verzet verbaasd,
ontzet en teleurgesteld
ERWARRING EN
iCHIJNBEWEGINGEN
lOND VRIJLATING
'IETER MENTEN
£cid6cSomont
Toezegging Donker
zeer ongeloofwaardig"
Kamer moet beleid
drastisch ombuigen
'3ure auto's flitsten door Den Haag
De onderste
steen boven
Minister Donker
was onkreukbaar"
PROF. SCHöFFER:
.Medische zorg voor zieke
pasgeborenen is onvoldoende
Archief Kortenhorst en
rapport Velser-af faire
moeten opengesteld
Christoffel
blijft in lift
INNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 5 DECEMBER 1978 PAGINA 9
UEl
een onzer verslaggeef
sters)
>EN HAAG De organisa-
ies van het voormalig verzet
en van ex-politieke gevange
nen zijn teleurgesteld over de
'uitspraak die de Bijzondere
*ki strafkamer gisteren heeft ge-
'""l|flaan in de zaak-Menten.
Maar nu Menten wordt vrij-
ft gelaten omdat minister Don-
ier van justitie hem in 1952
bes ran rechtsvervolging ont-
loeg, moet het parlement de
'aj Pelser affaire boven tafel
'r tyrengen", is de mening van
le voorzitter van de Nationa
le Federatieve Raad van het
Voormalig Verzet Nederland,
de generaal-majoor b.d. J.L.
Bosch.
De heer Bosch noemde de be
slissing om Pieter Menten niet
te vervolgen voor zijn oor
logsmisdaden in Polen „niet
alleen een enorme schok voor
de Nederlandse verzetsmen
sen, maar ook voor het Pool
se volk waartegen Menten
zijn misdrijven heeft begaan".
De heer Bosch meent dat mi
nister De Ruiter van justitie
er nu niet onderuit zal kun
nen de Velser affaire in de
openbaarheid te brengen.
„Als dat niet gebeurt, zou
mijn rechtsgevoel een extra
dreun krijgen". Hij voegde er
aan toe dat de beslissing tot
vrijlating bij een aantal ex-ge
vangenen uit concentratie
kampen zeker psychische pro
blemen zal veroorzaken. Via
de televisie riep hij gisteren
een ieder op „geen onbezon
nen daden te doen en het
recht niet in eigen hand te
nemen".
De heer J. Teengs Gerritsen,
voorzitter van het Centraal
Orgaan Voormalig Verzet,
was verbaasd, ontzet en
enorm teleurgesteld over de
uitspraak. „Het is onbegrijpe
lijk", aldus Teengs Gerritsen,
„dat iemand die eerder ver
oordeeld werd tot vijftien
jaar voor oorlogsmisdaden,
nu op een niet bewezen
standpunt wordt vrijgespro
ken. Het argument waarop de
rechtbank haar uitpraak
stoelt wordt niet ondersteund
door zwart op wit gestelde
documenten. Het is toch in
Nederland onmogelijk dat
daar iemand op wordt vrij
gesproken". Het Centraal Or
gaan Voormalig Verzet, dat
gisteren over de affaire ver
gaderde zal, aldus de heer
Teengs Gerritsen, nader over
leg plegen over een eventueel
gezamenlijk protest.
Voor de Nederlandse Vereni
ging van ex-politieke gevange
nen uit de bezettingstijd (Ex-
pogé) kwam de beslissing niet
als een verrassing. De heer
mr. J. van Zaayen, voorzitter
van Expogé, verklaarde giste
ren dat de leden van de vere
niging de uitspraak zullen on
dergaan als een grote schok.
J. Teengs Gerritsen.
„Juist voor die mensen is het
erg te betreuren dat er geen
recht kan worden gedaan".
De heer Van Zaayen ver
klaarde dat de beslissing wel
te verwachten was toen dè
Hoge Raad de zaak Menten
op 29 mei wegens „vormfou
ten" bij de Amsterdamse
rechtbank verwees naar de
Haagse rechtbank. „Vanaf dat
moment namen wij aan dat
uiteindelijk tot vrijlating zou
worden beslist", aldus de heer
Van Zaayen.
(Van een onzer verslaggeefsters)
fcCHEVENINGEN Pieter Menten kan niet
Worden vervolgd voor de oorlogsmisdaden
pie hij in Polen zou hebben gepleegd, zo luid
de gistermorgen rond half tien de uitspraak
Ivan de Bijzondere Strafkamer in Den Haag.
79-jarige Blaricumse kunstverzamelaar,
werd vastgehouden in de gevangenis van
icheveningen, moest onmiddellijk in vrijheid
worden gesteld. Een simpele aahgelegenheid
eou men kunnen denken: koffertje pakken,
>ewakers gedag zeggen en de poort uitlopen,
als je Menten heet gaat dat niet zo
kei ijk, zo bleek gisteren.
ientallen verslaggevers, fotografen en andere
odjnieuwsgierigen waren direct na de uitspraak
iet gezwinde spoed naar het Scheveningse
pifHuis van Bewaring getogen, in de verwach
ting dat wel snel de grote poort aan de
>oJ,l .Pompstationsweg zou opengaan en dat een
-1 alende Pieter Menten zou vertellen dat dit
Ie enig juiste beslissing was en dat eindelijk
[erechtigheid was geschied. Maar niets was
ider waar. De poorten gingen om half elf
tog niet open. Nog lang niet. Het werd elf
I uur, half twaalf, twaalf uur.
ue Eindelijk, om kwart over twaalf gebeurt er
'eijiets. Over de Pompstationsweg komt mr. L.
flitjvan Heijningen, de advocaat van Menten, fiet-
onsend in de richting van het gevang, dat inder-
iet tijd ook ver buiten Nederland bekend werd
als „Oranjehotel". Hij verdwijnt langs een zij
deurtje achter de.dikke muren om er vrij vlot
laarna weer uit te komen. „Toen u hier alle
maal op mij stond te wachten, is de heer
Menten via een andere uitgang stilletjes ver
trokken", zo spreekt mr. Van Heijningen. Het
enige wat hij kwijt wil is, dat de heer Menten
zijn invrijheidstelling bijzonder rustig heeft
opgenomen, dat hij zijn koffers, die al waren
ingepakt, heeft opgenomen en dat hij volgens
een van te voren gemaakt plan het pand heeft
verlaten zonder dat iemand er iets van be
merkte. „Wilde de heer Menten nog een scha
declaim indienen tegen degenen die hem enige
jaren van zijn vrijheid hadden beroofd?" Op
deze vraag kan mr. Van Heijningen geen ant
woord geven, want „dat is een zaak van mijn
cliënt en niet van mij". Vriendelijk glimla
chend fietst hij vervolgens naar zijn kantoor
en zijn woonhuis.
Weggaan of blijven is dan de hamvraag voor
de wachtenden voor de poort. „Wachten", zo
luidt de algemene opvatting. Een telefoontje
met Justitie bevestigt de juistheid van dit be
sluit. „Mevrouw Meta Menten heeft om kwart
over twaalf haar villa in Blaricum verlaten en
is op weg naar Scheveningen om haar echtge
noot af te halen". En jawel, om kwart over
een arriveert een donkergrijze BMW voor het
gevangeniscomplex. Aan het stuur een star
voor zich uit kijkende Meta Menten.
Weer gaat er enige tijd voorbij. De wachten
den hebben inmiddels kans gezien hun auto
mobielen vlak bij de poort te parkeren. On
middellijk springt iedereen tevoorschijn uit de
auto's, waarin tijdelijk enige warmte was ge
zocht, met pennen en camera's in de aanslag.
Menten verborg het gelaat gisteren achter zijn hoed bij het verlaten van de Sche
veningse gevangenis. Achter het stuur mevrouw Menten.
Om die attributen direct weer te laten zakken
als blijkt dat wel de BMW, maar geen Pieter
Menten naar buiten komt rijden. Achter het
stuur zit een onbekende. Weer een nieuw en
onverwacht onderdeel van het „vluchtplan"
dat de heren Menten en Van Heijningen heb
ben opgezet om volk en vijand te misleiden.
Een vlugge verslaggever met een snelle bolide
zet evenwel toch de achtervolging in.
Aan de Koninginnegracht stapt een tweede
onbekende man in de wagen bewuste wagen.
Het tweetal in de BMW zet er een behoorlijk
tempo in. Zo behoorlijk dat de achtervolger
de strijd moet opgeven. Hij rijdt terug en
doet zijn relaas aan de wachtende collega's.
En opnieuw moet de vraag beantwoord wor
den: Is 'ie nou nog binnen, of is hij via een
van de vijf uitgangen van de gevangenis ver
dwenen, samen met zijn echtgenote? Opnieuw
een telefoontje met justitie: Menten moet nog
steeds binnen zijn... Wachten dus. Rijden van
de ene poort naar de andere in de hoop iets
erachter te ontwaren. En jawel, achter de gro
te deuren aan de kant van de Van Alkemade-
WaT velen verwachtten of vreesden, sinds de zaak-
Menten in mei van dit jaar wegens „vormfouten" terug
verwezen werd naar een bijzondere kamer van de
Haagse rechtbank, is gebeurd: Menten is gistermiddag
op vrije voeten gesteld. Niet omdat hij onschuldig is
verklaard aan de massamoord in Polen, waarvoor hij
vorig jaar tot 15 jaar gevangenisstraf werd veroordeeld,
maar wegens juridisch-technische fouten in de proces
gang.
DEZE voorlopige afloop van de zo geruchtmakende af
faire van de kunsthandelaar uit Blaricum is voor velen
uiteraard zeer onbevredigend. Menten werd vorig jaar
schuldig bevonden aan massamoord tijdens de Tweede
Wereldoorlog in Polen, gepleegd in dienst van de Duitse
SS. Dat hij gisteren de Scheveningse gevangenis mocht
verlaten, heeft uitsluitend als grond dat de rechtbank
aanneemt dat Mentens zaak in 1952 door de toenmalige
minister van justitie Donker persoonlijk is geseponeerd.
Het gevoel overheerst nu, dat door juridische haarklo
verij over verondersteld gesjoemel van autoriteiten in
1952, geen recht meer kan worden gedaan.
Bij die onbevredigende gevoelens moet overigens wel
in aanmerking worden genomen, dat de zorgvuldige
rechtsgang in Nederland een groot goed is, dat nauwge
zet in ere gehouden dient te worden. Zaken als deze
mogen niet leiden tot pleidooien om de zorgvuldigheid
in de rechtsstaat aan te tasten, ook al heeft in dit geval
dit belangrijke beginsel van de democratie in feite in
het voordeel gewerkt van iemand die de rechtsstaat in
dertijd bedreigde.
Maar dat neemt niet weg dat het in de gegeven om
standigheden van het grootste belang is, dat alles over
de juiste toedracht in 1952 boven tafel komt. Dat is no
dig om het huidige gevoel van onbehagen over de on
mogelijkheid om het recht te laten zegevieren, weg te
nemen. Volgens Menten zelf zou minister Donker zijn
zaak hebben geseponeerd, omdat Menten beloofde zijn
mond dicht te houden over de Velser affaire, waarbij
vooraanstaande Nederlanders betrokken zouden zijn ge
weest. Zwart op wit blijkt dat nergens uit En professor
Belinfante, die nauw bij de werkzaamheden van de in
middels overleden Donker betrokken is geweest, ver-
I klaart met stelligheid, dat deze minister zo iets nooit
I zou hebben gedaan.
Nu onder meer die Velser affaire, waar het doofpot
deksel nog steeds bovenop zit, anno 1978 aanleiding
blijkt te zijn voor een ingrijpend feit in de Nederlandse
I rechtspleging, is het zaak dat daarover, en over alles
wat er rond het sepot van de zaak Menten in 1952
laan wordt een tweede grijze BMW gesigna
leerd. De wachtenden verspreiden zich. Hier
kan hij uitkomen, daar kan hij uitkomen.
Maar nog zijn de schijnbewegingen niet uitge-
S.BJawd,^fdarm^k^aIHÏÏ'^l wal .f r°na sepot van ae zaait aenten m mz
niet is. Snel schiet hij naar binnen. Bij de sPeelde> ten spoedigste algehele openbaarheid komt
hoofdpoort aan de Pompstationsweg nemen I Haar ligt een taak voor regering en parlement. De on-
twee motoragenten van de Haagse politie 1 derste steen moet nu boven,
plaats. De motoren worden niet afgezet; de
agenten zijn startklaar om wie dan ook te be
geleiden. Staan zij hier misschien om ene heer
Menten te escorteren? Ze zouden het niet we
ten. Is Menten nog binnen? Ook dat zouden
ze niet weten. Het tweetal wisselt wat geheim
zinnige blikken en draait van tijd tot tijd de
gaskraan wat verder open om het motortje,
goed warm te houden.
En dan gebeurt het. Niet aan de Pompstati
onsweg, maar aan de Van Alkemadelaan wor
den plotseling de deuren opengegooid. Twee
wagens schieten met een noodvaart naar bui
ten. En in de tweede wagen, de reeds eerder
gesignaleerde BMW, zit hij dan. Menten heeft
de gevangenis in Scheveningen om half vier
's middags op topsnelheid verlaten. Zijn
vrouw Meta stuurt de BMW.
Prof. Schöffer.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Het is en blijft zeer on
waarschijnlijk en ongeloofwaardig, dat
Pieter Menten in 1952 en 1953 van de
;oenmalige minister van Justitie mr.
Donker te horen zou hebben gekregen,
dat er geen strafvervolging meer tegen
hem zou worden ingesteld. Dit is de me
ning van prof. mr. I. Schöffer, voorzitter
van de döor de regering ingestelde com
missie die het opsporings- en vervol
gingsbeleid inzake Menten tussen 1945
en 1976 onderzoekt.
In een reactie söp de gisteren door de
bijzondere strafkamer van de Haagse
rechtbank gedane uitspraak, dat Menten
niet meer vervolgd kan worden op grond
van bovengenoemde toezegging van mi
nister Donker, zegt prof. Schöffer dat hij
blijft bij de conclusie van zijn commissie
(in een rapport van juni j.l.) dat die toe
zegging van Donker hoogst onwaar
schijnlijk is. Volgens het juni-rapport
van de commissie-Schöffer bestaat er
geen enkel schriftelijk bewijs van die
vermeende toezegging. Ook staat vast,
dat minister Donker niet bepaald welwil
lend tegenover Menten stond. Onder zijn
ministerschap waren er zelfs plannen tot
nieuwe onderzoekingen en getuigenverho
ren inzake Menten's oorlogsverleden. Bo
vendien wees de commissie^choffer
erop, dat het merkwaardig is, dat Men
ten pas vrij laat in zijn tweede politieke
strafzaak (eind 1977) de toezegging van
minister Donker te berde bracht. Voor
die tijd heeft Menten daar, zelfs in per
soonlijke gesprekken met prof. Schöffer,
niet over gerept, terwijl toch de naam
van minister Donker daarbij wel ter
sprake is geweest.
Volgens prof. Schöffer doet de onder
zoekscommissie nog steeds verwoede po
gingen om inzage te krijgen in de archie
ven van de vooi^nalige advocaat van
Menten, wijlen mr. Kortenhorst. Tot nu
toe is dit door de nabestaanden van Kor
tenhorst geweigerd.
Het is de bedoeling dat de commissie-
Schöffer volgend voorjaar een nieuw in
terim-rapport uitgeeft Daarin zal onder
meer de Velser affaire ter sprake ko
men.
Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde:
UTRECHT In Nederland
zijn slechts 48 centra waar
intensieve zorg kan worden
gegeven aan zeer zieke pasge-
boren babies. Er is echter be-
K hoefte aan 125 van die cen-
g tra. Dat is
g schrijnender omdat zo'n be-
w handeling niet alleen
sterfte doet dalen, maar ook
in grote mate voorkomt dat
kinderen met een ernstige
handicap het leven ing^ap
TEr moet dan ook, vindt de
^ederlandse Vereniging voor
Kindergeneeskunde, meer dan
een verdubbeling komen van
het aantal plaatsen waar in
tensieve zorg kan worden ge
geven. De vereniging stelt in
een gisteren gepresenteerd
rapport „Regionalisatie van
de diagnostiek en behandeling
van de zieke pasgeborene in
Nederland" voor de hoogst
noodzakelijke voorzieningen
uit te breiden en regionale
werkgroepen een grondplan
te doen uitwerken, waarin
een regionale taakverdeling in
drie graden van klinische
zorg voor de pasgeborene
.vast ligt De vereniging be
veelt de ministers van Volk
sgezondheid en Milieuhygiëne
en Onderwijs en Wetenschap
pen aan beleidsmaatregelen te
ontwikkelen om zo'n regiona
lisatieplan te verwezenlijken.
De vereniging van kinderge
neeskunde denkt aan een ver
deling van Nederland in
twaalf regio's met ongeveer
een gelijk aantal geboorten
per jaar (circa 15.000). Binnen
zo'n regio zou een taakverde
ling moeten komen tussen
huisartsen, specialisten en zie
kenhuizen, die aan zieke pas
geborenen de zorg garandeert
die zij nodig hebben.
PREMIE AUTO
VERZEKERINGEN
OMHOOG
DEN HAAG (ANP) De
premies van de verzekering
van auto's, vrachtauto's, mo
toren, scooters en landbouw-
trac toren voor 1979 gaan om
hoog. Voor personenauto's
varieert de verhoging van de
WA-premie van 26 tot 73 gul
den per jaar.
De WA-casco premies gaan
omhoog met bedragen varië
rend van 59 tot 269 gulden
per jaar. Voor vrachtauto's
tot een cataloguswaarde van
70.000 gulden stijgt de premie
met 50 tot 102 gulden. Voor
vrachtauto's met een hogere
cataloguswaarde kan op een
verhoging van 5,9 procent ge
rekend worden. Voor motoren
en scooters bedraagt de ver
hoging 25 tot 130 gulden en
voor landbouwtractoren 6,25
gulden (eigen bedrijf) en 17,25
gulden (loonbedrijf).
Reactie politieke woordvoerders:
(Van onze verslaggevers)
DEN HAAG Volgens het Tweede Kamerlid Aad Kosto
(PvdA) toont de uitspraak van de Haagse rechtbank in de
zaak-Menten aan dat het archief van wijlen de heer Korten
horst zo spoedig mogelijk moet worden opengesteld.
Kosto wijst erop dat de commissie-Schöffer, die belast is met
het historisch onderzoek naar het verleden van Menten, een
heef andere mening heeft dan de rechtbank. Zij acht het zeer
onwaarschijnlijk dat de minister van justitie Donker Menten
in 1952 heeft beloofd geen verdere vervolging te zullen instel
len. „Nu worden we dus geconfronteerd met twee volstrekt
tegenstrijdige opvattingen", aldus Kosto. Hij weet vrijwel zeker
dat zich in het persoonlijk archief van Kortenhorst stukken
bevinden die het bewijs leveren voor de juistheid-van hetzij de
ene, hetzij de andere opvatting.
Ook in CDA- en VVD-kring wordt aangedrongen op het toe
gankelijk maken van tot nu toe geheime stukken die duidelijk
heid kunnen verschaffen over de wijze waarop uit de oorlog
daterende affaires zijn afgedaan. De WD pleit in dit verband
andermaal voor openbaarmaking van de stukken inzake de
zogenaamde Velser-affaire. WD en PvdA-woordvoerders spe
len zelfs al met de gedachte naar de na-oorlogse behandeling
van dit soort affaires een politieke enquête in stellen. Een
onderzoek door het parlement dus, waarbij getuigen onder ede
kunnen worden gehoord. Het CDA-Kamerlid mevrouw Corne-
lissen ziet hierin vooralsnog geen heil.
(Van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM Prof. mr.
A.D. Belinfante acht het
hoogst onwaarschijnlijk dat
minister Donker in 1952 de
zaak-Menten zou hebben gese
poneerd. Belinfante is oud
hoogleraar in het strafrecht,
was na de oorlog nauw be
trokken bij de bijzondere
rechtspleging tegen oorlogs
misdadigers, en was ten tijde
van het veronderstelde sepot
van de zaak-Menten in 1952
werkzaam op het departe
ment van justitie.
Wel acht hij de volgende
gang van zaken voor de hand
liggen: „Ik denk dat de offi
cier van Justitie de zaak in
dertijd heeft voorgebracht
Minister Donker heeft toen
zijn adviseurs geraadpleegd.
Het was moeilijk om aan be
wijs te komen. We zaten juist
midden in de koude oorlog en
de bewijzen moesten uit Po
len komen. De minister zal
daarom besloten hebben: laat
ons voorlopig Menten niet
vervolgen; laat ons wachten
totdat we bij het bewijs kun
nen. Meer is er niet aan de
hand geweest".
De gedachte dat minister
Donker Menten heeft laten
glippen in ruil voor stilzwij
gen over de Velser affaire,
wijst prof. Belinfante veront
waardigd naar het rijk der
fabelen. „Toen Donker minis
ter was, ben ik bijna dage
lijks met hem opgetrokken.
Hij was volkomen onkreuk
baar. Hij was niet vatbaar
voor zulke dingen. Wanneer
men nu gaat denken dat hij
een soort knoeier was die een
of ander handeltje heeft ge
dreven, zou ik dat het schan
delijkste effect van de zaak-
Menten vinden."
(Van onze so-
ciaal-economi-
I sche redactie)
ROTTERDAM
Christoffel
Reizen in Rot
terdam is met
148.194 reizi
gers dit jaar
in grootte de
tweede touroperator van Nederland gebleven. Dit aantal pas
sagiers betekende een stijging van 7 procent ten opzichte van
1977. In het nu lopende winterseizoen wordt een stijging ver
wacht van 3 procent en in het komende zomerseizoen 1979
van 9 procent.
Christoffel Reizen heeft in zijn zomerprogramma 1979 nu ook
twee luxe bungalow-parken op Gran Canaria en op Tenerife.
Nieuw zijn ook de bungalow-vakanties in Misr Village aan de
Rode Zee in Egypte, aantrekkelijk met name voor diepzeedui
kers. Ook is dit jaar het aantal kortingsmogelijkheden uitge
breid voor kinderen en voor grotere gezinnen of groepen.
Boekt men met een groep van vier personen een appartement
of bungalow, dan geniet de vierde vijftig procent korting.
Reist men met zes mensen, dan betaalt de zesde niets.
(van onze sociaal-economische
redactie)
AMSTERDAM-UTRECHT
De grote vakcentrales FNV
en CNV hebben aan de voor
avond van het Tweede Ka
merdebat over het sociaal-
economisch beleid een drin
gend beroep op het parle
ment gedaan om het rege
ringsbeleid in aanzienlijke
mate bij te sturen. Beide
vakcentrales overwegen om
met extra looneisen te komen
nu het overleg is opbebroken.
Het CNV denkt aan tenmin
ste één procent extra loons
verhoging; het FNV vindt
dat nog te krap berekend.
De FNV stuurde gisteravond
een brief aan de Tweede Ka
mer, waarin gevraagd wordt
het in Bestek '81 aangekon
digde beleid drastisch om te
buigen.Het CNV liet zijn ge
luid horen in een hoofdartikel
in zijn blad "De Gids". Daar
in staat dat in het Kamerde
bat een poging ondernomen
moet worden om dreigende
ongust te voorkomen.
FNV EN CNV OVERWEGEN EXTRA LOONEISEN
De FNV wijst met grote
kracht het verwijt van minis
ter Albeda (Sociale Zaken)
van de hand dat het centraal
overleg van vorige week
maandag door de opstelling
van de FNV zou zijn mislukt.
„De ware oorzaak is dat de
regering de vakbeweging niets
of nauwelijks iets te bieden
had".
De FNV is bereid mee te
werken aan een studie over
het aanpassingsmechanisme
van sociale uitkeringen en
ambtenarensalarissen,, „maar
het is voor ons onaanvaard
baar dat vooruitlopend op die.
studie al een half procent op
de ambtenarensalarissen en
de sociale uitkeringen wordt
gekort".
Het CNV concludeert: „Loo
neisen liggen voor de hand.
Door deze ontwikkelingen
wordt het de vakbeweging
nauwelijks mogelijk gemaakt
de „ïullijn te handhaven.' Als
de gemeentelijke heffingen
omhoog gaan als door het
Konsumenten Kontakt is ge
constateerd wordt een lasten
stijging van 50 tot 100 gulden
vrij normaal, wat voor de
modale werknemer een netto
aandeel inhoudt van 0,4 pro
cent Daar komt dan mogelijk
nog het eigen risico bij en
dan zit men om de koop
kracht voor modaal te kun
nen handhaven al op een ex
tra loonsverhoging van ten
minste 1 procent".
