
En de oogst lijkt toch
veelbelovend. Wat te
denken bijvoorbeeld van
de derde film van John
Travolta („Moment by")
die al voor de première
in de Amerikaanse
kranten wordt betiteld als
„een weer weinig
opwindende en vooral
langdradige
liefdesgeschiedenis". Of
de opvolger van „Love
Story", waarin Oliver
(Ryan O'Neill) in de
weelderige vorm van
Candice Bergen een
nieuwe geliefde vindt.
Wat betreft de
publiciteitsslag is
„Superman" in elk
de winnaar. Er
maar maak dat
van pakweg 4 tot 8 jaar
maar eens wijs. In
Amerika vliegen ze al
drommen met een
handdoek of zoiets om
de nek door de
huiskamers. Binnenkort
ook in uw theater, op u
t-shirt of op uw
badhanddoek.
Het is aan geen enkele twijfel onderhevig,
dat de zee een geweldig belangrijke rol
heeft gespeeld in het verloop van We
reldoorlog II. Een rol die in meer dan één
opzicht beslissend Ms geweest. Met name
in de Stille Zuidzee, waar de voor de Ja
panners zo vernietigend verlopen slag bij
Midway het keerpunt betekende, dat uitein
delijk leidde tot de capitulatie van Japan.
De atoombommen op Hirosjima en Naga
saki hebben dit proces alleen maar ver
haast.
„De Tweede Wereldoorlog ter zee", van de
hand van H. Hazelhoff Roelfzema, geeft
vooral in visueel opzicht, een uitvoerig ver
slag van wat marine, koopvaardij, zeesleep
vaart en marineluchtvaart gepresteerd heb
ben. Uiteraard met veel nadruk op de niet
onaanzienlijke Nederlandse bijdrage daaraan,
zowel aan het Atlantische front als aan dat
van de Stille Zuidzee.
Toen de oorlog uitbrak, beheerste Engeland
de oceanen en kon dus Duitsland vrij effec
tief afsluiten van elke bevoorrading overzee.
Engeland zelf bleef voor zijn aanvoer in
hoge mate afhankelijk van de VS. Duitsland
op zijn beurt gebruikte het onderzeebootwa
pen om de Britse aanvoerlijnen te bestoken.
Een convooi op weg.
wat de andere partij weer dwong om in be
schermde convooien te varen, wat veel zee
manskunst en organisatietalent vergde. Toen
Amerika eenmaal bij de oorlog betrokken
was, bleek dit land zowel in de Stille Zuid
zee als bij de landingen in Afrika. Italië en
Convooi tijdens onderzeebootalarm, een schilderij van stuurman A.van der Veer.
Links op de voorgrond een korvet, opdraaiend na-afwerpen van een dieptebom.
Normandië bij machte om iedere man, elke
granaat en elke liter benzine duizenden mij
len over zee te brengen en op het juiste
strand te zetten.
De tegenstander was daar niet toe in staat.
De capaciteit van de Japanse koopvaardij
vloot was niet toereikend om het reusachti
ge gebied met zijn lange verbindingslijnen,
dat in een enorme maritieme onderneming
veroverd was. naar behoren te bevoorraden.
Dit is. tezamen met de grote zeeslagen (Ko
raalzee, Midway en Leyte) de voornaamste
oorzaak geweest van de Japanse nederlaag.
Aan het Atlantische front sloeg de balans
langzaam door naar de geallieerde zijde als
gevolg van overmacht in de lucht en een
steeds beter wordende convooibescherming,
onder meer door het gebruik van de zoge
naamde destroyer escorts of onderzeeboot
jagers. De capaciteit van de gezamenlijke
koopvaardijvloten werd enorm opgevoerd
door de komst van de Liberty- en Victory-
schepen.
Zoals gezegd hadden de Nederlanders in dit
alles een niet onaanzienlijk aandeel In „The
Cruel Sea" omschrijft Monsarrat de Neder
landers en ook de Noren als mensen, die
wisten warvoor zij vochten en die de lange
scheiding van huis en gezin op de koop toe
namen. Dit in tegenstelling tot de immer
klagende Fransen, die het liefst zouden wil
len terugkeren naar hun door de Duitsers
bezet land.
Het lot in de oorlog ter zee kon zeer grillig
toeslaan. Er waren zeelieden die nooit een
vijandelijke aanval doorstaan hadden, maar
er waren er ook die herhaaldelijk hun schip
verloren hadden, in een enkel geval zelfs
tienmaal.
Lang niet allen hadden het geluk bij een
ongeluk, dat drie overlevenden van de ge
torpedeerde ms Zaandam hadden. Op een
reddingsvlot dreven zij 82 dagen hulpeloos
rond, vooraleer zij door een Amerikaans pa
trouillevaartuig werden opgepikt. Zij hadden
zich in leven kunnen houden door het eten
van rauwe vis..
Een zeer fortuinlijke ontmoeting had de Ne
derlandse onderzeeboot O 21 op weg naar
Gibraltar. De O 21 voer in de nacht van 27
op 28 november 1941 boven water. De be
manning ontdekte achter zich het silhouet
van een andere onderzeeboot, eveneens bo
ven water varend. Deze andere boot. de
Duitse U 95. beging de ongelooflijke blun
der te veronderstellen dat de O 21 een U-
boot was en gaf met de lamp een verken-
'ningssein. Uit dit onbekende sein begreep
men in de O 21, dat de ander een vijand
was. Er werd een hektorpedo gelanceerd
die doel trof en de U-boot naar de bodem
joeg. Alleen de twaalf Duitsers die op de
commandotoren stonden kwamen er levend
af Zij werden door de O 21 opgevist en in
Gibraltar afgeleverd
Nederlandse marineschepen tenslotte waren
betrokken bij belangrijke geallieerde acties,
zoals de landingen bij Anzio en in Norman
dië.
Een zeer handzaam boek met uitnemend il
lustratiemateriaal. waarin zowel de geschie
denis van de oorlog ter zee als de lotgeval
len van hen, die deze oorlog moesten
helpen voeren, zeer overzichtelijk beschre
ven zijn.
T. VAN GRINSVEN
H. Hazelhoff Roelfzema „De Tweede Werel
doorlog ter zee". Uitg. Unieboek (De Boer
Maritiem) Bussum en Vereeniging Neder
landsen Historisch Scheepvaart Museum
Amsterdam, 29.50.
