weekpuzzel door dr. Pluizer
sterrenhemel
oplossing vorige puzzel
DENKSPORTEN/HOBBY
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1978 PAGINA
De prijswinnaars van de puzzel van deze week zijn:
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
NR. 34
KETTINGPUZZEL
Door in elk cirkeltje een letter te plaatsen, kunnen 16 woorden van
8 letters van navolgende betekenis worden verkregen.
Van elk antwoord is de laatste letter gelijk aan de beginletter van het
daaropvolgende woord, terwijl de eindletter van het laatste antwoord
gelijk is aan de beginletter van het eerste woord.
1. Europese hoofdstad;
2. aandrift tot het onbewust doel
treffend handelen;
3. strijdbijl der Indianen;
4. inborst;
5. zeker genezingsproces;
6. muzikale fantasie op en volks
wijsje;
7. opslagplaats voor niet inge
klaarde goederen;
8. onbeteugeld; buitensporig,
9. puntig en smal;
10. overzetvaartuig;
11. helderziende;
12. sterke stof;
13. vraatzuchtig zwart insekt;
14. moerasvogel;
15. glansmiddel;
16. vreemde taal.
In welk(e) van deze 16 antwoorden komt de letter „E" niet voor?
Oplossingen onder vermelding van ..Puzzel 34" dienen uiterlijk woens
dagmiddag in bezit te zijn van
Leidse Courant
Postbus 11
Leiden
19:
iezel
zelsi
milii
Spellen met een min of meer
grillige distributie geven vaak
aanleiding tot spectaculaire resul
taten. Vooral in viertallenwedstrij-
den gebeurt het nog al eens dat
in die gevallen in beide lijnen
positieve resultaten worden ge
boekt. hetgeen dan weer een for
se bijdrage voor het matchpun
tentotaal betekent.
In het onderstaande spel gebeurt
zo iets. al is daarvoor een fout
van een van de zuidspelers mede
verantwoordelijk.
Met oost als gever en noord-zuid
kwetsbaar opende oost aan tafel
1 met 1 harten, zuid volgde met
1 schoppen, west 3 harten, noord
4 schoppen en oost 5 harten
door zuid gecoubleerd en het
eindcontract.
Zuid kwam uit met ruitenaas en
vervolgde met ruiten die noord
met de heer nam. De derde rui-
tenronde werd door zuid ge
troefd. waarna nog twee klaver
slagen werden geïncasseerd het
♦V9742
*?7 2
oH B 4
H V 4
A H
8
OB 10
8 6 3N OAH954
o 9 7
5 w OOV10 6 3 2
62
Z «10 9 5
B 10 6 53
V
OA 8
A B 8 7 3
geen resulteerde in drie down.
voor een -500 score voor oost
west Niet slecht, als noord-zuid
4 schoppen kunnen maken. Maar
kan dat?
Aan de andere tafel was het bie
den identiek tot en met vier-
schoppen van noord, maar daar
werd verder gepast. West kwam
uit met klaver 6. die door noord
werd genomen Deze zuid zag
geen gevaren en vervolgde met
troef, voor de heer van west die
weer klaveren speelde. De volgen
de troefslag was weer voor west
en toen deze daarop zijn partner
met harten aan slag bracht, was
zuid een verloren man, want de
nagespeelde klaveren kon door
west worden getroefd met als
resultaat een down: -100 Dat was
een totaal verlies van 600 punten
oftewel 12 IMP's
Zou zuid zijn contract hebben
gemaakt, dan zou zijn partij 620
hebben gescoord en 120 punten
hebben gewonnen, voor een
winst van 3 IMP's. Een kostbaar
verschil van 15 IMP's op een spel
dat niet zo ingewikkeld is als het
er uit ziet. Zuid moet er voor
zorgen dat de verbinding tussen
oost en west tijdig wordt verbro
ken De uitkomst met klaver 6.
ondanks het hartenbod, wijst
sterk in de richting van een dou-
bleton en zuid dient er op be
dacht te zijn dat het introeven van
de derde klaveren moet worden
voorkomen.
Daar de enige kleur waarmee
west zijn partner aan de slag kan
brengen harten is. moet zuid zich
daarom zo spoedig mogelijk van
hartenvrouw ontdoen ingeval de
troeven 3-0 zitten. De juiste speel
wijze ligt na deze redenering voor
de hand: na de eerste slag te
hebben genomen moet zuid ver
volgen met ruitenaas, -heer en
-boer waarop hartenvrouw wordt
afgegooid. Hierna zijn oost-west
machteloos. Zowel het naspelen
van harten als klaveren stelt zuid
in staat het aantal verliesslagen
in troef tot twee te beperken
De bridge-theoretici, die op vrij
wel elke speelfiguur een etiketje
plakken hebben hier blijkbaar met
de handen in het haar gezeten,
want de aangegeven speelwijze
staat in de bridgeliteratuur be
kend als de Comp without a na
me!
Opgemerkt kan nog worden, dat
zuid in \slag 2 ook direct zelf
harten kan spelen, met hetzelfde
resultaat, maar een troefrondje is
al te veel, omdat oost dan hetzij
met harten dan wel met ruiten
aan slag komt om de introever te
geven
door
B. J. Nuys
Volgende week zaterdag begint
de nieuwe competitie, de landelij
ke wel te verstaan. De provinciale
competities beginnen meestal een
paar weken tot een maand later.
De krachtsverhoudingen in de
hoofdklasse zijn in de transferpe
riode aanzienlijk veranderd IJ-
muiden boekte de meeste aan
winsten en is daardoor meteen
tot een grote favoriet voor de
landstitel gebombardeerd.
Om een overzicht van de gewij
zigde krachtsverhoudingen te krij
gen, de belangrijkste mutaties
even op een rijtje:
Almelo: erbij: Rigterink (DKNW
Overijssel), weg: geen;
VAD: erbij: Van Duyvenbode (IJ-
muiden), weg: geen;
RDG: erbij: geen, weg: Bronstring
(Leiden), De Jong (Het Oosten) en
Sijbrands (IJmuiden);
Roxy Dual: geen mutaties;
Twente's Eerste: erbij: Smeenk
(Constant), weg: Beerepoot en
Clerc (beiden IJmuiden);
Huissen: erbij: Grotenhuis ten
Harkei (Vorden), weg: geen;
Huizum: erbij: mevr. Poepjes
(Marknesse), weg: D. Sinnema
(Dokkum);
i m m ti 1
i a na®
§8$ m ws*
m m
a h m m m
m m u m i
a a
1118 I
Ich
A. JURG SR
Lent: geen mutaties;
DAVO: geen mutaties;
IJmuiden: erbij: Beerepoot
(Twente's Eerste), Ciska Butter
(Beverwijk), Clerc (Twente's Eer
ste) en Sijbrands (RDG). weg: Van
Duyvenbode (VAD).
Een prognose maken is altijd een
gokje: de kampioen komt voort
uit het trio Roxy Dual/Lent/IJmui-
den, de twee degradanten uit het
trio DAVO/Twente's Eerste/Hui-
zum.
FAIN
In september worden drie ronoen
gespeeld met als aantrekkelijke
ontmoetingen vooral: Lent-RDG
(2/9), IJmuiden-Lent (9/9), Roxy
Dual-VAD (9/9) en VAD-RDG
(23/9). Na 23 september ligt de
competitie stil tot 28 oktober, zo
dat aller aandacht zich in die
periode kan richten op het we
reldkampioenschap dat in Italië
wordt afgewerkt.
Nu eerst weer aandacht voor het
Idku
rtig
der
regi
fo
dwangzetprobleem van A. Juf
sr., drie weken geleden voor h Le
eerst geplaatst (zie diagram)
De oplossingen luidde: 41-36 1
18 36x27 22x31 42-37! 31 x<
48x37 en wit wint door de dubt*
Ie damdreiging 37-31 en 39-3
Voor een aantal lezers reden o
de pen te klimmen en te r
den dat na 48x37 het opspeli
van schijf 18 beide dreigingé
opheft. Dat is juist, maar.
daarom was de oplossing nil
compleet. Na bijvoorbeeld 18-:
volgt slim 33-28! 23-29
gen 28-23 29x18 39-34 30x39 3
33 39x28 32x1. Speelt zwart
plaats van 18-23 18-22 dan vol z
de gespiegelde versie, ingek
door 32-28 enz.
Het tweede diagram toont i
stand uit een partij om het kan in
pioenschap van Litouwen Zwaiinse
(Slavinskas) meende na 6-11 (z
diagram) lekker te staan, ma:
werd verrast door een offer va;
wit (Fain): 32-28! (Op 46-41 i 'j.
48-42 volgt 22-28) 23x32 46-41 2
48-42 18-23 29x9 20x40 39-I
40x29 33x24 4x13 en na 15-
enz. was het snel gebeurd etei
door
C. J. de Feijter
Eerst een terugblik op de strijd
van 1927 tussen uitdager Aljechin
en de toen heersende wereldkam
pioen Capablanca. Daar waren in
de eerste twaalf partijen er vijf
beslist in een overwinning. Dat
begon al met de eerste partij die
Aljechin won en dan spoedig
daarop twee winstpartijen (voor
Capablanca) De elfde en de
twaalfde waren dan weer voor
Aljechin en dan stokte het tot de
eenentwintigste partij, die weer
naar Aljechin ging. Tenslotte wer
den het 34 partijen, waarvan 25
remises en zes overwinningen
voor de uitdager. Ook toen ging
het om zes winstpartijen en was
de uitdager Aljechin dus wereld
kampioen. En ook toen voorzag
men een eindeloze strijd, omdat
men dacht dat de schaakmachine
Capablanca niet of nauwelijks
een partij zou verliezen En toch
duurde het maar tien weken. Nu
de vijfde partij van de huidige
tweekamp
Wit: Kortsjnoj Nimzo-lndisch
Zwart: Karpov.
1 c2-c4. Pg8-f6 2. Pb1-c3. e7-e6
3 d2-d4. Lf8-b4 4 e2-e3. c7-c5
7. Pe2xc3, c5xd4 8.
Lb4xc3+7. Pe2xc3, c5xd4 8
e3xd4, d5xc4 9. Lf1xc4, Pb8-c6
10 Lc1-e3, 0-0. Die geisoleerde
witte pion is geen nadeel, want
zwart kan hem wel blokkeren,
maar daar de zwarte loper op de
zwarte velden ontbreekt, niet met
overmacht aanvallen Eigenlijk
heeft hier wit een gering voordeel
verkregen door het bezit van de
beide lopers 11 0-0, b7-b6 12
Ddl-d3, Lc-b7 13. Ta1-d1. h7-h6
14. f2-f3, Pc6-e7 15. Le3-f2, Pf6-d5
16 Lc4-a2. Pd5-f4 17. Dd3-d2.
Pf4-g6 18 La2-b1Dd8-d7 19. h2-
h4. Tf8-d8 20 h4-h5. Pg6-f8 21
Lf2-h4. f7-f6 22 Pc3-e4. Pe7-d5
23. g2-g4. Ta8-c8 24 Lh4-g3. Lb7-
a6 25 Tf1-e1. Tc8-c6 26. Td1-c1.
Dg5-d2+ 45 Kf2-g3, Ph7-
Lb1-a2. Dc6-d7 29.' Pe4-d6, Een
gevaarlijke indringer! 29 La6-b7
(Gericht op f3). 30 Pd6xb7,
Dd7xb7 31 Dd2-e3. Kg8-h8 O.K..
denkt zwart, jij pion e6 - ik pion
f3 en dan zien we wel weer 32
Te1-c1. Pe7-d5 33. De3-e4. Db7-
d7 34 La2-b1, Dd7-b5 Tempover
lies 35. b2-b4, Dd5-d7 36. De4-d3.
Dd7-e7 37 Kg1-f2 f6-f5 38 g4xf5.
e6xf5 39 Tc1-el, De7-f6 40 Lg3-
e5. Df6-h4+ 41 Le5-g3, Dh4-f6
42. Te1-h1,Afgebroken (zie dia
gram nr. 1).
De berichtgeving bij de afgebro
ken stand sprak van een gewon
nen stand voor wit-een van deze
suggereerde het kwaliteitsoffer:
42 Te8 43 Le5. Te5: 44 de5 .-
De5: 45 Df5:Dd4+. Pf6 om in
troebel water te vissen, maar Kar
pov wist het beter en kwam na
het afbreken met: 42.... Pf8-h7 uit
het couvert te voorschijn: 43.
Lg3-e5. Df6-g5 44 Dd3xf5.
Dg5-d2+ 45 Kf2-g3. Ph7-
f6 46 Th1-g1, Td8-e8 47. Lb1-e4.
Pd5-d7 48 Df5-h3, Te8-c8 49
Kg3-h4, Tc8-c1 50 Dh3-g3.
Tc1xg1 51 Dg3xg1. Kh8-g8 52
Dg1-g3, Kg8-f7 53 Le4-g6+. Kf7-
e6 54 Dg3-h3+. Ke6-d5 (zie dia
gram nr. 2).
Terwijl alle toeschouwers en de
officials zagen, dat Kortsjnoj hier
door: 55. Lf7+, Kc6 56. De6+,...
een stuk kon winnen onder
schaak, of mat in vier zetten kon
geven, deed Kortsjnoj hier de el
lendige misgreep: 55. Lg6-e4+,
en viel Karpov bijna van zijn stoel
van verbazing! Vanwege deze op
winding miste Karpov de allerbe
ste voortzetting kort daarop, maar
kwam er toch nog goed af: 55.
Pf6xe4 56. f3xe4+, Kd5xe4 57
Dh3-g4+, Ke4-d3 58 Dg3-f3+.
Dd2-e3 59. Kh4-g4. De3xf3+ 60.
Kg4xf3. g7-g6 Hier was g7-g5 een
nuance beter. 61 Le5-d6, Pe7-f5
62 Kf3-f4, Pf5-h4 De loper mag
niet genomen worden! 63. Kf4-g4,
g6xh5+! 64. Kg4xh4, Kd3xd4 65
Ld6-b8, a7-a5 66 Lb8-d6, Kd4-c4
67. Kh4xh5, a5-a4 68 Kh5xh6.
Kc4-b3 69 b4-b5. Kb3-c4 70. Kh6-
g5, Kc4xb5.
.Een merkwaardige stelling zoals
nu aangegeven in diagram 3.
Zonder de extra zwarte pion op
b6 is de stelling 'n pot-remise De
zwarte koning gaat naar a8 en is
daar nooit meer weg te krijgen.
Kling en Horwitz hebben er al in
1851 enkele uitzonderingsposities
van gemaakt. Maar de Russische
eindspelspecialist W. Rauser
heeft er al in 1928 in Sjachmatji
Listok een uitvoerige analyse over
geschreven, waarin hij aantoonde
dat de loperpartij wint als de
koning van dé zwakkere partij
buiten de velden a7, b6, c5, d4,
e5. f4, g5, h6 staat en ook het
gebied dat door deze velden
wordt, aangeduid niet kan betre
den. Hier is de toestand iets an
ders vanwege die extra zwarte
pion. Zwart moet er voor zorgen
dat zijn koning niet in een der
hoeken of aan de rand wordt pat
gezet, want dan is hij gedwone-
gen zijn a-pion op te spelen en
hij verliest dan. Maar het merk
waardige van deze stelling is. dat
wit niet bij machte is de zwarte
koning pat te zetten. En toen
Kortsjnoj dan ook op de 107e zet
die b-pion van het bord sloeg,
had hij net zo goed remise kun
nen aanbieden. Hij verkoos echter
zwart dan maar pat te zetten en
ontliep daardoor het feit dat hij
remise moest aanbieden. Dat was
te danken aan Karpov. want in
dien hij niet had gewild dan was
hij niet pat gezet: Het applaus
was dan ook voor de huidige
wereldkampioen
Nog één markante stelling deed
zich voor en dat was op de 99e
zet van wit:
Wit: Kf5, Lf4; pion a3. Zwart. Kf3;
pionnen: a4,b5.
Zwart speelde tot verbazing van
alle toeschouwers: 99..., Kf3-g2
Wanneer hij in plaats van deze
zet had gespeeld: 99.... Kf3-f2?
dan had hij alsnog de partij verlo
ren. Het is wel interessant om zelf
eens uit te zoeken, hoe dat zou
gaan. Het wordt u dan tevens
duidelijk dat dit eindspel op de
grens van remise zweeft. Over
een paar weken laat ik u dan wel
eens zien hoe wit dan had ge
wonnen
Cassiopeia een trotse koningin
MAAN
DATUM
OP
ONDER
VERLICHT
GESTALTES
1 sept.
8.09
17.07
0.01
LK 25 aug. 12h18
6 sept.
11.54
23.07
0.39
NM 2 sept. 16h09
11 sept.
14.10
3.54
0.88
EK 10 sept. 3h20
16 sept.
17.44
8.40
0.98
VM 16 sept. 19h01
21 sept.
22.48
11.12
0.67
LK 24 sept. 5h08
26 sept.
3.21
13.23
0.19
NM 2 okt. 6h41
91 sept
840
1812
002
Cassiopeia is één van Ptole-
maeus' sterrenbeelden en één
van de meest prominente sterren
beelden van het noordelijk hal
frond.
In de mythologie was Cassiopeia
een trotse koningin, de vrouw van
Cepheus, en moeder van de
knappe prinses Andromeda. Cas
siopeia was echter zo dom om op
te scheppen dat de schoonheid
van haar dochter groter was dan
die van de zeenimfen, de Nereï-
den. Neptunus, de god van de
zee. maakte zich hier boos over
en zond een monster om het land
van Cepheus te teisteren. De ko
ning en zijn vrouw werden wan
hopig en raadpleegden het Ora
kel. Maar wat zij toen te horen
kregen, maakte hun jammerklacht
nog luider; ze moesten hun doch
ter aan een rots op het strand
vastbinden, als prooi voor het
monster. Gelukkig heeft deze le
gende een happy end, want op
het nippertje werd Andromeda
gered door de galante held Per
seus.
Shedir, de hoofdster, is een rode,
onregelmatig veranderlijke ster
met een magnitudebereik van 2.2-
3.1; hij heeft een begeleider van
de negende magnitude die
slechts te zien is in een kleine
telescoop, het is een optische
dubbelster en geen binair sys
teem.
g.Cass. is een echt binair systeem
met een zeer lange periode van
ruim 500 jaar. Ster RZ is een
Algol-type en ster SU een Cephel-
de-type veranderlijke ster. Twee
graden ten NO van ster k. werd
in 1572 een supernova (explode
rende ster) gevonden, de helder
ste aller tijden. Volgens de Deen
se sterrenkundige Tycho Brahe
(waarnaar één van de mooiste
kraters op de maan genoemd is)
werd de nova helderder dan Ve
nus en was hij zelfs in vol dag
licht zichtbaar. Alles wat daar nu
van over is, zijn wat radiosignalen
uit een paar zwakke neveltjes.
De nova wordt ook wel de ster
van Tycho genoemd, alhoewel
Brahe niet de eerste was die hem
ontdekte, maar wel de man die
de ster maandenlang gadegesla
gen heeft. Ster c.Cass. is een
mysterieuze veranderlijke ster en
past niet in één van de bestaande
klassen van vtranderlijken.
De magnitude fluktueert tussen
1.5 en 3.25. Tot 1936 was c.
konstant van magnitude 2.2; daar
na nam de helderheid langzaam
toe. In 1937 was hij bijna even
helder als Deneb (1e grootte).
Hierna zwékte hii w?pr Ir>nn7aam
af tot magnitude 3.0 en steeg
daarna weer tot 2.5; sindsdien
heeft hij deze magnitude behou
den. Het ongewone gedrag komt
waarschijnlijk door de snelle rota
tie van deze ster, waardoor er van
tijd tot tijd materie verloren gaat.
De helderheidsveranderingen zijn
onvoorspelbaar en daarom loont
het de moeite om af en toe eens
een kijkje te nemen, misschien
bent u wel de eerste die een nova
waarneemt.
HOOFDSTERREN
DIFFUSE NEVELS
oi I
281 27 23
IC 59 18 12
IC 63 11 11
IC 1805 50 44
IC 1848 60 30
PLANETAIRE
NEVELS
a Schedir
b. Caph
c. Cih (V)
d. Rucha (V)
e. Segin
g. Achird (d)
2.47 -1.02 163
2.42 1.69 45.6 IC 1747
2.80 0.99 75
3.44 -2.35 469
o 3> -g iet
81 2s
13 13.6 15.0 15606j*D^'
45 30 12.3 15.0 8569 roe
-3.27
I -0.10
4.52 0.09 251
4.24 -5.76 3258
4.06 1.05 130
MELKWEG
STELSELS
DUBBELSTERREN
I 5.50-5.80 0.5
q 3.64-7.50 10.1
i' 4.70-7.00 23
VARIABELE
STERREN
co 5>
TV. 7.30- 8.39
TU. 7.39- 8.92
YZ. 5.60- 6.01
RV. 7.60-15.50
c. 1.60- 3.00
RZ- 6.38- 7.89
SU. 6.37- 6.98
r 4.10- 6.20
R 5.50-13.00
GALACTISCHE
CLUSTERS f
12.1
2 loei
13 vet
I
e ofës
z - S 8
457 7.5 10 100 2150
559 7.3 7 60 8960
581 7.4 5 60 3747 M103
637 7.1 3 20 4496
663 7.1 11 80 2574
IC 1805 7.0 20 20 2150
IC 1848 17 40 3453
H 1 7.2 15 30 5930
7654 7.3 12 120 3812 M 52
7790 7.1 6 25 8960
MAANS
VERDUISTERING
totale maansverduistering zicht-1
baar zijn in Nederland. De om- '"j
standigheden zijn redelijk, als het 'oIa
/veer geen roet in het eten gooit. !Ye
atei
Het begin van de verduistering zal reo
echter niet zichtbaar zijn, omdat ele
de maan dan nog niet op is. 'e
Wanneer de maan opkomt (17.44 en l
UT is 19.44 Ned.tijd) bevindt zij
zich al in de slagschaduw van de
aarde. In de figuur ziet u een^Pri
schematische voorstelling van het'met
gebeuren. De tijden die hierbij;^r<
horen zijn:
1. Intrede in de penumbra: 16h20 UT
2. Intrede in de umbra: 17h20
3. Begin v.d. totaliteit: 18.24
4. Mainum totaliteit: 19.04
5. Einde totaliteit: 19.44
6. Vertrek uit umbra: 20.48
7. Vertrek uit penumbra: 21.47
De magnitude van de eclips is 1.333.
De zon gaat onder op 16 september' hou
om 17.55 UT. De burgerlijke scherme-J
ring duurt 34 minuten en de astrono
mische 117 minuten
