Sn imNHUSIHT Groeiende aandacht voorstudie van Nederlands katholicisme In veel opzichten zijn ouderen in staat jongeren bij te houden, zelfs te overvleugelen Decent, klassieken lang voorde i «Sf, lange nacht Katechesatie blijft gereformeerde jongeren trekken kerk wereld KORTE METTEN Tegenwoordig wordt niet meer gesproken van oudjes of grijsaards, maar van seni oren dan wel oudere burgers en in deze benaming is per definitie het predikaat wijs, levenservaring verpakt.... Mensen boven de 65 jaar zit ten dan ook niet langer al leen in schommelstoelen te kopschudden dat het „in hun tijd" allemaal botertje tot de boom was. De meesten hun ner staan met beide benen in de realiteit van het huidi ge leven, tonen interesse voor alles wat er in de we reld omgaat. Ze hebben zelf vertrouwen en men treft hen aan in campagnes, commis sies en panels. Hun oordeel wordt op prijs gesteld, ook door jongeren. Een tijd lang gaf de jeugd in het openbare leven de pas aan, maar de senioren worden niet langer als volwaardig burger ge weerd als het om besluitvor ming gaat. Op een onlangs te Freiburg gehouden „Oudere Generatie Week" werd aan de orde ge steld, dat voor gepensioneer den belangrijke sociale taken waren weggelegd. De Bonds republiek springt trouwens aardig met de oudere bur gers om. Negen miljoen in woners zijn boven de 65 jaar en een steekproef toonde aan dat een groot deel van deze mensen graag ouder dan een eeuw zou worden. Uit een laatstelijk te Bonn gepubli ceerd rapport bleek dat één op de twee inwoners van die stad graag 150 jaar zou le ven; 23 procent van de on dervraagden aarzelde en zei dat het van de levensomstan digheden afhing of ze dit wil den; 27 procent zag geen brood in een zo hoge ouder dom en 4 procent onthield zich van een oordeel. Een paar weken vóór de publica tie van het rapport zei pro fessor Volkmar Böhlau op een congres dat de levens kansen, dankzij de voort schrijding van de medische wetenschap gedurende de laatste eeuw, met 30 jaar verlengd waren. Naar zijn mening was de mens volgens de nieuwste ontdekkingen ge programmeerd om 110 jaar te worden. De mens is een „evergreen". Deze uitspraak is niet nieuw. Christoph Wil helm Hufeland, in 1796 per soonlijk vriend van Goethe en latere lijfarts van keizer Wilhelm II en zijn gade. pu bliceerde het boek „Macrobi- otica of de kunst om het menselijk leven te verlen gen", dat in alle talen werd vertaald tot het Chinees toe. Dat echter niet iedereen het optimisme van de oude Hufe land, die ook zeer te spreken was over medische kunstgre pen om het leven te verlen gen, en de hoopgevende me ning van Volkmar Böhlau deelt, blijkt uit de sombere voorspelling van professor Hoffmeister van het Duitse ministerie van volksgezond heid, die zegt dat de vooruit zichten op een verlengd leven van de gemiddelde mens zijn achteruitgegaan. Men zou te genwoordig juist jonger ster ven. Geleerden echter zijn het zelden met elkaar eens en tegenover deze mening staat dan ook die van Hans Selye, wereldvermaard we tenschapper op het gebied van theorieën over stress en gezondheid. Hij is ervan overtuigd dat we ver boven het huidige gemiddelde in leeftijd konden uitstijgen als we meer in harmonie leefden met de wetten van de na tuur. Sport bedrijven, meer beweging, minder eten en conditietraining zouden dit kunnen bevorderen. Een ze kere professor Hilmer en zijn team testen thans in de Bondsrepubliek 190 lange-af- stand-lopers op dit gebied. Ouderdom hoeft niet gepaard te gaan met aftakeling. Hier aan liggen ook psychologi sche factoren ten grondslag. Professor Ursula Lehr, een der directeuren van het Psy chologisch Instituut te Bonn, heeft het image van de oude re mens veranderd. „Aftake len", zegt zij, .hangt niet af van biologische en physiolo- gische veranderingen, die na tuurlijk in het lichaam plaatsvinden. Die kunnen bij „gezonde" lieden onderge schikt worden gemaakt aan energiek blijven deelnemen aan sociale verplichtingen en het onderhouden van inter menselijke contacten". Er be staat geen universeel verou deringsproces, dat op ieder mens van toepassing is. Ieder een wordt oud op zijn eigen manier! In tegenstelling tot geleerden die uitsluitend waarde hechten aan physieke NO El TEKST: TINY FRANCIS Er bestaat geen universeel verouderingsproces, dat op ieder mens van toepas sing is. conditieverbetering, gooit Lehr het op een zekere men tale taaiheid. „Je moet oude re mensen stimuleren actief mee te denken met de jonge ren". Haar vorsingen hebben zonneklaar aangetoond, dat senioren die hun geestelijke vermogens bleven gebruiken en de levenservaring, die ze lange jaren hadden opge daan, kwijt konden in de huidige maatschappij, niet zo gauw aftakelden als ouderen, die daar geen zin meer in hadden. „In veel opzichten, zelfs in banen en het volgen van een roeping zijn oudere mensen absoluut in staat jon geren bij te houden en zelfs boven hen te excelleren". Professor Tomae, de huidige voorzitter van de Duitse bond voor gerontologie (de kennis van de leer over ou derdomskwalen) zegt dat oud worden een veranderingspro ces in de levensfuncties is, dat zowel biologisch als psy chologisch wordt bepaald De levensinstelling van de ouder wordende (gezonde) mens heeft er een dimensie aan toegevoegd. „Eerlijk gezegd geloof ik dat niemand sterft aan ouderdom. In feite gaat 't om een vervallen tot gees- WORDT OUD OPZIJN EIGEN MANIER telijke inertie (traagheid, willoosheid)". Discussies over het verschijnsel oud worden, dus de fysische en geestelijke veranderingen die zich met het klimmen der jaren voor doen, staan op internationaal peil. De wetenschap der ge rontologie, voor de eerste maal in 1929 aangekaart door de Russische onderzoe ker Rybnikov is nog jong. Rybnikov wilde doorgronden waarom de ene mens op 70- jarige leeftijd nog wandelin gen deed van twee kilometer en de andere mens al door zijn knieën zakte als hij een straatje om ging. Hij kwam er niet uit Professor Ka- nowski, hoofd van de afde ling „Geronto-psychiatrie" aan de Vrije Universiteit te Berlijn betrok als een der eerste Duitse wetenschappers de praktijk bij de geriatrie (de medisch-psychische bege leiding en het fit houden van bejaarden) aan de hand van testen, projecten, bejaarden hulp, research, analyses, rap porten van en over bejaar den in instituten, waar ook maatschappelijke werkers (sters) waren aangesteld. Bij de onderzoekingen waren o.a. inbegrepen practische hulp bij chronisch zieken, training voor verpleegkundigen in de bejaardensector en verkeers- training voor oudere men sen. Een groot project, dat in 1977 uitmondde in een uitge breid programma „Heropvoe ding van Ouderen" onder auspiciën van het ministerie van volksgezondheid. Het doel was oudere huisvrouwen en gepensioneerden die in aanmerking kwamen voor bijscholing omdat ze in hun leven geen kans hadden ge kregen zich voldoende te ont wikkelen, op sociaal, cultu reel en politiek terrein meer wegwijs te maken. Kortom ze in een patroon van sociale activiteiten te duwen. „Een tekort in ontwikkeling stoort het geestelijk bijblijven", al dus redeneert Kanowski en juist de mentale belangstel ling houdt de mens jong. De vicieuze cirkel: onwetendheid, gedesinteresseerd zijn, niet mee kunnen praten, vroeg oud worden, moet worden doorbroken! Het bleek dat de grootste groepen, die voor dit programma in aanmerking kwamen, zich bevonden in de grote steden, waar de men sen eenzamer en dus meer buitengesloten waren dan in dorpen en kleinere gemeen tes. De preventieve aanpak van het probleem aftakelen (het voorkomen daarvan dus) is internationaal op dezelfde voet geschoeid. Er komen overal filmclubs, cursussen in geheugentraining, zelfs cur sussen aan de Hogeschool, waarbij de Toulouse Univer siteit goed werk doet met het openstellen van colleges voor oudere mensen. In december van dit jaar zal er in Marok ko een conferentie plaatsvin den over sociale geriatrie. Ernst Jokl, direkteur van het „Institute of Training Rese arch" van de universiteit van Lexington in Kentucky, USA, gaat diep in op de correlatie tussen physieke training en oud worden. Hij houdt vol dat oudere mensen beslist in staat zijn tot sportieve pres taties, die kunnen worden vergeleken met die van jon geren. Als voorbeelden noemt hij Dr. Savolainen (45), die in 1952 in Helsinki een bronzen medaille won bij physiek zware athletische oefeningen; de Zwitserse bergbeklimmer Chevalier uit Geneve, die nog de hoogste pieken bereikte op 74-jarige leeftijd; de bok ser Tilgen, die bijna 50 jaar was toen hij de 24-jarige bokskampioen Don Budge versloeg en Arthur Lambert, voorzitter van een vereniging voor lange-afstand-lopers, af deling bejaarden, die op 79- jarige leeftijd nog fit genoeg was om tien kilometer in 46 minuten en 50 seconden af^k leggen. Bij slecht weer lil W hij 42.2 km marathon (wep-^ loop op de openbare weg)l 3 uur, 52 minuten en 36 J conden. Een krasse hed Ook Eva Maria Westphal, jaar oud, liep 100 km in h JRG Zwitserse Biel in 12 uur en epen minuten en won als ouds ef g* deelneemster de race. De ifaac helden(dinnen) vormen n svesl tuurlijk uitzonderingen, mai n ric ze tonen wel aan dat somni slijk» ge senioren hun partij n< en ii best kunnen meeblazen. D^oor Liesen van het Instituut voc itena Hart- en Vaatonderzoek duis t< Sportbeoefening te Keul^dat zegt dat zelfs oudere s porti staat ve mensen van 60 tot 70 ja^ip n veilig aan sport kunne lie 1 doen, mits ze zich tussen hu aarb prestaties een kortere of lanvrag gere periode van rust guijeid nen. Ze dienen echter wi eme een brevet van gezondhei en.... training te hebben. Dj egoi die leeftijd nog kan worde eten overtroffen blijkt uit de pre; ing taties van marathonlopen iers die 75 maal hun verjaarda n. vierden tot personen met n< i Hc gen kruisjes.... Waarme erteg Heinz Liesen niet wil zegget in Z dat iedere tachtigjarige al en hij er aardigheid in heef omd maar eens tien maal eei - plein om moet rennen. D voorafgaande training maak genoemde hoogstandjes vai de bejaarde sportievelingei mogelijk. Zonder trainin, wordt het spelen met het leJC ven, terwijl niemand eraai mag beginnen zonder een ge sprekje onder vier ogen me de arts. De wil echter om ac tief te zijn, mee te doen a. ib) is het met zwemmen of bal spelen en geestelijk bij U„ blijven door studie, hobbies, het zoeken van gesprekspart-?e ners of museum bezoek, help!t de ouder wordende mensu i( langer vief te blijven en ple£, zieriger te leven. InnPresfiJ* WC end In de veertiende eeuw ontstond, eigen lijk door de opkomst der spinners, bet verlangen wat te gaan doen aan de tot dan toe wat eentonige kleding van die tijd Elegante gewaden met bijpassend onderkleed kwamen op de maikt, ge volgd door bet nachtkleed. In elk land verschillend. De Italiaanse vrouwen droegen de „cotte", een gewaad met lange mouwen onder de japon, dat ook onder bet overkleed te zien was door de wijde overmouwen. In Frankrijk was de „cbainse" populair, een lang kleed tot aan de enkels dat 's avonds werd uitgetrokken. We schreven toen 1379. Op deze cbainse lijkt de steeds popu lairder wordende mode van bet moder ne nachtkleed geënt, dat de werkende en vermoeide of de juist zeer coquette ito uw 's avonds zo graag aantrekt om lekker lui naar de televisie te kijken. Het oude komt steeds terug als men er maar oog voor beeft. Intussen is de trend om na acht uur bet eeuwig vrou welijke te verpakken in decente, klas sieke lange jurken, waarmee men zo bet hemelbed in kan rollen, nog steeds driftig bezig de markt te behouden. Deze modellen zijn vaak sierlijk gegar neerd met fijne stiksels en borduursels. Ze hebben de typische empirestijl met ruches langs de bals en een boge taille. Maar ze zijn ook gemaakt van fluffy stoffen, licht als een veer met de tou ché en structuur van na tuurvesels. Bij Triumph International, de grote trend setter van dit soort nacht-avondkleding zijn er in deze sector veel stoffen ge bruikt met bet karakter van wol en ka- Laat je voetjes zien", wil Schiesser zeggen met dit fijne in het Jeruzalemse Hiltonhotel gefotografeerde katoenen avond-slaapge- waad. Het valt sluik maar makkelijk om de leden en is uitgevoerd in koningsblauw, derby of groen. toen, terwijl ook bet aloude cbarmeuse, van soepel en glanzend rayon, zijn ren tree beeft gemaakt, met kanten inzetten en kant langs de mouwen. De modellen omspelen de kuit en vloeien vanaf de schouders wijd uit. Er zijn vrouwen die zicb na bet avondeten dolgraag in zo'n buis- tevens slaapgewaad bullen. Voor Deze huidenge jumpsuit van Triumph is Een housecoat om even over de nachtkle- met een paar kennissen, nog even een heeft op je balkon en ze en passant best drankje te nemen agn de huisbar, alvorens nog een kopje koffie willen drinken, aan de nachtrust te beginnen. ben, die bet négligé beminnen een gou den tijd, want er is enorm veel keuze in homewear, zowel in sportief motief als schilderachtig bedrukt met dessins uit flora en fauna. Schiesser spreekt in dit opzicht van „dressies", schijnbaar minder afhankelijk van voortdurende wisseling, maar toch tweemaal per jaar met een show om nieuwe modellen te tonen. De kleuren zijn afgestemd op de bovenmode, waarbij „derby", zacht roest, natuurpastels, maar ook warme houtkleuren. Koningsblauw is de hoofd- tint bij de Schiesser nachtmode. Vlot kunnen we er in deze gevarieerde mode ook uitzien: over het wit of pastelkleu- rig gewaad draven dan kleine paardjes en zwenken vogels in de lucht boven een halve stralende zon. Ook bet slan gendruksel is weer in de mode. Wie deze homewear wil aanschaffen moet echter wel uitkijken iets bijzonders te kiezen. Avondlingerie moet een verras sende overrompeling blijven. Oma's aardappelsoep Je kunt lekker eten in het goed* land van de Harz. Frau Burgi Bor mann uit Kurhaus St. Andreasberj een jonge waardin die graag potje* uit de oude tijd kookt, maakte hoo in de bergen met uitzicht op diep 1 dalen, waar het loof van de bomei al in gouden en bronzen herfsttin ten schitterde, voor mij haai aardappelsoep, uit „grootmoeden kookboek". Ze stuurde het recept naar Hollanc SI omdat de soep zo overheerlijk smaakt: 1 liter runder- of kippebouillon 750 gram aardappelen 2 middelgrote penen 1 prei halve selderieknol lui een kwart liter verse room zout peper marjoraan boter snufje Maggikruiden 2 De rauwe aardappelen in schijven snijden en in boter stoven tot ze gaar zijn. Bouillon toevoegen, even laten koken en het geheel zeven. De klein gesneden groenten toevoegen en met room afmaken. Erbij serve- boter goudgeel gebakken reepjes brood (oma noemde ze „sol daatjes"). Stom eenvoudig, maar verrukkelijk... JEAN HEYBROEK NV IN BILTHOVEN en beheermaat schappij Burgman Warmond BV in Utrecht hebben volledige overeenstemming bereikt over een samenwerking tussen de beide bedrijven, als onderdeel waarvan deze onder gemeen schappelijke leiding zullen wor den gevoerd, aldus een geza menlijke mededeling. De samenwerking is tot stand gekomen, doordat Jean Hey- broek alle aandelen van Beheer maatschappij Burgman heeft verworven tegen uitgifte van 3.214 aandelen Jean Heybroek, met een optie op nog 358 aande len na verhoging van het maat schappelijk kapitaal voor deze aandelen zal noteren op de Am sterdamse effectenbeurs wor den aangevraagd. Jean Heybroek in een import en groothandelsbedrijf op het gebied van machines voor tuin, park en sportvelden, aanleg en onderhoud en een uitgebreid assortiment artikelen voor de tuin en tuinbouw. De onderneming heeft eveneens een afdeling huishoudelijke ar tikelen, terwijl sinds drie jaar opnieuw het gebied van gereed schappen is betreden en ijzer waren hieraan is toegevoegd. De Nederlandse Middenstands- bank opent op 1 december a.s. een kantoor in Londen. Het. kantoor wordt ondergebracht in de vestiging van Inler-Alpha Partner William Glyn's Bank. i ii ii ii Ruim vijfhonderd meter aan biblio theekmateriaal is vorig jaar aan bet Katholiek Documentatie Centrum te Nijmegen geschonken. De verzame ling is uitgebreid met dertig archief collecties of delen daarvan, afkom stig van particulieren, van religieuze orden en congregaties en van andere instellingen. Ruim 23.000 boeken en brochures zijn gecatalogiseerd. Daar onder bevindt zich een uitgebreide collectie van gedenkboeken van kath olieke instellingen en organisaties. verder een groeiende belangstelling voor de bestudering van het Neder lands katholicisme. De verwerking van de binnenkomende documentatie raakt echter sinds enige jaren achter op. Vanwege de krapper wordende geldmiddelen kon de Nijmeegse uni versiteit, waarvan het centrum een onderdeel is, geen oplossing bieden. Met name dankzij een aanzienlijke subsidie van de stichting Katholieke Noden kon het KDC de meest ernstige problemen oplossen. In 1977 is de documentatie uit dekena ten en parochies, die het KDC sinds 1971 verzamelt, kritisch doorgelicht. Ook zijn er goede resultaten geboekt op het gebied van missiedocumenta- tie. Er loopt een projekt voor het vastleggen van herinneringen van missionarissen Met het in 1977 opgericht Katholiek Studiecentrum wordt gewerkt aan het projekt „De identiteit van katholieke wetenschapsmensen" en aan een on derzoek naar basisgroepen en kriti sche gemeenten. Het KDC is gevraagd mee te werken aan een onderzoek naar „Intellectuelen op het Pastoraal Concilie van de Nederlandse kerkpro vincie" en „Intelligentia en elite in de katholieke samenleving van Neder land". Naar de discussie over de periodieke onthouding in de jaren dertig wordt een onderzoek ingesteld als eerste fase van het projekt: „De Nederlandse katholieken en het vraagstuk van de geboorteregeling (1930-1980)" Het jaarboek bevat verder een vijftal studies, onder meer over Nederlandse kerkboeken in de negentiende eeuw en over het archief van de Haagse nuntiatuur (1802/1879) Het KDC werd m 1969 opgericht als een instituut waar men zich kan infor meren over het katholiek leven in Nederland in deze eeuw en over de huidige verschuivingen en verande ringen. Het centrum werd noodzake lijk, toen bij de opheffing van kloos ters en kloosterbibliotheken zeer veel oude tijdschriften, boeken en archie ven dreigden verloren te gaan Het KDC bezit nu reeds archieven van de meeste katholieke instellingen. Hier door beschikt het centrum steeds meer over een uitgebreide documenta tie over de ontwikkeling van een „gesloten eenheid" naar een „open katholicisme" in Nederland. Het cen trum dat onder leiding staat van de historicus dr. J Roes. is gevestigd aan de Erasmuslaan 36 te Nijmegen. Er zijn nog tal van katechi- santen en er is ook belang stelling in de gemeente voor de ka tec hese. Dit is de uit komst van een onderzoek naar de situatie van de ka- techese (geloofsonderricht) in de gereformeerde kerken. Het onderzoek werd uitge voerd door drs. A. L. Rij- ken-Hoevens in opdracht van het Instituut voor Prak- tische Theologie van de Vrije Universiteit van Am sterdam. Het rapport komt ter sprake tijdens de syno- deziting op vrijdag 24 no vember. Met het onderzoek zijn in elk geval de geruchten ont zenuwd, dat er wat betreft de katechesatic een leegloop zou hebben plaatsgevonden in de gereformeerde kerken. Het blijkt, dat er aan het begin van het seizoen tal van katechesanten zijn ruim vijftig procent van de predikanten meldt een op komst van meer dan vijfen zestig procent van de jonge mensen die voor katechesa tie in aanmerking komen. Wel, zo concludeert het rap port voorzichtig, wordt de spoeling dunner naarmate de katechisanten ouder zijn. In het algemeen zijn er ook minder katechisanten dan vroeger en is het tegen- woordiger moeilijker om aan te sluiten bij de leerlingen met de katechetische onder werpen. In het rapport wordt het dan ook belangrijk gevon den, dat de katechisatie aan sluit bij de dagelijkse situa tie van de jongeren. Voor het besef van veel jongeren is die wereld van bijbel, ge loof en kerk een wereld die soms maar weinig heeft te maken met hun eigen erva ringswereld. Hoe sterker dat gevoel hoe minder behoefte aan katechese. De eigen vra gen en ervaringen van de katechisanten moeten aan bod kunnen komen, aldus het rapport, dat onder meer pleit voor katecheseteams, groepen, die zich bezinnen op de doelstelling van de eerstkomende bijeenkomsten van een bepaalde groep ka- Alle tweeënveertig dekens van het Rooms-Katholieke diocees Przemyls in het zuid oosten van Polen hebben de plaatselijke regeringsautori teiten gewaarschuwd hon gerstakingen te zullen orga- eind komt aan de discrimi natie van studenten van een seminarie in die stad. In een brief aan het provin ciaal bestuur hebben zij vori ge maand geprotesteerd te gen het oproepen van pries terstudenten voor militaire dienst terwijl andere studen ten vrijstelling konden krij- De kerkelijke functionaris sen zeggen dat de dienst plicht hun werk in de war stuurt. Zij hebben ook ge dreigd met andere vormen van georganiseerd verzet, zoals het vormen van „com missie voor zelfbescherming van gelovigen", wanneer de discruninatie niet wordt ge- Poolse dekens dreigen me^ honger staking i«IO vf. d> V C staakt. In hun brief protest ren de dekens ook tegen he*, sarren van priesterstudenten door politie en veiligheii functionarissen De dekens zouden hun brifl nr een maand lang geheim ge houden hebben, openbaarmaking besloten hebben, omdat zij nog steedl IC geen antwoord hebben vangen. Ëiri Ier Bisschop J. Bluyssen van Den Bosch beeft per 1 de cember voor zes jaar be noemd tot deken van Den Bosch G. H. J. van de Camp (51), plebaan (pastoor) van de kathedrale kerk van Sint Jan. Mede in verband met de grote restauratie van de kathedraal zal hij medewerking krijgen van een pastorale werker voor de opbouw van de pastoraal in het dekenaat. Ook zal een dekenale pastorale com missie worden opgericht be staande uit pastores en le- De Katholieke Theologische Hogeschool Amsterdam on dersteunt het Landelijk Pas toraal Overleg in zijn stre ven naar het handhaven van gehuwde en huwende pries ter-docenten aan katholieke instellingen van wetenschap pelijk theologisch onderwijs. In een motie spreekt de al gemene vergadering van de KTHA de hoop uit, dat het LPO dit onder de aandacht zal blijven brengetv De Stichting Gouden Han den in 's-Heerenberg zal van 13 december tot en met 7 januari een expositie wijden aan de Lijkwade van Tu rijn, de eerste in Europa na Italië. De expositie is het resultaat van samenwerking tussen stafleden van de stichting en kerkelijke en wetenschappelijke autoritei ten in Turijn en elders. De tentoonstelling zal, behalve de aard en de historie van het doek, waarin volgens de overlevering Christus werd gewikkeld voor de grafleg ging, ook de laatste uitkom sten tonen van het weten schappelijk onderzoek ernaar, onder meer in de Engelse documentaire filff „De stille getuige". r Er is sprake van een doo ,D en toenemende vrijheid vo christenen in de Sovjet-Unie Deze indruk kreeg een d gatie van Westduitse bap ten na een bezoek aan schillende baptistengemeenten de nit Sovjet-Unie tijdens kerkdien toe i gesprekken in de S* In de laatste ken zouden alleen al het gebied Estland en Litoi> wen negen nieuwe kerlcgt- bouwen in gebruik zijn gt nomen. Ook het aan» dopelingen zou dit jaar ajt toegenomen tot bijna tie#- duizend, overwegend jong' mensen. Tevens wijst de d« legatie op de toestemmwl M van de autoriteiten 25.000 bijbels in te voeren

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1978 | | pagina 4