Oude Sassemers in
onderhoudend prentenboek
Ether kon
geen kwaad
Swift kansloos
tegen Glasbergen
„BOLLEN
GESLACHTEN"
VOEREN DE
BOVENTOON
^STAD/REGIO
LEIDSE COURANT
DINSDAG 5 DECEMBER 1978 PAGINA 5
;th
Ziekzoeken is een serieuze zaak.
Als u nou snel naar
een boekhandel rent,
bent u waarschijnlijk
net op tijd om nog iets
aan het Sinterklaas-
pakket toe te voegen.
Zeker als het een
„gehoorzaam kind"
betreft met meer dan
normale interesse in
het Sassenheimse
verleden. Over het
hele land was in de
afgelopen maand no
vember een buitenissi
ge aktiviteit te bespeu
ren op het gebied van
boekuitgaven. Schrij
vers, samenstellers,
uitgekookte prentbrief
kaartverzamelaars en
verzamelaressen, uitge
vers, hadden handen
vol werk bij het afron
den van series oude
ansichtkaarten, voor
zien van bijgaande
verduidelijking en
uiteenzetting. Neder
land heeft nog nooit
zoveel auteurs gekend
als de laatste jaren. Er
is zowat geen gemeen
te meer, of er is ie
mand die een aardig
object en kasverster-
king ziet in het uit
beelden van de plaats
van inwoning zoals die
er tientallen jaren
geleden uitzag. Tijden
terug scheen niemand
daar enige belangstel
ling voor te hebben,
maar sinds onze hang
naar weleer is begin
nen te ontwikkelen,
kunnen we van de
oude plaatjes, familie
portretten en groepsfo
to's geen genoeg meer
m inrijgen.
Daar is nu Sassenheim. In
de alweer bekende reeks
van de Europese Biblio
theek, die in Zaltbommel
(met die beroemde toren
spits die eens temidden van
de rommel dreef) wortel
heeft geschoten. Die reeks
heet „Kent u ze nog
Nog altijd goed voor hon
derden plaatsen die op de
nominatie staan, als er
tenminste één of andere
gedrevene klaar staat met
een doos vol prenten en
gewapend met een areaal
dat uit overleveringsverha
len bestaat. In dit opzicht
vervult de Europese Biblio
theek zo ongeveer de funk-
tie van een semi-folkloris-
tisch arbeidsbureau: wie
beschikt over een oud
sigarenkistje met vergeelde
ansichtkaarten kan weer een
hele tijd mee. Neem me niet
kwalijk, maar zo komt de
rage een beetje bij me over.
pas was er een riante bij
drage in terugblikken in
Leiderdorp, waar een inge
zetene optornde tegen de
nostalgische concurrentie
van de gemeentesecretaris
Hobo, die èen historisch
getinte eerste viool dacht te
kunnen bespelen. Hazers-
woude heeft net een memo
rabele explosie achter de
rug. Ik kan de hele omge
ving wel nagaan: overal
vertellen oude ansichten hun
verhalen die aan de zater-
dagavondse was teil doen
herinneren en aan dagen die
nog veel verder weg liggen
dan het amusement van
„Dit is nééegen heit de
klokEn dit is al een
hele slok op een borrel, die
de iets ouderen met heel
wat tjajajaas naar binnen
werken.
In het koor van de gedrukte
herrezen stoffelijke over
schotten op geglansd papier
heeft zich nu de nazingende
stem van Sassenheim ge
mengd. Van al die vergane
stemmen heeft meneer A.
M. Hulkenberg de gezamen
De Sassenheimse Burgerwacht als een „Boeren Commando"
lijke noemer onder zijn
regie gebracht. De uitvoe
ring is op de markt geko
men in een prentenboek
werkje dat „Kent u ze
nogde Sassenheimers"
heet Sassenheim in Zalt
bommel; ach, op den duur
komen wij allemaal daar als
archiefmateriaal terecht. Als
je meneer Hulkenberg mag
geloven, hebben hem ontel
bare Sassemers uit het
voorbijgeschoven leven hem
verwijtend of vriendelijk
aangekeken, omdat ze in 't
boekje wilden: autoriteiten,
ïeren bloemisten in goeden
ioen, middenstanders,
werkvolk op de tuin met
„slechtzittende broeken" aan
en brave kinderen. Ze
hebben 'm allemaal aange
keken en meneer Hulken
berg streek over z'n hart en
stelde een erg informerend
en kostelijk platenboekje
samen.
A. M. Hulkenberg is voort
varend te werk gegaan. De
bladzijden zijn niet genum
merd, maar het oud-Sassem-
se verhaal in woord en
beeld gaat honderden pagi
na's z'n gang. Omdat Sas-
sem vanouds een rustige
boerengemeenschap was,
begint de terugblik bij
boerderij Duivenvlucht, het
eeuwenoude domein van het
geslacht Ciggaar, oude
Franzosen die als Hugeno
ten de gastvrije kilte der
noordelijke Nederlanden
opzochten. De foto is niet
gedateerd, maar de meesten
van ons leefden toen nog
niet. De tol naar Voorhout
is er nog op te zien: eerst
betalen, dan kon je weer
verder met paard en wagen.
Het „boeren" gaat voort,
met o.a. Pieter Ciggaar
Dirkszn (met sigaar), die
boer op de Clinkenberg was,
een boerderij met eeuwe
noude historie.
Je kunt lang trekken aan
een Ciggaar: dat doet alt
hans Hulkenberg. Daarna
belandt hij in ,,'t Hellegat",
op de rand van de Poelpol
der, geteisterd door orka
nen, niet in het minst door
die van 6 november 1921.
r Allengs begint het bollen-
dorp op te komen. Een foto
van „ziekzoekers" uit de
jaren '10. Hulkenberg laat
stugge taal horen, de taal
van mensen die het nooit
gemakkelijk hebben gehad.
Over Maarten Schrama: die
leverde Leen van Leeuwen
voor negen gulden 90 regels
hyacinten: „zo is hij begon
nen. Het werd een wereld
zaak".
üok dat is Sassenheim,
uitgegroeid tot internatio
naal bollencentrum: de oude
Speelman en Zonen, Baart-
man Koning, Westerbeek,
Warnaar, Kapteijn, Frijlink
en nog veel meer gezaligde
Heren Bloemisten, die op
het ogenblik een fikse
monetaire hoofdpijn zouden
hebben, want de tijden zijn
veranderd rond een monop
olie dat aan het afkalven is
langs de bollenzee. In die
tijd, de late twintiger jaren,
heette het: „speculatiezucht
vierde al spoedig hoogtij":
Monte Carlo. De bollen
daargelaten was Sassenheim
een dorp apart. Getuige ook
de talrijke groeps- en
schoolfoto's, die toch altijd
weer op de één of andere
manier hun oorsprong
vonden in de bloemenkwe-
kerij. Zo leren we, dat „de
koster naast voorlezer en
doodgraver meestal tevens
schoolmeester was". Dat
was weer heel wat anders.
Maar Sassem herbergde
rond '10 ook „patriciërs"
zoals de familie Charbon op
Rusthoff, afkomstig van
Zwitsers die rond 1756 naar
de lage landen kwamen en
decennia later eveneens „de
bollen" indoken. Zo kan de
schrijver stellen: „aan flinke
jongens heeft het in Sassen
heim nooit ontbroken", die
gingen (omdat de boog niet
altijd gespannen kan zijn)
een partijtje trappen of een
stuk lopen en zo.
Het gaat maar door bij
Hulkenberg, onderhoudend
en soms onthutsend, omdat
je zoiets niet allemaal meer
voor mogelijk zou houden.
Een oude fanfare „Crescen
do", Sassemse families,
poses met oude automobie
len, rechtgelovige voetballers
van „Teylingen" (1917) die
dispensatie van de bisschop
hadden, een kolossale
Burgerwacht uit de jaren
'16, met het voorkomen van
een Boeren-commando uit
de Zuidafrikaanse oorlog
tegen de Rooineks. Een
bloemlezing van pastoors,
zusters en andere „edelaar
dige figuren", onder wie de
grootvader van Joseph
Luns' eigen echtgenote, E.
C. baronesse van Heemstra.
Ik hou ermee op. Men kope
die geïllustreerde meer dan
70-jarige geschiedenis van
Sassenheim zelf maar.
Desnoods ook né Sinter
klaas. Het is de moeite
waard: ook voor lieden die
onder de rook van Sassen
heim zijn opgegroeid en
voortbestaan. Toch nog even
dat plaatje van het St
Paneratius-kerkkoor uit een
glorietijd, een zichtbare
afstraffing van wat eens een
pater moet hebbeng ge
preekt: „Als de duivel de
kerk binnenkomt, komt hij
het eerst op het koor
Nou, nou, moet je ze eens
zien zitten, die platgewalsde
dromedarissen op de orgel
zolder: maar het ging er
„alles keurig en goed aan
toe, óók op het koor van
mijnheer Matze". God hebbe
ook zijn ziel.
Het boekje van de toeziende
Sassemers is daarmee niet
ten einde. Er is nog veel
meer te zien dan wat in
deze kolommen staat opgete
kend: rooms en reformatori
sch, krom en recht, stuurs
en blij, levensecht opgete
kend door Hulkenberg uit
de mond der overlevering.
Modeverschijnsel? Mis
schien, maar ik weet niet
hoevelen er hun ogen op
zullen zitten uitkijken en
gniffelen: mijn hemel, is dat
al weer zólang geleden
LEIDEN Zware
etherdampen drongen
enig tijd geleden door
vanuit het laborato
rium van de subfacul
teit biologje op de bega
ne grond naar de overi
ge verdiepingen van een
pand van de universi
teit op de hoek van de
Schelpenkade en de He
renstraat. Dat was in
ieder geval de klacht
geweest van iemand op
de eerste etage van het
pand, die een inspecteur
voor kwalijke dampen
alarmeerde hetgeen re
sulteerde in een blik
sembezoek van laatstge
noemde; het haarfijne
reukorgaan van de in
specteur reageerde ade
quaat, bepaald hinder
lijke en zelfs schadelij
ke etherdampen werden
waargenomen en pro
ces-verbaal opgemaakt.
De verantwoordelijke
man, de beheerder van
de subfaculteit biologie
werd gisteren op het
kantongerecht ter ver
antwoording geroepen.
Uit het proces-verbaal bleek dat
op de bewuste dag biologie-stu-
denten met behulp van ether en
microscoop bananenvliegjes
aan het bestuderen waren. Op
dat moment was er een grote
hoeveelheid ether aanwezig,
verspreid in vele flesjes. Het
niet functioneren van ventilato
ren werd als oorzaak van de
„gifdamp in dop" gezien. „Wij
gebruiken ether maar vier da
gen per jaar", aldus verklaarde
de beheerder van de biologiela-
boratoria gisteren op het kan
tongerecht „Het bevreemdt me
dat er een klacht kwam van
iemand op de eerste verdieping
van het gebouw aangezien
etherdampen de gewoonte heb
ben om naar beneden te zakken
omdat ze zwaarder zijn dan
lucht. Daarbij komt dat geen
van de aanwezigen in het labo
ratorium zelf over dampen
heeft geklaagd, we hebben trou
wens nog nooit moeilijkheden
gehad met ether", aldus de be
heerder die vervolgens drie oog
(of neus)-getuigen kon reprodu
ceren: de beheerder van het
laboratorium waar één en ander
had plaatsgevonden bijvoor
beeld, die kon mededelen dat
de ventilatieapparatuur uitste
kend had gefunctioneerd en dat
de concentratie ether in het
laboratorium hoogstens een
derde geweest kon zijn van wat
normaal aan ether door zieken
huizen naar de bodem drijft. Op
de vraag van de rechter of de
inspecteur van kwalijke dam
pen misschien een klein manne
tje was geweest en daardoor in
een hogere concentratie afda
lende etherdamp was terechtge
komen moest ontkennend wor
den geantwoord. Wel zou de
inspecteur onder het uiten van
de kreet „Aha!" de ventilatoren
in de zuurkast van het laborato
rium in werking hebben gesteld
in de veronderstelling dat de
nalatigheid hier was gelegen,
een vergissing omdat de zuur
kast een afzonderlijk ventilatie
systeem heeft dat alleen moet
ventileren als er met zuur wordt
gewerkt. Het kantongerecht
kwam al met al na een verplette
rende bewijsvoering tot de con
clusie dat de kwalijke ether
dampen geheel en al uit de lucht
waren gegrepen en vonniste
vrijspraak.
Verschrikt
Een regionale tuinder had zijn
bedrijf in de omgeving van
Noordwijkerhout verrijkt met
een doeltreffend soort vogelver
schrikker: een apparaat dat de
vogels afschrikte door zeer re
gelmatig een luide knal te pro
duceren. Veel plezier beleefde
hij er niet aan want toen hij
de verschrikker na een nachtje
knallen de volgende morgen
ging inspecteren bleek het ding
te zijn verdwenen. Daarvoor in
de plaats hing een vriendelijk
briefje van de politie met de
mededeling dat men het appa
raat had meegenomen omdat
het geen pas gaf Noordwijker-
houters van hun nachtrust te
beroven met een automatisch
stuk afweergeschut. De vogel
verschrikker zag de tuinder
nooit meer terug, wel een dag
vaarding van het kantongerecht
met het verzoek om maar eens
even langs te komen om uitleg
te geven voor dat voortijdige
vuurwerk. De tuinder verklaar
de dat hij extreem veel last had
van vogels omdat zijn bedrijf
vlak bij de plaatselijke vuilnis
belt ligt, een verzamelplaats
voor een recalcitrant soort vlie
gende aaseters.
„Ik begrijp trouwens niet hoe
die mensen in Noordwijkerhout
op vijf kilometer last kunnen
hebben van die knalletjes", al
dus de tuinder. Aangezien de
man door het verlies van de
verschrikker voor 2500 gulden
het schip was ingegaan besloot
het kantongerecht het te laten
bij een schuld zonder straf.
(Van onze sportredactie)
Katwijk Swift't Win
keltje is er gisteravond
niet in geslaagd op
nieuw voor een verras
sing te zorgen in de
hoofdklasse zaalvoet
bal. Veertien dagen ge
leden wonnen de Leide-
naars van koploper Van
der Plas BMW. Ditmaal
moest Swift de meerde
re erkennen in Glasber
gen de Best. De Rijns
burgers wonnen vrij ge
makkelijk met 7-3. De
opmars van Godyla VT
zet zich voort, slachtof
fer van de Lisser daden
drang was Cleijn Duin.
De eindstand was 5-2 in
het voordeel van Gody
la.
Glasbergen en Swift hielden
elkaar voor rust nog goed in
evenwicht. De Rijsburgers
startten zeer voortvarend. Al
na twee minuten scoorde John
Manuputty het eerste doel
punt Cor Vreugdenhil trof de
paal en Swiftdoelman Wim
van As redde met moeite na
een kopbal van Manuputty.
Daarna luwde de Rijnsburgse
storm, Swift viel aan en het
was Wim de Roo die in de
achtste minuut voor de gelijk
maker zorgde. Even later was
het weer raak, John Jansen
zette de Leidse ploeg op voor
sprong. Nog voor rust kwam
Glasbergen op gelijke hoogte.
Manuputty passeerde twee te
genstanders, schoof de bal
naar Piet Haasnoot die erg
gemakkelijk scoorde. In de
tweede vijfentwintig minuten
was Swift nog even gevaarlijk,
Piet Gubler schoot de bal bui
ten bereik van keeper Sam de
Mooy tegen de paal. Daarna
was het gedaan met de Leide-
naars, Glasbergen domineerde
en drong Swift in de verdedi
ging. Een rammelende verde
diging met als zeer onzekere
sluitpost Wim van As. In de
twaalfde minuut profiteerde
Vreugdenhil van een fout van
Van As en zette Glasbergen
opnieuw op voorsprong. Haas
noot zorgde met twee treffers
voor 5-2, Henk de Mooy, de
Leidse achterhoedespelers ke
ken bewonderend toe, scoorde
het zesde Rijnsburgse doel
punt In samenwerking met
Jansen maakte Gubler er 6-3
van en vlak voor het einde
bepaalde Anne Ouwersloot de
eindstand op 7-3.
Godyla VT en Cleijn Duin
reikten in de eerste helft niet
naar grote hoogte. De Lissese
ploeg was wat sterker en dat
resulteerde in de tiende mi
nuut in een doelpunt van
Frans van der Laan. Johan
Elfering en Pim van de Meer
troffen vervolgens het Kat-
wijkse houtwerk en Freek
Rienks deed aan de andere
kant hetzelfde. Vlak voor het
verstrijken van de eerste helft
was het weer Van der Laan
die na aangeven van Pim van
der Meer reservedoelman
Kees Koelewijn voor de twee
de maal passeerde. Cleijn
Duin kwam in de tweede helft
sterk terug, in de eerste mi
nuut verkleinde Wim Guyt de
achterstand. Arnold Boers
kreeg een fraaie kans op de
gelijkmaker maar hij miste.
Juist op het moment dat Cleijn
Duin loon naar werken leek
te krijgen, werd Wim Guyt
voor twee minuten naar de
kant gestuurd. Godyla rea
geerde koel en maakte goed
Topscorer Piet Haasnoot
tegen Swift twee maal suc
cesvol
gebruik van de mao-meersi-
tuatie. Johan Elfering scoorde
1-3 en Van der meer zetter
Godyla op een geruststellende
1-4 voorsprong. Van der Meer
maakte er 1-5 van en tenslotte
was Wim Guyt nog eenmaal
succesvol
Programma voor morgen:
Groenoordhal: Sanitair Sjar-
din Van der Plas BMW (acht
uur), Oegstgeest EKL Boys
(negen uur); THB-hal, Lisse:
Van Gerven de Jong Land-
wer JMB (half negen).
KEES VAN HERPEN
