lijnproces vandaag in
■Rotterdam voortgezet
Orgaan transplan ta tie:
lijdende medemens helpen
w
Aantjes boos
op Van Agt
Jonge boeren willen
behoud agrarisch werk
WETTELIJKE
REGELING NODIG
'egenstander moet
ich melden
>weer
IINNENLAND
LEIDSE COURANT
MAANDAG 23 OKTOBER 1978 PAGINA
trej i Duitsland zullen tegenstanders van het
egnemen van organen, vóór hun dood een
intekening op hun persoonsbewijs moeten halen,
illen ze voorkomen dat na hun overlijden
ganen worden weggehaald. Dat is de strekking
,te i 11 een wetsvoorstel dat de Bondsregering
'ia i Jangs aanvaardde. Mensen die zich uitdrukke-
et th t verzetten, krijgen dan de letter W op het
rsoonsbewijs dat elke Westduitser moet hebben.
orfst-Duitsland beeft deze regeling getroffen
idat de vraag naar organen voor transplantatie
1 hoofdzaak nieren) steeds groter wordt.
inlj
kei* aartegenover staat dat maar weinig Westduit-
'd; >rs vóór hun dood een verklaring afleggen dat
n,scl in organen mogen worden gebruikt na hun
zre verlijden. Er is van diverse zijden kritiek
kw lieverd op dit Westduitse voorstel. Sommigen
erke ragen zich af, waarom niet juist toestemming tot
eiudi ansplantatie op het persoonsbewijs wordt
n Al ermeld. Men noemt het uitgangspunt negatief
ma verze* tegen transplantatie alleen ambtelijk
)ew- ordt vastgelegd. Voor een Nederlandse
kap, enswijze op de problematiek bijgaand een
total terview met de uroloog prof. P.W. Boer.
Den Haag In heel Nederland kan
de behoefte aan nieren grofweg jaar
lijks op ruim 400 worden gesteld. Het
aanbod zal ongeveer de helft zijn van
de vraag. Een probleem derhalve.
Duitsland heeft niet een wettelijk
regeling gemaakt, andere landen de
den dat al in een eerder stadium.
Zweden bijvoorbeeld was daarin zeer
vooruitstrevend en maakte in 1958 al
een wet waarin werd bepaald dat
medici van overleden personen orga
nen mogen gebruiken tenzij de patiënt
of de familieleden uitdrukkelijk heb
ben gezegd dat dat niet mocht of dat
de chirurg merkte dat orgaantrans
plantatie niet in overeenstemming zou
zijn met de levensbeschouwing van
de overledene. Denemarken aanvaard
de twee jaar geleden een soortgelijke
regeling. Frankrijk kent sinds 1944 al
het geen-bezwaar-systeem. Dat bete
kent dat een orgaan mag worden weg
genomen zonder de specifieke vooraf
gegeven toestemming van de overle
den patiënt. Daar staat weer tegen
over dat voor hoornvliestransplanta
tie-toestemming wel is vereist.
Ook zijn er landen die regelingen
hebben getroffen op een andere basis
namelijk de uitdrukkelijke toestem
ming van donor of nabestaanden.
Zuid-Afrika is daar een voorbeeld van
(kreeg in 1970 een op deze basis ge
schoeide wet). Nederland heeft zich
nog niet in deze strijd gemengd. Er
is over deze materie een rapport ve-
schenen van de Gezondheidsraad.
Prof. Boer zegt het gevoel te hebben
dat de bereidheid in Nederland om
organen af te staan na overlijden heel
geleidelijk aan toeneemt. De mensen
raken er steeds meer mee vertrouwd.
Hij is ook een uitdrukkelijk voorstan
der van een geleidelijke ontwikkeling.
In de wet ligt op dit moment niets vast.
Je zult wel, wil je een regeling op poten
zetten, dat heel behoedzaam en soepel
moeten laten verlopen. Dat is voor alle
betrokken partijen het beste.
Op het ogenblik is het zo dat men
toestemming moet vragen aan nabe
staanden voor het wegnemen van orga
nen. Tenzij de overledene vóór zijn
dood te kennen heeft gegeven geen
bezwaar te hebben tegen transplanta
tie. I'rof. Boer: „Als je na het overlijden
van iemand aan de familie toestem
ming moet vragen, dan is het vaak
heel vervelend en moeilijk. Die mensen
hebben een hoop te verwerken en
kunnen in die situatie vaak geen beslis
sing nemen of ze willen daar eerst
rustig over nadenken. En daar komt
dan het meest lastige aspect om de
hoek kijken. Tijd om rustig te denken
is er niet. Het wegnemen van een nier
moet zeer kort na het overlijden van
een patiënt gebeuren. Het komt voor
dat de mensen een dag later komen
zeggen dat ze spijt hebben eerst nee
te hebben gezegd. Of het alsnog niet
kan. Helaas dan kan het niet meer.
Niet alleen de bereidheid voor het
wegnemen van organen is een pro
bleem. Er zijn ook zorgen van organisa
torische aard".
Prof. Boer „Het wegnemen van een
orgaan vereist acute actie. Dat grijpt
in in de normale gang van zaken in
een ziekenhuis. Wil je het goed doen,
dan heb je landelijk een goede organi
satie nodig, waarbij ook in streekzie
kenhuizen organen kunnen worden
weggehaald. Dat gebeurt trouwens al
wel, maar nog niet op grote schaal.
Soms ook gaat een team van een
bepaald ziekenhuis, dat gebeurt ook
elders wel, naar een ander ziekenhuis
om bij een overledene een orgaan weg
te halen. Het is in ieder geval van
belang dat chirurgen en urologen van
ziekenhuizen, waar men geen trans
plantaties verricht, vertrouwd raken
met het wegnemen van organen.
Transplantatiecentra zijn in Nederland
behalve in Groningen gevestigd in
Amsterdam, Leiden, Rotterdam, Ut
recht en Nijmegen. Wordt er gesproken
over de organisatie dan komt men al
snel terecht op de problematiek die
de academische ziekenhuizen al gerui
me tijd kwelt: het gebrek aan ruimte
en mensen. Dat is een enorme sta in
de weg voor een soepele opbouw van
de orgaantransplantaties. Het is iets
dat ons uiterst benauwd" aldus prof.
Boer. „Dagelijks is het passen, meten
en schuiven geblazen. En dat komt de
zaak niet ten goede".
Blijft de vraag of je een wettelijke
regeling moet treffen voor transplanta
tie van organen. Prof. Boer meent van
wel. "Je krijgt iets meer ruimte van
handelen, primair blijft echter voor mij
dat er omtrent deze kwestie duidelijk
heid bestaat bij de bevolking. Heel
belangrijk is de, bereidheid van de
mensen om de toestemming op schrift
te stellen en die bij zich te dragen.
Daarvoor kan men een codicil invullen
dat bij ieder ziekenhuis verkrijgbaar
is. Ik zou de mensen met nadruk willen
wijzen op dit codicil. Laten ze het
invullen, daarmee kunnen mensen in
binnen- en buitenland zijn gediend".
„De vraag is welk uitgangspunt han
teer je: de toestemming van de patiënt
of het feit dat hij vóór zijn dood zich
niet uitdrukkelijk tot tegenstander ver
klaarde. In het rapport van de Gezond
heidsraad meent men dat de weg naar
een algemene moraal ten gunste van
orgaantransplantaties open ligt als
men het geen-bezwaar-systeem in de
wet op zou nemen. De nadruk zal
moeten worden gelegd op het feit dat
door het beschikbaar stellen van orga
nen de lijdende medemens wordt ge
holpen".
Prof. Boer meent dat er sprake is van
een situatie waar men naar toe moet
groeien. Het hangt af van informatie
die aan de bevolking wordt verstrekt
Te denken zou zijn aan het dragen
van een schildje aan een ketting of
aan een horlogebandje bijvoorbeeld,
waarmee te kennen wordt gegeven dat
de betrokkene toestemming geeft voor
het wegenemen van zijn of haar orga-
Prof. Boer: „Natuurlijk moeten er een
voudige systemen te bedenken zijn, die
ons een eind op weg kunnen helpen,
zoals gezegd, geleidelijk begint het
erop te lijken dat men ietwat gewend
raakt aan orgaantransplantaties. Voor
Nederland is het zaak aan de hand
van ervaringen in binnen- en buiten
land voor duidelijke wettelijke regeling
zorg te dragen. De huidige situatie is
beslist onbevredigend".
ir« p,
eriël (Van een onzer verslaggever)
ICHIEDAM/ROTTERDAM Zo-
rwi ta de Rotterdamse rechtbank in
iele, et Rijnproces een positieve uit
raak doet, zal de stichting Rijn-
rater direct met een kort geding
e zoutlozingen van de Franse
alimijnen in de Rijn proberen
top te zetten. De stichting is
rvan overtuigd dat de kalimijnen
egen een dergelijke uitspraak be-
oep zullen aantekenen. De behan-
leling daarvan kan weer enkele
iren duren en de zoutlozingen
$e,
kunnen dan gewoon doorgaan. Een
kort geding is de enige mogelijk
heid om daar direct een einde aan
te maken, aldus professor Jessu-
run d'Olievera, afgelopen zaterdag
op een door zijn stichting Reinwa-
ter georganiseerde Rijndag.
De dag was mede bedoeld om
tussentijds de balans op te maken
van het proces, dat vandaag in
Rotterdam wordt voortgezet.
Dat proces, dat nu al vier jaar
loopt, is door Reinwater en een
aantal tuinders uit het Westland
aangespannen om aan de dagelijk
se zoutlozingen van 20 miljoen kilo
een einde te maken.
Minister Ginjaar van milieuhygië
ne zei veel belang aan het proces
te hechten, maar zag zelf meer heil
in een voortdurend overleg op in
ternationaal niveau over de kwest
ie.
De zoutlozingen duperen de West-
landse tuinders met name door de
snel voortschrijdende verzilting
van de grond.
Scheepje
kijken
Duizenden Rotter
dammers, vanouds
nauw verbonden
met de zeevaart,
hebben gisteren
in ded Rotterdam
se haven een
smaldeel van de
Navo bezocht, dat
voor een infor
meel bezoek was
binnengelopen.
Bezoek aan boord
van de schepen
was een attractie
apart voor de zee-
minnende Rotter
dammers
PvdA wil uistel
beslissing over
Jog!
rj aanvoer aardgas
niet
een DEN HAAG- Nu gebleken is
kken 'at Algerije Nederland nog
■ninj wee maanden uitstel wil ge-
voor de beslissing over
aanlandingsplaats voor
idus loeibaar aardgas, zou de
Veede Kamer die tijd best
plan unnen gebruiken om zich
omtader te verdiepen in het
atei euzeprobleem tussen de
lemsmond, de Maasvlakte en
anvoer per pijpleiding.
)at meent het Tweede Ka
nerlid voor de PvdA, me-
touw Epema, die morgen na-
nens haar fractie over de
anlanding van vloeibaar
ardgas (LNG) het woord zal
loeren. Het kabinet vindt dat
Ie Kamer deze week een de-
initief oordeel moet uitspre-
en over de beslissing van
et kabinet om het vloeibare
ardgas via de Eemsmond
ian te voeren. Mevrouw Epe-
[hen na verwacht overigens dat
en meerderheid van de
1Iuj hveede Kamer de keuze voor
ie Eemsmond zal ondersteu-
•i«en
Surinaamse
)remier boos
op politici
Paramaribo. A NP. Premier
Arron van Suriname vindt,
dat de Nederlandse parlemen
tariërs en de Nederlandse
Pers regelmatig een totaal
verkeerd beeld van zijn land
ophangen.In de hoofdstad
van zijn land zei hij dezer
dagen, dat hierdoor meege
werkt wordt aan het "ver
troebelen van de verhoudin
gen tussen Suriname en
Nederland."
De premier meent, dat door
ven verkeerd beeld in Neder
land van zijn land te tekenen,
in Nederland verblijvende
inamers terugschrikken
naar eigen land terug te
feren. Hij doelde daarbij op
opmerkingen over "chaotische
economische toestanden", op
een bankroete situatie" en
°P het "over de balk gooien
jan Nederlandse ontwikke-
angshulp aan Suriname",
®als in Nederland door par-
tevnentariers en journalisten
"a hun bezoek aan Suriname
tyfdt omschreven.
OVER KRITIEK OP
N-BOM-DEBAT
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG - CDA-fractieleider Aantjes
heeft boos gerageerd op de vrijdag door pre
mier Van Agt gedane uitlating, dat het chao
tische debat over de neutronenbom „geen
bijdrage was aan de verheffing van het ge
zag van het parlement".
In een radio-interview verweet Aantjes Van Agt, dat deze
zelf ook had bijgedragen aan de weinig verheffende sfeer
van het kamerdebat. Aantjes herinnerde eraan, dat Van
Agt op een gegeven moment geweigerd heeft, te voldoen
aan het verzoek van PvdA-leider Den Uyl, om zijn oor
deel over een gewijzigde CD A-motie te geven. „Dat was
parlementair niet zonder bedenkingen", aldus Aantjes,
die erop wees dat hij uiteindelijk Van Agt uit die impas
se heeft gered.
Aantjes vond het wel begrijpelijk dat Van Agt zich nega
tief had uitgelaten over het gebrek aan eensgezindheid
tussen de regeringsfracties CDA en WD. „Alleen vind
ik, dat hij er niet zo gedistantiëerd over kan praten, zon
der te zeggen wiens schuld dat is", zo zei de CDA-frac
tieleider.
De beschuldigingen van WD-zijde, dat het CDA herhaal
delijk gebrek aan contact en loyaliteit toont, wees Aan
tjes van de hand. „Bij de behandeling van Bestek '81 zijn
wij voortdurend naar de WD gegaan om fractieleider
Rietkerk de gelegenheid te geven te reageren op CDA-
voornemens. Het is vreemd dat je dan toch nog het ver
wijt van gebrek aan contact krijgt".
DRONTEN (ANP) - Het land
bouwbeleid zal moeten worden
afgestemd op de kleinere en
middelgrote bedrijven. Veel
meer jonge agrariërs zullen
daardoor een redelijk bestaan
in land- en tuinbouw kunnen
opbouwen.
Dit zegt het Nederlands Agra
risch Jongeren Kontakt, samen
werkingsorgaan van katholieke,
protestants-christelijke en alge
mene organisaties van jonge
boeren en tuinders, in zijn dis
cussienota „boer blijven". Dit
stuk is zaterdag tijdens een
jongerendag in Dronten gepre
senteerd.
Het Najk wil een beleid, gericht
op behoud van de werkgelegen
heid in land- en tuinbouw: Rede
lijke inkomens voor alle boeren
en tuinders in meer normale
werktijden, een eerlijker verde
ling van de beschikbare produk-
tiemogelijkheden, kleiner wor
den van de verschillen in groot
te tussen de bedrijven, behoud
van het zelfstandig onderne
merschap en onafhankelijkheid
van de industrie.
Een bezwaar van het Najk tegen
het huidige beleid is, dat dit
erop gericht is zo veel mogelijk
te produceren met zo weinig
mogelijk mensen. Door voort
durende schaalvergroting en
specialisatie zijn na de oorlog
de landbouwbevolking en het
aantal bedrijven met de helft
teruggelopen.
In het jaar tweeduizend, vindt
het Najk, zullen er nog 150.000
mannelijke arbeidskrachten
werkzaam moeten zijn bij een
zo groot mogelijk aantal gezins
bedrijven. Dit betekent dat er
dan, bij een gelijkgebleven ge
middelde arbeidsbezetting, nog
100.000 hoofdberoepsbedrijven
zullen moeten zijn.
Bij voortzetting van het huidige
landbouwbeleid zou het huidige
aantal van 180.000 mannelijke
arbeidskrachten met ongeveer
100.000 verminderen in het jaar
tweeduizend. Het aantal hoofd
beroepsbedrijven zou in die tijd
afnemen van 130.000 tot 50.000.
Koreaans
Met zijn echtgenote is minister van der Klaauw
van buitenlandse zaken de gast van de Zuidkore-
aanse regering. De Nederlandse offficiele bezoe
kers werden gisteren op het vliegveld van de
Zuidkoreaanse hoofdstad verwelkomd door minis
ter Tong-Jin Park. links. Op de achtergrond
staatssecretaris Beyen van economische zaken.
Het bezoek heeft daarmee ook economische ach
tergronden.
MAX VAN DEN BERG:
Gelegenheidscoalitie
met CDA mogelijk
(Van onze parlementaire redactie)
HILVERSUM Oud-wethouder van Gronin
gen drs. Max van den Berg, een van de kan
didaten voor het voorzitterschap van de Par
tij van de Arbeid, sluit een
„gelegenheidscoalitie" met het CDA niet uit,
maar dan zullen aan het CDA wel harde
voorwaarden gesteld moeten worden.
Van het huidige CDA vindt hij dat dit zich
„rechts" geplaatst heeft in de Nederlandse po
litiek. Van den Berg zei dit zaterdag in een
uitzending van de Vara, waarin hij een toe
lichting op zijn kandidatuur gaf. Samenwer
king met de WD acht hij uitgesloten. „Ik zie
PvdA en WD noch nu noch in 1981 samen in
een coalitie zitten", aldus Van den Berg., die
een erkend voorstander is van de meerder
heidsstrategie van de PvdA.
Tweede gesprek
FNV met
bisschoppen
UTRECHT (ANP) - In Utrecht
zal morgen het tweede gesprek
plaatsvinden tussen een delega
tie van de Federatie Nederland
se Vakbeweging en een delega
tie van de Nederlandse r.k.
bisschoppen.
De ontmoeting van 8 september
vorig jaar was een eerste ge-
dachtenwisseling. Morgen zal
worden gesproken over het
functioneren van het secreta
riaat voor levensbeschouwing
van de FNV, dat binnenkort
wordt opgericht.
Hevige
vechtpartij
politie-jongeren
PURMEREND (ANP) De
politie van Purmerend heeft
zaterdagavond hardhandig
moeten optreden tegen onge
veer twintig jongelui van een
wijkgebouw, die de auto's
van de politie met stenen be
kogelden. Een agent kreeg
een barkruk op zijn hoofd en
moest door een arts worden
behandeld.
De moeilijkheden ontstonden
nadat de politie belet had dat
de jongeren uit het wijkge
bouw op de vuist gingen met
dertig jongeren uit een jeugd-
societeit. Er ontstond,toen de
politie ingreep, een fikse
vechtpartij waarbij de wapen
stok eraan te pas kwam.-
Spoorwegen
introduceren
luchtdouches
UTRECHT Bij wijze van.
proef zullen in vijftien Inter
city-rijtuigen van de NS zoge
naamde „luchtdouches" wor
den aangebracht
De luchtdouche, veel toege
past in touringcars en in
vliegtuigen, is een systeem
waarbij een op de reiziger ge
richte luchtstroom verkoeling
geeft. Afhankelijk van de re
sultaten van de proef zal wor
den beslist of alle honderdze
sentachtig thans in bestelling
zijnde rijtuigen met dit ver
koelingssysteem zullen wor
den uitgerust
Het achter ons liggend week
einde gaf een wisselvallig weer
beeld te zien. Zaterdag zorgde
een rug van hogeluchtdruk voor
opklaringen, zondag passeerde
een regenzone ons land.
Het komende etmaal wordt het
weer in onze omgeving bepaald
door een hogedrukgebied boven
de Golf van Biscaje en Fran
krijk en depressies in het gebied
Groenland-IJsland-Noord-
Skandinavië.
Tussen deze twee luchtdruk sys
temen staat een krachtige wes
telijke stroming, die tamelijk
zachte oceaanlucht via de Britse
eilanden naar het oosten voert.
In deze stroming trekt een fron
tensysteem mee, dat over de
Noordzee zuidoostwaarts koer
st. Dinsdag zal dit frontensys
teem dichtbij of over het Noord
en van Nederland liggen, maar
de aktiviteit ervan is met groot.
Voor dinsdag wordt dan ook
meer bewolking maar overwe
gend droog weer verwacht. Het
blijft zacht voor de tijd van het
jaar.
Vooruitzichten woendsdag, af
en toe regen, ook enkele opkla
ringen en vrij zacht. Weersvoor
uitzichten in cijfers voor woens
dag:
Aantal uren zon: 0 tot 5. Min.
temp.: omstreeks 10 graden.
Max. temp.: omstreeks 14 gra
den. Kans op een droge periode
•van minstens 12 uur: 70 procent.
Kans op een geheel droog et
maal: 40 procent.
Vooruitzichten tot dinsdag
avond: morgen meer bewolking,
maar overwegend droog. Vrij
zacht
Eindhoven
Oen Helder
luchth. R'dam
Aberdeen
Barcelona
Berlijn
Genéve
Helsinki
Innsbruck
Klagenlurt
Mallorca
Munchen
Casablanca
LasPalmas
invangen
