NIEUW
PLEIDOOI
VOORTREIN
OVER
AFSLUITDIJK
AMERIKANEN
VERTRAPPEN
HUN
TROPISCHE
SPEELTUIN
ontwikkeling van het hele noordwestelijk EEG-
gebied een economische injectie betekenen. Je
hebt aan de ene kant de Randstad en in Duits
land het belangrijke gebied van Hamburg-Bre
men. Als die twee gebieden nu door de Afsluit
dijkspoorlijn verbonden zouden worden, dan zou
Groningen, dat er precies tussenin ligt, ongetwij
feld meegezogen worden in de ontwikkelingen.
Het is alleen enorm jammer dat in 1969 die weg
verbreed is. Dat had natuurlijk nooit mogen ge
beuren", zo vindt de VBIJ-voorzitter.
Ook de Kamer van Koophandel voor Hollands
Noorderkwartier lijkt positief te staan ten op
zichte van een spoorlijn over de Afsluitdijk. Ad
junct-secretaris Kaspers: „Ik kan natuurlijk over
zo'n belangrijk onderwerp niet zomaar een alge
meen standpunt van de Kamer geven. Daarvoor
is eerst overleg nodig met de nodige commissies.
Maar in principe pleiten wij altijd voor zo goed
mogelijke verbindingen. Een grote bereikbaar
heid is één van de belangrijkste punten in ons
beleid. Daarom zijn we bijvoorbeeld ook voor
verbetering van de verbinding Alkmaar-Den Hel
der".
DEN HAAG - Toen in mei 1932 de Afsluitdijk
helemaal gesloten was, lag het serieus in de be
doeling dat behalve een autoweg ook een spoor
weg over de dijk zou worden aangelegd. De
bouwers van de Afsluitdijk hadden hun schep
ping zo breed gemaakt dat er ruimte was voor
een spoorlijn. Die zou te zijner tijd nog wel wor
den aangelegd; bij het sluiten van de dijk was
daar nog geen geld voor. Die spoorlijn is er
echter nooit gekomen. Integendeel, in 1969 is
men zelfs begonnen om de tweebaansweg in een
vierbaans te veranderen. Die werkzaamheden
zijn inmiddels voltooid. Ir. J.H. Perié van TNO
Delft is echter nog steeds overtuigd van het nut
en de mogelijkheid van een spoorweg over de
dijk, zo blijkt uit een artikel van zijn hand in
het blad „Intermediair"
,Ir. Perié wil een spoorlijn aanleggen van Scha-
gen naar Harlingen, een afstand van zo'n zestig
kilometer. Daarvan zou dertig kilometer over de
Afsluitdijk gaan. Perié ziet grofweg twee grote
.voordelen van het alsnog aanleggen van de
spoorlijn. Op de eerste plaats zou de spoorweg
een economische injectie betekenen voor zowel
de Kop van de provincie Noord-Holland als voor
Groningen en Friesland. De bereikbaarheid
wordt groter, de animo om er naar toe te gaan
groeit zowel voor bedrijven als particulieren, al
dus de heer Perié. Een tweede voordeel vindt
'Perié dat er een alternatieve spoorlijn verkregen
wordt voor de huidige zuid-noord-verbinding via
Zwolle. Bij calamiteiten (en Perié refereert hier
bij aan de twee kapingen die op dit traject heb
ben plaatsgevonden) zou uitgeweken kunnen
worden naar de route via de Afsluitdijk. Dat de
ruimte die indertijd voor een spoorweg op de
dijk is gereserveerd, nu wordt ingenomen door
een autoweg, vindt ir. Perié niet zo'n bezwaar.
„Het zal technisch stellig mogelijk zijn over de
Afsluitdijk - eventueel door verbreding ervan -
alsnog een spoorbaan te bouwen. Het gaat maar
om een afstand van dertig kilometer, over grond
die in eigendom is van de overheid", aldus de
heer Perié.
Waterlely
Het plan van Perié is niet nieuw. In 1974 lan
ceerde de Vereniging tot Behoud van het IJssel-
meer het plan Waterlely. Onderdeel daarvan was
een spoorweg over de Afsluitdijk. Het gehele
plan behelsde een cirkellijn rond het IJsselmeer.
Bedoeling was om de belangrijke steden rond
het IJsselmeer door goed openbaar vervoer met
elkaar te verbinden, zodat een lijn Amsterdam-
Zwolle-Groningen-Leeuwarden-Harlingen-Alk-
maar-Amsterdam zou ontstaan. Het plan Water
lely is nooit van de grond gekomen, mede omdat
de toenmalige minister van Verkeer en Water
staat, Westerterp, er geen heil in zag. Het groot
ste bezwaar waren de hoge kosten.
VBIJ-voorzitter, drs. Henri Goverde, valt de heer
Perié in zijn plannen helemaal bij. Sterker nog,
hij ziet ook grote voordelen in EEG-verband.
„Een spoorlijn over de Afsluitdijk zou voor de
Hetzelfde strand, maar dan vijftien jaar later. Zowel voor- als achtergrond zijn drastisch
gewijzigd.
Niet voorniets luidt een wrangHawaiiaansgezegde:
„Wij kregen het woord Gods, de zendelingen het
land".
Nergens op het eiland Hawaii wordt het tweehon
derd-jarig „bestaan" gevierd. Ook op de andere
eilanden, Maui, Lanai, Molokai, Oahu met de
hoofdstad Honolulu, en Kauai, kabbelt het leven
voort.
Volgend jaar wordt er wel gevlagd. Dan is het
twintig jaar geleden, dat Hawaii als de vijftigste
staat aan de VS werd toegevoegd. Of er straks
wel reden tot juichen is, is zeer de vraag. Want
in de tropische speeltuin van de Yankees heerst
grote werkeloosheid, groeit de corruptie sneller dan
een bananenplant en tiert de kleine misdaad welig.
De oorzaak van deze verloedering is het ongebreidel
de toerisme, dat zich vooralsnog concentreert op
Honolulu en zijn overvolle Waikiki Beach. Het
groene eiland Oahu gaat sinds jaar en dag schuil
achter een betonnen muur van torenhoge hotels
met het pompeuze Sheraton Waikiki (1846 kamers)
als bliksemafleider.
Nu de dollar in waarde is verbleekt geven de meeste
Amerikanen eerder de voorkeur aan een retourtje
Honolulu dan aan een verbhjf in Parijs of Rio de
Janeiro.
Vorig jaar lieten dan ook 3,2 miljoen toeristen,
hoofdzakelijk afkomstig uit tochtige staten aan de
oostkust van Amerika, zich vertroetelen in het land
van Aloha. En dat voor de totaal prijs van ruim
anderhalf miljard dollar. Wie eenmaal het fluweel
zachte klimaat ondergaan heeft en nog geen raad
weet met de spaarcentjes, overweegt de mogehjk-
heid om zich permanent op Hawaii te vestigen. Voor
de Amerikaan levert zo'n verhuizing geen bureau
cratische rompslomp op. Per slot van rekening is
Hawaii van Amerika, waar het recht op vrije
vestiging constitutioneel is verankerd.
Momenteel wonen er op de zeven Polynesische
eilanden bijna 900.000 mensen, voor het merendeel
van Japanse afkomst 'Rond het magische jaar 2000
rekent met op een aanwas van zo'n 600.000 man,
van wie er 400.000 uit Amerika komen overvliegen.
Natuurlijk kan Hawaii deze volksverhuizing niet
aan. In de gemechaniseerde suikerriet industrie is
geen plaats. De ananasplanters hebben de autochto
ne arbeiders vanwege hun lidmaatschap van de
vakbond ingeruild tegen goedkope arbeiders uit de
Filippijnen. En zo blijft alleen het toerisme als
werkverschaffer over.
De verkoop van het paradijselijk klimaat is dan
ook op z'n Amerikaans, dus ongeremd, aangepakt.
Onder het motto: wat-een-Yank-niet-kent-dat-eet-
hij-niet werden er in de schaduw van de hotels
en winkelpaleizen vreetschuren opgericht van voed
selgiganten als McDonald, Denny's en hier en daar
een Pizzahut.
De polyester-cultuur viert er hoogtij. De Hawaiiaan-
se schone heeft een plastic schortje voor en leert
zeggen: „May I take your order, please.waarop
de vleesbaron uit Texas zijn driedubbeldikke Ham
burger a la Hawaii (met een stukje ananas) bestelt.
Vanwege de miljarden-omzet in het toerisme is
corruptie voor de hand liggend. Investeerders pro
beren met steekpenningen de plaatselijke overheid
te paaien. Vorig jaar kwam aan het licht dat Frank
Asi, burgemeester van Honolulu, het Torremolinos
van Hawaii, ruim een miljoen gulden in eigen zak
had gestoken, hem toegeschoven door een project
ontwikkelaar.
Behalve onscrupuleuze investeerders lokt Hawaii
ook duizenden jonge Amerikanen ofwel de rugzak
je ugd. Amper aangekomen in Honolulu lopen ze
naar afdeling sociale zaken die hen op de been
houdt met wat voedselbonnen en een kleine uitke
ring. Voldoende om niet van honger om te komen
op het zon-overgoten strand, waar ze schouder aan
schouder liggen met welgestelde Amerikanen, die
zich soms gemakkelijk laten bestèlen.
Is de verloedering van Hawaii tegen te houden?
We moeten ons wel verzetten", vindt Gard Kealona,
redacteur van het maandblaadje Native Hawaiian.
Ook de 51-jarige George Ariyoshi, zoon van Japanse
emigranten en gouverneur van Hawaii, probeert
te redden wat er te redden valt. De immigratie
uit de Nieuwe Wereld wil hij binden aan een
verblijfsvergunning. Een eerste poging daartoe is
afgestuit op het Hooggerechtshof, dat wees op het
grondwettelijk recht van iedere Amerikaan op ,Jree
movement".
Nu probeert gouverneur Ariyoshi de lokale belastin
gen nog zwaarder te laten drukken, opdat alleen
de rijkaards zich een plekje onder
kunnen veroorloven.
Op het eiland Ma ui heeft dit reeds
komst van verscheidene
een voormalig walvisdorp
jacht gemeerd, speelt Jimmy Connon
eigen terrein en bestiert Gary Burhoff,
korporaal uit MASH, een ijssalon.
er een kasteel van een bungalow bouwen.
Uit mijn hotelkamer op Maui zie ik
een knoestig eilandje, waar alleen
kost kunnen komen.
Kahoolawe is echter het symbool van
lend verzet op Hawaii tegen de
Sinds de tv.'eede wereldoorlog won
door de US Navy als schietterrein
is tegen het toch al beurse been van
Redacteur Gard Kealoha:
is Kahoolawe heilige grond,
jongeren het eiland enige
hun daad zijn er steeds meer
bewust geworden van hun cultu
levendige interesse voor oeroude
religie. Nee, het verzet is bewust niet
lijkt het er op, dat we plotseling m
het oerwoud te voorschijn komen om
te vermoorden
Gard Kealoha verwacht veel van
immigratie in te dammen. De
Hawaiiaanse gidse, die een stoet i
katoenen bloesjes (made in Taiwan) g
rikanen rondleidt in het missie muse
is minder optimistisch. „Zolang onze
de dollar belangrijker vinden dan de
blijven we ons met huid en haar aan
ders verkopen", fluistert ze, schuw
haar bezoekers, van wie ze straks ha
te krijgen.
Elke avond kun je ze horen en zien vóór
Shop Restaurant in propvol Honolulu,
heet „Eddy Kamen and the Sons of
speelt uitsluitend originele Polynesische
protest tegen honky-tonk gejammer als
bles".
Veel verder dan de hoek van de straat
zoetgevooisd protest niet. Nog niet.
HANS
e
Waikiki Beach anno 1963, het begin van de verloedering.
Bij de uitgang van het zweterige vliegveldje van
Hilo kijk ik gespannen uit naar de in de reis folder
beloofde, in riet gerokte schone, die me heupwie
gend met een bloemenkrans verwelkomt Helaas
moet ik het doen met een uit Calif ornië stammende,
preuts-ogende VW-informatrice, die mij en de
andere passagiers vertelt, dat het seizoen voor
„Aloha-begroetingen nog niet is aangebroken. „Pas
als over een maand de Amerikanen in groten getale
binnenstromen, loont het zich de moeite met orchi
deeën te strooien. Mocht u toch zo'n „lei", zo'n
bloemenkrans dus, willen hebben. In het souvenier-
stalletje op de hoek zijn ze te koop
Zonder ,Jei" stap ik in de reeds in Los Angeles
gereserveerde huurauto, made in Japan. Gelukkig
prijken op het hoofdkussen van het hotelbed twee
paarse, licht gespikkelde orchideeën en een kaartje
van de directie: Welkom op Ha waii.
Twee eeuwen geleden werd de eerste toerist van
Hawaii heel anders ontvangen. Als een vorst werd
de stomverbaasde Engelse ontdekkingsreiziger Ja
mes Cook door de bewoners van Kauai binnenge
haald, in hem zagen ze de verloren gewaande blanke
God Lono. Toen Cook de stamhoofden trakteerde
op keurige belegde sandwiches, verhoogde deze
gulheid zijn goddelijke status. Als tegenprestatie
noemde kapitein Cook zijn „ontdekking" voortaan
de „Sandwich-eilanden
Niet vanwege de broodjes, maar wel vanwege zijn
bemoeienis met het inheemse, op strenge taboes
berustende bestuur, werd hij nog geen jaar later
vermoord. Op de rotsige kust ten zuiden van Kona,
het hedendaagse koffiecentrum op het eiland Ha
waii, werd hij door de getergde onderdanen van
de eerzuchtige koning Kamehameha met een kap
mes doodgeslagen.
Sedert zijn dood is het bergafwaarts gegaan met
dit aards paradijs. De mare van ongerepte, schelp
witte stranden, vruchtbare akkers en goedlachse
vrouwen bereikte ook het vaste land, Amerika.
Zendelingen verscheepten zich richting Hawaii met
in hun bagage de bijbel en een collecte-schaal. Rond
1863 was heel Hawaii bekeerd en aan het werk'
gezet op bloeiende ananas- en suikerrietplantages,
eigendom van de zendelingen en aanverwanten,
eigendom van de zendelingen en aanverwanten.
Toekomstdroom of hersenschim
Geen Amerika
Wie nu de meningen peilt van andere direct of
indirect betrokkenen, moet tot de conclusie ko
men, dat de heer Perié, de VBIJ en de Kamer
van Koophandel voor Hollands Noorderkwartier
alleen staan in hun positieve idee over een
spoorverbinding over de Afsluitdijk. Anderen
zien de lijn rtiet zitten.
De NOM (Noordelijke Ontwikkelingsmaatschap
pij) te Groningen bijvoorbeeld. Adjunct-directeur
Van Kappel moet verschrikkelijk lachen. „Het is
een grote misvatting dat een spoorlijn ontwikke
ling tot gevolg zou hebben. Het is hier niet het
Amerika van de vorige eeuw! Nee, daar moeten
we maar geen studie aan wagen. Denk eens aan
de enorme kosten die die spoorbaan met zich
rr.ee zou brengen. Bovendien, er is toch een goe
de verbinding tussen Friesland, Groningen en
het westen Als gedacht moet worden aan een
tweede spoorlijn, dan via de IJsselmèerpolders.
Daar is wel sprake van geweest, maar dat is bij
mijn weten ook op niets uitgedraaid. Daar komt
ook geen spat van terecht. Laat staan zo'n wild
plan over die dijk".
De heer Keizer van de Kamer van Koophandel
te Leeuwarden ziet evenmin iets in het plan van
ir. Perié. „Dit heeft geen enkele realiteitswaarde.
Als je dan per se een andere lijn wilt, leg 'm
dan door de polders naar Amsterdam. Het is zo
dat de economie steeds meer gebaseerd is op het
wegvervoer en minder op spoorwegverbindingen.
Een trein zou pas echt weer concurrerend kun
nen zijn als die enorm hoge snelheden zou ha
len. Misschien in de verre toekomst. Bovendien
begrijp ik niet welke zin het heeft om twee lege
gebieden met elkaar te verbinden".
Verschrikkelijk duur
„Zo'n lijn is niet opgenomen in het integraal
structuurplan voor het noorden des lands", is de
reactie van een woordvoerder van het ministerie
van Economische Zaken in Den Haag. „Dus dan
hebben wij er ook geen mening over. We praten
pas mee als de provincies en de waterstaten be
paalde plannen ontwikkelen. Dan betalen we
mee als we dat nodig vinden, maar eerder men
gen we ons niet in de discussie. Maar ik weet
wel dat een spoorweg over de dijk verschrikke
lijk duur zal zijn. En is die wel nodig
De heer Rijsdijk van het ministerie van Verkeer
Tweehonderd jaar geleden ging de Britse
zeevaarder James Earl Cook met kloppend hart
voor anker voor een onbekend goddelijk groen
eiland. De vriendelijke inboorlingen noemden
bun paradijs Kauai. Verderop lagen nog meer
van zulke aardse parels, vertelden ze de
begerige kapitein. En zo „ontdekte" kapitein
Cook Hawaii: zeven vulkanische kegels in de
ruige Stille Oceaan.
Maar sinds Cook voet aan wal heeft gezet is het
bergafwaarts gegaan met dit Polynesische
eilandenrijk. Vooral in de afgelopen twintig jaar
beeft de westerse verloedering toegeslagen.
en Waterstaat is ook geen
Perié. „Die verbinding ligt niet in de
Eerst gaan we ons bezighouden met
lijn. Die gaat waarschijnlijk
den tot aan Lelystad, en in de
schien nog verder naar het noorden,
plan van Perié heeft geen schijn van
is nou helemaal de behoefte van de i
Noord-Holland om een dergelijke
Friesland te hebben? En alles goed
initiatief voor de aanleg zou
NS uit moeten gaan en van niemand
De heer Binnendijk van de NS: „Nou lar
niets is natuurlijk onmogelijk. Maar h b'
vraag of dit plan planologisch wel zo k v
Ik ken het plan verder niet, maar ik
haast niet voorstellen dat we dit serieush
nemen". V1
De NS neemt het plan van ir. Perié V
kennelijk niet serieus. Maar werd het i°n
een Afsluitdijk aan te leggen in het b?°
serieus genomen ®1
HARRY VItei
Een advertentie van een Mexicaans eet
huis: de onderste regel spreekt boekdelen.
Serieus
CAN DINING
Prepared by Edwardo, Owner-Managèr
Serving Lunch daily 11 to 2.30 Dinner 5 to 10
In the Lahaint Square jiist behind McDonald's
30
