Situatie Rhodesië sinds "interne
regeling" ernstig verslechterd
Hervormde kerk verdiept zich
in kerkelijk gemengd huwelijk
Duitse metaal
gaat staken voor
35 urenweek
Delicate Britse
missie naar
Rhodesië
Egypte maakt dit weekeinde
nieuw standpunt bekend
Sandinisten: oorlog
begint binnen 36 uur
Mao oogst
waardering
en kritiek
Alleen morele steun
gereformeerde
kerken
aan actie van IKV
kerk
wereld
- J1TENLAND
LEIDSE COURANT/'
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1978 PAGINA 11
OOR HET EERST IN VIJFTIG JAAR
onze correspondent Ami van Vree)
iN Vijftig jaar geleden werd er voor het
st gestaakt in de ijzer- eh staalindustrie van
Ruhrgebied. De kwestie van de arbeidstijd-
[orting speelde daarbij een belangrijke rol.
precies een halve eeuw na de novembersta-
5 van 1928, ziet het er naar uit dat hetzelfde
dpunt opnieuw tot het massaal neerleggen
het werk in de „Huetten" aan Rijn en Ruhr
leiden. De omstandigheden zijn drastisch
ijzigd: de arbeiders van toen zijn werkne-
■s geworden die het veelvoud verdienen van
loon van hun grootvaders en die in een auto
t hun werk komen. Een ander kenmerkend
schil is dat de stembiljetten waarop de
[bondsleden zich in het begin van deze week
ssaal voor een staking hebben uitgesproken,
naar liefst zeven talen waren gesteld: behalve
het Duits ook in het Grieks, Turks, Servo-
natisch, Spaans, Portugees en Italiaans. Maar
inzet van de strijd is dezelfde gebleven en
wordt met dezelfde argumenten en met
Klfde hardheid als toen gevoerd,
mals vorig jaar bij de langdurige stakingen
ie grafische industrie, waarbij het vooral ging
de invoering van nieuwe computertechnieken,
elt bij het huidige conflict in de grootmetaal
verschil van inzicht over loonsverhogingen
iwelijks een rol. Over het aanbod van de
rkgevers van 2 pet loonsverhoging om de
jontwaarding te compenseren tegenover de
van de vakbonden die minstens 5 pet meer
het loonzakje willen zien, is nauwelijks gespro-
i. Inzet van de huidige strijd is wederom een
condaire" aangelegenheid, namelijk de „gelei-
ijke" invoering van de 35-urige werkweek. En
die principiële kwestie zijn de onderhandeling-
artners geen haar breed van hun eerder ingeno-
n standpunten afgeweken,
t aanbod van de werkgevers om de vakantie'
it twee dagen te verlengen is door de machtige
Metall onvoorwaardelijk van de hand gewe-
j. Het gaat deze vakbond helemaal niet meer
een om een langere vakantie (die in de Bonds-
lubliek mét gemiddeld zes weken al ruim-
loots die in Nederland overtreft). Eugen Lode-
de voorzitter van de IG Metall, wil eindelijk
breekijzer zetten in de starre formule van
veertigurige werkweek, waarbij hij ongetwij-
een speerpuntpositie inneemt t.a.v. de overi-
bedrijfstakken.
laatste speelt ongetwijfeld een rol bij de
rdheid waarmee het conflict wordt uitgevoch-
Als de ijzer- en staalbaronnen (in werkelijk
heid de managers van internationale onderne
mingen) zouden zwichten voor deze eis, zou dit
ongetwijfeld een sneeuwbaleffect hebben op alle
andere industrieën in de Bondsrepubliek en
wellicht ook daarbuiten (vergelijk bijvoorbeeld
de afwachtende houding van het Nederlandse
FNV inzake de 35-urige werkweek). De werkge
vers weten zich dan ook verzekerd van de steun
van de overkoepelende ondernemersorganistie,
waarbij ze overigens niet zijn aangesloten.
De IG Metall wil de 35-urige werkweek om twee
redenen invoeren: in de eerste plaats om de nog
altijd zeer zware en ongezonde 3arbeid in de
staalfabrieken te verlichten en daarnaast om
werkgelegenheid te scheppen. Bij een kortere
werkweek moet immers het aantal ploegendienst
en worden uitgebreid waardoor nieuwe arbeids
krachten moeten worden aangetrokken. De werk
gevers verzetten zich daar fel tegen. Ze hebben
uitgerekend dat een dergelijke verkorting van
de werktijd per bedrijf neerkomt op een loonkos
tenstijging van ca. 15 pet. en dat niet een keer
maar jaar op jaar. Ze menen dat met name de
ijzer- en staalindustrie, waarvan grote delen met
ernstige structurele moeilijkheden te kampen
hebben, zich dat het minst van alle bedrijfstakken
kan permitteren.
Over de voor en tegens van beide argumenten
wordt de laatste tijd heftig gediscussieerd in de
Bondsrepubliek. Beide partijen vinden hun me
destanders onder politici en economen (al zijn
de laatsten in meerderheid op hand van de
werkgevers). Nu bijna 90 pet van de georganiseer
de metaalarbeiders zijn „ja" tegen een staking
heeft uitgesproken, dreigt het conflict een grim
mig karakter aan te nemen. Temeer nu de
ondernemers olie op het vuur hebben geworpen
door de aankondiging om in geval van staking
zeker als tegenmaatregel de (in Duitsland omstre
den maar nog altijd rechtsgeldige) „uitsluiting"
van werkwillige arbeiders toe te passen. Deze
„provocatie" heeft de staalarbeiders pas goed
in de stemming gebracht.
Deze week beslist het bestuur van de IG Metall
of er gestaakt zal worden en zo ja, waar en
wanneer. Of de ca. 300.000 werknemers in de
zware metaalindustrie van Noordrijn Westfalen,
Bremen en Osnabrueck van acties kunnen wor
den afgehouden, ligt eigenlijk alleen nog maar
in handen van een politieke bemiddelaar. Uit
eigen beweging komen de partijen elkaar niet
meer nader. Maar een dergelijke vredesapostel
heeft zich vooralsnog niet aangediend, en het
ziet er niet naar uit dat dit spoedig zal gebeuren.
teeds meer
betitelingen
lit Vietnam
DEALA LOEMPOER (AFP)
De vluchtelingenstroom uit
etnam heeft de afgelopen we
ll een ongekende omvang
ngenomen. Sinds augustus is
aantal vluchtelingen dat in
ileisië in opvangkampen is
idergebracht, verdubbeld en
40.000 gekomen.
1 afgelopen 48 uur zijn er 800
lootmensen", zoals de vluchte
den vaak worden genoemd,
Maleisië aan wal gestapt en
zijn er nog veel meer onder-
eg. In Koeala Loempoer heeft
kustwacht gisteren een vloot
n ongeveer 30 Vietnamese
ssersschepen waargenomen,
e richting Maleisië koerst.
MANAGUA (UPI) Het Sandinistisch Bevrij
dingsfront In Nicaragua beeft vanmorgen bekend
gemaakt dat het binnen de komende 36 uur een
offensief zal ontketenen tegen het bewind van
president-dictator Somoza. Volgens guerrilla-lei
der Victor Tirado zal het hele volk van Nicara
gua tegen de regering van Somoza vechten. Gis
teren is het al tot gevechten gekomen tussen
guerrillastrijders en troepen van de Nationale
Garde aan de grens met Costa Rica. Daarbij zou
den drie regeringssoldaten zijn gesneuveld.
Afgelopen dinsdag is het ultimatum verstreken dat de opposi
tie in Nicaragua aan Somoza had gesteld om af te treden en
met zijn clan het land te verlaten. Sindsdien is de spanning
aan de grenzen met Costa Rica en Honduras toegenomen.
De oppositie in Nicaragua heft gisteren een Amerikaans plan
om de crisis te verhelpen door een referendum over het be
wind van Somoza van de hand gewezen. Somoza had het plan
al verworpen.
1'**toffe
In Georgetown zijn gisteren de stoffelijke overschotten van leden van de Peo
ple Temple Secte waaronder secteleider Jimmy Jones in metalen kisten gebor
gen om vervoerd te worden naar de Verenigde Staten. In het afgelopen wee
keinde pleegden ongeveer 400 leden van de secte om raadselachtige reden
zelfmoord.
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN GrootBrittannië gaat nog eens een
poging doen om met Rhodesië en andere Afri
kaanse landen te praten over de mogelijkheid
van onderhandelingen op hoog niveau een con
ferentie in Groot-Brittannië, waaraan ook deel
genomen zou worden door de Verenigde Staten.
De Britse premier Callaghan kan kennelijk geen
beter initiatief meer opbrengen dan deze versle
ten formule, die in het verleden al zo vaak zon
der resultaat gebleven is.
Volgende week trekt de door alle Britse Lagerhuisleden geres
pecteerde Welse afgevaardigde Cledwyn Hughes naar Afrika
voor „nieuwe" besprekingen over de Rhodesische kwestie. Het
is een delicate missie. Hughes zal praten met alle betrokkenen
en zal daarna verslag uitbrengen bij premier Callaghan.
Afgevaardigde Hughes is een wijs man, een geboren diplomaat
en bemiddelaar, sterk in het bewerken van verzoeningen en
bevriend met leden van alle Britse politieke partijen. Met toe
stemming van president Carter zal de Britse afgezant verge
zeld worden door Steven Low, Amerikaans ambassadeur in
Zambia.
CAIRO (Rtr, UPI) President
Sadat en president Carter zijn
overeengekomen dat zij de
stand van zaken bij het Egyp-
tisch-Israëlisch vredesoverleg
opnieuw zullen bezien en dat zij
volgende week hun opvattingen
zullen uitwisselen.
Dit heeft het Egyptische staats
hoofd gisteren verklaard na af
loop van een besloten bijeen
komst van zijn Nationale
Democratische Partij. De voor
naamste Egyptische onderhande
laar in Washington generaal Ka-
mal Hassan Ali wordt vandaag
in Cairo terugverwacht. Sadat
zei dat hij tot een dergelijke
pauze had besloten in het tele
foongesprek dat hij woensdag
met Carter had gevoerd.
Tegen zijn gewoonte in bewaarde Sadat
het stilzwijgen op bepaalde vragen van
journalisten.
Kern van de moeilijkheden bij het vrede
soverleg is het feit dat Israël na lang
aarzelen het Amerikaanse compromis
voorstel heeft aanvaard, maar de Egypti
sche eis voor een duidelijke band tussen
dit akkoord en een regeling van het Pa
lestijnse vraagstuk - afwijst. Met name
wil Israël niet weten van een gedetail
leerd tijdschema voor de verlening van
zelfstandigheid aan de bevolking van het
bezette West-Jordanië en de strook van
Gaza.
De woordvoerder van Sadat deelde giste
ren nog mee dat Egypte het Amerikaan
se compromis-voorstel (dat een politieke
band tussen het ontwerp-vredesverdrag
en de Palestijnse kwestie veronderstelt)
niet heeft aanvaard of verworpen. Egyp
te acht een tijdschema voor het verdere
overleg onontbeerlijk omdat zij V
Het Israëlische kabinet heeft zich wel be
reid getoond voorbereidende stappen te
ondernemen ten aanzien van een gedeel
telijk in te voeren zelfstandigheid van de
sinds 1967 door Israël bezette strook van
Gaza, ten zuidenwesten van Israël. Vol
gens Egypte zouden daar de Palestijnen
een eigen staat moeten kunnen stichten.
Gisteren verzette zich daar tegen echter
de leider van de Israëlische Arbeider
spartij, Sjimon Peres, „zelfs als dit de
val van de regering zou betekenen". Pe
res zei niet te geloven in de mogelijkheid
van een samenleven van Israëliërs en
Arabieren in eenzelfde bestuurskader. De
reacties op een dergelijk plan zijn trou
wens alleen maar negatief en de Pales
tijnse nationale sentimenten worden er
door versterkt, aldus Peres.
Staatsgreep
in Bolivia
LA PAZ (AFP) In de
Zuidamerikaanse staat Boli
via is vanmorgen een militai
re staatsgreep gepleegd. De
strijdkrachten hebben presi<
dent Juan Pereda afgezet.
Het is de tweede staatsgreep
in Bolivia in vier maanden.
De militaire autoriteiten heb
ben verklaard dat onmiddel
lijk verkiezingen zullen wor
den georganiseerd. Zij zeggen
president Juan Pereda te
hebben afgezet om „een nati
onale confrontatie te voorko
men. Er zullen nieuwe ver
kiezingen worden
gehouden.De verkiezingen
waarbij Pereda in juli aan de
macht kwam, worden een
farce genoemd.
Mijnwerkers in
Gr.-Brittannië
eisen 40 pet
LONDEN (RTR) De mijn
werkers in Engeland hebben
een loonsverhoging van niet
minder dan veertig procent
geëist. Dit betekent dat ze het
loonbeleid van de Labour-rege-
ring volledig aan hun laars lap
pen. Premier James Callaghan
en zijn ministers zijn van me
ning dat de loonsverhogingen in
Groot-Brittannië tot vijf pro
cent per jaar beperkt moeten
blijven.
De 260.000 leden tellende bond
heeft verder een werkweek van
vier dagen geëist, alsmede door
betaling van de tijd die met
wassen en verkleden heengaat.
Spanje verbiedt demonstraties
MADRID (UPD De eerstkomende 17 dagen mag er op last
van de Spaanse regering niet worden gedemonstreerd in het
land. Madrid hoopt daarmee zoveel mogelijk de rust te kunnen
bewaren rond het referendum dat op 6 december wordt gehouden
over de nieuwe democratische grondwet.
De grootste Spaanse vakbond, de vroeger illegale Arbeiderscom
missies, en de grootste oppositiepartij, de socialistische, hebben
de regering eerder deze week gevraagd alles te doen om bijeenkom
sten van extreem-rechts te voorkomen. Zij stelden hun eis, nadat
het afgelopen weekeinde op diverse plaatsen extreem-rechtse
groepen de derde verjaardag van de dood van dictator Franco
hadden herdacht
Z.-Afrika verbiedt biografie van BB
KAAPSTAD (RTR) De ver
spreiding van een biografie over
de Franse filmactrice Brigitte
Bardot van de hand van Willi
Frischauer is in Zuid-Afrika
door de autoriteiten verboden.
Voor het verbod werd geen
reden opgegeven. Eerder waren
in Zuid-Afrika boeken over Ma
rilyn Monroe en Jean Harlow
op de lijst van verboden publi-
katies geplaatst.
Warschaupact
roept op tot
kemgesprek
MOSKOU (DAP) Met een
oproep aan de vijf kemmogend-
heden (Sowjet-Unie, V.S., Enge
land, Frankrijk en China) zo
spoedig mogelijk besprekingen
te beginnen over het verbod op
kernwapens, is gisteren in Mos
kou de topconferentie van de
landen van het Warschaupact
geëindigd. Dit heeft het Sowje-
trussische persbureau Tass ge
meld.
In een verklaring van de zeven
lidstaten werd onder meer ge
steld dat alle geschillen op
vreedzame wijze opgelost die
nen te worden en dat de laatste
sporen van de koude oorlog
geheel en al uitgewist moeten
worden. Voorts verwierpen de
communistische landen de wes
terse kritiek op hun beleid inza
ke de rechten van de mens.
(UPI/AFP) In Peking is
gisteren een muur krant op
gehangen waarin Mao Tse-
Tung en president Hoea
Kwo-Feng, die sinds zondag
openlijk bekritiseerd wor
den, worden verdedigd. Een
man, die voor de muurkrant
een pro-Mao rede hield,
werd door een vijftigtal
mensen uitgejouwd.
Het Japanse persbureau „Kyo-
do" meldt dat in bijna alle
muurkranten die sinds zondag
in de Chinese hoofdstad zijn
verschenen, kritiek wordt gele
verd op Mao en zijn opvolger
Hoea Kwo-Feng. Deze muur-
krant, waar onder andere te
lezen stond: wie zich verzet te
gen Mao, zal het nooit tot een
goed einde brengen" werd on
middellijk het doelwit van kri
tiek op Mao, die het land 27 jaar
heeft geregeerd, tot zijn dood
in 1976.
De toenemende golf van dood en vernieling
in Rhodesië en de verspreiding van de oorlog
naar de naburige staten zal pas afnemen,
wanneer er een politieke oplossing voor het
conflict komt. De regering in Rhodesië weigert
dit in te zien, wat blijkt uit de aanvallen op
Mozambique en Zambia. Zij denkt hiermee haar
onderhandelingspositie te versterken. Het re
sultaat is, dat rassenhaat nu sterk escaleert.
Aldus een brochure getiteld „Rhodesië na de
interne regeling", die is uitgegeven door het
katholiek instituut voor internationale betrek
kingen (CIIR) in Londen in samenwerking met
de commissie „Justitia et Pax" Rhodesië.
Het CIIR ziet niets in de interne regeling tussen
premier Smith en de zwarte leiders Muzorewa,
Sithole en Chirau, maar verdedigt het optreden
van het Patriottisch Front (ZAPU en ZANU),
die na jaren van vruchteloze pogingen om een
meerderheidsbewind via vreedzame weg te be
reiken, nu gedwongen is het pad van gewapende
strijd te kiezen, aldus het CIIR.
Over het doden van burgers door het Patriottisch
Front zegt de brochure, dat dezelfde tactieken
toegepast door geallieerde troepen gedurende
de tweede wereldoorlog volledig geaccepteerd
waren. En als we dode babies gaan tellen, zal
het Smith-regiem met zijn gevechtsvliegtuigen
en napalm schuldig bevonden worden aan mas
sale kindermoord, aldus de brochure.
De brochure poneert zes stellingen met betrek
king tot de interne regeling. Ten eerste garan
deert de regeling geen echte overdracht van
macht aan de Afrikaanse meerderheid. Sinds
het tekenen van het verdrag is duidelijk gewor
den, da» de meerderheid van de zwarte Rhodes-
iërs de regeling afwijst
Ondanks zware verliezen en beperkte middelen
heeft het Patriottisch Front zijn steun weten
te versterken. De zwarte leiders binnen de
interne regeling hebben zich gecompromitteerd
door zich aan Smith te binden. Zelfs al zouden
de ZAPU en de ZANU zich overgeven aan Smith,
wie garandeert dan dat Smith zich aan zijn
woord houdt: Smith heeft bewezen, dat hij niet
te vertrouwen is. De leiders binnen de interne
regeling hebben de strijd en de binnenlandse
onderdrukking op een nog wredere manier
voortgezet. Aldus de stellingen van het CIIR,
die in de brochure nader worden uitgewerkt.
Tenslotte noemt de brochure twee doelen, waar
op actie van het westen gebaseerd moet zijn.
Ten eerste moet premier Smith ervan overtuigd
worden, dat de enige manier om een toekomst
voor de blanke bevolking van Rhodesië te
verzekeren is om zich te onderwerpen aan het
gezag van de Britse regering. Het CIIR doet
daarbij tevens een aanval op de houding van
Engeland, die in het verleden volgens het CIIR
laks is geweest. Rhodesië was immers een
kolonie van Engeland en Engeland had krachti
ger moeten optreden toen de „rebel" Smith met
Engeland brak.
Ten tweede moeten de beide partijen binnen
het Patriottisch Front, ZAPU en ZANU, bij de
onderhandelingen worden betrokken. Een wig
drijven tussen de twee zou rampzalige gevolgen
hebben. Pogingen hiertoe worden steeds door
Smith ondernomen. Maar geen overeenkomsten
tussen Smith en aparte groepen kunnen werke
lijke vrede brengen, zo meent het CIIR in zijn
brochure.
De hervormde kerk gaat zich diep
gaand bezighouden met de problema
tiek van het kerkelijk gemengde hu
welijk, een problematiek waarmee
elke pastor dagelijks in alle kerken
wordt geconfronteerd. Ze heeft haar
raad voor Kerk en Gezin tijdens de
laatste dag van haar synodale na
jaarsvergadering te Driebergen be
sloten te vragen een poging te doen
om een nieuw rapport op te stellen,
waarbij de actueel-maatschappelijke
en theologische discussies zullen wor
den verwerkt.
Met twee stemmen tegen nam de
synode dit besluit Voordien had zij
gediscussieerd aan de hand van een
drietal documenten: een gezamenlijk
rapport vanuit de Lutherse Wereldfe
deratie, de Hervormde Wereldbond en
de rooms-katholieke kerk, welk dia-
loog-rapport de neerslag is van een
gesprek, dat vertegenwoordigers van
deze internationale lichamen hebben
gehouden en de resultaten uit een
veertigtal hervormde gemeenten van
een kleine enquête naar kerkelijk
gemengde huwelijken en een com
mentaar op het internationaal rapport
en enige stellingen van de kant van
de hervormde raad voor kerk en gezin.
Door een aantal synodeleden werd
sterk gepleit voor het ook betrekken
van andere relatievormen dan het
huwelijk bij een dergelijke studie. Een
aantal synodeleden verklaarde, dat zij
zoals ook bij en- enquête werd ver
meld, weigeren om aan de aanvraag
tot het inzegenen van een gemengd
huwelijk te voldoen. Anderen daaren
tegen waren, hoe moeilijk het ook
vaak was in verband met de korte
tijd van voorbereiding, die het huwen
de paar hen doorgaans liet, toch altijd
daartoe bereid.
Het volledig integreren van de ge
mengd gehuwden in het kerkelijk
leven, het scheppen van ruimte voor
hen, het meer aandacht schenken aan
de geloofsopvoeding als basis voor een
juiste keuze, de oecumenische beteke
nis van het gemengde huwelijk, de
onkerkelijkheid als gevolg van het
gemengde huwelijk, ook waar er een
niet-kerkelijke partner bij betrokken
is, de liturgische vormgeving van hu
welijksdiensten en vele andere aspec
ten van deze problematiek kwamen
aan de orde. De synode ervoer dit
als een eerste aanzet tot een studie
die met gebruikmaking van weten
schappelijke verantwoorde gegevens,
binnen niet al te lange tijd er toe kan
gaan bijdragen om deze problematiek
zichtbaarder en hanteerbaarder te
maken.
De Gereformeerde Kerken
zullen geen geld uit de al
gemene kerkelijke fondsen
beschikbaar stellen voor
de actie „Help de kernwa
pens de wereld uit, te be
ginnen uit Nederland", van
het Interkerkelijk Vredes
beraad (IKV). Wel zal de
actie geplaatst worden op
de zogenaamde advieslijst
steunaanvragen. De plaat
selijke kerken kunnen dan
zelf beslissen of zij, ook fi
nancieel, willen bijdragen
aan deze speciale actie
van het IKV. Motief om
geen geld aan de algemene
kas te onttrekken, is de
verdeeldheid in de Gere
formeerde Kerken ten aan
zien van het IKV en de
speciale actie.
Voordat het besluit werd
genomen spraken diverse
afgevaardigden hun voor
en tegen uit Ouderling H.
Ottevanger uit Buitenpost
kwam met een tegenvoor
stel dat uitmondde in een
totale weigering steun te
verlenen. Als reden hier
voor noemde hij het feit
dat er grote verschillen
van mening bestaan over
de wijze waarop de af
schaffing van middelen tot
massavernietiging dient te
gebeuren.
Ds. P. Riemersma uit Har-
li ngen zei tegen te zullen
stemmen als de steun een
soort kerkelijke ijk zou be
tekenen. Een positief punt
van het plaatsen op de ad
vieslijst vond hij dat de
kerkeraden dan wel gehou
den zijn over het IKV te
spreken. Van diverse colle
ga's weet hij, dat er kerke
raden zijn die om de een
of andere reden niet over
het IKV willen spreken.
Deputaten meenden, bij
monde van dr. J. Verdonk,
dat het IKV het geld hard
nodig heeft Ze vertelden
voorts dat de actie er op
gericht is een bewustwor
ding op gang te brengen in
de kerken en in heel Ne
derland, „om de weg die
naar de dood leidt te verla
ten." Deze actie is daartoe
slechts een middel. „Je
kunt ook andere middelen
bedenken."
Uit de ervaringen vanuit
het IKV blijkt zo vertelde
de heer Verdonk, dat waar
deze actie in werking is, er
niet gepolariseerd wordt.
In de gesprekken over de
kernwapens maakt men el
kaar deelgenoot van de
angst voor de massavernie
tiging en van de hoop, er
toch nog aan te ontkomen,
aldus de heer Verdonk.
