„Oliegate" brengt Britse
regering in verlegenheid
Paus handhaaft leiding
bestuursapparaat kerk
STAATSGREEP
VERIJDELD IN
NICARAGUA
Portugal heeft
regering van
technocraten
Syriërs in
actie tegen
falangisten in
Nrd.-Libanon
Discriminatie
dreigt voor
Californische
leraren
ai
China
beschuldigt
Vietnam
Standbeeld
Gottwald
opgeblazen
FED steunt
dollar
IN),
BUITENLAND
LEIDSE COURAN"
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1978 pagina 7
Dnd-
(Van onze correspondent)
LONDEN Groot-Brittannië heeft
geen Watergate maar een Oliegate.
Topfiguren van de Britse oliereuzen
BP en Shell, die met list en bedrog
fj systematisch over een periode van
twaalf jaar het olie-embargo op Rho-
desië hebben doorbroken, lopen de
kans strafrechterlijk te worden ver
volgd. De minister van Buitenlandse
Zaken, David Owen, heeft de pijnlijke
taak de beslissing te nemen of hij de
openbare aanklager op de embargo-
brekers zal afsturen. Door de illegale
olieleveranties kon het regime van Ian
Smith in het zadel blijven, terwijl het,
naar de overtuiging van de voormalige
premier Harold Wilson, zonder olie
binnen enkele weken zou zijn ineenge
stort.
Het schandaal brengt de Britse regering en het
Foreign Office, het ministerie van Buitenlandse
Zaken in grote verlegenheid. Lord Greenhill of
Harrow, die van 1969 tot 1973 directeur-generaal
was van dat ministerie en thans een door de
regering benoemd lid in de raad van bestuur
van BP, heeft verklaard, dat zijn departement
van de embargo-brekende activiteiten van BP
en Shell op de hoogte was.
Leden van de Labourpartij in het Lagerhuis
eisen een snelle .publikatie door David Owen
van het rapport van de jurist Thomas Bingham,
waarin de harde bewijzen geleverd worden dat
de twee oliereuzen de oliesancties tegen Rhodes-
ië ondermijnen.
Het is nog niet duidelijk hoe hoog in de Britse
regeringshiërarchie de details van de embargo-
brekende activiteiten van BP en Shell in het
verleden zijn doorgedrongen. Harold Wilson
heeft tegen vertrouwelingen gezegd dat hij er
niets van afwist, maar dat hij wel op de hoogte
was van het feit dat de Fransen zich niets van
de sancties tegen Rhodesië aantrokken.
Volgens Lord Greenhill of Harrow regelde de
huidige Lord Thompson, destijds mr. George
Thompson en minister voor Commonwealth-
aangelegenheden (Labour-partij) de compensa
ties met BP en Shell. De vraag is of hij geweten
heeft van het ruil-arrangement dat BP en Shell
hadden gemaakt met een dochteronderneming
van Total. Die dochter voerde olie voor Rhodes
ië aan uit Frankrijk, en kreeg dan olie van BP
en Shell terug voor distributie in Zuid-Afrika.
Toen eerder dit jaar een voormalig Portugees
minister, Jorge Jardin, de oliereuzen beschuldig
de van het breken van de sancties, verklaarde
Lord Thompson dat BP en Shell tegenover hem
„minder dan oprecht" waren geweest.
Het rapport van Thomas Bingham levert grote
problemen op voor Owen en premier James
Callaghan. Callaghan heeft president Kenneth
Kaunda van Zambia, die van zeven oliereuzen
een schadevergoeding van 12 miljard gulden
eist, verzekerd dat sanctiebrekers zouden wor
den vervolgd. De strafmaat is twee jaar gevan
genisstraf maximaal en/of een ongelimiteerde
geldboete. Het rapport-Bingham geeft Kaunda
de kans de zeven oliemaatschappijen op buiten
gewoon pijnlijke manier de duimschroeven aan
te draaien.
Er wordt binnenkort een verklaring van Owen
verwacht Het Britse kabinet zal echter voor die
tijd bijeen moeten komen om zich op „Oliegate"
te beraden.
PEKING (Reuter) - China
zegt dat 400 Vietnamese mili
tairen zich het afgelopen
weekeinde op Chinees gebied
hebben ingegraven. Ze hadden
dat gebied vrijdag veroverd.
Het gaat om de bergrug Bo-
nien bij de Vriendschapspas,
waar vrijdag hevig is gevoch
ten. De Chinese strijdkrachten
hadden opdracht gekregen
geen tegenaanvallen te onder
nemen.
Het Chinese persbureau Nieuw
China maakt melding van drie
doden en tien vermisten aan
Chinese zijde.
Pokkengeval in
Engeland
LONDEN (UPI) - Een foto
grafe in Birmingham is met
pokken besmet. Zij werkte op
de verdieping boven een me
disch laboratorium van de uni
versiteit in die stad, waar men
met virussen omgaat. Het is
het eerste pokkengeval in En
geland sinds vijf jaar.
Mevrouw Janet Parker (40) is
25 augustus in een ziekenhuiè
geïsoleerd en de leden van tien
gezinnen die met haar in con
tact waren geweest, zijn in qua
rantaine geplaatst. Vijfhonderd
vermoedelijke contactpersonen
zijn gevaccineerd. Men gaat nu
na hoe de besmetting tot stand
is gekomen. Het laboratorium
is hangende dit onderzoek ge
sloten.
Socialisten en
liberalen samen
in Deense
regering
KOPENHAGEN (AP) - Na
drie weken onderhandelen zijn
de sociaal-democratische rege
ringspartij en de oppositionele
liberalen gisteren overeen ge
komen samen een coalitie te
vormen. Het wordt de eerste
keer in de Deehse geschiedenis
dat socialisten en niet-socialis-
ten samenwerken in een rege
ring.
Toen premier Jorgensen de li
beralen eerder deze maand uit
nodigde om te komen praten
werd dit door weinig waarne
mers serieus genomen. In de
huidige economische situatie
staat het buiten kijf dat dit dé
juiste koers is, aldus Jorgen
sen, die met zijn verbrede kabi
net een aantal belangrijke eco
nomische maatregelen wil
doorvoeren.
WENEN (AP) - Onbekenden
hebben in het Tsjechoslowaak-
se mijnstadje Pribram het
standbeeld van Klement Gott
wald opgeblazen, de eerste
«j communistische president van
Tsjechoslowakije.
Het Weense dagblad Arbeiter-
zeitung zei dat volgens berich
ten uit Praag vorige week
jggj i woensdag een zware explosie
een gapende krater had achter-
glaten en dat binnen een straal
van enkele honderden meters
T de gevels van huizen werden
beschadigd en ramen werden
vernield. Gottwald speelde een
belangrijke rol bij de commu
nistische machtsovername, 30
jaar geleden. In '48 werd hij
president en bleef dat tot aan
zijn dood in '53.
Drie van de leidende figuren in het Vaticaans bestuursapparaat, die door paus
Johannes Paulus zijn herbenoemd. Van links naar rechts: staatssecretaris kardinaal
Jean Villot, zijn substituut (plaatsvervanger) mgr. Giuseppe Caprio en mgr. Agostino
Casaroli, secretaris van de raad voor openbare aangelegenheden van de kerk, ook
wel „minister van buitenlandse zaken" genoemd.
VATICAANSTAD
Paus Johannes Paulus I
heeft de Franse kardi
naal Jean Villót herbe
noemd tot staatssecreta
ris van het Vaticaan. Hij
heeft ook alle curiepre
fecten herbenoemd op
de posten die zij ten tij
de van de dood van paus
Paulus innamen
Volgens Vaticaanse bronnen
wil de paus zich eerst ver
trouwd maken met de mensen
en de problemen alvorens ver
anderingen aan te brengen in
het bestuursapparaat. Mogelijk
wil hij eerst een consistorie
houden om enkele nieuwe kar
dinalen te benoemen, zodat hij
beschikt over „nieuwe gezich
ten" voor eventuele nieuwe be
noemingen in de curie. Hij
heeft ook geen ervaring nog
met de curie.
Paus Johannes Paulus is ken
nelijk van plan het zondag op
een sobere intronisatieplechtig-
heid te houden.. Radio Vaticaan
sprak van een „plechtige mis
bij de aanvang van de dienst
als opperherder". Tenzij het
weer daarvoor te slecht is zal
de plechtigheid geschieden op
het Pietersplein.
Volgens kardinaal Suenens,
primaat van België, is kardi
naal Luciani bij de vierde
stemming met een meerderheid
van ruim driekwart gekozen.
Tegen Belgische journalisten
zei de kardinaal, dat de uitslag
van de eerste stemming een
zeer onzeker beeld te zien gaf.
Bij de tweede stemming was
het aantal kandidaten al klei
ner en bij de derde werd het
beeld duidelijk. Bij de vierde
stemming was de zeer grote
meerderheid, waarmee kardi
naal Luciani werd gekozen,
buitengewoon en onverwacht.
Kardinaal Suenens had de
nieuwe paus ook nog gevraagd
of hij goed had geslapen na
zijn verkiezing. „Neen", had
deze gezegd. „Gisteren heb ik
na mijn verkiezing gezegd, dat
ik het pauselijk ambt aan
vaardde, maar in de loop van
de nacht kreeg ik zo mijn twij
fels". „Maar toen was het te
laat", had hij er schertsend aan
toegevoegd.
Dat er bij de pauskeuze weer
een Italiaan uit de bus is geko
men, is volgens kardinaal "Ko-
nig van Wenen niet toe te
schrijven aan het verzet van de
Italiaanse kardinalen tegen een
niet-Italiaan. „Het waren de
kardinalen uit Amerika, uit de
derde wereld, maar ook uit de
rest van Europa, die meenden,
dat het beter zou zijn een Ita
liaan tot paus te kiezen, vanwe
ge de hachelijke situatie van
Rome en Italië.
MANAGUA (UPI) De politieke situatie in
de Middenamerikaanse staat Nicaragua, al acht
maanden het toneel van aanvallen van studen
ten, groeperingen binnen het bedrijfsleven en
linkse guerrillastrijders, tegen het bewind van
de 45 jaar aan de macht zijnde familie Somoza,
heeft zich gisteren toegespitst Een algemene
staking, die zo lang zou moeten duren tot
president Somoza zou aftreden, eerst vooral
begonnen in de provincie, breidde zich dras
tisch uit tot de hoofdstad Managua, waar tach
tig procent van de winkels en bedrijven dicht
ging.
De Nationale Garde werd in staat van alarm
gebracht nadat officieel was bekendgemaakt dat
een komplot was verijdeld om het bewind om
ver te werpen.
Zondag was volgens een1 kort communiqué een'
niet nader genoemd aantal „militaire en burger
lijke samenzweerders" gearresteerd.
Deze bekendmaking vormde de eerste officiële
aanwijzing in jaren dat ook binnen de gelederen
van de Nationale Garde, die als politie en tevens
als leger functioneert, ongenoegen is ontstaan
over het bewind. De garde, in de VS opgeleid,
bestaat uit 7.500 man en is de hoeksteen geweest
van de macht van Somoza.
Onder de gearresteerden zouden zich zeven
kolonels bevinden, onder wie Luis en Bernandi-
no Larios, neven van Fernando Larios, die in
1921 de opstand leidde tegen de bezetting van
Nicaragua door Amerikaanse mariniers.
De door een breed front van de oppositie van
rechts zowel als links uitgeroepen staking begon
in de provincie, maar de oproep werd in de
Soldaten blijven
actief in de straten
van Leon, een stad
in Nicaragua.
hoofdstad aanvankelijk slechts schoorvoetend
opgevolgd. Maar volgens een woordvoerder van
de groepering die de staking uitriep „zou zij zich
zo ver in de stad uitbreiden dat alle economi
sche activiteit zou stoppen, inbegrepen de ban
ken, die altijd het laatst hun deuren sluiten".
LISSABON (ANP) - Het nieu
we Portugese kabinet onder
leiding van Alfredo Nobre da
Costa bestaat uit technocraten
die geen binding hebben met
een politieke partij. De juris
ten die tot dusver in meerder
heid in de regering de dienst
uitmaakten, zijn nu vervangen
door technici.
Het kabinet bestaat uit zeven
ingenieurs, drie economen, drie
advocaten, drie militairen en
een dierenarts. Zeven ministers
hebben al eens een portefeuille
beheerd, onder de socialist Ma
rio Soares of onder een van de
aan hem voorafgaande voorlo
pige regeringen. Zo is de pre
mier zelf minister voor de in
dustrie onder Soares geweest.
Kolonel Mario Firmino Miguel
die minister van defensie is,
bekleede deze functie ook in de
twee kabinetten van Soares.
Zijn collega van landbouw,
prof. Antonio Vaz Portugal,
was staatssecretaris voor land
bouwontwikkeling in de laatste
regering-Soares. De minister
voor de industrie, Fernando
Santos Martins, was staatsse
cretaris in het eerste kabinet-
Soares. De minister voor huis
vesting en openbare werken in
dat kabinet, Almeida Pina,
heeft dezelfde post nu onder
Nobre da Gosta.
De nieuwe minister van finan
cien, dr. José da Silva Lopes,
was in de vierde voorlopige
regering staatssecretaris voor
de buitenlandse handel, terwijl
zijn ambtgenoot van arbeid, dr.
Antonio Costa Leal, staatsse-
creatris voor de begroting was
in de eerste drie voorlopige
kabinetten.
De ploeg van Nobre da Costa
is tamelijk jong, met een ge
middelde leeftijd van 48 jaar.
Niet minder dan zes bewind
slieden, onder wie de premier,
hebben vele jaren gewerkt in
de olie-industrie. Het nieuwe
kabinet telt drie personen die
als links worden beschouwd,"
Correia Gago, Costa Leal en
Pereira Magro, de ministers
van resp. buitenlandse zaken,
arbeid en sociale zaken.
BEIROET (AP) - Syrische
troepen van de Arabische vre
desmacht hebben hun militai
re operaties tegen de rechtse
christelijke legers in Libanon
naar de noordoostelijke pro
vincie Cedar uitgebreid, zo
meldenchristelijk Libanese
bronnen. De radiozender
„Stem van Libaon", de spreek
buis van de christelijke falan
gisten, berichtte dat Syrische
artillerie het ski-oord Bcharre
in het hart van de provincie
onder vuur hadden genomen.
De syriërs, die jongstleden vrij
dag manschappen en wapens
naar de heuvelachtige streek,
ongeveer 50 kilometer ten
noorden van Beiroet hadden
overgebracht, versterkten gis
teren hun troepen in bergdor
pen en langs strategische ver
keerswegen. Over verliezen
was niets bekend.
De gevechten in het noorden
braken uit nadat een groep
vermedelij ke militieleden twee
burgervoertuigen hadden be
schoten en acht inzittenden
hadden gedood. De syriërs, in
hun functie als politiemacht,
trokken het gebied binnen om
de moordenaars aan te houden.
Zij kwamen echter onder hevig
vuur van de christelijke mili
ties.
De Libanese minister van de
fensie Fuad Butros voerde ge
lijktijdig in de Syrische stad
Latakia met president Hafez
Assad en minister van buiten
landse zaken abdoel Halim
Khaddam van syrië besprekin
gen over de verslechterende si
tuatie in zijn land. Het overleg
volgde op een Syrisch dreige
ment dat het een grootscheepse
aanval zou openen op de twee
grootste rechtse volkslegers,
die Syrië beschuldigde van col
laboratie met Israël.
Butros wilde tevens proberen
een verlenging te bewerkstelli
gen van het mandaat van de
Syrische troepen, dat in okto
ber afloopt
WASHINGTON (Reuter) - De
Federal Reserve Board, het be
stuur van het stelsel van cen
trale banken in de Verenigde
Staten, heeft besloten om le
ningen van Amerikaanse ban
ken op de buitenlandse kapi
taalmarkt niet langer te belas
ten met het verplicht aanhou
den van een reserve van vier
procent over het bedrag van
die lening.
Deze vrij technische stap is
genomen om de vraag naar
dollars op de buitenlandse va
lutamarkten te vergroten en
daarmee de koers van de dol
lar te steunen.
Amerikaanse banken die op de
buitenlandse kapitaalmarkt
dollars willen lenen waren tot
maandag verplicht
kas van de Fed
te houden van vier procent van
het geleende bedrag. Voor
Amerikaanse filialen van bui
tenlandse banken gold een ver
plichte reserve van één pro
cent. Nu deze reserve niet meer
aangehouden hoeft te worden
zal de vraag naar dollars op de
buitenlandse kapitaalmarkt, de
zogenaamde Euro-dollars, toe
nemen, zo hopen de monetaire
autoriteiten in de VS.
Zwanger
Het is deze vrouwelijke Amerikaanse marine-officier
niet aan te zien dat zij al vijfeneenhalve maand
zwanger is, terwijl ze dezer dagen een 21 weken
durende officierstraining voltooide. Mevrouw Jacob-
son kan blijkbaar niet anders. Haar man is eerste
luitenant in de marine op de basis Okinawa, Japan.
(Van onze correspondent Chris Reed)
SAN FRANCISCO Voor de eerste maal in tien jaar
is het waarschijnlijk dat in een Amerikaanse staat een
wet, die duidelijk een minderheid discrimineert, er bij een
stemming doorkomt. Maar het heeft niets te maken met
ras. De minderheid bestaat uit homosexuele leraren en
bestuurders die werkzaam zijn in het onderwijs. Het gaat
hier om de staat Californië.
Het onderwerp van stemming zal op de stembriefjes ver
meld staan als „Voorstel Zes", waarover de kiezers hun
mening moeten uitspreken wanneer ze, in november, naar
de stembus gaan om hun nieuwe gouverneur te kiezen. Nu
al geven vooraanstaande mensen in de gemeenschap van
homosexuelen toe dat het voorstel waarschijnlijk zal wor
den aangenomen. Het referendum komt neer op een direct
„ja of nee", een systeem dat ook in 23 andere Amerikaanse
staten gebruikt wordt.
Het initiatief ertoe is genomen door de extreem rechtse
conservatief John Briggs, een Republikeins senator van de
staat Californië afkomstig uit Orange County, m Zuid-Cali-
fornië, dat ook de thuishaven van verscheidene van de
veroordeelde Witte Huis-ambtenaren in het Watergate-
schandaal is. Briggs verzamelde een half miljoen handteke
ningen om de staat te dwingen over zijn voorstel een
stemming te organiseren.
De maatregel houdt het ontslag in van elke leraar of
onderwijzer, zijn assistent, schoolbestuurder of -raadslid die
„homosexueel gedrag verdedigt, uitlokt, aanmoedigt of
bevordert". Hoewel de formulering niet de eenvoudige
toelating van homosexualiteit omvat, menen veel advocaten
dat dat in de praktijk wel zal gebeuren.
Een nederlaag in Californië zou de vijfde regelrechte
afwijzing van homosexuelen in Amerika zijn, maar verre
weg de ernstigste. De laatste veertien maanden hebben de
kiezers in Florida, Kansas, Minnesota en Oregon tegen de
homosexuelen gestemd.
Briggs heeft de op grote schaal levende gevoelens tegen
homosexuelen geëxploiteerd door hen publiekelijk te betite
len als „uitschot" en door te praten over het Sodom (San
Francisco) en het Gomorrah (Hollywood) van Californië.
Zijn officiële betoog op het stembriefje verwijst naar „een
coalitie van homosexuele leraren en hun bijeenkomsten met
het doel om hun enorme macht in ons onderwijssysteem
aan te wenden om hun eigen immoralisme achter te laten
op uw kinderen".
Degenen die actie voeren tegen de door Briggs voorgestelde
maatregel hebben pamfletten uitgegeven die dit argument
weerleggen door middel van talloze citaten van deskundi
gen.
De Britse psychiater Dr. R. E. Kenyon wordt geciteerd met
het gezegde: „De kans dat een jongen fysiek lastig gevallen
wordt door een mannelijke homosexuele leraar is niet
groter dan die van een meisje door een mannelijke hetero-
sexuele leraar; in veel opzichten is die kans waarschijnlijk
kleiner...Homosexuelen zijn goede leraren en zijn waar
schijnlijk veiliger vanuit een moreel standpunt".
De gemeenschap van homosexuelen betoogt dat de realise
ring van de maatregel-Briggs zou kunnen uitmonden in een
nieuwe heksenjacht a la McCarthy tegen non-conformisten,
waarvan zowel leerlingen als leraren de dupe zouden
kunnen worden.
Christenen
Overtuigde christenen bevinden zich in een netelige positie
in het midden van de confrontatie. Zowel katholieken die
voor de harde lijn zijn als baptisten worden aangevallen
door homosexuelen wier woede is opgewekt door Antia
Bryant, een populaire zangeres en militant anti-homosexue
le, die een nationale campagne tegen hen heeft gevoerd
waarin zij hen zondaren noemde, waarbij ze tegelijkertijd
haar evangelische christelijkheid propageerde. Anderzijds
hebben gematigde geestelijken hun steun aangeboden aan
de homosexuelen.
David Good stem, de miljonair en uitgever van het enige
nationale Amerikaanse tijdschrift voor homosexuelen „The
Advocate" zegt: „In tegenstelling tot het valse geloof van
veel mensen dat het recht overwint langs democratische
weg, toont de geschiedenis duidelijk aan dat rechten voor
de minderheidsgroepen slechts voortkomen uit een geduldi
ge en zorgvuldige opgebouwde politieke en economische
macht, die bekwaam wordt aangewend bij de uitvoerende
en wetgevende macht
Inderdaad is er een mogelijkheid dat de maatregel door
de rechtbank wordt verworpen als in strijd met de grond
wet, wat het lot is geweest van talloze voorstellen in het
verleden. Dit'is echter een schrale troost voor de gematigde
liberalen die de publieke sfeer rond „Voorstel Zes" zien
als een slecht voorteken voor de toekomst van de burgerlij
ke tolerantie in Amerika.
Copyright The Guardian
i T
