Intellectueel met het figuur
van een Poolse arbeider
Wereld reageert positief
op 9verrassende9keuze
LffENLAND
k US JOHANNES PA UL US H:
Film en foto
enthousiasten
kiezen voor de
speciaalzaak,
kiezen voor
Combifot
Nieuwe paus vertegenwoordigt de ruggegraat van katholiek Polen
[itspraken van paus
ihannes Paulus II
EINDELUK WEER EEN
BUITENLANDER
LEIDSE COURANT
DINSDAG 17 OKTOBER 1978 PAGINA 9
(Van onze correspondent)
Ue De nieuwe paus, die de
[geschiedenis zal ingaan als Jo-
Paulus II, werd geboren in
fpoolse Wadowice, op 18 mei
Op 1 november 1946 werd hij
iter gewijd, en op 28 september
tot bisschop. Op 26 juni 1967
hij door paus Paulus VI tot
ioaal benoemd.
ieuwe paus studeerde Poolse taalkunde
e universiteit van Krakau. Tegelijkertijd
it hij de toneelschooLEen uitvloeisel
'"'Jan was, dat hij lid werd van het clandes-
ÉManti-nazistische theaterin 1942 midden
oorlog, werd hij ingeschreven als stu-
van het groot-seminarie. Toen dit door
•^zetters werd gesloten, zette hij zijn stu-
in het geheim voort. De vader van Karo
ila was onderofficier; zijn zoon moest
^de Duitsers dwangarbeider worden. Hij
toen in een chemische fabriek in Kra-
de schaarse vrije tijd die hem over
studeerde hij verder voor het priester
Ée
In
ens
•inBelgie
jjn priesterwijding in 1946 verhuisde de
geestelijke naar Rome, waar hij zijn
ging voortzetten aan het pauselijk athe-
Angelicum. In 1948 behaalde hij daar
loctorstitel in de filosofie. Het onderwerp
zijn proefschrift was: Het geloofspro-
n in de geschriften van de H. Johannes
iet Kruis". Kort na zijn promotie werkte
Is pastor onder de in België verblijvende
Zijn terugkeer naar zijn vaderland viel
olreir met de communistische machtsoverna-
aar. Onder zware beperkingen werkte hij
stral'1 ils kapelaan in het aartsbisdom Krakau.
'ste bisschop
Karol Wojtyla in 1958 - hij was toen 38
tot bisschop werd gewijd, was hij het
te lid van het Poolse episcopaat. Als bis-
werkte hij tijdens het Tweede Vati-
Concilie vooral mee aan de totstandko-
van de constitutie over Kerk en Wereld,
reeg in die jaren de naam gematigd pro^
ief te zijn, maar hij werd ook wel om-
ven als nogal doctrinair en theologisch
rvatief. „Hij benadert de problemen van
laf. Dat wil zeggen, hij begint vanuit het
ipe om vandaaruit naar de werkelijkheid
werken", aldus een van zijn vrienden.
ien bestuurder
fe nieuwe paus kan niet gezegd worden
fcjgeen bestuurservaring heeft. Jarenlang
hij het aartsbisdom Krakau geleid, dat
miljoen gelovigen en 1500 priesters telt.
lien was hij vice-voorzitter van de Pool-
"loppenconferentie en sinds 1974 lid
De latere Johannes Paulus de Tweede
verkiezing tot opvolger van paus Paulus
van de permanente raad van de bisschop
pensynode bij de H. Stoel.
De nieuwe paus heeft een gezonde constitutie.
Hij is van gemiddelde lengte en stevig ge
bouwd. Men zegt van hem dat hij het figuur
heeft van een Poolse arbeider, maar het ge
zicht van een intellectueel. Het feit dat de bis
schoppensynode in Rome hem tot lid van de
permanente raad koos, zou men kunnen uit
leggen als een aanduiding dat de nieuwe paus
de synode zal opwaarderen tot meer dan een
simpel adviesorgaan voor de paus. Juist zoals
zijn voorganger heeft aangeduid, zou de syno-
Steve Hackett, de ex-gitarist 1
van de Engelse formatie Ge- j
nesis komt naar Nederland, j
Hoewel hij onlangs nog ver-
klaarde geen concerten meer
te zullen geven, staat hij op j
19 oktober op het toneel van i
het Haagse Congresgebouw j
Hackett heeft tot nu toe twee
I solo-elpees gemaakt („Voyage
begroet zijn onmiddellijke voorganger Johannes Paulus de Eerste, kort na diens of the Acolyte" en „Please
don't touch"). Zijn muziek is
een mengeling van diverse
stijlen.
Marinekoor viert zi jn
dertigjarig bestaan
DEN HAAG - De Personeelsvereniging Marine organiseert op
donderdag 19 oktober in het Circustheater te Scheveningen
zijn jaarlijkse concert, te geven door het zijn dertigjarig jubi
leum vierende Marinekoor, het Haags Gemengd Shellkoor en
de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Solistische mede
werking wordt verleend door sopraan Henny May en bas-
bariton Marco Bakker. Koren en kapel staan onder leiding
van John Verheyen en kapitein-directeur J.J.Koops.
Voor de pauze zal de kapel werken uitvoeren van Williams,
Ruiz en Ibert. Solisten, koren en orkest vertolken gezamenlijk
werken van Oscar Strauss en Gershwin (selectie uit Porgy and
Na de pauze treden alle medewerkenden op in een geheel
nieuw samengestelde muzikale show, waarin de veelkzijdigheid
van de uitvoerenden ten volle tot zijn recht komt.
de dan een werkelijk mee-beslissende instantie
kunnen worden.
De Poolse bisschoppen beschrijven de paus
als een hartelijk en bijzonder intelligent mens.
De gelovigen van Polen zien in hem een van
geen wijken wetende verdediger van het ka
tholieke geloof en van de katholieke beginse
len. Zij die hem in zijn werk hebben leren
kennen, beschrijven hem als een man die de
problemen koel analyseert en die na rijpe
overwegingen zijn beslissing neemt om dan
nooit meer toe te geven of af te wijken van
het doel dat hij zich gesteld heeft.
De Italianen die gezegd hebben dat de paus
zich moest kunnen verstaan met de gelovigen
van zijn bisdom, Rome, kunnen gerust zijn.
De nieuwe paus spreekt door zijn studies in
de Eeuwige Stad niet alleen Italiaans, maar
ook (natuurlijk) Pools, Frans, Duits, Engels en
Latijn. Hij heeft de hele wereld afgereisd; in
de Verenigde Staten en Australië gaf hij lezin
gen over problemen van ethiek en kerkmo-
raal. Als amateur-skiër reisde hij - om bij te
komen van de vergaderingen in het Vaticaan
vaak naar Terminillo, een wintersportplaats
ten oosten van Rome.
Het Haagse concert is het
laatste van zijn korte Europe
se tournee, die op 4 oktober
begon in het Noorse Oslo.
Zijn band bestaat uit John
Schiraer (drums), Pete Hicks
(lead-zanger), John Hackett
(fluit en gitaar), Dick Cad-
bury (basgitaar) en Nick Mag
nus (toetsen).
Keuze,
kwaliteit
van wereld
merken,
vakkundige
persoonlijke*
bediening, unieke service, 2 jaar
garantie. 2 jaar verzekering,
gemeenschappelijke inkoop
dus lage prijzen uw specialist
heet Combifoto Vraag de
folder met ruim 200 adressen
in Nederland aan bij Combifoto.
Postbus 142. Nijkerk.
(Van een onzer verslaggevers)
1CHAU Tot de dag van gisteren
Karol kardinaal Wojtyla in de
luw gestaan van de Poolse primaat,
inaal Wyszynski. Niettemin verte-
roordigt de nieuwe paus de levende
van de rooms-katholieke kerk in
n, die sinds 35 jaar rechtovereind
t tegenover het communisme. Tach-
lot negentig procent van de 35 mil-
Polen is overtuigdkatholiek.
ijn vaderland staat de nieuwe paus
1 als een gematigd man, die bij de
nunistische machthebbers tal van
i voor begrip gepleit heeft. Bij de
inwijding van een kerk in Nowa Huta, in
1977, een gebouw dat zonder toestem
ming van de partij was neergezet, vroeg
de kardinaal openlijk: „Is een verzet van
25 jaar nu eigenlijk nodig geweest? Kon
en kan het bouwen van kerken die
voor de katholieke bevolking van Polen
zo noodzakelijk zijn, niet anders gaan?"
Want Nowa Huta zou na de Tweede We
reldoorlog de eerste volledig socialisti
sche flees: communistische) stad van Po
len worden. „Het zou een stad worden
zonder God, een stad zonder kerken", zei
de kardinaal bij de inwijding van het
godshuis. Want zonder vergunning voor
de bouw van een kerk gingen de duizen
den katholieken in de stad over tot het
houden van eucharistievieringen in de
openlucht. En pas nadat de betrekkingen
tussen kerk en staat het was 1956
wat waren verbeterd, gaven de autoritei
ten een vergunning af. Maar voordat de
eerste steen was gelegd, werd die ver
gunning weer ingetrokken.
Toen de communisten in 1960 probeerden
een ter plaatste opgericht houten kruis
te verwijderen, braken er gevechten uit
tussen politie en burgers. Het kruis staat
er desondanks nog steeds, maar op de
plaats waar de kerk had moeten verrij
zen, staat nu een schoolgebouw.
De nieuwe bouwvergunniung kwam af in
1967, en in datzelfde jaar werd bisschop
Wojtyla door paus Paulus VI tot kardi
naal benoemd. Hij was toen de enige va
nachter het ijzeren gordijn die de eer
van het purper waardig werd.
De laatste jaren zijn de betrekkingen
tussen kerk en staat in Polen sterk ver
beterd. Zelfs de communistische autori
teiten erkennen nu dat de r.-k. kerk door
de eeuwen heen bij de talrijke bezettin
gen door buitenlandse mogendheden de
ruggegraat van de Poolse natie heeft ge
vormd.
Ruim een jaar terug had de Poolse par
tijleider Gierek in het Vaticaan een ont
moeting met paus Paulus, waarbij ook
de Poolse primaat Wyszynski aanwezig
was. Op een persconferentie nadien zei
Gierek dat de communistische partij van
Polen de kerk voldoende ruimte zou la
ten om het morele karakter van het
Poolse volk te versterken. En ook de
kerk toonde zich tot verzoening bereid.
Maar zij bleef aandringen op grotere
vrijheid en toegang tot de door de staat
beheerste media, als pers, radio en tele
visie. Kardinaal Wyszynski en kardinaal
Wojtyla ondertekenden kortgeleden nog,
samen met het Poolse episcopaat, een
herderlijke brief, waarin de censuur
door de overheid werd gekenschetst als
„een wapen van totalitaire regimes".
Enkele dagen daarna reisden beide kar
dinalen naar de Duitse Bondsrepubliek,
een reis waaraan de Poolse media als
nooit tevoren aandacht schonken. Het
bezoek van beide kerkvorsten leek zo
meer weg te hebben van een diplomatie
ke missie, om daarmee de betrekkingen
met Bonn te verbeteren.
Ondanks het feit dat radio, teevee en
kranten in Polen de neiging hebben ker
kelijke activiteiten te negeren, bleek de
verkiezing van een Poolse kardinaal tot
paus toch voor de radio aanleiding te
zijn voor een uitzending van dertig mi
nuten....
(Van een onzer verslaggevers)
IE Paus Johannes Paulus II heeft meer aan de weg
rd dan zijn voorganger. Het was dan ook niet zo
om zijn geschriften, preken en vraaggesprekken een
lal citaten op te diepen, die ertoe kunnen bijdragen een
scherper omlijnd beeld van deze nieuwe paus te krijgen.
r het pausschap:
Ie Kerk is een gebouw dat een fundering nodig heeft. En
tones Paulus de Eerste werd tot het pausschapo geroepen,
it hij het fundament kon zijn van dit gebouw dat de Kerk
et koninkrijk Gods op aarde..."
'de encycliek Humanae Vitae van Paulus VI:
te bevat niet alleen duidelijke en expliciete normen met
ekking tot het huwelijk, verantwoord ouderschap en de
le methode van geboortenbeperking, maar door deze nor-
I wijst zij tevens'op waarden..."
fr de „identiteitscrisis" van de priesters:
Idendom ligt niet binnen ieders bereik, maar betekent het
ven ernaar een nederlaag?..."
het atheïsme:
in kan niet begrijpen hoe het mogelijk is mensen op te
!en: Geloven Is Verboden..."
sr de Kerk in de wereld van nu:
i grote armoede van de mensen - in het bijzonder in de
ue Wereld honger, economische uitbuiting, kolonialisme...
ut alles is verzet tegen Christus, gepleegd door de machti-
ongeacht de regimes of de culturele tradities..."
over de geloofsvervolging, met een indirecte verwijzing
jr de communistische regimes:
"O leven in een tijd waarin de hele wereld strijdt voor een
ineid van geweten, maar ook in een wereld waarin de strijd
en het geloof dat opium voor het volk wordt genoemd
Na 455 jaar is de Pool Karol Wojtyla de eerste
buitenlander die de Stoel van Petrus bezet. Sinds
de dood van Adrianus VI in 1523, hebben uitslui
tend Italianen het pauselijk ambt bekleed.
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT Na 455 jaar is er dan eindelijk weer een
„buitenlander" op de pauselijke zetel gekomen. De laat
ste niet-Italiaan was zoals bekend, de Nederlander
Adriaan Boeyens, die als Adrianus VI een kortstondig
pontificaat vervulde, van 1522 tot 1523.
In de kerkgeschiedenis hebben ruim tweehonderd Italia
nen het pauselijk ambt vervuld; ongeveer de helft van
hen was Romein. Dat het aantal niet juist is aan te ge
ven, komt doordat de pauslijst zeker die van de eerste
eeuwen van het Christendom niet nauwkeurig is te re-
contrueren.
Vaststaat in ieder geval dat in de loop der eeuwen zeven
tien Fransen de oppermacht in de kerk van Rome be
kleed hebben. Vier pausen waren afkomstig uit Duits
land, tien uit de oude Griekse wereld, acht uit het
Midden-Oosten en drie uit Noord-Afrika, dat in de oud
heid ook onder de Romeinse invloedssfeer stond.
Daarnaast is de r.-k. kerk ook geleid door drie Spanjaar
den, twee Dalmatiërs, twee Portugezen, een Roemeen, een
Engelsman, en de Nederlander Adrianus.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG „Een bijzonder teken
voor Polen." Aldus reageerde de Poolse
regeringswoordvoerder Janiurek op de
verkiezing van kardinaal Wojtyla tot
paus. „Het conclaaf koos een Pool, een
man wiens levensbeschrijving alles be
vat Hij is door de hel van de oorlog ge
gaan. Daarom reageren wij met bijzon
dere aandacht op zijn verkiezing", zo zei
Janiurek in een van de zeer schaarse re
acties uit de Oostbloklanden. De rest
van de wereld heeft veelvuldig en posi
tief op de keuze van de nieuwe paus ge
reageerd.
In Polen zelf is door vele rooms-katholie-
ken aanvankelijk met ongeloof en verba
zing, maar tenslotte met vreugde gerea
geerd, hetgeen ook het geval was bij de
ongeveer vijfduizend Polen in Nederland.
Een van hun aalmoezeniers, pater T.
Frankow, typeerde de nieuwe paus als
iemand, die zeer dicht bij de mensen
staat, een intellectueel en zeer bereisd, al
heeft hij Nederland nooit bezocht.
Mgr. Simonis, bisschop van Rotterdam,
noemde de verkiezing onder meer een
keuze voor de belijdende kerk, een keuze
voor wat geloven in feite is: tegen de
verdrukking in.
Carel ter Maat, oud-secretaris van Pax
Christi zei, dat de nieuwe paus zich te
genover hem zeer geinteresseerd toonde
in de kerk van Nederland en onder de
kritische, vooruitstrevende Polen wordt
de nieuwe paus gewaardeerd als een
man van deze tijd met een open koers.
Dr. A. v.d. Heuvel, secretaris van de her
vormde kerk noemde het voor de oecu
menische beweging van belang, dat de
nieuwe paus geen curie-kardinaal is en
dat daarmee de internationalisering van
het bestuur van de r.-k. kerk wellicht
door deze keuze wordt voortgezet
Prof. dr. H. Berkhof, voorzitter van de
Raad van Kerken, die vorige keer nogal
kritisch reageerde, zei nu blij te zijn met
deze betrekkelijk jonge niet-Italiaan uit
de „tweede wereld". Dat laatste noemde
hij de grootste verrassing. „Hij komt dus
met hele nieuwe ervaringen het Vaticaan
binnen."
Mgr. Th. Zwartkruis, bischop van Haar
lem, meende, dat de nieuwe paus een be
langrijke schakel zal kunnen zijn in de
gesprekken tussen Rome en de Oostblok
landen. Hij heeft bovendien leren leven
onder de moeilijke omstandigheden van
een communistisch regiem.
Ook een woordvoerder van de Werel
draad van Kerken toonde zich ingeno
men met de keuze. De nieuwe paus zal
bij de vervulling van zijn ambt „de rijke
traditie en spiritualiteit van het Poolse
volk" tot hun recht laten komen.
President Carter zei met vreugde kennis
te hebben genomen van de verkiezing.
„Evenals zijn voorganger heeft paus Jo
hannes Paulus II de ervaringen van de
werkende mens gedeeld en verstaat hij
de dagelijkse vreugden en tegenslagen in
het leven van de mens."
Het Sovjetrussische persbureau Tass
heeft nogal snel gereageerd op de keuze
van de nieuwe paus. Het liet weten, dat
de nieuwe paus een Pool is en de eerste
niet-Italiaanse opperherder van de r.-k.
kerk na ruim vier eeuwen. Nader com
mentaar ontbrak. Het Joegoslavische
persbureau Tanjug noemde de verkiezing
een volkomen verrassing, die ongetwij
feld ook belangrijke gevolgen voor de
politiek van het Vaticaan zal hebben. De
nadruk wordt erop gelegd, dat de nieu
we paus als arbeider heeft gewerkt
In Wenen zagen kenners van het commu
nisme in de Oosteuropese landen de ver
kiezing van kardinaal Wojtyla als een
spectaculaire stimulans voor godsdienst
vrijheid in communistisch Oost-Europa.
Metropoliet Damaskinos, woordvoerder
van het orthodoxe patriarchaat van Con-
stantinopel, zei, dat Johannes Paulus II
„nieuw bloed" zal brengen in de r.-k.
kerk en dat de keus „een geheel nieuw
program" inhoudt.
De Franse aartsbisschop Roger Etchega-
ray, voorzitter van de Europese bisschop
penconferentie vond de verkiezing „een
van de grootste gebeurtenissen in de
kerk" en volgens Roger Schutz, prior
van de oecumenische kloostergemeen
schap in het Franse Taizé, is de nieuwe
paus bijzonder oecumenisch en voor al
les een pastoraal iemand, vol aandacht
voor de mens van vandaag. „Hij zal
nieuw leven geven aan de universaliteit
van de kerk" aldus Schutz, die de aart
sbisschop van Krakau tweemaal in Taizé
heeft ontvangen en die ook bij hem in
Polen werd uitgenodigd.
