Patat in opspraak door
ministerieel ingrijpen
1L348r
ïnnenland"
£eidóc0ou^cmt
Ambtenarensalaris
uitkomst staat vast
ntercity-plustrein:
uxe voor zakenman
Nieuwe wet
langenomen
Regering onderzoekt
provinciale financiën
Trendbeleid overheid
in nadere studie
Mitsubishi.
De Gestaalde Fferfektie.
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1978 PAGINA 0
PROTESTEN VAN FRITES-BAKKERS EN CONSUMENTEN
Minister van Aardenne van Economische Zaken
zegt dat de patat tachtig cent per zakje moet
kosten Nou. daar doe ik wat aan, zei frietver
koper Gerard in Amsaterdam. Een Aardenne-zak
friet van 150 gram kost bij hem tachtig cent.
Een portie „Gerard" van 200 gram een gulden.
(Van een onzere verslaggevers)
DEN HAAG Van een bij uitstek Belgisch
artikel is de patates-frites na de tweede we
reldoorlog in een niet te tstuiten opmars ge
gaan. In restaurants en ook thuis moet de
kruimige gekookte aardappel meer en meer
plaatsmaken voor zijn aan repen gesneden
voor- en nagebakken concurrent. De patat
jakkers deden in ons land in het begin alles
zelf. Ze kochten geschrapte aardappelen in,
die ze zelf sneden, voorbakten en afbakten,
fóór in de zestiger jaren is de voorbak-in
dustrie ontstaan.
Nederland telt 35 aardappelverwerkende in
dustrieën, waarvan er 26 zich bezig houden
met het voorbakken van frites. Het meren
deel van die 26 bestaat uit hele kleine bedrij
ven, die per jaar niet meer dan tienduizend
:on aardappelen verwerken. Drie tot vier gro-
e bedrijven die vele tienduizenden tonnen
aardappelen verwerken' springen eruit.
Eén van die groten is Aviko met fabrieken in
Steenderen en Hoog-Keppel en een verkoop-
^bteunpunt in het Zuidhollandse Ter Aar. Mar-
*fketing-manager is de heer H.L. Woudstra. Hij
heeft begrip voor de opwinding over de mi
nisteriële prijsbeschikking ten aanzien van
het Nederlandse zakje patat, maar maakt ook
enkele kritische kanttekeningen.
Ve moeten bij alle opwinding over de frites-
irijs volgens Aviko-directeur Woudstra niet
vergeten, dat de minister zich beperkt heeft
it alleen het zakje patat. De bordjes patat
iet of zonder vork en mes en de in toene
mende mate in de restaurants geserveerde
enlpatat bij vlees en groente, vallen niet onder
de prijsbeschikking.
vilei Hij is van mening dat de patatbakkers, af-
ja« hankelijk van standplaats en omzet, met tach-
leg tig cent per zakje „zonder" aan een redelijk
Ja inkomen kunnen komen. Hij vindt alleen het
k
door de minister voorgeschreven gewicht van
150 gram per zakje uit de lucht gegrepen.
Hij zegt: „Honderd vijf tig gram is in ons land
aan de zware kant. Meestal komen de frites-
bakkers aan pakweg 125 gram. En dan ligt
het in het zuyiden wat hoger dan in de rest
van het land en bij de Belgen kan het zelfs
tot een half pond per portie oplopen."
"Voorgebakken patat, zoals die door onze be
drijfstak worden geleverd in dozen van door
gaans tien kilo, kost op het ogenblik twaalf
tot dertien gulden per doos. Uitgaande van
200 gram die de patatbakker per portie nodig
heeft (tijdens het bakken in het corca 180
graden C. hete frituurvet, treedt vocht- en
dus gewichtsverlies op), kan hij uit een doos
van tien kilo vijftig porties frites halen. Dat
vermenigvuldigt met de ministeriële prijs van
80 cent, maakt een bruto-omzet van veertig
gulden per doos van tien kilo.
Per portie zit er een kwartje aardappelkosten
in het zakje frites. Daar komen bij, de kosten
van het frituurvet, dat regelmatig ververst
moet worden, de zakjes, de bakjes en de
vorkjes, waarin en waarmee het product over
de toonbank gaat. Dan zijn er nog de ener
giekosten, standgelden, huur en personeelslas
ten of eigen uren, en vooral niet te vergeten
de 18 procent BTW die het Rijk op frites
heft.
Nogmaals, ik weet dat er behoorlijk winst op
frites gemaakt wordt, maar er moet ook be
hoorlijk voor gewerkt worden en soms tot in
de kleine uurtjes toe. Het is bovendien een
bedrijfstype dat hoge pieken en grote diepte
punten kent. Denk maar aan de typische sei-
zoenbedrijven die het van toerisme, strand,
zwembaden, sportevenementen ed. moeten
hebben."
De heer Woudstra beaamt dat in dezelfde pe
riode (drie jaar geleden ging na de eerste
droge zomer, gevolgd door een tweede, de
prijs van de aardappelen sterk omhoog) de
diverse sausjes op de frites vrijwel onopge
merkt meestegen. "Patat met" ging wat het
sausje betreft al gauw van een dubbeltje
naar een kwartje, terwijl de mayonnaise- en
piccallillyprijzen nauwelijks verhogingen on
dergingen. Zeker niet over de kwantums,
waarmee de patatbakkers inkopen.
De heer Woudstra: Het is te verwachten,
dat bij het vasthouden aan de prijsbeschik
king, de fritesbakkers via dit soort omwegget-
jes tóch op de prijs proberen te komen, die
ze nu voor hun produkt als normaal zijn
gaan beschouwen."
Hij relativeert de opstand van de patatbak
kers een beetje door iets te vertellen over de
contracthandel.
De voorbakindustrie koopt aardappelen
vaak op contract in. De gebruikelijke inkoop-
politiek, die bijvoorbeeld ook in de koffiehan
del voorkomt. Maar als wij aan contracten
vastzitten, is het vanzelfsprekend, dat wij aan
de andere kant van onze bedrijven ook pro
beren op contracten te verkopen. Toen de
aardappels zo duur werden, zaten wij wel
aan onze verkoopcontracten vast. En er zijn
destijds hier en daar fritesbakkers geweest
die de tegen relatief lage contractprijzen inge
kochte voorgebakken frites, tegen meer dan
normaal verhoogde prijzen verkocht hebben."
De aardappelprijzen liggen nu op een mini-
mum-peil. De oogst van vorig jaar was weer
normaal en die van dit jaar zelfs overvloedig.
Verder dalen van de prijzen mag niet ver
wacht worden, omdat de boeren nu al een
prijs krijgen (9 tot 10 cent per kilo) die bene
den de prijs ligt, die ze zouden moeten heb
ben (12 tot 13 cent per kilo). Hun pootgoed
voor dit jaar was nog tamelijk duur en voor
het overige hebben ze ook te maken met de
gewone prijsstijgingen van onder meer kuns
tmest en lonen.
Deze boerenprijs is overigens niet de prijs
die de aardappelverwerkende industrie bij in
koop van aardappels betaalt. Op de Rotter
damse beurs kosten de aardappels 12 tot 13
gulden per 100 kilo, en daar komen dan nog
vervoerskosten bij, zodat wij op ongeveer 14
gulden per 100 kilogram inkoop komen. En u
zult begrijpen dat met een zo groot aantal
voorbakkende bedrijven de concurrentie zo
danig is, dat onze verkoopprijzen aardig on
der druk van de lage aardappelprijzen komen
te staan.
Ons product is dientengevolge aan prijs-
schommeling onderhevig, die voor de patat
consument niet of nauwelijks merkbaar zijn.
De fritesbakkers zouden ook wel kunnen
meeschommelen, maar doen het niet omdat
het in feite maar om kleine bedragen gaat
die eigenlijk de tien cent niet te boven gaan.
En dan maakt de aardappelprijs maar een
betrekkelijk klein deel uit van de kosten die
op een zak patat drukken."
Ni^t alle fritesbakkers maken gebruik van
voorgebakken patat. Er is nog altijd een ze
ker aantal dat zelf aardappels inkoopt, snijdt,
voor- en afbakt. Deze doe-het-zelvers in de
fritesbranche zitten voornamelijk in het zui
den.
De Belgische fritesbakkers doen het allemaal
nog zelf. Duitsland daarentegen is volgens de
heer Woudstra een zeer grote afnemer van
voorgebakken frites, zowel diepgevroren als
vers (gekoeld tot twee graden boven nul).
Deze verse frites leveren wij tot in Berlijn.
Verschil tussen verse en diepvriesfrites is er
niet. Alleen zijn de energiekosten van het
bakken bij het diepgevroren product hoger,
omdat moet worden gebakken van -20 graden
naar 180 graden en de van de verse frites
van plus 2 naar 180 graden.
Het lijkt een typisch Nederlandse oplossing, die gisteren
is gevonden tussen minister Wiegel van Binnenlandse
Zaken en de ambtenarenorganisaties: de benoeming van
een commissie om de geschillen uit te zoeken. Goed, die
commissie gaat dan werkgroep heten en het geschil wordt
omschreven met „het bezien van het gehele trendbeleid".
Maar dat maakt weinig verschil, omdat het conflict heel
duidelijk ligt in de sfeer van salarissen en lonen der
overheidsdienaren, die nu juist in datzelfde trendbeleid
gestalte krijgen.
Een bijzondere complicatie voor dat trendbeleid is ontstaan
rond verschuivingen in de bouw-CAO. Werkgevers en
werknemers in die bedrijfstak hebben immers besloten
om het ingewikkelde stelsel van basisloon met toeslagen
af te schaffen. Daardoor gaan de lonen een flink stuk
omhoog, echter zonder dat er sprake is van een echte
loonsverbetering. Maar diezelfde bouw-CAO behoort tot
d$ groep, die direct de trend van de overheidssalarissen
beïnvloedt. Met andere woorden: een puur technische
ingreep in de lonen van de bouwvakkers leidt tot een
bijna evenredige verhoging van allen, die met de trendbere
kening te maken hebben.
Het is duidelijk, dat dit nooit kan zijn beoogd. Minister
Andriessen heeft al uitgerekend, dat deze zaak de schatkist
rond een miljard gulden gaat kosten.
Gezien het feit, dat ook de wijze waarop de trend
berekend moet worden tot meningsverschillen aanleiding
heeft gegeven, is het verstandig, dat kabinet en bonden
via zo'n werkgroep het in ieder geval over de techniek
van de zaak eens worden. Daarna kan dan echt worden
onderhandeld over de consequenties.
Intussen heeft deze werkwijze, waarmee enkele maanden
gemoeid zullen zijn, wel gevolgen voor de debatten rond
Bestek '81 én de begroting van Binnenlandse Zaken. De
door het kabinet bedachte matigingsvoorstellen kunnen
toch niet worden „weggedacht". Zeker niet nu zo duidelijk
is gebleken, dat het kabinet onverkort wenst vast te houden
aan ombuigingen tot een bedrag van rond tien miljard.
De oplossing zal wel zijn, dat het kabinet er van uit blijft
gaan, dat in „dezelfde sfeer" een ongeveer gelijk bedrag
als nu is voorzien via zes maal een half procent loon,
zal moeten worden ingeleverd. Dan staat wel de uitkomst,
maar nog niet het middel vast.
Weer Molukkers in hongerstaking
DEN HAAG (ANP) Gisteren
zijn opnieuw drie Zuidmolukse
gedetineerden in hongersta
king gegaan. Het gaat om drie
jongeren die vastzitten in het
huis van bewaring in Zutphen,
zo heeft het ministerie van
justitie bevestigd.
Het ministerie neemt aan dat
de drie solidair willen zijn met
de tien gevangenen in het huis
van bewaring in Arnhem, die
weigeren sinds woensdag te
eten. Ze willen dat het politieke
aspect van de Molukse pro
bleem erkend wordt. Verder
vragen ze de status van politiek
vluchteling voor gedetineerden
die betrokken zijn geweest bij
gijzelingsacties.
hostess biedt een drankje aan in de Intercity-plustrein, die gis-
i zijn eerste trip maakte. De foto is genomen in de eerste klas-
onzer verslaggevers)
ITRECHT - Vanaf 2 okto-
ir gaat er in Nederland een
euw treintype rijden: de In-
rcity-plus, voorlopig alleen
de „lange" trajecten Maas-
icht-Amsterdam Centraal
L Ution en Heerlen-Den Haag
T S. Het zijn treinen in de al-
f. ereerste plaats bestemd
gloor de zakenman, voor wie
Hjdwinst en comfort belang-
W ijk zijn. Wat die tijdwinst
otreft: Heerlen-Den Haag
in 25 minuten korter duren
indememingsraden
>'an onze parlementaire re-
dactie)
EN HAAG - De Tweede
taier heeft gisteren voorlo-
een nieuwe wet op de on-
trnemingsraden vastgesteld,
oofddoel is deze Raden een
foterezelfstandigheid en
'at meer bevoegdheden te
oven en de leden ervan een
grotere rechtsbescherming.
grotere zelfstandigheid
&mt_tot uiting door het we-
uit de vergadering van de
JR. van de ondernemer, die
n de huidige constellatie nog
oorzitter van de Raad is. De
jntmoeting tussen O.R. en on-
'ornemer vindt straks plaats
Jj1 zogenaamde overlegverga-
'eringen. In zo'n vergadering
Men doorgaans ook de ad-
''ezen en besluiten van de
JR. worden medegedeeld. De
■irecteur heeft dan desge
wenst nog een mogelijkheid
31,1 de Raad, die straks veel
«erker een personeelsverte
genwoordiging zal zijn, van
jzicht te doen veranderen.
e§en die mogelijkheid, ge-,
feëerd door CDA en WD,
erzette de oppositie zich ook
"teren nog sterk.
met deze trein, Maastricht-
Amsterdam levert maar 5 mi
nuten winst op.
Het comfort ligt belangrijk
hoger dan in de gewone In
tercity-treinen, een krant gra
tis, een kop koffie gratis, een
echt restauratie-rijtuig, inge
richt als bruin café voor het
ochtend- of het avondmaal,
ingericht als bruin café.De
toeslag voor een enkele reis
'in de Intercity-plus is zes gul-'
I den.
i Voor de reiziger die van deze
treinen gebruik wil maken -er
rijden er twee per dag op be
ide genoemde trajecten, 's-
morgens heen, 's-avonds te-
rug- zijn er vele extra's. Hij
kan van een mobilofoon ge-
bruik,hij hoeft niets extra's te
betalen als hij geen gelegen
heid heeft gehad een kaartje
te kopen op het station en,
zegt NS „de conducteur geeft
graag alle informatie over
aansluitende treinverbindin
gen. Alle informatie over aan
sluitend stads- en streekver
voer is in het café-restaurant
voorhanden. Een nationale
vierritten-kaart voor stads- en
streekvervoer is bij de con
ducteur verkrijgbaar".
Moeilijkheden
met Spaans
visum opgelost
Den Haag Nederlanders, die
naar Spanje willen reizen en
daar langer dan 90 dagen willen
blijven, bijvoorbeeld overwin
teraars zullen geen moeilijkhe
den meer hebben met het ver
plichte visum, aldus de Spaan
se ambassade in Den Haag.
Omdat het verkrijgen van een
visum voor Spanje in ons land
bij de consulaten in Amsterdam
of Rotterdam geruime tijd in
beslag kan nemen, heeft Spanje
met ingang van vrijdag (22 sep
tember) voor Nederlanders een
speciale regeling in het leven
gëroepen'
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG Staatssecreta
ris Koning (Binnenlandse Za
ken) is bereid medewerking
te verlenen aan een breed on
derzoek naar de problemen
die zich op het gebied van de
provinciale financiën voor
doen.
Hij heeft dit gisteravond laat
verklaart tijdens de voortzet
ting van het Tweede Kamer
debat over de financiën van
de provincies. De bewind
sman zei zich bewust te zijn
van de vele financiële zorgen
waarmee de provinciale be
sturen vooral sinds enige ja
ren te kampen hebben
Het onderzoek zal verricht
worden door een onafhanke
lijk instituut met begeleiding
van de tegenwoordigers van
het mimisterie van Binnen
landse Zaken en de Provinci
ale besturen die zich met dit
onderzoek gisteren akkoord
hebben verklaard.
Staatssecretaris Nooteboom
sprak de verwachting uit dat
het nieuwe eigen provinciale
belastingspiek er per 1 janua
ri 1981 kan komen. De rege
ring en vele provinciale bestu
ren geven de voorkeur aan
een opcentenheffing op de
hoofdsom van de motorrijtui
genbelasting.
Eis van zes
maanden voor
schietende agent
BREDA (ANP)-De officier
van justitie bij de rechtbank
in Breda, mr. P. van Benthem,
heeft gisteren zes maanden ge
vangenisstraf waarvan twee
voorwaardelijk ,en met een
proeftijd van twee jaar geëist
tegen een Rotterdamse politie
man, die op 5 maart van dit
jaar in zijn vrije tijd met zijn
dienstpistool een inwoner van
Strijen zware verwondingen
had toegebracht.
De agend (23) had de 33-jarige
R. Vasken na een ruzie in de
buik geschoten. Als gevolg
daarvan moet de Strijenaar een
nier missen.
MEDE DOOR REGELINGSLONEN IN BOUW
(Van onze sociaal-economische
redactie)
DEN HAAG De centrales
van bonden van overheid
spersoneel, thans unaniem in
hun afwijzing van de rege
ringsplannen ten aanzien van
de ambtenarensalarissen, heb
ben zich gisteren bereid ver
klaard nader overleg te ple
gen over het trendsysteem.
De minister heeft dit aanbod
aanvaard, zodat direct werd
besloten tot het instellen van
een werkgroep voor een voor
studie. Verwacht wordt, dat
die werkgroep circa vier
maanden nodig zal hebben
omdat zij zich op een breed
terrein zal bewegen.
De vergadering van het geor
ganiseerd overleg van gisteren
had opnieuw als belangrijkste
thema de „inlevering" door
het overheidspersoneel van
zes maal een half procent ge
durende drie jaren. De bon
den hadden hierover tot voor
kort nog niet allemaal een
standpunt bepaald, maar gis
teren toonden zij zich una
niem afwijzend. Wel wilden ze
dus een nadere studie.
De werkgroep neemt in haar
studie ook een recente ont
wikkeling mee, die door som
migen wordt gezien als het
voorbeeld vein hoe merkwaar
dig het trendsysteem kan uit
pakken. In de bouw heeft
men onlangs besloten om be
paalde toeslagen, die reeds
lang werden verstrekt voort
aan als loon te beschouwen
en dus in de salarisschalen
op te nemen. Omdat de
bouw-cao één der contracten
is, waaraan de overheidssala-
rissen zijn opgehangen, werkt
deze administratieve verho
ging volgens het trendsysteem
wel door in de beloningen bij
de overheid. Dit zou de over
heid een miljard per jaar kos
ten. Vandaar, dat de werk
groep het trendsysteem
volgens een communiqué „in
de ruimste zin" zal bezien.
Mitsubishi Lancer. Geen andere auto in
zijn klasse geeft zoveel extra's voor zijn
geld. Paar voorbeelden uit een lange
lijst: Prestatie 1200 cc motor
•Normale benzine
1 op 13,5 bij 100 kir
•Topsnelheid
150 km/u
Veiligheid
•Schijfremmen
vóór •Rembekrach-
tiger «Radiaalbanden
•Stalen kooikonstruktie
Uitrusting» Slaapstoelen» Verstelbaar
stuur •Elektrische ruitesproeier «Wagen-
breed tapijt •Achteruitrijlampen.
12 maanden garantie zonder kilometer
beperking. Metallic zonder meerprijs.
Gunstige financiering binnen 24 uur.
1200 S - 2 deurs 11.348,- 1200 L - 2 deurs
11.998,- 1400EL- 2 deurs 12.798,-1400 GL-
2deurs 13.498,-. Afgeb. mod. 1400GL-
4 deurs 14.098,-1600 GSR- 2deurs 15.398,-
Prijzen incl. BTW af Sassenheim.
Leiden Automobielbedrijf Oudshoorn B.V.Rooseveltstraat 66, tel. 071-76 93 52, Levendaal 136-138, tel. 071-14 93 41
A MITSUBISHI
MOTORS CORPORATION
