Leidse Courant | 1978 | 30 november 1978 | pagina 11

m
m

deTijd

eveel algemeen vormend
weinig beroepsonder wijs

ifpvolgers van Mao op lange, harde weg naar de toekomst

_F

deHPENE

21

gMRüjiENLAND/ BUITENLAND"

NISTER ALBEDA VAN SOCIALE ZAKEN:

(TING IN CHINA (4 EN SLOT)

VERMOEDELIJK
FLESSETREKKERU"

ilinisterie CRM

jnderzoekt

>tudentenleningen

LEIDSE COURANT

DONDERDAG 30 NOVEMBER 1978 PAGINA 11

!VNI\

ter verslaggevers)

BT Herwaardering van de
iid, een minder nadrukkelijke
g van inkomen aan opleiding
herverdeling van de omvan-
hoeveelheid ongeschoold, on-
aam en monotoon werk is vol»
ninister Albeda van sociale
Inngend noodzakelijk, om het
"J'-/cht tussen schoolverlaters en
enigszins terug te krijgen,
deze weg kan wellicht een op-
gevonden worden voor het
,jn dat we naast de grote
T^f'josheid ook te maken hebben
igroot aantal onvervulde va-
aldus de minister gisteren
jaarvergadering in Utrecht van

ZON
impen. F

de Protestants-Christelijke Onderwijs
Organisatie.

De bewindsman toonde zich vooral be
zorgd over de positie van de jeugdige
schoolverlaters met weinig of geen
vooropleiding, (de zogenaamde drop
outs, zoals hij ze noemde), die langdu
rig werkloos blijven. Voor deze cate
gorie jongeren blijft op kortere ter
mijn alleen de weg van het scheppen
van extra werkgelegenheid over.
Maar voor het creëren van kwantita
tief voldoende werkgelegenheid is her-

verhouding onderwij s-arbeid er teveel
schoolverlaters van het algemeen vor
mend onderwijs komen en te weinig
van het lager en middelbaar beroep
sonderwijs. Niet dat hij het accent
sterk wil verleggen van algemeen vor
mend naar beroepsonderwijs (ook be
roepsonderwijs moet voor een deel al
gemeen vormend blijven). Maar
jongeren met de geringste vooroplei
ding en zonder een beroepsgerichte
vooropleiding nemen thans een uiterst
zwakke positie in op de arbeidsmarkt,

verdeling van schaarse werkgelegen- aldus Albeda. Daarom hecht hij ook

heid -via vervroegde uittreding,
educatief verlof en vooral deeltijd-ar
beid- meer en meer actueel aan het
worden", aldus de minister.

Hij stelde verder vast, dat gezien de

sterk aan nieuwe onderwijsvoorzienin
gen voor 16 - 18jarigen. Ook het be
staande leerlingwezen moet als zelf
standige opleidingsmogelijkheid, maar
dan levensvatbaar- blijven bestaan

Conclusie van minister Albeda: teveel
jeugdigen verlaten het volledig dagon
derwijs zonder enige vorm van be
roepsgericht onderwijs te hebben ge
volgd. Op grond van het algemeen
vormend onderwijs zijn zij onvoldoen
de voorbereid op de beroepsuitoefe
ning in engere zin. Daarom moet de
groeiende voorkeur voor het algemeen
vormend onderwijs ten nadele van de
beroepsopleiding doorbroken worden.
De beroepsopleiding moet meer aange
past worden aan de praktische nood
zakelijkheden voor het beroep. „Ik
pleit daarom voor evenwichtige pro
gramma's waarbij het beroepsgerichte
element duidelijk herkenbaar is", al
dus de minister van sociale zaken in
Utrecht.

Stakers

Stakende staalarbeiders
verdringen zich in Duis
burg in het plaatselijk
bureau van hun vakor
ganisatie om zich te la
ten registreren voor uit
betaling uit de
stakingskas. Ongeveer
37000 werknemers in
de Duitse staalindusti ie
hebben voor het eerst
in vijftig jaar het werk
neergelegd. De staking
skas betaalt maandelijks
40 miljoen mark uit

alle toeb
es móét
u. Zoek
inaf vrijd
rkt 1. Leii

aljaard. d

(Van onze correspondent
John Gittings)
[G Voorzitter Mao wordt in de
ranten, die de laatste tijd in Pe-
ijn opgehangen, meer en meer be-
•rd. Niet alleen zou de „gTote
:er" te zacht zijn opgetreden te-
Bende van Vier, hij zou ook een
sche wanboel" hebben nagela-
intig jaar geleden nam China de
Sprong Voorwaarts", maar het is
jk dat de erfgenamen van Mao
lange weg voor zich hebben.

jaar zal China honderd miljoen
iwe olie produceren. Niettemin ligt
ere Chinese winter achter elk kan
en elke flat een berg steenkool,
Étmelijk gruis met hier en daar wat
kooltjes. De steenkool dient als
stof voor oude boilers en rokerige
Is.

iddagmaal bestaat voor het perso-
mijn hotel uit een kommetje rijst
cool, en een stukje vlees. De rijst
in de keuken achter opgehaald en
idelend naar de slaapzaal opgege-
?at ik en de Verantwoordelijke Per-
i die mijn bezighielden te eten kre-
(Jeft niet omschreven te worden.
velden drie kilometer buiten de
fsiteit van Peking wordt het koren
iteeds met houten dorsvlegels ge-
i In een dorp vlak in de buurt van
Inoderne Shengli-olieveld doen de
lelijke boeren hun dagelijkse be-
bovfen een open beerput, terwijl
kd over de zoutmoerassen snerpt,
kool en kool staan in de Chinese
mie nog centraal. Miljoenen en mil-
s Chinezen maken zich in de eerste
zorgen om hoe ze overdag aan
loeten komen en hoe ze zich
its warm moeten houden.

Iturele Revolutie, vinden de meeste
heeft deze acute problemen
•erkelijk aangepakt. De Bende van
lacht wat tweeslachtig over de rol
productie: in theorie wilde ze de
:tie wel verhogen, zolang het maar
de weg kwam te staan van de re-
Het tijdschrift Jeugd van China
•ijft hoe de logica van de Bende in
zat: „Vindt het maar niet erg als
nu wat moeilijk hebt Hebt u hon-
Dat is om de terugkeer van het re-
ichaftfsme af te wenden! Voelt u zich
•Tgesteld in uw geestelijk leven? Dat
uw geest te z

Vier Moderniseringen

De opvolgers van Mao hebben, dertig
jaar na de revolutie, zich aan de oplos
sing van deze reële problemen gewijd, en
zij zullen beoordeeld worden naar de
wijze waarop ze die problemen aanpak
ken. Aan het eind van iedere toespraak
wordt gesproken over de „Vier Moderni
seringen" op het gebied van de weten
schap, de industrie, de technologie en de
defensie. Tegen het jaar 2000 moeten de
moderniseringen afgerond zijn.

Reeds lang voor mijn bezoek aan China
had ik een lijstje ingeleverd bij de Chi
nese autoriteiten, waarop ik de punten
had aangestreept waarvoor ik het meest
belangstelling had. Helemaal bovenaan
mijn verlanglijst had ik de „Vier Moder
niseringen" gezet. Vooral een gesprek
met de staatscommissie voor planning
trok mij aan. Aangezien de Chinezen dat
ook bovenaan hun lijst hadden gezet,
leek het een voor de hand liggend onder
werp om mee te beginnen.

Maar alle mensen van de commissie met
wie ik een gesprek zou kunnen hebben,
waren toevallig de stad uit voor onder
zoek, zo werd mij verteld. Het mag dui
delijk zijn dat niet alle vraagstukken die
deze grootscheepse moderniseringen met
zich meebrengen, zijn opgelost, en dat
het hele probleem nog een zeer heet
hangijzer is binnen het leiderschap.
De hervormingen die tot nu toe zijn
doorgevoerd zijn zeker belangrijk, maar
toch op te kleine schaal om nu echt te
zeggen dat het aanzien van China er ra
dicaal door veranderd is. Op het lokale
front werden voornamelijk stappen on
dernomen om beter gebruik te maken
van overtollige capaciteit en de productie
doelmatiger te laten verlopen, vooral op
het gebied van de industrie. De fabrie
ken werden weer in handen gegeven van
de bedrijfsleiders en er worden allerlei
premies aan de arbeiders uitbetaald.
Fabrieken worden aangemoedigd effi
ciënter te werk te gaan, zich te speciali
seren op een deel van de productie, in
plaats van te streven naar „zelfstandig
heid". Er zullen provinciale „ondernemin
gen" opgericht worden, die de productie
van de verschillende fabrieken in een be
paalde tak van de industrie zullen coör
dineren. Dit is in feite een terugkeer
naar het „economisch trustsysteem", een
beleid dat tijdens de Culturele Revolutie
werd verguisd.

Ook het ingewikkelde interne handelssys
teem van China was hard aan vernieu
wing toe. De producten bereikten de
consument via.een veel te lang netwerk
van kanalen. Met opwinding in hun stem
vertellen de bewoners van Peking dat vis
tegenwoordig direct van de volkscommu
ne in de buitenwijken van de hoofdstad
gekocht kan worden. De commune, die
een viskwekerij drijft, heeft een eigen
winkel in de stad. De vis heeft nu een
goede kans vers te blijven, in tegenstel
ling tot vroeger, toen de vis van de com
mune naar het staatsinkoopburèau en
\an het inkoopbureau naar de markt
verhuisd 3. Verder wordt er geëxperimen
teerd niet kleine coöperatieve winkeltjes,
die direct van de staatsleveranciers mo
gen kopen en op straat verkopen.

Zorgen om de landbouw

De hervorming van de landbouw baart

meer zorgen. Op het ogenblik wordt de
jaarlijkse winst op de collectieve boerde
rijen uitgedeeld op basis van „werkpun
ten", die op hun beurt weer verdiend
worden met hard werken. Toch schijnt
deze aansporing niet groot genoeg te
zijn.

Er wordt nu gewerkt aan een nieuw qu
ota-systeem. Wie meer levert dan zijn
persoonlijk quotum zou een premie kun
nen krijgen. Maar er is nog grote one
nigheid over de vraag hoe de quota be
rekend moeten worden: per dorp, per
kleinere werkgroep of zelfs per gezin.
Dat laatste zou wellicht het einde kun
nen inluiden van het coöperatie-systeem.
De vraag blijft echter of al deze vrij
kleinschalige hervormingen de enorme
extra productie kunnen opleveren die no
dig is voor echte moderniseringen op na
tionale schaal, en of er met name genoeg
geld op tafel zal komen om de enorme
invoer van buitenlandse technologie te

Chinese boerderij, waar in de tijd van de
Grote Sprong Voorwaarts wel heel sterk de
nadruk lag op het collectieve karakter.

bekostigen.

Het meest gehoorde antwoord op die
vraag is dat het tekort op de betaling
sbalans zal worden opgeheven met het
nieuwe „toverwapen" van China: olie. In
de provincie Hopei in het noorden en in
de Zuidchinese Zee zouden nieuwe vond
sten gedaan zijn. De olie zou zo „zoet"
en vrij van zwavel zijn, dat de Japan
ners ervan zouden smullen. Maar zelfs
om die olie uit de grond te halen zou al
een enorme kostbare investering in bui
tenlandse technologie nodig zijn. De olie
winning slokt ook veel geschoolde man
kracht en machines op, die anders elders
ingezet zouden kunnen worden.

Een ander probleem waar nog nauwe
lijks openlijk over wordt gepraat, is de

concurrentieslag om de schaarse bronnen
van bestaan. In het verleden werden in
Sinkiang, in het verre westen van China,
pogingen ondernomen de Gobi-woestijn
te ontginnen. Er zouden daar landverhui
zers en nieuwe industrieën moeten ko
men. Nog steeds ontvangt Sinkiang ieder
jaar even veel subsidie van de staat als
de gezamenlijke productie van de land
bouw en industrie van het gebied waard
is.

Zelfs de model-stad Shihhotzu, de „parel
van de Gobi", waar het eerste werk door
gedemobiliseerde soldaten met hun blote
handen verricht werd, draait met verlies.
Voorzitter Hoea Kwo-feng, die na zijn re
cente bezoek aan Iran een bezoek afleg
de aan Sinkiang, vertelde daar dat de
subsidies aan dit gebied stukje bij beetje
verminderd dienden te worden. Sinkiang
zal, evenals andere gebieden die achter-
geraakt zijn op de Chinese ontwikkeling,
weinig kunnen profiteren van de Vier
Moderniseringen.

Plaatselijk kader

Dergelijke vraagstukken komen in de ge
sprekken met de plaatselijke functiona
rissen nooit ter sprake. Zij zijn het zelf
die de Vier Moderniseringen in de weg
staan. Ik kan niet zeggen dat ik ook
maar één vooruitstrevend kaderlid ben
tegengekomen. Zelfs in privé-gesprekken
worden er te veel ontwijkende antwoor
den gegeven.

Wat de Bende van Vier ook gedaan
heeft of nagelaten heeft, hun beleid werd
uitgevoerd door de communistische par
tij. Hoe kon dat nu? Het antwoord op
die vraag is onthullend: „Omdat zij het
centrale leiderschap vormden. Wij moes
ten doen wat op hoger niveau beslist
werd. De documenten kwamen naar ons
via de juiste kanalen, en we konden ze
dus niet aanvechten".

Willen de Vier Moderniseringen enige
kans van slagen hebben, dan zal vooral
die houding moeten veranderen. Het Chi
nese volk, dat veel meer geneigd is zelf
standig te denken en te handelen dan
door zijn eigen leiders en de buitenland
se waarnemers erkend wordt, heeft nu
de regeringsleus „Ken de feiten, leer de
waarheid"- letterlijk opgevat. En alleen
als het volk dat mag blijven doen, kan
het China van het jaar 2000 echt een
nieuw China zijn.

Copyright The Guardian

(van onze parlementaire redactie)

EN HAAG Het ministerie van CRM is bezig met
in spoedonderzoek naar de handel en wandel van de
ganisatie Interstudent, die via een landelijke adverten-
ecampagne aan studenten renteloze" leningen aan-
edt. Volgens het departement werkt de organisatie
inder de vereiste vergunningen en stelt zij voorwaar-
:n bij een lening, zoals een persoonlijke borg en het
veren van arbeid bij niet nakomen van de verplichtin-
tn, die bij de wet verboden zijn.

i de advertenties van de „Coöperatieve Waarborgvereni-
ng Interstudent u.a." wordt gesteld, dat iedere student
in bedrag van drieduizend gulden kan lenen, dat terug
etaald moet worden in zestig maandelijkse termijnen
in 50 gulden. Wie echter het bonnetje uit een krant
üpt en opstuurt, krijgt een folder in de bus, waaruit
ijkt dat de lening bepaald niet renteloos is.
e aanvrager moet om te beginnen participant worden,
at hem 500 gulden kost. Bovendien moet hij nog een
riere participant aanwerven, die ook 500 gulden moet
orten. Dit geld is vijf jaar lang niet opeisbaar. Vervol-
ins dient de aanvrager 250 gulden „administratiekosten"
voldoen. De Afdeling Volkskredietwezen van CRM
Beft berekend dat er door het een en ander in feite
eertien procent rente in rekening wordt gebracht Bo-
sndien is er geen enkele zekerheid dat het participatie-
B<irag van 500 gulden ooit wordt teruggegeven,
e Erasmus Universiteit in Rotterdam heeft ontdekt dat
hterstudent" is opgericht door de heer J.A.M.Hendriks,
ie twee jaar geleden ontslagen werd als directeur van
b studenten-uitzendorganisatie ASA. Volgens de univer-
iteit staat Hendriks zeer ongunstig bekend in de studen-
inwereld. Er is dan ook alle reden, aldus de universiteit,
een lening bij Interstudent af te sluiten, omdat men dan
oogstwaarschijnlijk het slachtoffer wordt van flessetrek-

In ELSEVIER aandacht voor
„De terreur van de doofpot"
ofwel de Velser affaire. „Ge
vestigde reputaties zullen op
nieuw wankelen."

Bij het mislukken van het
centraal akkoord plaatst het
blad de voorspelling: „Als dè
vakbeweging in de onderhan
delingen via de verschillende
bedrijfstakken in deze starre
houding volhardt, zal de
werkloosheid nog meer toene
men."

Het omslagartikel is gewijd
aan „de dolle wereld" van mi-
nistér Van der Klaauw. „Ik
ben er vast van overtuigd,
dat we na de periode van het
kabinet Den Uyl moeten zor
gen, dat het Nederlands bui
tenlands beleid, om effectief
te zijn, weer in wat rustiger
vaarwater moet komen. Dat
betekent, dat je veel minder
gaat zoeken naar: welke voor
pagina's kan ik halen, welke
uitspraken kan ik doen in de
trant van tjonge tjonge, dat is
weer eens flink gezegd. Ik zit
veel meer te denken aan con
crete Nederlandse belangen."
Ook een interview met de be
kroonde TROS-regisseur Jan
Keja. „Nederland scheldt al
tijd op de tv. Maar wat wil
men nou eigenlijk voor 108
gulden kijkgeld per jaar?
Voor een dubbeltj.e op de eer
ste rij."

In de HAAGSE POST een
commentaar op de voorgestel
de abortuswet met de conclu
sie: „Als de liberalen de vijf
dagen en het medebeslissing
srecht van de arts accepteren,
dan weten we hoeveel waarde
we aan liberale principes
kunnen hechten: net zo wei
nig als aan de christelijke."
In de reeks PvdA-strategen
komt Bram Peper aan het
woord. „Een zinvolle discussie
over samenwerking met de
WD zie ik volstrekt niet zit
ten. De suggestie als zouden
wij op de duur met de WD
kunnen samenwerken, wordt
eerder ingegeven door een
frustratie ten opzichte van het
CDA dan door enig politiek
aanknopingspunt."
Het omslagartikel analyseert
het verschijnsel commune of
woongemeenschap anno 1978.
„Je leert zeggen wat je op je
lever hebt. Als je dat niet
doet, stapelen de kleine irrita
ties zich op tot een hoge bet
Het is zeker waar dat de om
gang met de anderen veel tijd
en energie kost."

Een gesprek tenslotte met
Hugo Claus. „Wat kan een
schrijver, in vergelijking met
Shakespeare of Dante, anders
doen dan krassen. Hij
moet zich dat bewust zijn:
vandaar de twijfel. Hij moet

minachtend glimlachen ove*-
hetgeen hij geschreven heeft."

In VRIJ NEDERLAND een
beschuldigend artikel over
corrupt Zuid-Limburg waar
dertig miljoen verdwenen zou
zijn door het wanbeleid van
tientallen politici. „Maar is
het wel wanbeheer? Is het
niet persoonlijke verrijking?"
Andere krasse uitspraken
over dit gewest: „Je komt er
niet tussen. Alleen met een
kruiwagen geld. Oeganda is
heilig, vergeleken bij Zuid
Limburg." En: „met name de
sexclub La Comparsa in Va-
esrade wordt dikwijls afge
huurd door zakenlieden uit de
aannemerswereld, om burge
meesters en wethouders te be
lonen voor de aanleg van de
zoveelste autobaan die Zuid-
Limburg moet ontsluiten."
Elders zegt de communist Ge-
rben Wagenaar over de Vel
ser affaire: „Voor mij is de
koude oorlog niet in 1948 be
gonnen. In Nederland begon
dat al in 1944. Het linkse ver
zet 'werd in de ogen van de
rechtsen te sterk. Het ging
om ons. Ze hebben onze men
sen neergemaaid tot aan het
einde. En de verantwoorde
lijkheid voor de slachtingen
onder de communisten lag bij
de regering in Londen."
Tenslotte een onvriendelijk

profiel van Lubbers. „Hij zal
vanaf nu zijn gezicht moeten
laten zien. Niet alleen letter
lijk (dat gaat hem goed af)
maar ook figuurlijk. Mis
schien is hij inderdaad de
aangewezen leider van een
partij, die zijn ware uiterlijk
het liefst verbergt."

DE TIJD praat met WD-ka-
merlid Joekes. Hij verklaart
de geluiden binnen zijn partij
over samenwerking met de
PvdA als volgt: „Het is een
reactie op bepaalde ervarin
gen met de CDA-fractie. De
interne spanningen in die
fractie zijn zodanig, dat daar
wel eens bokkesprongen wor
den gemaakt Het hele Be
stek-debat was nou niet een
glorieus staaltje van eensge
zindheid binnen het CDA,
wat toch vervelend is."

Bas de Gaay Fortman schrijft
over het abortuswetsvoorstel:
„Het lijkt wel alsof het CDA
zijn verlies in de principiële
strijd heeft willen compense
ren met voor vrouw en arts
onnodig kwellende bepalin
gen Het resultaat is het
meest ongelukkige abortus-
wetsontwerp dat tot nu toe in
bespreking is gekomen. Daar
mee is ook de geloofwaardig
heid van christen-democrati

sche politiek geschaad."
Het blad heeft veertig pagi
na's over boeken.

De GROENE AMSTERDAM
MER over het mislukt cen
traal akkoord: „De confronta
tie die kabinet en
ondernemers hebben uitge
lokt, zal er wel komen. De
uitkomst van die botsing zal
beslissend zijn, niet alleen
voor de invulling van de
cao's, maar ook voor de poli
tieke perspectieven in de na
bije toekomst"

Voorts een beschouwing over
ons aardgas en de economie.
„Wat ligt er meer voor de
hand dan de strategie te vol
gen die de OPEC-landen ont
worpen hebben: minder ex
porteren, maar tegen hogere
prijzen? Het her-onderhande
len van de contracten met de
EEG-partners zou jaarlijks 1,7
miljard op kunnen brengen,
meer dan de helft van

Dat

wat volgens Bestek '81 bezui
nigd zou moeten worden."
Het dubbelartikel gaat over
trouwen en scheiden. „Met
name alimentatie-procedures
kunnen levenslang levens ver
zieken. Alimentatie die langer
duurt dan de huwelijksdlfur,
is psychisch. Ze berust' op
een onverwerkt scheidingspro
ces."