[eet hangijzer voor derde keer in Bondsdag
Amerika wil vaart
erin houden:
Israël in tijdnood
Sonnema
Schuim op bier
telt niet meer
in Engeland
Ziekenhuis voor
stress-patiënten
)T ZIENS BIJ DE OPEN HAARD.
„Zusters moeten
hun feminisme
beteugelen"
SRJARING NAZIMISDADEN
zo Nutsspaarbank!
LEIDSE SPAARBANK
ITENLAND
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1978
PAGINA 11
eizman
iar
ruzalem
rug met
lorstellen
in Egypte
UJZALEM (Rtr) Is-
l heeft gisteren een
i zijn onderhandelaars,
ensieminister Weiz-
0, uit Washington naar
lël teruggeroepen om
1 te nemen aan het
linetsberaad over het
werp vredesverdrag
Egypte. Weizman
Dgt de nieuwe voor-
Jen van Egypte mee
I hij in Washington
ft ontvangen van vice-
Sident Mobarak, en
volgens Weizman
p struikelblokken hoe-
I te zijn voor een vre-
verdrag. Het kabinets
rad vindt zondag
its.
sident Carter heeft
(eren ontkend dat hij
plan zou zijn een
tiw topberaad met pre-
jnt Sadat en premier
(in te houden, al be
erde hij dat de onder-
idelaars in Washington
oldoende gezag heb-
L Carter meent dat
fccheidene versies van
aanvaardbare tekst
^■"■^Jeruzalem en Cairo
worpen zijn vanwege
pimale en minuscule
schillen als men die
t tegenover de voorde-
die de totstan dko-
der d(g van een vrede zou
ben". Geen van de
^tijen heeft echt ver-
xi-cor}iwen in elkaar, aldus
eter Fter.
mors i
i off,
JERUZALEM De laat
ste fase van het Israë-
lisch-Egyptisch vredeso
verleg is voor Menachem
Begin de grootste tijd
van beproeving geworden
sedert nij 17 maanden ge
leden het premierschap
op zich nam. Deze keer
kan men niet zeggen dat
de moeilijkheden een ge
volg zijn van Begins ex
treme nationalisme. Want
Israëli's van alle politie
ke pluimage delen zijn
aarzeling het vredesover
leg met Egypte volgens
de nu voorgestelde voor
waarden te ondertekenen.
ten overeenkomsten waren
echter, met grotere of klei
nere tegenzin, door de
meeste Israëli's geslikt.
Het leek er op dat ae pre
mier een slag gewonnen
had. Het leek er op dat
Egypte een afzonderlijke
vreae zou ondertekenen.
En het leek er op dat het
Israëlisch-Egyptisch vre
desverdrag met geen
woord zou reppen over
het zelfbeschikkingsrecht
van de Palestijnen op de
Westoever van de Jordaan
en in de Gazastrook.
Er kon best vooruitgang
geboekt worden op het
ene punt (vrede), zonder
dat er vooruitgang ge
boekt werd op het andere
(zelfbeschikking van de
Palestijnen). Niets wees er
op dat koning Hoessein
van Jordanië of een repre
sentatief aantal Palestijnse
leiders zou gaan meedoen
aan het overleg, dus in
feite was er helemaal geen
haast.
Israël had toegezegd zich
militair terug te zullen
trekken uit de Arabische
steden en dorpen en die
een vorm van zelfbestuur
te gunnen. De Israëlische
troepen zouden tactische
voorposten gaan innemen.
Maar de details van de te
rugtrekking en de mate en
vorm van zelfbestuur wa
ren onduidelijk. Daar zou
nog druk over gepraat en
gestudeerd moeten wor-
Tijd ontbreekt
Na Camp David hebben de
Israëli's zich echter gereali
seerd dat hun de tijd voor
studie en overleg eenvoudig
weg ontbreekt. Anwar Sadat
heeft veel van het terrein dat
hij opgegeven had herwon
nen. Hij eist nu dat het zelf
bestuur op duidelijke wijze
geregeld wordt in het vrede
soverleg. Het is onduidelijk
en ook onbelangrijk of de
Egyptenaren altijd al van
plan waren geweest, om het
zo eens te zeggen, de prijs
van de vredesovereenkomst
te verhogen, of dat ze dat ge
daan hebben om hun ge
zichtsverlies in de Arabische
wereld weer een beetje goed
te maken. Heel duidelijk en
belangrijk is dat de Egypti
sche president onder hoge
druk staat.
Israël, zei premier Begin na
terugkeer uit Amerika deze
week, wilde de gehele over
eenkomst van Camp David
ten uitvoer brengen. Israël
was niet met nieuwe eisen op
tafel gekomen. Het vervelen
de is echter dat alle andere
partijen verder gegaan zijn.
Sadat eist meer en Israël
moet steeds opnieuw een
compromis sluiten. Elke keer
slaat het evenwicht meer
door naar Sadat, en elke
keer verliest Begin in eigen
land meer vertrouwen.
Als het nu zo was dat alleen
Israël en Egypte met elkaar
aan het onderhandelen wa
ren, dan zou Sadat over bit
ter weinig troefkaarten be
schikken. Hij zou de vrede
kunnen tegenhouden; maar
Egypte heeft evenveel te ver
liezen als Israël. Begin heeft
nooit gezegd dat hij „vrede
tot elke prijs" wilde, maar
hij had in ieder geval Egypte
de gehele Sinaï op een pre
senteerblaadje aangeboden,
en hij was bereid een begin
te maken met de Palestijnse
onafhankelijkheid. Het was,
kan men met recht zeggen,
voor een groot deel aan de
Palestijnen zelf om verder te
gaan op de ingeslagen weg.
Amerika was echter niet van
plan te riskeren dat er na
een eventueel Egyptisch-Isra-
ëlisch verdrag een soort ver
lammingstoestand in het Mid
den-Oosten zou ontstaan,
waarbij dan over niets meer
zou worden gepraat en op
geen enkel punt meer voor
uitgang geboekt zou worden.
Vaart erin
„De vaart moet er in blij
ven", was de slagzin. Het
stokpaardje van Henry Kis
singer werd dus nog steeds
bereden. De vaart zat er ook
in, en nu moest men door
gaan op weg naar een alom
vattende vrede. Een dergelij
ke kans zou misschien nooit
meer komen.
Wat Sadat voor ogen had,
strookte wel met de Ameri
kaanse strategie. Jimmy Car
ter vierde in Camp David
een enorme triomf voor zijn
imago, en de Amerikaanse
president kan Israël van alles
onthouden wat van belang is
voor dat land. Dat Amerika
niet zonder meer wilde belo
ven voor de Israëlische eva-
cutatie van de Sinaï te zullen
betalen, moet voor Begin
toch een teken geweest rijn
dat hij moeilijk naast zich
neer kan leggen.
Risico's
Carter heeft er wat betreft
de Westoever en de Gazas
trook inderdaad flink de
vaart ingezet. Er rijn dan
ook in Israëlische regerings
kringen mensen die geloven
dat binnen niet al te lange
tijd de kwestie Jeruzalem op
de agenda zal verschijnen.
Het onafhankelijke dagblad
Ha'aretz publiceerde deze
week een opiniepeiling, waar
uit bleek dat de overgrote
meerderheid van de Israëli's
vindt dat het conflict in het
Midden-Oosten niet opgelost
kan worden zonder ook een
afdoende oplossing van de
kwestie van de Palestijnen.
Maar als je met de Israëli's
praat, dan blijken zelfs de
duiven te vinden dat Israël
meer zeggenschap zou moe
ten hebben over de vorm en
het tijdschema van de oplos
sing.
Israëli's van Jeruzalem tot
Tel Aviv en Ashkelom zijn
zich terdege bewust van de
enorme risico's die het terug
geven van de westelijke Jor-
daanoever of de Gaza-strook
met zich meebrengt Ze pra
ten er onder elkaar druk
over of het juist is de in
1967 veroverde gebieden op
te geven. Maar ze willen in
ieder geval de garantie dat
evacuatie van welk gebied
dan ook Israël niet kwets
baar maakt voor een verras
singsaanval of een actie van
guerrilla's. De grenzen van
vóór 1967 boden Israel "geen
enkele bufferzone, vindt men.
Daarom moet het feit dat de
voorstanders van de harde
lijn in het Israëlische kabinet
hun veto hebben uitgespro
ken over eventuele Israëli
sche concessies niet gezien
worden als een poging de Is
raëlische onderhandelaars in
Washington, Mosje Dajan en
Ezer Weizman, op hun num
mer te zetten.
De regering is niet meer ver
deeld tussen de haviken en
de duiven van weleer,
schreef het rechtse avond
blad Ma'ariv onlangs: „Er is
eerder onenigheid tussen de
genen die het werk zo snel
mogelijk willen afmaken en
degenen die er op staan, dat
alle zaken die voor Israël
van levensbelang zijn duide
lijk en precies worden gefor
muleerd."
Copyright The Guardian
(Van onze correspondent ROGER SIMONS)
LONDEN - Het bekende feit, dat de doorsnee-
Brit liever schraal bier drinkt dan schuimend ge
rstenat, heeft de regering Callaghan ertoe ge
bracht een merkwaardig wetsontwerp in te die
nen. Als een nieuwe wet op de maten en
gewichten goedgekeurd wordt, zullen de meeste
kasteleins van Groot-Brittannië zich nieuwe bier
en ciderglazen moeten aanschaffen.
Het Brits cafépubliek drinkt bier of cider uit hele en halve
pinten. De inhoud van één pint stemt overeen met 0,568 liter.
Het nieuwe wetsontwerp decreteert (zoals wij gisteren al heb
ben gemeld), dat het schuim geen onderdeel is van de drank
en f dat elke pint tenminste één pint vloeistof moet bevatten.
Kasteleins mogen het schuim niet meer bij het bier rekenen.
De nieuwe wet zal tot gevolg hebben, dat alle „pubs" (café's)
van Groot-Brittannië zich glazen moeten aanschaffen, waarop
het niveau van de inhoudsmaat duidelijk gemerkt is. Op som
mige plaatsen zijn dergelijke pinten al in gebruik. Volgens de
vereniging van Britse brouwers mag de waarde van de oude
glazen, die plaats moeten maken voor een grotere maat, op
125 miljoen gulden geschat worden.
(Van onze correspondent Jan Drummen)
PARIJS De Franse minister van Gezondheid mevrouw Veil,
heeft in Parijs een ziekenhuis geopend dat uitsluitend de
bestrijding van psycho-somatische ziekten is gewijd. Dit eerste
ziekenhuis voor deze specialiteit is van bescheiden omvang en
kan slechts driehonderd patiënten per week behandelen, terwijl
er dertig artsen en psychologen aan verbonden zijn. Aangezien
een groot aantal ziekten, met name van allergische aard zoals
astma, eczemen, stofwisselingsaandoeningen enz. veelal het
gevolg van psychische ontregelingen of stress zijn, waaraan een
verrassend groot deel van de bevolking blijkt te lijden, betekent
de stichting van dit Parijse ziekenhuis het concreet instaan van
een nieuwe richting van de geneeskunde.
wen.
ik Ki
i geitey
ADVERTENTIE
;die ns Sonnema Berenburg. De hartverwarmende
"Tiidenborrel die de Friezen lang
!raa' tor zichzelf hebben gehouden.
ans 1 Maar deze krasse opkikker
iar het aJoude recept van Fedde^
nnema is hard op weg heel
derland te veroveren,
idat het misschien wel het
tste gezelschap is dat u zich
jnt wensen.
Tot ziens dus.
PAUS JOHANNES PAULUS:
VATICAANSTAD (AP) - Paus
Johannes Paulus II heeft giste
ren de kloosterzusters gemaand
hun feminisme niet zover te
drijven dat daardoor hun roe
ping tot een kuis, arm en ge
hoorzaam leven binnen de kerk
in de schaduw wordt gesteld.
De paus zei dat zusters zich
Olie Amoco Cadiz
mogelijk naar
zeeoppervlakte
PARIJS - Experts van het
oceanologische centrum van
Brest vrezen dat in de komende
wintermaanden tenminste
40.000 ton ruwe olie van de in
maart vergane supertanker
„Amoco Cadiz" naar het zeeop
pervlak zal komen.
De biologen en chemici van het
centrum rijn van oordeel, dat
het weer naar boven komen van
40.000 tot de mogelijkheden be
hoort en het zou wel eens kun
nen rijn dat er dubbel zoveel
olie vrijkomt als gevolg van de
winterstormen.
altijd zo dienen te kleden dat
recht wordt gedaan aan hun
religieuze status.
De paus hield rijn toespraak
nadat vier dagen geleden op een
bijeenkomst van zusters en le
ken in Baltimore was geëist dat
ook vrouwen priester moeten
kunnen worden en dat de kath
olieke kerk de vrouw meer gele
genheid dient te geven om zich
te ontplooien.
Tijdens de drie dagen durende
bijeenkomst werd door de zus
ters en aanwezige (vrouwelijke)
leken aangevoerd dat de kerk
structureel zondigt door de
overheersende rol van het pa
triarchaat te handhaven. De
conferentiegangers besloten
een persoonlijke oproep tot de
paus te richten waarin hem zou
worden verzocht de ban op het
vrouwelijke priesterschap op te
heffen.
Paus Johannes Paulus verwees
in rijn toespraak tot 600 moe
der-oversten, die bijeen waren
gekomen om de rol van de
vrouw in de wereld van van
daag te bespreken, niet openlijk
naar het vraagstuk van de vrou
welijke priesters of naar de
conferentie in Baltimore.
Dit is de plaats waar de 58-jarige ex-rechter Jose Francisco Mateu door twee jon
gemannen werd doodgeschoten.
MAGISTRAAT IN MADRID DOODGESCHOTEN
MADRID (AFP) Jose Francisco Mateu Canevas,
voormalig president van een tijdens het bewind van
Franco opgerichte rechtbank voor de openbare orde,
is gisteren voor zijn woning in het centrum van
Madrid door twee jongemannen doodgeschoten.
De magistraat werd door vier kogels in het hoofd
getroffen. De twee jongemannen wisten op een motor
te ontkomen. De conciërge van het naast de woning
van de magistraat gelegen pand, kreeg een kogel
in zijn voet De rechtbanken voor de openbare orde
zijn destijds door de regering-Franco opgericht om
de militaire tribunalen te ontlasten. Zij moesten de
politieke misdrijven behandelen. Sinds het begin van
dit jaar zijn 78 mensen het slachtoffer geworden
van de terreur in Spanje.
Westduitsers
willen referendum
over kernenergie
BONN (UPI) De meeste West
duitsers willen een volksstem
ming over kernenergie, zoals
dat anderhalve week geleden
in Oostenrijk is gehouden, zo
blijkt uit een donderdag gepu
bliceerd opinie-onderzoek.
Volgens het onderzoek, uitge
voerd voor het tijdschrift Stern,
wil 56 procent dat een referen
dum wordt gehouden, terwijl
maar 27 procent daar tegen is.
Zou een dergelijke raadpleging
plaatsvinden, dan zou 37 pro
cent zich uitspreken tegen de
ingebruikneming van nieuwe
kerncentrales.
Olieproduktie
in Abadan
vrijwel op peil
TEHERAN (AP) - De Iraanse
olie-industrie waar dinsdag het
werk is hervat, na een staking
die twee weken heeft geduurd,
draait weer hard, zij het nog
niet op volle toeren. Verwacht
werd dat de oliewinning nog
deze week het peil van 3,4 mil
joen vaten per dag bereikt. Een
vat is een hoeveelheid gelijk aan
ongeveer 160 liter.
De raffinaderij te Abadan, 's
werelds grootste, verwerkt
thans weer 470.000 vaten ruwe
olie per dag, dat is haast weer
gelijk aan „normaal".
onze correspondent Ami
'ree)
Israëlische journalis-
-oegen er Herbert Wehner
toen deze onlangs in Tel
op bezoek was: „Hoe staat
eigenlijk met de verja-
in nazimisdaden in de
Isrepubliek?" De grijze
evoorzitter van de SPD in
v|ondsdag is er de man niet
zich achter vaagheden
'schuilen. Als het aan hem
zo zei hij, werd de verja-
itermijn van moord in het
neen opgeheven. Hij zag
lis een morele plicht. Met
woorden gaf Wehner het
oekoifschot voor een discussie
en. 1 igenlijk geen enkele Duitse
an kMcus meer wil aangaan,
de r waar men toch niet on-
ïrbin it kan.
i en 31 december van het vol-
tueel jaar loopt namelijk de
iders iringstermijn af voor
rd, gepleegd in de nazitijd.
er niets gebeurt, is het
retisch mogelijk, dat op 1
Nou ari 1980 ernstige nazimisda-
ar h bekend worden, waarvan
zo li voordien niets afwist, en
r ik de man die deze aantoon-
rieu!heeft begaan, zonder pro-
vrij zou kunnen blijven
rié v hopen. Voor talloze mensen
het «verdraaglijke gedachte,
et b bondsdag moet nu over een
al maanden beslissen of zij
;YVftenr>ijn nog een keer zal
engen, resp. de verjaring
ande
?trok)
voor moord opheffen, of dat rij
de zaak zal laten zoals die is,
waardoor de verjaring defini
tief intreedt. Het is daarmee de
derde keer geworden, dat het
Westduitse parlement, nauwlet
tend door het buitenland geob
serveerd, zich met deze delicate
problematiek moet bezighou
den.
Discussie
De eerste keer gebeurde dat in
1965, toen voor het eerst de
wettelijke verjaringstermijn
van 20 jaar voor nazimisdaden
afgelopen was. Deze werd toen
tot 1969 verlengd, met het argu
ment dat de rechtspleging na
de oorlog, tot het ontstaan van
de Bondsrepubliek in 1949 toe,
nauwelijks had gefunctioneerd.
Vier jaar later, in 1969, diende
het onderwerp zich voor de
tweede keer aan en men besloot
toen de verjaring van moord
van 20 op 30 'jaar uit te breiden.
Pleidooien om deze verjaring
voor moord helemaal af te
schaffen, zoals ook in landen
als de Verenigde Staten, Oos
tenrijk en Italië het geval is
geweest, hadden toen onvol
doende ondersteuning.
De argumenten die bij de debat
ten naar voren werden ge
bracht, en die ook nu weer te
horen zijn, vallen in twee groe
pen uiteen. Aan de ene kant
staan degenen, voor wie het
vasthouden aan de principes
van de rechtspolitiek de aller
hoogste prioriteit heeft. Zij wij
zen er op dat elke rechtstaat
juist zijn kracht ontleent aan het
feit dat er vastgelegde, onveran
derlijke rechtsregels rijn en dat
zo'n staat zichzelf ondermijnt,
wanneer ze deze regels wille
keurig en dan ook nog met
terugwerkende kracht veran
dert. Dit legalistische principe
werd" en wordt vooral bij de
liberalen gehuldigd, die dan ook
in 1969 „en bloc" tegen de ver
lenging van de verjaringster
mijn stemden. De invloedrijkste
pleitbezorger van deze richting
was Thomas Dehler, die bij het
eerste debat, verwijzend naar
de opkomst van Hitier, opmerk
te: „De weg naar de onrecht-
staat is daardoor gebaand, om
dat de wil niet levend genoeg
was om ten koste van alles de
rechtstaat in stand te houden".
Aan de andere kant staan dege
nen, die meer naar de morele
aspekten van de verjaring kij
ken. De SPD-afgevaardigde
Adolf Arndt zei daarover in
1965: „Het gaat er ook om, dat
wij de slachtoffers (van het
naziregime) recht doen weder
varen, al was het slechts door
de rechterlijke uitspraak, dat
het een moord was. Alleen zo'n
uitspraak al is een druppel, een
heel klein druppeltje gerechtig
heid, die men toch mag ver
wachten ter ere van allen die
Herbert Wehner.
in onbekende graven liggen. Het
gaat er om, dat wij de berg aan
schuld en onheil die achter ons
ligt, niet de rug toekeren."
Deze laatste visie heeft de beide
vorige keren in de Bondsdag de
meerderheid van de afgevaar
digden voor de verlenging van
de verjaringstermijn doen stem
men. Dit werd mede veroor
zaakt omdat de opsporing van
oorlogsmisdaden in de Bondsre
publiek rijkelijk laat en lang
zaam op gang is gekomen, zodat
de vrees bestond dat er ook na
1969 nog heel wat gevallen bo
ven tafel zouden komen. Of een
dergelijke meerderheid nu ook
weer te vinden is, moet worden
betwijfeld. In de loop van de
tien jaar is er nog al het een
en ander veranderd.
Sedert 1945 is er tegen circa
85.000 mensen een gerechtelijk
onderzoek in verband met nazi
misdaden ingesteld: 6432 perso
nen werden veroordeeld. Aan
het begin van dit jaar zijn nog
tegen bijna 4000 mensen proces
sen aanhangig gemaakt; dit be
tekent, dat zodoende de verja
ring automatisch wordt onder
broken en dat deze processen
te allen tijde, ook wanneer de
verjaringstermijn voorbij is, ge
voerd kunnen worden.
Afgezien van het feit dat er
nauwelijks nog volstrekt nieu
we, onbekende gevallen van na
zimisdaden ontdekt zullen wor
den, wijzen de tegenstanders
van een verlenging of afschaf
fing van de verjaring, nog op
technische problemen. Het is nu
bijna 35 jaar na de oorlog en
de processen over gebeurtenis
sen in die tijd zijn steeds moeilij
ker te voeren. Betrouwbare ge
tuigenverklaringen zijn bijna
niet meer te verwachten en een
goede reconstructie is vrijwel
onmogelijk: dit komt de rechts
gang niet ten goede en laat
slechts een bittere nasmaak bij
alle partijen achter. Hoewel dit
zeker een zwaarwegend argu
ment is, kan men zich echter
ook afvragen, of een gebrekkig
proces toch niet altijd beter is
dan helemaal geen proces, juist
waar het misdaden uit die gru
welijke periode van de Duitse
geschiedenis betreft.
Een belangrijke factor die de
keus: al-of-geen-verjaring voor
de Bondsdag-afgevaardigden
nog ingewikkelder maakt, is de
druk uit het buitenland, met
name uit landen als Israël en
Polen en enigermate ook uit
Nederland. Sommigen rijn van
mening dat men de stemming
in deze landen, gezien het vele
leed, dat zij te verduren hebben
gehad, zonder meer in rijn over
wegingen moet betrekken. Bij
anderen begint langzamerhand
de nationale trots een woordje
mee te spreken. Dezen willen
niet nogmaals de binnenlandse
politiek door het buitenland la
ten dikteren. Met het recente
initiatief van de sociaal-demo-
kraten om de verjaring van
moord in het algemeen en
dus niet alleen voor narimoor-
den op te heffen, wordt deze
moeilijkheid enigszins omzeild.
De SPD probeert voor dit initia
tief medestanders in alle drie
de Bondsdag-frakties te krijgen.
Men wil tot elke prijs voorko
men, dat de gewetensvraag ten
aanzien van de verjaring in de
partijpolitieke sfeer wordt ge
trokken.
Ja. alle drie denken ze er 't zelfde over: een
éigen bankrekening voor dochterlief! Daarom ook
start de Nutsspaarbank een nieuwe dienstverlening:
een eigen bank /spaarrekening voor iedereen van
11 tot 18 jaar.
Oftewel: de eigen Piek-Fijn-rekening.
Met extra hoge rente.
Op alle Nutsspaarbank-kantorcn ligt daar een dui
delijke folder over klaar: „Nieuwerwets: JE EIGEN
PIEK-FIJN-REKENING bij dc Nutsspaarbank".
Gewoon even afhalen op 't dichtstbijzijnde kantoor.
Zijn u en dochterlief weer Piek-Fijn op de hoogte!
(deeluitmakend van de Nutsspaarbank)
