Zachte luchtvaart
zoekt
het
steeds
hogerop
Wereld
zonder
groen
is
een
levenloze
woestenij
AMSTERDAM Het luchtruim is niet meer van de
gewone man. Alleen de bevoorrechten mogen er ge
bruik van maken. Condor, de maatschappij voor zach
te luchtvaart, wil iets aan die misstand doen. De
lucht heroveren is het parool. De strijd wordt ge
voerd met vliegers die te koop zijn in een winkel in
hartje Amsterdam. Ronald en Maarten, werkers van
het eerste uur vertellen van hun plannen.
EN HAAG - Wat zou de wereld zijn zonder groen Een
iherbergzame woestenij, waarin geen leven mogelijk zou
Ijn. Van alle wonderen van de natuur is de plant, hetzij in
t vorm van boom of heester, hetzij in de gedaante van een
ederig kruid, wel de meest wonderlijke. Plant, zon en water,
ndrachtig samenwerkend, vormen de grond van ons be-
Zij verschaffen ons, direct of indirect, het dagelijks
oedsel en de zuurstof die voor ons onontbeerlijk is.
macht van de plant is ontzagwekkend. Zo ontzagwekkend
de plantendeskundige bij uitstek, Brendan Lehane, er een
Hekwerk over vervaardigd heeft onder de titel „De macht
'an de planten". Het werk is bijzonder rijk en vooral schitte-
ind gëillustreerd. Deze macht van de planten is te verdelen
een aantal aspecten: de macht van de planten om voort te
staan, de macht van de planten over ons voedsel, de macht
»n de planten over leven en dood en de macht van de plan-
n over de geest en de macht van de planten over de ziel.
oK rendan Lehane behandelt al deze aspecten zeer uitputtend en
lat komt uitnemend van pas in een tijd, dat er wel veel ge-
raat wordt over, maar nog maar weinig gedaan wordt aan
lilieuhygiene. Want hoe springen wij om met deze schier on-
itputtelijke bron, die het leven mogelijk maakt? Wij vervuilen
water, waaruit in lang vervlogen tijdperken de klompjes
tplasma te voorschijn zijn gekomen, die zich, elk naar ei-
aard, hebben ontwikkeld tot mens, dier en plant. Wij ge-
':en herbiciden om onkriiid, zo dat al bestaat, te vernieti-
en insecticiden om insecten te verdelgen en wij verstoren
aarmee dat ingenieuze raderwerk, dat ecologie heet. Wij kap
en de berghellingen kaal, zodat de grond geen houvast meer
tomeloze watervloeden voor de jaarlijkse overstro-
lingsrampen zorgen. Wij verduisteren de zon met de giftige
on ampen uit onze fabrieksschoorstenen en bedreigen daarmee
lot onze gezondheid en die van plant en dier. Kortom, wij lopen
no net onbehouwen reuzenvoeten door heel dat fijnzinnige werk
»an de natuur en hakken met de botte bijl links en rechts. En
brengen wij het voortbestaan van de zich nog steeds uit
leidende menselijke samenleving in gevaar. En een boek-
'erk, als dat van Brendan Lehane doet onwillekeurig de
ttag rijzen: „Mensen, wat zijn wij in hemelsnaam aan het
toen
„DE MACHT
VAN DE
PLANTEN"
Giftige
planten
en
heilzame
kruiden
groeien
naast
Zoals gezegd: de macht van de planten
is ontzagwekkend.
Zij kunnen, wat geen ander levend we
zen kan, rechtstreeks de zon aanzien. Zij
konden, reikhalzend naar het aangezicht
van de zon, uitgroeien tot meer dan hon
derd meter. Toen de aarde nog „woest
en ledig" was, hebben zij met een onbe
dwingbare hardnekkigheid deze oerwoes-
tijn bevolkt door het wonderlijke vermo
gen om zich te kunnen aanpassen aan
barre omstandigheden en door zich op te
kunnen splitsen in een menigte van va
riëteiten. Zo hebben zij de voorwaarden
geschapen dat mens en dier konden ade
men en eten. De planten beschikken
over nog een geweldig vermogen: met
eenvoudig water en wat zonlicht produ
ceren zij het bladgroen, zonder welk le
ven niet mogelijk zou zijn; een vermogen
overigens, waarover de toch vergevorder
de wetenschap (nog) niet beschikt.
De macht van de planten over ons voed
sel is dus evident. De mens is een omni
voor, een alleseter en het plantaardige
voedsel zal, van oudsher af, zeker een
groot deel van «ijn dagelijks menu uitge
maakt hebben in de vorm van bessen,
wortels, noten, zaden en scheuten, die in
het wild te vinden waren. Toen de idee
baan brak, dat het mogelijk njoest zijn
om zelf te verbouwen en te veredelen,
werd de boerderij, zij het in primitieve
vorm, geboren. Uit grasachtige soorten
werden, in veelvormige variatie, tenslotte
de granen ontwikkeld. .Nog steeds, mede
in de vorm van rijst, het belangrijkste
voedsel over de gehele wereld.
De macht van de planten over leven en
dood, behoeft nauwelijks nadere verkla
ring. De aarde levert zowel de giftige
paddestoel als het geneeskrachtige kruid
op en onder de mensen vindt men zowel
kruidkundigen als gifmengers of gif
mengsters. Maar het zijn de laatsten die
vooral de loop van de geschiedenis heb
ben helpen bepalen. Dat heeft de t.v.-se-
rie „Ik Claudius" wel duidelijk aange
toond, al was Augustus' echtgenote Livia
dan wel niet zo'n notoire gifmengster als
Graves ons wil doen geloven. Graves ba
seert zich op Suetonius en Tacitus, die
geen van beiden voorbeelden zijn van
objectieve geschiedschrijving. Maar vrij
wel al' het toenmaals gebruikte vergif
Links:Bomen van
duizenden jaren
oud
OnderHet vermo
gen tot aanpas
sing aan barre
omstandigheden
Rechts.Socrates
drinkt de gifbeker,
na hiertoe veroor
deeld te zijn. Het
dodelijke element
in de gifbeker (to
koneion) was de
dolle kervel.
Rechts onder:
Jong Oostafri
kaans meisje met
de plant waaruit
de ouabai vervaar
digd wordt; een
vergif dat gebruikt
wordt voor de
jacht en voor het
„godsoordeel"
was van plantaardige oorsprong. Dood
en genezing liggen in de kruidenwereld
vlak bij elkaar, ja, gaan vaak in elkaar
over. Vingerhoedskruid (digitalis) is een
zegening geweest voor menig hartpatiënt,
maar kan," in combinatie met andere
kruiden, een akelig giftig brouwsel ople
veren. Het verlammende Zuidamerikaan-
se pijlgif curare, eveneens van plantaar
dige oorsprong, is ook een belangrijk
hulpmiddel in de tegenwoordige operatie
technieken. En laten wij niet vergeten,
dat de bast van de kinaboom, de eerste
grote aanval was op de malaria, ook wel
derde- of vierdedaagse koorts geheten.
Om veel van deze kruiden hangt een
waas van mystiek. Zoalarom de Chinese
wortel, de ginseng, die wonderlijk veel
gelijkt op de Zuideuropese alruin. Beide,
op mensen gelijkende wortels, zouden
beschikken over een wonderlijke genees
kracht. Maar een alruin uit de grond
trekken was een gevaarlijke bezigheid:
de gil, die de wortel dan slaakte, had de
dood tengevolge. Men bond derhalve een
hond vast aan het bovendeel van de
plant en zo werd de alruin uit de grond
gehaald. Het is evenwel aan twijfel on
derhevig of er ooit een hond aan is
doodgegaan
De macht van de planten over de ziel-
minnedranken uit kruiden bereid, de
heksenbrouwsels, de gegiste druiven en
granen (alcohol), de tabak, de koffie en
de thee, het cocablad, de hasj (cannabis),
de papaver (opium), het moederkoórn,
dat het zinsbegoochelende lyserginezuur
(lsd) bevat, de peyote en de pulque; zij
alle oefenen, in meer of mindere mate
hun eigen macht over de geest uit
De macht van de planten over de ziel
tenslotte, gaat over de wijze waarop
planten een niet weg te denken onder
deel zijn geworden van vrijwel alle gods
diensten. De oude mens, die zich tenslot
te vestigde als landbouwer, wist het
intuitief: de aarde met zijn vruchten is
de' almoeder en het grote symbool van
alle vruchtbaarheid
Brendan Lehane heeft zich zijn leven
lang voor planten geïnteresseerd en dit
boek is het schitterende resultaat van
vele jaren studie en ordening. Een boek
dat in ieders handen behoort te zijn om
aldus een beter idee te krijgen van de
wereld waarin wij leven.
T. VAN GRINSVEN
De vliegerwinkel van Maarten
en Ronald:van de th. Delft naar
de hogere sferen van de
vliegerkunst
Condor
wil
het luchtruim
terug
"Ja" zegt Ronald naden
kend en aarzelt even.
Hij kijkt langs de oude
Amsterdamse binnen
stadshuizen naar de
lichtbewolkte lucht. „We
zeggen dan", vervolgt
hij, ,,'t is mooi vlieger-
weer. We pakken de
spullen en gaan vliege
ren. Nee, we gaan niet
rustig zitten. Niet zoals
bij 't visseh. Je bent de
hele tijd bezig. Je houdt
hem steeds in de gaten.
Haalt hem binnen als je
merkt dat hij niet zo
staat als jij dat wilt. Je
verandert er iets aan en
laat hem weer vliegen.
Zo lang ik vlieger doe
ik niet meer aan gym
nastiek. Het is fysiek
gewoon erg goed voor
je. Je beult jezelf af. 's
Avonds ben je bekaf en
de volgende dag voel je
je kiplekker".
We zitten voor de vlie
gerwinkel van Condor,
de maatschappij voor
zachte .luchtvaart. Ro
nald van Kuyk en Maar
ten Rens zijn de oprich
ters van deze
alternatieve maatschap
pij. In juli van het vo
rig jaar openden ze de
winkel in het hartje van
de Amsterdamse binnen
stad. Himvoorbeeld
vond navolging. Inmid
dels heeft Den Haag
ook een vliegermagazijn.
Overigens niet op ideo
logische leest gestoeld
zoals z'n hoofdstedelijke
broertje.
Condor ontstond toen
Maarten en Ronald ver
leden jaar een Amster
dams vliegerfeest mee
maakten en daar zo
enthousiast werden dat
ze besloten de maat
schappij op te richten.
Met vliegers, met zachte
luchtvaart in het alge
meen, hadden ze al in
hun studietijd in Delft
te maken gehad. Die in
teresse bleef ook toen
Maarten filmer werd en
Ronald voor het ontwer
persvak had gekozen.
Nu Condor in de winkel
onderzoe-
mogelijk is
de vlieger bij reddingen
te gebruiken. De eerste
contacten zijn goed ver
lopen. Ronald: „Ze zit
ten bijvoorbeeld met
het probleem van de
booreilanden. Dat is in
feite een flatgebouw dat
uit zee oprijst, met een
schip kom je daar nooit
bij. Ze hebben wel een
ontsnappingscapsule
maar die dingen hangen
daar vele jaren onge
bruikt en als ze ze eens
moeten gebruiken dan
gaat het nog wel eens
mis. Misschien dat je
met vliegers wel iets
doen".
twee ondernemende
hebben
ook plannen met ballon
nen. Alleen zal het mo
del weinig meer van
een ballon hebben. Ze
laten foto's zien, een
paddestoel is het en dan
eentje met een rechthoe
kige hoed. Maar ook bij
de ballon krijgen de
Condoreanen met dezelf
de problemen te maken.
Het luchtruim is niet
meer van de gewone
man en de ballonvaar
der krijgt zijn beperkin
gen opgelegd.
De ballon is echter nog
lang niet in elkaar ge
zet. Het is een plan
waarvan de verwezenlij
king nog wel even op
zich zal laten wachten.
Terug naar de vliegers
dus. Zoals gezegd, in de
winkel zijn ze in alle
soorten en maten te
krijgen.
Een wijd verbreid mis
verstand is dat vliegers
er alleen zijn voor kin
deren. Er zijn ouderen
die, al lijkt het hun nog
zo aantrekkelijk met
een vlieger het open
veld in te trekken, dit
niet aandurven. Ze scha
men zich een beetje
want een volwassene
die vliegert moet wel
gek zijn. De mensen van
Condor worden dage
lijks met die verlegen
heid geconfronteerd. In
de ogen van sommigen
zijn ze een beetje gek.
Een vliegerwinkel heb
ben, er serieus over pra
ten is uiterst merkwaar
dig. Het zijn meestal de
jongeren die naar de
Nieuwe Hoogstraat ko
men. Ronald: „Als we
vliegers uit het buiten
land krijgen dan staat
er op het formulier
nooit alleen „vliegers"
ze zetten er toch nog
even „speelgoed" on
der". Ze hebben die val
se schaamte trouwens
ook opgemerkt toen ze
mee waren met een red
dingsboot om de eerste
proeven met de red
dingsvlieger te nemen.
„Eerst keek de beman
ning wel vreemd op.
Dat kon immers nooit
iets zijn: zo'n vlieger.
Maar toen ze eenmaal
zagen hoe hij in elkaar
zat toen werden ze lang
zamerhand
enthousiaster".
Toch zijn ze er wel, de
oudere vliegers. Een uit
Indonesië afkomstig
heer bezoekt regelmatig
Condor en wordt door
de twee eigenaren als
een expert geëerd. „Hij
kan", zegt Ronald, „een
kleine vlieger laten be
wegen zoals hij wil.
Dan zegt hij: „Nu gaat
hij naar rechts en dan
gaat hij naar rechts".
Hij weet ook alles van
ge vechts vliegers. Dat
wordt veel in Indonesië
gedaan, gevechtsvliegen.
Hele dorpen vechten
dan tegen elkaar. Het
klinkt niet zo, maar bet
is een heel vriendelijke
sport. Hij vertelt wel
eens dat hij dan bezig
was met vliegeren en
plotseling zo uit het
niets een andere vlieger
zag komen, en dan on
verwachts nog één en
nog één zonder dat hij
wist waar ze vandaan
kwamen en van wie ze
waren. Ze proberen dan
eikaars draden door te
snijden. Ze smeren het
touw met iets scherps
in. Hij weet precies
waarmee dat gebeurt.
Wedstrijdvliegen: hobby en tegelijk zeer serieuze bezigheid
een vestigingsplaats
heeft gevonden kunnen
de twee hun zachte
luchtvaartideeën uitdra
gen. Uitdragen, een
woord dat zeker niet
badinerend is bedoeld
omdat Condor bittere -
zij het in een lichtvoeti
ge verpakking gehulde -
ernst is.
Ronald: „We willen het
luchtruim teruggeven
aan de mensen. Het
luchtruim heroveren.
Tussen nul en vijfent
wintig meter mag je het
luchtruim gebruiken.
Daarboven praktisch
niet meer. Het luch
truim is niet meer van
de mensen. Als je naar
boven kijkt en je ziet al
die contrkils. Je hebt
het wel eens aan het
strand. Vliegtuigen ko
men over, er komen
contrails schapenwolk
jes. Laat in de middag
trekt de lucht dan
dicht. Er moeten ge
woon zo veel mogelijk
mensen zijn die vliege
de lucht in laten gaan.
Zo kun je dat luchtruim
weer terug krijgen".
Maarten: „In Delft heb
ben wij ons onder ande
re met zweefpakken be
zig gehouden. Toen
kregen wij al te maken
met die problemen. Het
luchtruim is niet van
ons".
Ronald: ,4e krijgt er
ook mee te maken als je
je met luchtfotografie
bezig gaat houden. Je
mag niet vanuit de
lucht fotograferen. De
Rijksluchtvaartdienst
heeft de rechten ver
kocht aan KLM-
Aerocarto".
„Het recht van de sterk
ste" zegt Ronald als ze
enige tijd over de be
heersing van het luch
truim hebben gesproken.
„Er zijn allerlei regels
opgesteld die de zwak
kere heeft buitengeslo
ten. Terwijl de vlieger
er het eerst was! Op het
water is het wel zo dat,
wat' er het eerst was,
voorrang heeft. De zeil
boten genieten
voorrang".
Condor geeft met de
winkel de burger de ge
legenheid het luchtruim
te heroveren. Vliegers,
de wapens in deze zach
te strijd, zijn er te koop
in uiteenlopende maten,
soorten en kleuren. Ze
leveren bovendien mate
riaal voor de zelfbou
wers. Maarten: „Het is
heel goed voor mensen
zelfgebouwde vliegers
de lucht in te laten
gaan. Dat ze merken dat
dingen die ze zelf heb
ben gemaakt kunnen
vliegen. Er kan een hele
wereld voor ze open
gaan". Maarten en Ro
nald ontwerpen zelf ook
vliegers. De exemplaren
worden bovendien zelf
gemaakt en op een naai
machine die ergens ach
terin de zaak staat in
elkaar gezet. Het zijn
vaak grote exemplaren
van kunststof die de zo
juist gesignaleerde
macht kunnen laten
blijken.
Ronald: „Een vlieger
heeft erg veel mogelijk
heden. Je kunt er bij
voorbeeld een enorme
kracht mee ontwikke
len". Hij herinnert zijn
compagnon aan een
vliegerfeest. „We hadden
een vlieger aan een lan
taarnpaal gebonden. We
kwamen plotseling tot
de ontdekking, dat die
paal wat krom boog. Ja,
ik denk dat je zo'n ding
gemakkelijk door een
vlieger uit de grond
kunt laten trekken. Je
moet ook rekenen dat je
die grote vliegers niet
in je eentje in bedwang
kunt houden. Dan sta je
er heus wel met een
paar man aan te
trekken".
Ze proberen de ongeken
de mogelijkheden van
de vlieger in praktijk te
brengen. Voor de Zuid-
hollandsche redding-
