'NMAN
OP WIG NAAR
DE TELEVISIE
STUDIO'S
Gastacteur Henk van Ulsen:
Dit stuk vreet aan je energie
,,Ik ben geen
voorstander van
treinkapingen,'>
DONDERDAG 14 SEPTEMBER 1978
LEIDSE COURANT
PAGINA D
HAAGSE COMEDIE MET TOM STOPPARDS PARODIE"
Onder een bloedrode vlag op het toneel staat
Vladimir Iljitsj Oeljanov. beter bekend als Lenin:
Kalend hoofd, de kin met het strakke puntbaardje
naar voren. Exact volgens de conterfeitsels van het
sociaal-real isme. Acteur Kees Coolen heeft zich in
zijn huid gestoken. Even later voegt zich Bas ten
Batenburg bij hem in de rol van de Roemeense
dadaïstische dichter Tristan Tzara, gevolgd door
Wim van Rooij als de stevig bebrilde Ierse schrijver
James Joyce. Theatrale plaats van handeling: Zürich
anno 1917. Werkelijke plaats van handeling: De
Koninklijke Schouwburg waar de Haagse Comedie
zwaar aan het repeteren is voor de première van
zaterdag a.s. van Tom Stoppards stuk „Parodie".
Na het doorlopen van een paar scènes wordt er
plotseling geroepen om Henk. Henk van Ulsen,
gastacteur bij het Haagse gezelschap, en in „Parodie"
als consulair ambtenaar Carr de trait d'union tussen
de door Stoppard opgevoerde grootheden.
Henk van Ulsen heeft zijn solotoneel even in de steek
gelaten voor een rol bij een vast en gesubsidieerd
gezelschap. Voor een hoofdrol waar je u tegen zegt,
die stijf staat van de tekst en door schrijver Tom
Stoppard wordt omschreven als „Henry Carr, treedt
op in twee gedaanten - als stokoude man en als
diens jeugdige ego. Hij is zeer elegant gekleed en
is vooral geïnteresseerd in de snit van zijn broek;
hij heeft er het figuur voor" Onder en voor zijn
ogen speelt zich het merkwaardige treffen af tussen
Lenin in afwachting van de revolutie, Joyce in
barensweeën van zijn chef d'oeuvre „Ulysses" en
Tzara, uit de snippers van verscheurde teksten
nieuwe poëzie brouwend en bouwend aan de legenda
rische naam van Dada. Henk van Ulsen: „Het is
een fantastisch stuk. Historisch zijn de basisgegevens
van Stoppard juist. Die drie grootheden waren in
1917 in Zürich. Maar of ze elkaar ontmoet hebben
is de vraag. Die hele geschiedenis speelt zich in het
hoofd van Carr af. Daarom is het ook nooit naturalis
tisch. Ik moest er ontzettend aan wennen, dat
regisseur Jo Dua mij alsmaar de zaal in laat spelen.
Maar zo is het. Het is parodistisch, cabaretesk, bijna
kleinkunst. Het vréét aan je energie. En je moet
ontzettend scherp luisteren als je alles wil begrijpen".
Tom Stoppard, in Tsjechoslowakije geboren en als
kind naar Engeland verhuisd, is geen onbekende bij
de Haagse Comedie. Zijn „Rosencrantz en Guilden-
stern zijn dood" werd zelfs tweemaal door het
gezelschap gespeeld, in de Koninklijke Schouwburg
en de laatste keer in het HOT. In dat stuk Stoppard
Shakespeare's .Hamlet" in een volkomen ander licht
en met ongebruikelijke, nieuwe accenten de revue
passeren. In feite is hij in het origineel „Travesties"
geheten „Parodie" vergelijkbaar bezig met een be
langrijk stuk historie. Hij gooit die overhoop, relati
veert die en de hoofdspelers erin, prikt er door heen
en levert en passant een brok hartig commentaar
op mensen en instellingen, dat van een grote beheer
sing van zijn stof getuigt Henk van Ulsen: „De
Haagse Comedie vroeg me voor de rol van Carr,
ik las de Engelse tekst en ik zag het eerst niet We
keken, met een stel collega's, naar het stuk op de
Duitse televisie en toen was het langdradig en
oninteressant. Ik zeg niet dat Duitsers geen toneel
kunnen spelen, maar die parodistische kant verdronk
in het loodzware. Toen kwam de Nederlandse tekst
van Gerrit Kouwenaar en die heeft een geweldig
werk verricht. Alle woordspelingen, woordgrappen
en verwijzingen heeft hij weten te vertalen of weten
te vervangen door voor een Nederlands publiek
herkenbare. Die tekst is verschrikkelijk rijk. Terwijl
je eraan bezig bent ontdek je er nog nieuwe dingen
in. Het kan best zijn dat het publiek even een paar
minuten niet alles helemaal bevat. Tenslotte blijft
het een buitenlandse schotel en hier zijn we niet
zo met literatuur opgevoed als in Engeland. Door
de grappen die Stoppard met Oscar Wilde's „De ernst
van Ernst" maakt, ben ik dat stuk ook nog maar
eens gaan lezen. Elk woord vatten, hoeft niet. Als
het publiek maar het gevoel heeft: Wat dóen ze 't
goed. En: Het is tóch theater".
Henk van Ulsen is al jaren met meer vast aan
een gezelschap verbonden en soleert door het
Nederlandse toneelleven. Als hij bij de Haagse
Comedie uitgespeeld is, neemt hij zijn solo-voor-
stelling van „Mijn held Tsjitsjikov" (uit Gogoljs
„Dode zielen") weer op. Toch ligt het stempel
„solo-acteur" Van Ulsen wat zwaar op de maag.
„De mensen denken vaak dat je alles dan maar
fijn in je eentje doet. Dat klopt natuurlijk met.
Je maakt je voorstelling net zo als in een
gezelschap. Samen met een vertaler of schrijver
met wie je aan de tekst werkt. Onder de handen
van een regisseur. In het geval van „Tsjitsjikov"
Elise Hoomans. Ik heb niet zo lang geleden onder
regie van Ko van Dijk nog 120 voorstellingen
van „Spelenderwijs" in vrije produktie gespeeld.
Bij een gezelschap werken betekent dus nauwe
lijks „wennen", al heeft elke groep natuurlijk
z'n zeer eigen sfeer. Die hele doorstroming van
toneelmensen vind ik trouwens een erg goede
zaak. Dat een Peter Oosthoek even bij Centrum
vandaan „Herfst in Riga" regisseert, dat een
Anne Wil Blankers nu in een vrije produktie
speelt. Het doorbreekt het ritme waaraan je
gewend bent, zet je voor nieuwe dingen en is
eigenlijk voor alle partijen gunstig. Ik was in
1956 zo'n beetje de eerste die me losmaakte uit
het vaste theaterverband om free lance te gaan
werken. Al is free lance ook maar een woord,
want je legt je toch weer vast. In een groter
verband, met andere proporties. Deze rol in
„Parodie" is overigens een mooie combinatie van
solo en ensemble. Die Henry Carr is een solisti
sche figuur en dat heb ik natuurlijk wel in me.
Een kwaadaardige, supperrechtse Brit waarvan
Stoppard-zelf volgens mij, spuugt. Zo'n ingebeel
de eilander die maar wat kletst. Stoppard deelt
trouwens wel meer tikken uit. Aan Zwitserland
bijvoorbeeld, dat, wat er ook gebeurt, almaar
weer in de plooi van z'n bergen valt. Terwijl
de koekoeksklok - en dat is erg mooi in de
voorstelling - maar dóór gaat. Het land is eigenlijk
één grote klok. Bloedeloos".
Aan het eind van de repetitie worden er een
paar foto's gemaakt. Onder andere van Van
f
Henk van Ulsen als de consulair ambten;
in Oscar Wildestijl, Henry Carr, in Tc
Stoppards „Parodie" bij de Haagse Con
die.
Ulsen, die even doorspeelt als de oude Cj
gehuld in een grauwe jas die als een deken
hem heen valt. Een collega-acteur, in de
zaal toekijkend, grinnikt: „Kijk eens hoe hij
doet. Dat is vakmanschap". Van Ulsen: „2
figuur groeit terwijl je bezig bent. Zelfs tot
het allerlaatste moment'
BERTJANStf-
ACTEUR JULIEN VAN
REMOORTERE VAN
OMSTREDEN KINDERBOEK:
Julien van Remoortere
OOSTENDE Ik was mij er
niet van bewust dat zoiets kon
gebeuren. Verdenkt U mij niet
van sympathie voor terroristi
sche acties". Zo reageert de
Vlaamse schrijver van kinder
boeken Julien van Remoortere
op kritiek uit Nederland op zijn
voor oktober aangekondigde
boek „Kaap een trein. Het kin
derboek is ten dele geënt op
de gebeurtenissen rond de
treinkamping bij de Punt vorig
jaar juni. Met name in Drenthe
was de uitgever verweten dat
de titel een aansporing kan
inhouden voor jonge lezers om
hetzelfde te doen. Uitgeverij
Lannoo heeft inmiddels met
toestemming van de auteur de
editie voor Nederland veran
derd in „De Treinkaping".
In het boek van Remoortere
die in het dagelijks leven prive-
secretaris is van de burgemees
ter van Oostende en vooral in
Vlaanderen de laatste jaren
naam heeft gemaakt als schrij
ver van sociaal getinte kinder
boeken komt het Zuidmoluk-
se probleem als zodanig niet aan
de orde. Hij heeft zich slechts,
zoals hij zegt, laten inspireren
door de kaping en de dramati
sche afloop daarvan met behulp
van mariniers, het motief daar
voor wordt ingegeven door de
benarde positie van gastarbei
ders in een niet me name ge
noemd land. Van Remoortere:
„Mensen hier in België zeggen
tegenwoordig vaak, er is zoveei
werkloosheid, die gastarbeiders
moeten weg zodat we werk voor
onszelf scheppen. In mijn ver
haal laat ik dan een groep kin
deren optreden die daar dan
tegenin gaat. Zij kapen een
trein. Tussen een van de kapers,
het meisje Sonja en een van de
gegijzelden ontstaat dan een
toenadering, een begrip voor
eikaars problemen. Het boek is
bestemd voor de jeugd, maar
als je je lezers wil interesseren
voor een belangrijk probleem,
dan moet dat gebeuren met
elementen die zich in onze we
reld van vandaag voordoen,
maar wat mij bij het schrijven
van dat boek geboeid heeft, was
vooral: wat zit er achter die
gebeurtenissen. Voordat die
trein gekaapt werd wist ik hele
maal niets van het heel Zuidmo-
lukse probleem". Begrijpt hij
dat zijn boek wanneer men op
de titel afgaat, op weerstanden
kan stuiten? Julien van Re
moortere: „Ik heb begrip voor
de gevoeligheden van mensen
die het afschuwelijke gebeuren
bij De Punt hebben meege
maakt. Als zij echter verder dan
de titel kijken en zien wat eron
der steekt, dan zullen ze de
inhoud onmogelijk kunnen af
wijzen. De filosofie erachter
komt hierop neer: Wij maken
heibel met elkaar, maar in we
zen staan wij naast elkaar. Als
je alleen afgaat op het nieuws
zoals dat rond die kaping en
de afloop ervan loskwam, is dat
misschien onbegrijpelijk; kijk
je daarentegen naar het contact
dat groeit tussen de kaapster
Anja en de gegijzelde jongen,
dan is dat wel degelijk voorstel
baar.
Maar in het boek wordt niet
goedgepraat dat het doel de
middelen heiligt. Je kunt be
grip opbrengen voor een zaak
die mensen bepleiten en mijn
sympathie gaat zeker naar die
kinderen in dat boek leest. Die
treinkaping kan nooit een goed
middel zijn. Het is in mijn boek
allemaal gebruikt als kleurrij
ke illustratie van een bepaalde
zaak en waarom zou dat niet
mogen die mensen van el
kaar gescheiden houdt, in dit
geval gastarbeiders tegenover
de andere kant.
Paul van Velthoven
Huurverhoging'
blijkt
misverstand
OEGSTGEEST Leden van
de commissie financiën heb
ben zich ten overvloede zor
gen gemaakt over een huur
verhoging van 250 procent
voor de bejaarden van het
centrum Hofwijck.
Er was sprake van deze ver
hoging na een eventuele ver
bouwing van het bejaarden
centrum. Gisteravond werd
tijdens de vergadering van de
commissie Onderwijs duide
lijk dat de veronderstelling op
een misvestand berustte.
„De verbouwingsplannen zijn
nog in een pril stadium. Men
wil het gebouw aanpassen
aan de hedendaagse normen,
maar over een huurverhoging
voor de bejaarden is nog he-
l:emaal niet gesproken. De
vraag is of alle bewoners mee
moeten betalen of dat een
huurverhoging alleen moet
worden ingevoerd voor de be
jaarden die direct profijt
vanb de verbouwing hebben",
aldus mevrouw wethouder
Blom.
C&tllitbcAifooideÜfeX..'
Hans van der Togt,
televisie-omroeper:
"Als je regelmatig voor
het scherm verschijnt,
dan is 't logisch datje wat
variatie in je kleding hebt
Het valt mede laatste
tijd trouwens op dat
mensen die nooit pakken
droegen, in 'ngoed
passend kostuum er
opeens zo anders uitzien.
Maar voor 'n avondje
biljarten zou ik iets
makkelijkers aan trekken.
1 Alles op z'n tijd dus!"
Gentleman. Past zijn kleding
uitstekend aan, aan zijn werk of aan
zijn vrije tijd. Van tijd tot tijd stap je
in 'n ander kostuum. Die zijn al
lang niet meer zo stijf en opgeprikt
Het moderne mannenpak gaat met
zijn tijd mee. Er wordt door de
mannen uitstekend gekombineerd.
Let op! Daar zijn bijvoorbeeld
'n effen pantalon en effen vest met
een gedessineerd kolbert Of de
corduroy pantalon en corduroy vest
gekombineerd met 'n tweed kolbert
En die kleuren en stoffen zijn
natuurlijk helemaal op elkaar
afgestemd. Zo komt 'n man dit najaar
goed gekleed te voorschijn.
is modern.
Ook los te
dragen.
Uni vest en
pantalon,
tweed jasje
I Links:
Bruin
tweed
kolbert
gekombineerd
met bruin vest
en pantalon.
Kombinatie
van Zuiver
Scheerwol.
Rechts:
Typisch voorbeeld
van een moderne
kombinatie.
Corduroy broek en
vest (uni) plus echt
tweed jasje.
