Welke Constable
schilderde „de"
Constables?
TWEE BOSSEN BLOEMEN
VOOR GIJS DEN BESTEN
Van meikevers tot
luchtschepen
Jarige winnaar in Ronde van Naaldwijk
mm BOKS
KUNSTWERELD IN OPSCHUDDING
70;
45;
KUNST/SPORT
LEIDSE COURANT
NAALDWIJK Het kon eenvoudig niet
op. Tot tweemaal toe mocht Gijs den
Besten gisteravond bloemen in ontvangst
nemen. Zowel voor de start als na de
finish van de Ronde van Naaldwijk voor
amateurs werd de jonge renner uit Mon
ster gehuldigd. In de eerste plaats vanwe
ge zijn verjaardag en in de tweede voor
zijn verrassende overwinning in deze
overigens verregende koers. Den Besten,
lid van de organiserende wielervereniging
Westland Wil Vooruit, deed zijn naam
duidelijk eer aan.
Verwacht was zijn triomf evenwel geens
zins. Weliswaar had Gijs den Besten de
laatste weken enkele malen in positieve zin
van zich doen spreken tijdens onder meer
in België gereden wedstrijden, maar tot
een echte overwinning was het tot nu toe
nog nooit gekomen. Een unicum daarom
voor Gijs den Besten en dat nog wel op
zijn verjaardag. De slechte weersomstan
digheden deerden hem dan ook niet meer.
Gijs den Besten ontsnapte in de voorlaat
ste ronde van de in verband met de inval
lende duisternis met zeven ronden ingekor
te wedstrijd uit een kopgroepje van drie
man, dat voorts bestond uit Bram Jouve-
naar uit Den Haag en Wim de Waal uit
Axel. Twee op papier zonder meer snellere
renners, maar de aanval van Gijs den
Besten kwam precies op het juiste mo
ment.
Vooral Wim de Waal deed gisteravond in
Naaldwijk geducht van zich spreken. De
blonde Zeeuw reed tot tweemaal toe alleen
op kop, maar mede dankzij de ijverige
impulsen van de Scheveningse renner Wim
Hus werd Wim de Waal telkens achter
haald. Pas toen Gijs den Besten hem assis
tentie verleende, bleef Wim de Waal voor
goed uit de greep van het inmiddels bijzon
der sterk uitgedunde peloton.
De twee koplopers leken de strijd onder
elkaar te zullen gaan uitvechten. Maar
nadat Piet Franken uit Oosterhout en Ri-
nus Suentiens uit Bladel hun pogingen het
duo te achterhalen zagen stranden, kwam
Bram Jouvenaar met een uiterste krachts
inspanning het leidende tweetal tot een
drietal renners versterken. Gijs den Besten
bleek uiteindelijk toch de rapste, voor
Bram Jouvenaar en Wim de Waal.
Het Westlandse Courant-klassement, waar
voor de Ronde van Naaldwijk als laatste
in de serie meetelde, werd gewonnen door
Theo Hogervorst uit Pijnacker die ditmaal
niet bij de eerste tien wist te eindigen.
De uitslag: 1. Gijs den Besten (Monster), 2. Bram
Jouvenaar (Den Haag), 3. Wim de Waal (Axel),
Harry de Boer (Hilversum), 5. Martin Visser
Johan Otten
overleden
In stilte is woensdag te Amster
dam de concertpianist Johan
Otten gecremeerd. De pianist,
die in 1940 in Haarlem debu
teerde, overleed op 26 augustus
in Amsterdam. Hij is 64 jaar
geworden.
De laatste jaren trad hij samen
met zijn neef, de violist Daniel
Otten, op in talrijke concerten
in binnen- en buitenland. De
overledene maakte ook naam
als virtuoos begeleider van vele
binnen- en buitenlandse solis
ten. Voorts was hij een vaste
gast in de Hilversumse studio's.
Galerie, Lieve hemel stoot je
hoofd niet Vijzelgracht 6
Amsterdam exposeert van 3r27
september schilderijen van
Louis Baltussen, Michiel
Hertroys, Jan Rotteveel en
René van Wanrooij en
aquarellen van Coraline
Boomsma.
PANAMARENKO IN KROLLER-MULLER
Met een tentoonstelling van de fantastische,
door de Belg Panamarenko ontworpen toestel
len, organiseert het Rijksmuseum Kroller-Mul-
ler op De Hoge Veluwe tot 16 oktober a.s. een
happening voor heel-het-gezin. In de zalen en
gangen van het nieuwe museum heeft de 38-ja-
rige Antwerpenaar zijn veelsoortige objecten
opgesteld. Magneetschoenen, Hollywood-achti-
ge viltpoppen, meikevers, auto's van rubber en
vliegtuigen.
In de grote beeldenzaal staat de „Aeromodel-
ler", het spectaculaire luchtschip waarmee Pa
namarenko van België naar de Veluwe had
willen vliegen. Geperst tussen de muren van het
Kröller-Muller Museum vraagt het luchtschip er
naar buiten te mogen om op te stijgen.
De vliegtuigen van Panamarenko spotten met
alles wat op het gebied van de vhegtuigtechniek
bereikt. Toch zijn de ontworpen apparaten
daardoor niet minder serieus bedoeld. Volgens
de kunstenaar, die zich verdiepte in de natuur
wetenschappen, kunnen al zijn toestellen op z'n
minst theoretisch vliegen.
Het begin van Panamarenko's aktiviteiten da
teert uit de jaren zestig, toen hij met Hugo
Heyrman rebelleerde tegen het academisch on
derwijs. Van schuimplastic maakten zij provoce
rende objecten, zij verspreidden een zelfgedrukt
blad en organiseerden op straat, op de Groen
plaats van Antwerpen vooral, tal van happe
nings. Dat alles ademde een dadaïstische en
uitdagende sfeer, waarin allerlei actuele elemen
ten van toen duidelijk meespeelden: de Ameri
kaanse glamour, het geweld, de reklame, de
Popart en bovenal de ruimtevaart. Vanuit die
belangstelling voor de ruimte kwam Panama
renko tot zijn eerste vliegtuig en het luchtschip.
Van 1970 ongeveer af volgen dan reeksen toe
stellen die men vliegtuigen kan noemen, waar
van de kracht vooral ligt in het concept.
Technici die denken in begrippen als functiona
liteit en rendement zullen het vliegvermogen van
Panamarenko's toestellen niet hoog aanslaan.
De kunstenaar én de museumbezoeker houden
zich echter op hun eigen wijze met het ver
schijnsel vliegen bezig. De toestellen vliegen op
een andere manier dan we gewend zijn, zij
hebben een eigen, bijzondere vorm, Het zijn
modellen die niet door middel van vervuilende,
met kerosine gevulde straalmotoren vliegen,
maar met mensenkracht. Toestellen met grote,
driehoekige zeilen, met parachutes niet bestemd
om te dalen maar juist om op te stijgen, helicop-
■ter-achtige apparaten, ruimteschepen, die in het
heelal worden voortbewogen door daar bestaan
de magnetische krachten, een turbine-motor
aangedreven door spierkracht en nog een x-aan-
tal unieke vindingen méér.
Panamarenko's toestellen zijn tot in detail door
dacht en berekend, van de meeste treft men op
de tentoonstelling de uitgewerkte ontwerpteke
ningen aan. De een zal Panamarenko kunste
naar noemen, de ander wellicht liever ingenieur,
uitvinder of misschien fantast. Voor hem bete
kenen déze toestellen een realiteit, een bereken
de werkelijkheid die bestaat uit nieuwsoortige
overbrengingsmechnismen, nieuwe energiebron
nen, nieuwe materialen en vormen. Hij bouwt
zijn eigen werkelijkheid, geeft een andere inter
pretatie aan wat reeds bestaat, legt de basis
voor nieuwe visies op welk terrein ook, inbegre
pen dat van de kunst.
Wie met Panamarenko méé wil gaan. stijgt uit
boven het leven van alledag om gebieden te
bereiken van imaginatie en inventiviteit „Vlieg
er eens uit" is een slagzin die vanaf zaterdag
26 augustus in alle opzichten van toepassing is
op het in ons nationale park gelegen Rijksmu
seum Kröller-Muller.
Ter gelegenheid van deze overzichtstentoonstel
ling is in het Nederlands. Frans en Duits een
uitvoerige, rijk geïllustreerde catalogus uitgege-
scheidsrechter:
"Voor'n sportieve prestatie,
al begint't maar met'n blok
je om,is'n goed trainings
pak onmisbaar. Die dingen
zijn tenslotte gemaakt om
je in te bewegen. Nou dan!"
DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1978 PAGINA 11
John Constable, achter-achter-kleinzoon van de beroemde kunstenaar met vrouw
en kind bij diens beroemdste werk The Hay Wain. Volgens iedereen blijft de
eigenhandigheid van dit werk onbetwist.
LONDEN (AP) De internationale
kunstwereld is in opschudding ge
raakt door de bekendmaking van
twee vooraanstaande Britse deskundi
gen, dat een groot aantal aan de
Engelse landschapsschilder John Con
stable toegeschreven doeken in feite-
het werk zijn van onbekende leden
van diens familie.
Deze mening is geuit door de plaatsvervangende
conservator van de Tate Gallery in Londen,
Leslie Parris en de kunsthistoricus Ian Flemin-
Williams, die eveneens aan de Tate Gallery
s verbonden.
Zij zeggen dat hun bevindingen zullën nopen
tot een herziene toeschrijving van onder meer
„Constables" in de Paul Mellon Collectie aan
de universiteit van Yale en bij het museum of
Art in Philadelphia in de Verenigde Staten, in
het Staatliche Museum in Berlijn en het Kunst-
haus in München, in het Ashmolean Museum
i Oxford en in de Tate Gallery, waar veel
Britse kunstschatten worden bewaard.
Kunstcritici en -handelaren zijn van mening dat
deze bewering betekent dat een onderzoek moet
worden gedaan naar de authenticiteit van de
honderden schetsen en olie- en waterverfschilde
rijen die momenteel worden toegeschreven aan
de vroeg -negentiende eeuwse schilder, die deel
uitmaken van over de hele wereld verspreide
kunstverzamelingen.
Constable, die leefde van 1776 tot 1837, staat
bekend om zijn taferelen die het oog rust geven
en een directe aantrekkingskracht uitoefenen.
Wellicht het bekendst en geliefdst is het in 1821
tot standgekomen „The Haywain" dat miljoenen
malen is gereproduceerd op kerstkaarten en
deksels van koek- en snoepblikken. Aan de
echtheid van „The Haywain" wordt overigens
na de onthullingen van Parris en Fleming
Williams niet getwijfeld.
Een ander geliefde „Constable", getiteld „Near
Stoke by Nayland". die in de Tate Gallery'
hangt, wordt nu echter toegeschreven aan diens
vierde zoon Lionel.
Kritici en handelaren verklaren dat Parris en
Fleming—Williams tot dusverre „boven redelijke
twijfel" hebben aangetoond dat 14 schilderijen,
schetsen en een volledig schetsboek het werk
van deze Lionel zijn. Hun conclusies zijn ge
grond op geringe verschillen in stijl. Het werk
van Constable was in de meeste gevallen onge
signeerd.
Beide deskundigen onderzochten materiaal dat
was verstrekt door de nabestaanden van Con
stable en door Leggatts, de Londense kunsthan
delaren die in 1899 177 werken van Constable
kochten van diens kleinzoon Hugh.
Kunsthandelaar Hugh Leggatt noemt de verwar
ring tussen John en Lionel Constable slechts het
topje van een ijsberg. „Drie andere zoons schil
derden ook John Charles, Charles Golding
en Alfred. Zijn dochter Isabel schilderde bloe
men. Zijn kleinzoon Hugh schilderde zee- en
landschapstaferelen. Het is zeer goed mogelijk
dat een deel van hun werk doorgaat voor dat
van John".
Alle 14 nu door Parris en Fleming—Williams
aan Lionel toegeschreven Constables werden
tussen 1880 en 1924 door kleinkinderen Hugh
en Ella verkocht. Zij wisten volgens beide des
kundigen het werk van Lionel niet te onder
scheiden van dat van zijn vader.
Lionel werd in 1829 geboren en was pas negen
jaar oud toen zijn vader stierf.
Leggatt noemt de ontdekking van Parris en
Fleming—Williams „een belangrijke doorbraak
in de kunstwereld" en „een opmerkelijk stuk
kunstonderzoek".
„Ik denk dat Lionel Constable nu terecht als
een belangrijk kunstenaar erkend gaat worden
en dat de waarde van zijn werk opnieuw moet
worden geschat", aldus Hugh Leggatt.
Je trimt, je
je sport, je slankt
af. Steeds meer
mensen ontdek
ken datje je dan
kiplekker voelt
En ze komen er ook
achter dat daar
uitstekende
kleding voor is. In
een goed trainings
pak lijkt het of
je harder gaat. Maar
eigenlijk zit het
gewoon lekkerder.
Katoen/polyester. Sterken
ademend.Prof-pak46-54
Polyester/katoen. Kwahteitspak voor
sportief prijsje. 46-56
