Massaconsumptie verzorgd door televisie en radio
Electronica met JJj
ingebouwd gemak
Het buitenland op
een schoteltje
Geluid uit t.v. niet
meer op 'n laag pitje
T.V. GROTER...
T.V. KLEINER...
CASSETTERECORDER
WORDT VOLWASSEN
HET OMROEP
KWARTIER KOMT „BIJ
DE MENSEN"
LEIDSE COURANT
Het is eigenlijk maar een vreemde /aak,
Hifi-geluid. Dit neusje van de zalm op
luistergebied komt al jaren door timers,
versterkers en luidsprekers in onze huis
kamers, in stereo en zelfs in quadro, maar
de duurste en meest verfijnde televi
sieontvanger moesten het nog steeds doen
met geluid op een laag pitje, oftewel
waardeloos, en dan ook nog mono.
Wat dat laatste betreft stereogeluid zit er
voorlopig nog niet in. als we de deskundi
gen mogen geloven, want dat schijnt te
duur te zijn. Maar dat Hifi-geluid, daar is
wel wat aan te doen. Al gaf het in mono
nogal wat moeilijkheden, omdat zelfs bij
toepassing van goede luidsprekers een tele-
visiekast eigenlijk niet geschikt is als ge
luidsbox. Bovendien werden er in televisie
toestellen geen speciale circuits voor het
verkrijgen van Hifi geluidskwaliteit toege
past.
Philips is nu voor het eerst tegemoet geko
men aan de wensen van de consument en
heeft die circuits wel ingebouwd en boven
dien een speciale luidsprekerbox binnen
de tv-kast gebouwd, waardoor het geluid
kwalitatief een enorme sprong voorwaarts
maakte. In de loop der jaren is een aantal
tussenoplossingen geschapen, zoals een
aansluiting voor een hifi-versterker. een
extra luidsprekeraansluiting voor een ge
luidsbox. betere luidsprekers in het televi
sietoestel en dergelijke. Via de hifi-verster
ker-aansluiting is het mogelijk het geluids
signaal af te takken en daarmee de geluid
sinstallatie te voeden Het televisiegeluid
kan dan via een apart aanwezige hifi-ge-
luidsinstallatie worden weergegeven. Do
desbetreffende geluidsinstallatie zorgt dan
voor goed geluid, maar in veel gevallen
wordt er al hinderlijk ondervonden dat als
de geluidsboxen niet bij het televisietoestel
staan, het geluid van uit een andere rich
ting komt. De extra luidsprekerbox buiten
het televisietoestel geeft hetzelfde bezwaar
Het zal duidelijk zijn dat het inbouwen van
een werkelijk goede box in de televisie-
kast, waarbij het geluid van voren komt
omdat de box naast de beeldbuis, achter
het bedieningspaneel is gebouwd de oplos
sing was. Het ei van Columbus natuurlijk,
maar waarom hebben wij er dan zolang
op moeten wachten Meneer Philips?
Het wordt de tv-kijker en de radioluiste
raar steeds gemakkelijker gemaakt. Dat
is een van de meest voor de hand liggende
conclusies die de door de hallen van de
Firato zwervende bezoeker zal trekken.
Een andere conclusie zdu kunnen zijn dat
steeds meer aandacht besteed wordt aan
de fraaie uiterlijk van de kasten die de
elektronische wonderen onmhullen.
Dat steeds grotere gemak dringt zich bij
voorbeeld naai' voren bij de nieuwe gene
ratie videorecorders, die een speelduur
hebben van maar liefst vijf uur en die tot
tien - u leest het goed - dagen van te voren
zijn te porogrammeren. Ideale apparatuur
voor de radioboekjesfanaten, die maar
eenmaal in de week hun videorecorder
hebben in te stellen aan de hand van de
radiogids om er zeker van te zijn dat hun
geliefde programma feilloos wordt opgeno-
mejv Een tweede nieuwigheid-in-opkomst
is de functie van het televisietoestel als
spionnetje. Een camera wordt boven of
naast de voordeur geplaatst en door mid-
Hilversum op
nieuwe frequentie
De-midderigolfzenders van Hilversum 1. 2
en - 3 zullen op 23 november 1978 een
nieuwe frequentie krijgen. Dat wil zeggen
dat ze dan op een andere plaats op de
afatemschaal van uw radiotoestel te Vinden
zijn
Geen paniek, want het gaat maar om nog
geen millimetert je verschil. Toestellen met
voorinstelling, zoals bij veel autoradio's het
geval is, moeten gewoon even worden bij-
geregeld.
Voor de technofanaten: Hilversum 1 was
1007 kHz, wordt 1008 kHz; Hilversum 2
was 746 kHz, wordt 747 kHz; Hilversum
i was 674 kHz, wordt 675 kHz. t*
del van een druk op de knop verschijnt
in een hoek van het televisiescherm een
klein maar glashelder beeld van de situatie
rond uw voordeur. Het behoeft nauwelijks
te worden opgemerkt omdat dit knopje
zich bevindt op het handzame kastje van
de afstandbediening naast uw luie stoel.
Die afstandsbediening begint nu ook al
aardig door te breken voor het lui manipu
leren met radio en versterkerapparatuur.
De instelling van volume, lage en hoge
tonen, stereobalans en omschakeling op
.platenspeler, cassetterecorder en radio kan
reeds op afstand geschieden. Dat is moge
lijk geworden door de toepassing van de
infraroodtechniek, die echter nog een an
dere belangrijke functie heeft gekregen,
namelijk die van de overdracht van het
het geluid zelf Daardoor is het nu bijvoor
beeld mogelijk geworden om door een
koptelefoon zonder draad het geluid van
de televisie te horen, terwijl de anderen
slechts het beeld zien. Ideaal voor diegenen
die van de televisie willen genieten in een
vertrek waar anderen last van het televi
siegeluid zouden kunnen hebben. Tot voor
kort was de infraroodgeluidsoverdracht er
alleen in mono-uitvoering van gemaakt
zodat het nu ook mogelijk is geworden om
„geluidloos" naar de favoriete diskjockeys
te luisteren.
Maar om nu te zeggen dat er op hi-figebied
zo veel is veranderd, dat zou te ver gaan.
Er. zijn wel aardige nieuwtjes, wederom
berekend op het zo gemakkelijk mogelijk
maken om de apparatuur te bedienen.
Daarbij valt bijvoorbeeld te denken aan
de mogelijkheid om een cassetterecorder
automatisch te laten starten door het op
zetten van de naald op de plaat. Meestal
vereist het opnemen van platen op casset
tes zoveel handelingen dat er van alles mis
kan gaan. Daar is door deze noviteit dan
ook meteen een einde aan gemaakt
Lijnrecht met deze trend naar vergemak
kelijking in strijd is het feit dat de spoelen-
recorder terugkomt. Ondanks de hoge
kwaliteit van de moderne cassetterecor
ders en de klik-klak-klaHfrcassette is er een
Als het om de grootte van televisietoestel
len gaat is er een merkwaardige gang van
zaken te bespeuren. Enerzijds doen de
fabrikanten hun best om de televisiebeel
den zo groot mogelijk in de huiskamer te
krijgen, anderzijds bestaat er een ware
wedloop in het fabriceren van zo klein
mogelijke draagbare televisietjes. Sony,
de Japanner, die van zichzelf zegt groot
in het kleine te zijn. komt dan ook inder
daad met de kleinste kleurentelevisie ter
wereld, met een beeldscherm van slechts
dertien centimeter, maar tevens met de
allergrootste kleurenontvanger ter we
reld. namelijk een met een beeldbuis van
82 centimeter, diagonaal gemeten. Het kan
dus allemaal nog groter en nog kleiner.
Extreem groot op televisiegebied kan ook,
maar dan komt men in de systemen die
een televisiebeeld projecteren op een
scherm. Op de komende Firato zijn daar
van van verschillende merken uitvoerin-
De grote kwaliteitbepaler in de hele ke
ten van geluidsapparatuur: de luidspre-
kêrbox, waarin verscheidene luidsprekers
elk een deel van de frequenties doorge
ven, waardoor weinig vervorming op
treedt Sommige boxen zijn voorzien van
krtoppen. waarmee de gebruiker de
klankkleur naar smaak en huiskamerin
richting kan bijregelen.
De ontwikkeling van de elektronica holt
vooruit. Er gaat waarschijnlijk geen mi
nuut voorbij of er wordt wel ergens in
de wereld een verbetering aangebracht
aan reeds bestaande elektronische syste-
Veel van deze ontwikkelingen zijn te zien
op de Firato, die dit jaar van 1 tot en
met 10 september wordt gehouden in de
Amsterdamse RAI, ontwikkelingen die er
duidelijk op wijzen dat de elektronica op
mars is naar massaconsumptie.
De elektronica begint gemeengoed te wor
den. Elk gezin heeft op het ogenblik 4,5
radio en 1,18 televisie toestel en het ziet
er vooralsnog niet naar uit dat er een
werkelijke verzadiging van de markt gaat
komen, want, er komen in de nabije toe
komst zoveel vernieuwingen op de markt,
dat, wil de consument bijblijven, hij wel
moet kopen!
Er zullen zich op min of meer korte ter
mijn systemen aandienen die vooral aan
de televisie geheel nieuwe mogelijkheden
zullen geven. Zo worden nu reeds op de
Firato geëxposeerd de systemen Viewdata
en Teletext. Even heel in het kort een
uitleg: het laatste systeem brengt de televi
siekijker informatie die aan het door de
omroep uitgezonden televisie signaal is
toegevoegd. Wie over een aangepast televi
sietoestel beschikt kan die informatie op
zijn scherm krijgen in de vorm van letters.
Viewdata maakt het mogelijk om via de
telefoon aan een databank, een computer
gegevens op te vragen die dan in lettertjes
en cijfertjes op uw televisiescherm thuis
verschijnen
ten. Ze zijn nog niet op deze Firato te zien
omdat Philips zijn nieuwe beeldplaat liever
op de Amerikaanse markt het eerst toont.
Maar het opvallendst zijn wel de toekom
stige nieuwe gebruiksmogelijkheden van
de televisie in het gezin. De heer G. D. J
Hofhuis, voorzitter van het Centraal Bu
reau tot Bescherming van de Radiohandel
zegt: „Het televisieapparaat van de toe
komst zal uitgroeien tot een totaal systeem
dat ons weliswaar ontspanning blijft bie
den. maar dat meer nog een informatieve
en educatieve functie krijgt. Er wordt zelfs
gedacht aan een huiscomputer voor het
opslaan en opvragen van informatie, zoals
adressen, de inhoud van de provisiekast,
het platenbestand en zo meer. Zo'n huis
computer zou dienst kunnen doen als
agenda of als naslagwerk van de eigen
financiële administratie. In dit verband
zijn tal van mogelijkheden te bedenken".
In de laboratoria wordt ook gewerkt aan
de scribofonie: op een schrijf tableau wordt
de te schrijven tekst gezet, waarbij de
bewegingen van de pen worden omgezet
in elektrische signalen. Na enige elektroni
sche bewerkingen wordt de geschreven
informatie vervolgens via de telefoonlijn,
samen met het gesprek, overgezonden.
Aan de andere kant van de telefoonverbin
ding wordt die informatie weer gescheiden
om na enkele bewerkingen op een beeld
scherm te worden geprojekteerd.
Dan gaan we nog voorbij aan de televisie
spellen die de fabrikanten voor het gezin
in petto hebben. Van eenvoudig boter-
kaas-en-eieren tot schaken tegen de com
puter toe. Waarmee misschien toch weer
iets van de gezelligheid in de huiskamer
terug kan komen uit de tijd dat er nog
geen televisie was.
Vooral de laatste twee jaar is het cassette-
recorderbezit in Nederland sterk toegeno-
Dat geldt voor de draagbare recor-
voor de huiskamerapparaten en voor
die alleen voor toepassing in de auto zijn
gemaakt. Het is zelfs zo dat elk Nederlands
gezin, dat al een recorder heeft, gemiddeld
gezien al meer dan één cassetterecorder
bezit. In meer dan veertig procent van de
Nederlandse huishoudens bevinden zich
één of meer cassetterecorders of cassette
decks.
De Firato die 1 september in de Amster
damse RAI begint, toont dit overduidelijk
De conclusie ligt voor de hand. van een
speelgoedje heeft de cassetterecorder zich
ontwikkeld tot een volwaardig muziek re
producerend apparaat om van de ande
re mogelijkheden maar even te zwijgen
en de liefhebber van muziek heeft die
nieuwe generatie cassetterecorders geac
cepteerd naast de grammofoonplaat en de
spoelenrecorder.
Hoe de werkelijke muziekliefhebber die
kwaliteit weet te waarderen blijkt ook uit
de bedragen die hij voor goede cassettere
corders weet neer te tellen: twintig procent
van alle recent aangeschafte cassetterecor-
Bovendien zoekt de fervente cassetterecor
derfan ook duidelijk naar apparatuur die
.hem de meeste waar voor zijn geld kan
brengen: 26 procent van alle recent aange
schafte cassetterecorders en -decks heeft
een keuzemogelijkheid voor het gebruik
van drie verschillende bandsoorten, name
lijk standaardijzeroxyde, chroomdioxyde
en fernchroom. Eén op tien kopers van
onbespeelde cassettes betaalt op het ogen
blik - en graag - al meer dan acht gulden
voor een onbespeelde cassette van topkwa
liteit.
Geen wonder dan ook dat de cassetteban
denfabrikanten geen dag stilzitten om met
nog hoogwaardiger produkten voor de dag
te komen. Een van de groten op de Neder
landse markt, 3M Nederland in Leiden
heeft kortelings wederom nieuwe bandjes
op de markt gebracht die nog geruislozer
en nog sterker zijn. Andere fabrikanten
zoals Sony en TDK laten zich echter even
min onbetuigd als het om steeds hoog
waardiger materiaal gaat. De cassettere
corder gaat daarmee een zeer grote toe
komst tegemoet voor de muziekliefhebber.
Voor de Firato-bezoekers die van alle tech
nische foefjes tijdens hun rondgang ge
noeg hebben, bestaat de gelegenheid een
kijkje te nemen in de keuken van de radio-
en televisietechniek. En van de televisie-de-
corproduktie. Dagelijks worden uit twee
echte studio's radio- en televisieprogram
ma's verzorgd met bekende omroepmede
werkers en artiesten. De „eigen sterren"
van dichtbij zien is dus mogelijk.
Het omroepgebeuren speelt zich af in de
Westhal van het RAI-gebouw, waai- een
complete televisie studio en een radio stu
dio zijn ingericht. Om het mogelijk te
maken dat beide studio's de gehele dag
gebruikt kunnen worden, zijn ze zorgvul
dig gescheiden, ook wat betreft de weder
zijdse geluidsoverlast. In de radiostudio
concentreert het gebeuren zich op de disc-
jockey die zich op een podium bevindt
tegenover een publieke tribune waarop
ongeveer driehonderd personen kunnen
plaatsnemen. Beurtelings zullen de omroe
porganisaties hier hun radioprogramma's
verzorgen, waarvan de bijzonderheden da
gelijks op de tentoonstelling worden be
kend gemaakt. Vanzelfsprekend zullen de
meeste programma's rechtstreeks worden
uitgezonden.
In een ander gedeelte van de Westhal is
een televisiestudio ingericht met een pu
blieke accommodatie 600 a 700 mensen.
Zowel door direct zicht op de werkvloer
als via de monitoren die overal zijn opge
steld, kan het publiek met eigen ogen zien
hoe een t.v.-programma wordt gemaakt
Het technische gedeelte wordt verzorgd
vanuit een complete reportagetrem. Er is
voor gezorgd dat alle technische handelin
gen voor licht, geluid, cameraopstelling en
presentatie van nabij kunnen worden ge
volgd.
Een groot deel van de Westhal biedt ruimte
aan vijf opnieuw opgestelde decors van de
televisie serie „Hollands Glorie", die de
AVRO vorig seizoen heeft uitgezonden. Er
staan de belangrijkste achtergrond ken
van de in deze serie voorkomende scènes
opgesteld, terwijl een filmprojectie toont
hoe het proces van de décorfabricage ver
loopt. Voor technische fijnproevers zijn er
vlakbij de radiostudio enkele speciale
ruimten ingericht waar doorlopend voor
lichting wordt gegeven over nieuwe ont
wikkelingen, zoals meersporentechniek.
Naast kijken en wijzer worden kan men
in het omroepkwartier op de Firato ook
nog het nodige zelf doen. 's Avonds kan
men deelnemen aan een talentenjacht en
wie problemen heeft met technische ra
dioapparatuur kan die problemen voorleg
gen aan deskundigen in een speciaal gere
serveerde ruimte vlakbij het radio-studio-
kwaliteit voor het gehele land worden ver
kregen.
De baanpositie van zo'n omroepsatelliet zal
boven de Atlantische oceaan, op ongeveer
19 graden westerlengte liggen. In dezelfde
baanpositie bevinden zich volgens de plan
nen ook de toekomstige satellieten van
Belgie, Frankrijk, West-Duitsland, Luxem
burg, Oostenrijk, Zwitserland en Italië
Tesamen vormen zij een zogenaamde clus
ter. Dit betekent in de praktijk dat als die
plannen allemaal doorgaan de kijker met
een eigen schotelvormige antenne op het
dak de door deze satellieten uitgezonden
programma's kan ontvangen, als tenminste
de satellietbundel op ons land zal zijn
gericht. Overigens wordt de praktijk van
dit soort ontvangst niet voor 1985 ver
wacht.
Voor een deel van Nederland zal dat gaan
betekenen dat de Nederlandse program
ma's naar alle waarschijnlijkheid ook een
aantal extra programma's kunnen worden
ontvangen in het bijzonder die van Fran
krijk, België en Luxemburg De Duitse
progamma's zullen naar het zich laat aan
zien in geheel Nederland te ontvangen zijn
Een uitzondering op de ontvangstmogelijk
heid hier te lande zullen de Italiaanse,
Oostenrijkse en Zwitserse programma's
vormen, heowel hun satellieten in dezelfde
cluster liggen. De Engelse omroepsatelliet
heeft een andere plaats en Engelse pro
gramma's zullen dan ook in het geheel niet
in Nederland te ontvangen zijn, omdat de
zendantenne „verkeerd gericht is
View-data en teletext:
tv-krant.
binnen enkele jaren in ieders bereik; een elektronisch geheugensteuntje per tv of een
Nog een aantal jaartjes wachten en het
buitenland wordt u op een schoteltje ge
presenteerd in uw huiskamer. Om het
even duidelijker te zeggen: iedereen die
dan een schotelvormige antenne heeft op
zijn dak zal verscheidene buitenlandse
televisiezenders kunnen ontvangen, die
hij nu niet kan ontvangen, zoals die van
Frankrijk en Luxemburg bijvoorbeeld.
De schotels zullen dan namelijk de signa
len kunnen ontvangen van de televisie-
kunstmanen die op 36 000 kilometer hoogte
in een baan om de aarde draaien (een geo
stationaire baan). Die hoogte is zo groot
dat ze daar ten opzichte van de aarde stil
schijnen te staan op een vast punt. Het
voordeel daarvan is dat zend- en ontvan-
gantennes op aarde blijvend op zo'n satel
liet kunnen worden gericht
In begin 1977 werd in Geneve een interna
tionale conferentie gehouden over het ge
bruik van een geo stationaire baan voor
satellieten ten behoeve van omroepdoelen
en het gebruik daarbij van de 12 gHz band
(golflengte 2,5 cm.), Tijdens die conferentie
is besloten dat Nederland het recht krijgt
om als het dat wil gebruik te gaan maken
van vijf satellietkanalen voor omroep in
die twaalf gHz-banden. Vier daarvan zou
den kunnen worden gebruikt voor televi
sieprogramma's, een vijfde voor een aantal
radioprogramma's. Door toepassing van
dit systeem zou een goeSle nmontvangst
Luisteren naar muziek is in vele
Firato toont aan hoe de verschillende componenten gemakkelijk op elkaar zijn aan
te sluiten.
groeiende groep van consumenten die de
voorkeur geeft aan de grotere gebruiksmo
gelijkheden die de spoelenrecorder biedt.
En de prijsbewuste consument moet maar
eens bedenken wat hij allemaal meer
krijgt voor praktisch hetzelfde geld: meer
snelheden, diverse trucages zoals echo-na
galm, multiplay en synchroplay, langere
speelduur en hogere kwaliteit. Maai' er
tegenover staat een wat moeilijker bedie
ning. een groter formaat en het feit dat
er geen voorbespeelde banden te verkrij
gen zijn. En wat die moeilijker bediening
betreft: er zijn nu al weer cassette- en
videorecorders in de handel waarbij nog
maar een knop behoeft te worden inge
drukt voor opname.
Is het grotere formaat vaak een nadeel,
zoals dat bij^e spoelenrecorder het geval
is. bij televisietoestellen kan het alleen
maar een voordeel zijn Vandaar dat som
mige fabrikanten zich hebben geworpen
op het maken van echte „huisbioscopen",
met schermen van zo'n anderhalve meter
Deze formaten zijn alleen te verwezenlij
ken door projectie op een scherm, maar
dat ib dan van een zodanige constructie
dat zelfs bij opvallend zonlicht een perfect
beeld gegarandeerd is. Het is allemaal nog
wel een beetje duur. Voor de prijs van een
zo'n apparaat kan men vijf normale kleu-
renontvangers kopen, maar kijken naar
zo'n beeld is werkelijk een sensatie. Natio
nal komt als eerste fabrikant ermee op de
Nederlandse markt.
De kwaliteit van de cassetteband is er een
stuk op vooruit gegaan. Scotch heeft een
nieuwe band gemaakt, waarbij een zeer
fiin metaalpoeder het normaal gebruikelij
ke ijzeroxyde vervangt
