Mercurius
kwaad
over
heersende
misstanden
Ellende
achter
uniform
en
koppelriem
van
de nachtwaker
GRONINGEN Het vrolijke potje
jat Koot en De Bie er op de zon-
jagavonden bij de VPRO van
gouwen, heeft weinig uitstaande
met de werkelijkheid van het feno-
neen bewakingsdienst. Noch blijkt
iet beeld te kloppen van een for-
nidabel apparaat, een potige ko-
onne in de marge van onze demo
cratische rechtsorde, gelijk
sommige alarmerende reportages
n de media wel eens willen doen
reloven.
Ronduit vals tenslotte is het imago
van „hoogwaardig personeel; jonge,
energieke mannen, gerecruteerd uit
de gelederen van politie, mare
chaussee of korps mariniers",
waarmee de veiligheidsfirma's
schermen bij het verkopen van
hun diensten. De waarheid moet
luiden dat het om mensen gaat die
maanden, misschien zelfs jaren, te
weinig slaap hebben gehad, hun
werk eigenlijk niet zien zitten,
zichzelf onveilig voelen, er nauwe
lijks nog tegenop kunnen. Mensen
veelal, die zijn weggesaneerd uit
de landbouw, de textiel of de bin
nenvaart. Een groep die klem zit
en zonder opleiding, zonder be
hoorlijke instructies, zonder fat
soenlijke arbeidsvoorwaarden aan
de leeuwen wordt geoffreerd
want je zult maar een knuppel in
je nek krijgen. Drs. Hans Broek
huis: „Het is me overkomen dat
bewakers me laat in de avond op
belden, omdat ze op het punt ston
den zacht gezegd impulsieve
dingen te doen; dingen die ik ze
uit het hoofd moest praten". Hans
Martens van de bond Mercurius:
„Ik ken een bewakingsdienst waar
vijftig procent van het personeel
ziek is".
Jroekhuis is andragoloog (zeg maar: menskundige) aan
Ie universiteit van Groningen en heeft als zodanig on-
;erzoek verricht naar de omstandigheden waaronder be-
'akings- en beveiligingsmensen moeten werken. Hij
éed dit in Groningen en Friesland en nam slechts één
ewakingsdienst op de korrel, hetgeen een beperking
nag heten. Hij staat echter achter de wetenschappelijk-
ieid van het rapport dat zijn thematiekgroep heeft uit-
[ebracht. En Martens van Mercurius durft hard te ma-
;en dat de bevindingen in Groningen en Friesland voor
iet hele land gelden, voor het overgrote deel van de
lewakingsdiensten, ook voor die diensten, welke de laat-
te jaren als paddestoelen uit dé kweekbodem van
roeiende onveiligheid zijn opgeschoten.
,Onze bond neemt het probleem zo ernstig, dat er
«juist een speciale werkgroep Bewakingsdiensten is op-
:ht. We maken ons verschrikkelijk kwaad over de
eersende wantoestanden en gaan fikse eisen op tafel
ggen".
!en landelijke affaire dus, waarbij we praten over naar
chatting 12.000 werknemers in dienst van particuliere
leveiligingsbedrijven, een tiental grote en een onbekend
iantal kleine.
edrijfsdiensten vallen uiteraard buiten dit
ader; die draaien gewoon mee in het totale
ersoneelsbeleid). Jonge, energieke mensen
iet hoogwaardige kwaliteiten!
lans Broekhuis schetst een ander por-
et. „Ik heb ten behoeve van dit inter-
iew even nagelopen wat ze vroeger de
len. Hier is het lijstje: automonteur,
eeman, rietdekker, textielarbeider, schip-
er, bakker, kok, landbouwer, winkelbe-
iende, vertegenwoordiger. Dus bepaald
een mensen bij wie het bewaken in het
loed zit. Geen gewezen politiemannen of
larechaussees, zoals de reclamefolders
an de bewakingsdiensten beloven".
Dat zou trouwens niet eens kunnen,
ant die zouden te veel moeten verdie-
en. De mensen over wie we praten,
oen het uit nood, omdat ze geen werk
ebben en moeilijk plaatsbaar zijn. De
emiddelde leeftijd ligt eerder rond en
oven de veertig dan eronder. Het zijn
e wat oudere werknemers. Ze hebben
aak al twintig keer voor niets op een
dvertentie geschreven. Ze zijn bhj ver
ast als zo'n bewakingsdienst meteen op
un sollicitatie ingaat. Ze zien de unifor-
len en de portofoons en ze denken:
ou, dat zal wel een goed bedrijf zijn".
to scholing
„Wat gebeurt er vervolgens? Na een kort
gesprekje en tien kniebuigingen bij wijze
van medische keuring worden ze aange
nomen. Ze kunnen al diezelfde middag
beginnen. Geen scholing, geen training,
een instructie...niets! Pet op en je ziet
aar".
)e ondervraagden hebben volledig en
an harte meegewerkt aan het onderzoek
an Broekhuis en zijn thematiekgroep.
e hebben het eindrapport gezien en de
aangegrepen om bepaalde conclu-
nog bij te scherpen. Ze willen be
vist, dat de bevindingen in de open-
aarheid komen en nemen de nadelige
Rolgen ervan (ondernemingen die zeg-
m: nou, dan maar liever niet in zee
et een bewakingsdienst) op de koop
>e.
roekhuis en Martens in koor: „Het zijn
ensen die met de rug tegen de muur
aïm. Slechter dan ze het hebben, kan
et. Daarom durven ze in de aanval te
fietdócSoutunt
„Ze slapen met
de fles op
het nachtkastje"
huis apart: „Dat is een van de
Ikbaarste ervaringen tijdens' ons on-
zoek geweest. Je kreeg te maken met
pdividualisten, met boeren, met schip-
ps. Heel slecht georganiseerd. Kenden
vakbond nauwelijks. Op onze eerste
tgadering zaten mensen die al jaren
ij een bewakingsdienst werkten en el-
Ij&r alleen kenden van de mobilofoon.
Ij kwamen nooit van het object, dat ze
ledigden, af en ze kwamen nooit op
ander object Je liep tegen een
rm stuk vervreemding aan. Dat is
k zij ons onderzoek doorbroken".
ipeloosheid
Iet beeld van de body-builder met een
sduchte karateklap achter de elleboog,
hiermee danig aangevreten. Broekhuis
.J» Martens onttakelen het verder. Perso-
eelsleden van particuliere bewakings-
iensten lijden aan spijsverteringspro-
ilemen en hebbep last van slapeloosheid.
Ht laatste doet ze naar alcohol en pillen
rijpen. Broekhuis: „Ze slapen met de
es op het nachtkastje". Ze ondervinden
üciale moeilijkheden, omdat ze zijn af
sloten van het normale leven; ze wer
en immers altijd op dagen en tijden dat
e rest van de mensheid vrij heeft. Ze
jn het slachtoffer van vervreemding op
e arbeidsplaats. Hun werk, vaak in
Uisternis en eenzaamheid verricht, is
eestdodend. En als ze dan eens onraad
espeuren, kunnen en mogen ze'niets an-
ers doen dan de politie bellen. Hun arbeid
Puur passief.
ij de door Broekhuis doorgelichte be-
akingsdienst draait het personeel „de
'echtste ploegendienst, die je je kunt
oorstellen". Met drie ploegen per object
ioeten alle avonden, nachten, weekends
feestdagen worden opgevuld, hetgeen
herkomt op een 42-urige werkweek, of-
twee uur langer dan normaal. Bo-
todien is het ritme zeer onregelmatig.
liensten van twaalf uur
ïhtens het geldende rooster is een
PETOP
EN
JE ZIET MAAR...,
bewaker nooit een weekend echt hele
maal vrij en heeft hij in de eerste week
van elke cyclus geen enkele vrije dag.
Het grootste knelpunt blijken de diensten
van 12 uur die men periodiek moet
draaien. Broekhuis: "Als die dan ook
nog vallen in de weekends of op feestda
gen, kun je in feite spreken van een on
menselijke toestand".
Er volgt een wetenschappelijk betoog
over de verstoring van het slaap-waak-
ritme dat bij ploegendiensten optreedt.
En over de schadelijke gevolgen daarvan
voor lichaam en geest. Een goede samen
vatting vormen de woorden van dokter
H. Zuidema, adjunct-directeur van de
medische dienst van Philips, onlangs op
een bedrijfsgeneeskundig congres uitge
sproken. "Voor mensen die 's nachts
werken, betekent de verstoring van het
natuurlijke dag- en nachtritme een extra
belasting. De jongste wetenschappelijke
inzichten halen een streep door de opvat
ting dat het omdraaien van het dag- en
nachtritme een kwestie is van wennen.
Je went er nooit aan. Recent medisch-bi-
ologisch onderzoek van de Duitse profes
sor Rutenfrenz heeft uitgewezen dat de
extra belasting het best kan worden be
perkt door iedereen die 's nachts heeft
gewerkt, direct daarop aansluitend 24
uur vrij te geven. Ik vind dat een uiter
mate nuttige suggestie".
ge de kans op een ontploffing, zonder
verbinding dwars door het land moet
ploeteren naar zo'n station, terwijl zijn
collega in de auto wacht Wat gebeurt er
als zo'n man bij het station inderdaad
een of meer saboteurs aantreft? Hij is
goed de klos".
Minimale beloning
Nooit uitgerust
Zo luidt het ideaal. De werkelijkheid
blijkt uit een in het Groningse rapport
aangehaalde noodkreet: „We draaien ons
zelf finaal kapot en hoe kan iemand
nou twaalf uur achtereen een goede be
waker en beveiligingsman zijn?" Waarbij
een bedrijfsarts aantekent: „Als je een
week nachtdienst draait, duurt het vijf
dagen voordat je lichaam weer hersteld
is. Maar jullie ploegenwerkers, jullie ra
ken nooit uitgerust. Dat kost je wel tien
jaar van je leven".
„Je zult maar
een knuppel in
je nek krijgen"
Een bewaker zelf: „Die nachtdiensten
van twaalf uur zijn gewoon niet op te
brengen. En dan moet je ook nog naar
huis rijden. En dan kom je thuis, je pakt
een paar uur slaap, maar dan sta je
toch weer op, om iets aan de dag en aan
je gezin te hebben. Volgens mij nekt het
je op den duur".
De vrouw van een bewaker tenslotte:
„D'r is helemaal niks an. Je zit elk
weekend alleen en je kunt zowat nooit naar
een verjaardag of eens met z'n tweeën uit"
Nog is de inventarisatie niet volledig van
de ellende die achter uniform met scher
pe vouw en koppelriem schuil gaat. Een
ernstige klacht is, dat de nieuw aangeno
men werknemers zonder enige vorm van
inwerken op een object worden gezet,
zelfs op objecten die gevaarlijk zijn.
Vaak weten ze niet eens wat ze bewa
ken. Broekhuis: „Ik ken een object waar
de geigertellers uitslaan langs de route
die de bewakers lopen".
Brandbestrijding of EHBO, het wordt de
mensen niet geleerd. Dan de risico's.
Broekhuis: „In het noorden van Gronin
gen moeten gasstations worden bewaakt
Enkele jaren geleden vreesde men daar
aanslagen en dat gevaar is natuurlijk
niet denkbeeldig. Maar de bewakers rij
den in auto's met mobilofoons die niet
vonkvrij zijn. Dergelijke apparatuur is er
wel, maar de dienst vindt het blijkbaar
te duur om ze aan te schaffen. Het ge
volg is dat één van de bewakers, vanwe-
En nu het meest verbijsterende. Tegen
over alles wat hierboven is opgesomd,
staat slechts een minimale beloning. Mar
tens van Mercurius: „Acht gulden en
drieëntachtig cent per uur bruto, terwijl
het minimum loon negen gulden zesenne
gentig bruto bedraagt. Daar komen toe
slagen op dertig procent voor ploegen
dienst, soms tien procent gevarengeld,
overwerk zodat je er als vakbond
geen vinger achter krijgt. Maar bij ont
slag van zo'n man wordt mooi het ba-
sisloon als maatstaf voor een uitkering
genomen".
„Mensen, die met
de rug tegen
de muur staan"
„Onze eerste eis is dus duidelijk: het mi
nimum basisloon voor iedere bewaker.
Uiteindelijk willen we ze dan naar hun
werkelijke waarde betaald zien, waarbij
je politiemensen in vergelijkbare functies
als uitgangspunt kunt nemen. Wanneer
een hoofdagent 41.000 gulden per jaar
verdient, moet een hoofdinspecteur bi.,
een bewakingsdienst dat ook hebben.
Verder eisen we een 40-urige werkweek,
inplaats van de 42 tot 45 uren die nu ge
maakt worden. We eisen een gedegen be
drijfsopleiding. We eisen een behoorlijk
promotiebeleid. Zo kan ik doorgaan,
want het rammelt aan alle kanten. Weet
je wat het is? Particuliere bewakings
diensten zouden helemaal niet mogen be
staan. Beveiliging is een overheidstaak".
„Wij van Mercurius kunnen ons niet ver
enigen met het verschijnsel bewaking als
commerciële aktiviteit. Want wat krijg
je? De verschillendediensten gaan on
derling concurreren. De een duikt onder
de prijs van de ander... Nou: aangezien
je praat over een uiterst arbeidsintensie
ve bedrijfstak, kun je dat alleen doen
door je personeelskosten te drukken".
„Hoewel? Wat de winstmarges bij parti
culiere bewakingsdiensten precies zijn,
weet ik niet. Maar ik ken een object
waarvan de beveiligingskosten 800.000
gulden bedragen, terwijl de personeels
kosten van die beveiliging hooguit op
400.000 gulden liggen. Dat geeft een indi
catie".
Slechte bedrijven
Broekhuis rondt af: „Ons onderzoek
heeft geleerd dat de bewakers noodge
dwongen komen te werken bij slechte be
drijven en dat ze daarom niet berexend
zijn voor hun taak of de kans krijgen
zich in hun taak te bekwamen. Ze moe
ten het zien te stellen met minimale om
standigheden en een minimale uitrusting.
De wil om goed toegerust te raken, is
aanwezig, zeer nadrukkelijk. Een negatie
ve opstelling tegenover het werk zo
van: laat maar waaien kom je niet te
gen. In de weinige vrije tijd die ze over
hebben, volgen ze vaak politiecursussen.
Maar het wordt met gestimuleerd en niet
gehonoreerd in de vorm van promotie.
De bewakingsdiensten zouden trots die
nen te zijn op hun personeel. Het tragi
sche is dat ze er absoluut geen oog voor
hebben".
PIET SNOEREN
