Bittere groeten uit Praag
Moordcommando pleegt
^aanslag op El Al-bus
"7
POGING TOT
VERZOENING
PLO—IRAK
IRA vermoedelijk
achter aanslagen
op Britse Rijnleger
Inval in Praag
opnieuw
veroordeeld
IAN SMITH WIL LEGER RHODESIE HANDHAVEN
buitenland'
TIEN JAAR NA DE RUSSISCHE INVAL
Staking
Italiaanse
spoorwegen
CONFLICT
MOBOETOE
EN NETO
BIJGELEGD
Begin is nu AOW-er
1 DODEN EN GEWONDEN IN LONDEN
Koffie-export
Brazilië
weer
vrij
LEIDSE COURANT/
MAANDAG 21 AUGUSTUS 1978 pagina 7
DEN HAAG Kort na de Russische inval
in 1968 liep de Tsjechoslowaakse pprle-
mentsvoorzitter Jozef Smrkovsky in Praag
rond met een nogal opzichtige zijden das
die hem door een groep arbeiders was
geschonken. Op deze das stonden de woor
den van Jan Hus: Pravda zvitezi, de waar
heid overwint! Deze aanklacht is in het
Tsjechoslowakije van vandaag zowel een
aanklacht als een troost. Dit schrijft de
naar Nederland overgekomen Tsjechoslo
waakse historicus Hans Renner in een
door hem geschreven boek: Tsjechoslowa-'
kije en de tankrealiteit, waarin wordt na
gegaan welke socialistische idealen door
de Russische tanks m augustus 1968 -
vandaag precies tien jaar geleden - zijn
overweldigd en hoe de situatie daarna
werd „genormaliseerd". Het socialisme
met een menselijk gezicht veranderde in
stalinisme met een menselijk gezicht, aldus
Renner die als wetenschappelijk medewer
ker is verbonden aan het Instituut voor
Geschiedenis van de Rijksuniversiteit m
Groningen.
Ht geschrift van Renner heeft de vorm van
een analytisch verslag. Het begint met een
beschrijving van wat Renner als de Praag
se Lente beschouwt, de gelukkigste perio
de van Tsjecoslowakije. Deze nam een
aanvang met de afzetting van de toenmali
ge eerste secretaris van de Tsjechoslo
waakse Communistische Partij. Antonin
Novotny, ten gunste van Alexander Dub-
cek. Het bijzondere van dit boek is dat het
niet alleen een nauwkeurig stuk geschied
schrijving biedt, maar ook een duidelijke
betrokkenheid en bewogenheid toont.
Daardoor is het niet alleen een interessant
overzicht geworden maar ook een onge
meen boeiend geschrift waarin velen hun
eigen gevoelens van ontsteltenis en mach
teloosheid van de vroege morgen van 21
augustus zullen herkennen. Renner be
schrijft ook de ontwikkelingen na de inval
van de Russische troepen en eindigt met
het befaamde bezoek van de Nederlandse
minister Van der Stoel aan Praag in maart
1977.
Dezelfde auteur publiceerde samen met de
Oost Europa-kenner Martin van den Heu
vel nog een boek, Groeten uit Praag; tien
jaar na de Praagse Lente. Dit boek is na
een kort historisch overzicht waarin het
ontstaan in 1919 van de Tsjechoslowaakse
republiek en haar wedervaren vlak voor
en na de tweede Wereldoorlog wordt be
licht, uitsluitend gevuld met documenten
uit de tijd van de Praagse Lente en de
periode die daarop volgde. Meer dan welk
verantwoord historisch overzicht ook ge
ven deze documenten voorzien van de
nodige toelichting een rechtstreeks inzicht
in wat er in het „genormaliseerde" Tsje
choslowakije anno 1978 omgaat
Een van de belangrijkste documenten
waaruit geciteerd wordt voor de beschrij
ving van de Praagse Lente is het tot nu
toe in Nederland onbekende dagboek van
de in het begin van dit artikel genoemde
parlementsvoorzitter Jozef Smrkovsky
Deze stelde het dagboek in 1974 tijdens
zijn sterfbed op, nadat hij enige jaren
daarvoor uit zijn functie was gezet en van
zijn lidmaatschap van de Communistische
Partij was beroofd. Met Dubcek en nog
twee leiders werd Smrkovsky in mei '68
op het matje geroepen bij Brezjnev. Pod-
gorny en Kosygin om zich te verantwoor
den. Eerst leidde dat tot een vernietigende
perscampagne, maar uiteindelijk tot de
overweldiging van Tsjechoslowakije zelf
Toen Smrkovsky. Dubeck en premier Cer-
nik als gevangenen naar Moskou waren
gevoerd om vervolgens weer als gesprek
spartners te worden erkend maakten ze
Kosygin op een gegeven moment razend
Smrkovsky had gezegd dat hij wel een
communistische politiek wilde voeren,
„maar dan wel in overeenstemming met
mijn geweten en met de wil van het volk"
„Hoe kunt u, een oude communist, zo
spreken", zei Kosygin daarop woendend
Er volgde toen een scherpe woordenwisse
ling tussen de Tsjechische en Russische
leiders waarin Smrkovsky tegen Brezjnev
uitschreeuwde: Jullie, kameraden, jullie
hebben de eeuwenoude vriendschap tussen
onze volkeren kapot gemaakt In ons
volk hadden jullie je trouwste vriend,
maar in één nacht hebben jullie dat alles
vernield".
Naderhand volgden de moeizame onder
handelingen over het later uitgelekte gehei
me protocol waarin de Praagse hervor
mers een beslissende stap terugdeden en
die het begin vormde van hun eigen poli
tieke ondergang. Ook dat document even
als vele andere authentieke stukken die uit
de genormaliseerde periode er na dateren,
zijn volledig in het boek opgenomen. Het
boex eindigt met de documenten van Char-
ta'77 en de aanvallen daarop van de Tsje
choslowaakse pers en anonieme vuilspui-
ters Het geheel vormt een aanklacht die
in al zijn nuchterheid overtuigt en het
beste middel is om aanhoudend waakzaam
te blijven
Hans Renner. Tsjechoslowakije en de tan
krealiteit. Uitgave: Ned. Instituut voor Vre
desvraagstukken;
M van den Heuvel, H Renner, Groeten uit
Praag; tien jaar na de Praagse Lente
Uitgave: Elsevier
llllllllllllllllllllllllllllllllllliiiiiiiiiiiniiiiiiiiiii
(Van een onzer verslaggevers)
UTRECHT - Reizigers naar
Italië moeten vanaf vanavond
negen uur tot dinsdagavond
rekening houden met ernstige
storingen in het treinverkeer
aldaar. De vakbond van het
Italiaanse spoorwegpersoneel
heeft namelijk opgeroepen tot
een staking van 24 uur die
geldt voor het gehele land. De
vertraging kan voor de reizi
gers al direct beginnen bij de
Zwitsers-Italiaanse grens.
De staking is bedoeld om
kracht bij te zetten aan loonei
sen De vakbonden hadden be
loofd dat internationaal reis
verkeer ongemoeid zou moeten
blijven, maar een garantie hier
voor was niet te geven.
lllllllllllilHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
KINSHASA (UPI, DPA)
De presidenten van Zaïre
en Angola, Moboetoe en
Neto, hebben in het week
einde hun conflict bijge
legd. Moboetoe verklaarde
aan een diner ter ere van
zijn Angolese gast, dat
met diens .Jïistorische be
zoek" de grondslagen wa
ren gelegd voor het vreed
zaam naast elkaar bestaan
van hun landen.
De verhouding tussen Zaï
re en Angola liet veel te
wensen over, sinds de Zaï
rese regering bij de strijd
om de macht in Angola
een bevrijdingsorganisatie
had gesteund, die tenslotte
met Cubaanse steun door
Neto's volksbeweging voor
de bevrijding van Angola
(MPLA) werd verslagen,
toen Angola in 1975 onaf
hankelijk was geworden.
piaats op het vliegveld Lohause. De ontploffing daar
door de IRA
i de negen aanslagen op de Britter,
BEIROET (AP) - De leider
van de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie Jasser Arafat
heeft een voorstel aanvaard
tot een verzoeningsgesprek
met de president van- Irak
Achmad Hassan el Bakr. Het
is mogelijk dat de tweemans
„topconferentie" ook zal wor
den bijgewoond door de Syri
sche president Hafez Assad,
wiens regering al lang over
hoop ligt met die van het
buurland Irak.
Arafats PLO en Irak zijn al
geruime tijd verwikkeld in een
geschil dat tenslotte heeft ge
voerd tot daden van terreur,
waar diplomaten der twee par-
den
De voorzitter van de commissie
voor Amerikaans-Arabische
betrekkingen Moehammad
Mechdi zei dat hij in Damascus
zal praten met president Assad
en een week later in Bagdad
met president El Bakr. Hij wil
„trachten een eenwording van
de Arabische pogingen te be
reiken, zulks m verband met de
uitdaging gesteld door de con
ferentie van Sadat en Begin in
Camp David."
Dit laatste overleg waar ook
president Carter van Amerika
als „neutrale deelnemer" bij
zal zijn, begint op 5 september
(Van onze correnspondent)
Bonn De Westduitse en En
gelse politie zijn er nog altijd
niet zeker van wie verant
woordelijk moe^ worden ge
steld voor de reeks bomaansla-,
gen die in de nacht van vrij-,
dag op zaterdag in acht plaat
sen in de Bondsrepubliek op
kazernes en dienstgebouwen
van het Britse Rijnleger zijn
gepleegd. Het vermoeden be
staat dat Ierse revolutionairen
van de IRA bij de aanslagen
betrokken zijn, zelfs als de
bommen door Duitse terroris
ten zouden zijn aangebracht.
Concrete aanwijzingen hier
voor ontbreken echter. Het is
wel bekend dat er betrekkin
gen bestaan tussen de RAF en
de IRA, die o.a. gemeenschap
pelijk aan militaire trainings
kampen van Palestijnen heb
ben deelgenomen.
De acht tijdbommen met een
springstofgewicht van vijf tot
vijftig pond ontploften gelijk
tijdig. Ze waren aangebracht
aan buitenmuren en hekken
van Engelse militaire gebou
wen m Dïisseldorf, Ratingen.
Krefeld, Duisburg, Mülheim.
Mönchengladbach en Minden
In Bielefeld ontplofte slechts
een klein deel van de daar
aangebrachte 27 kg sprinstof
die ongetwijfeld lichamelijk
letsel zou hebben veroorzaakt,
aangezien
veel soldaten in
de buurt waren. Nu zijn er
slechts enkele mensen lichtge
wond, maar daarentegen heb
ben de bommen ernstige mate
riële schade aangericht. In
Düsseldorf werden 35 auto's op
een parkeerplaats zwaar be
schadigd.
De totale schade wordt ge
raamd op 1 miljoen mark
De ca 55.000 Engelse militairen
in de Bondsrepubliek zijn in
een staat van verhoogde waak
zaamheid gebracht. De Britse
zender BFFS riep hen voortdu
rend op extra attent te zijn op
verdachte personen of voor
werpen. Specialisten van Scot
land Yard en van de Britse
militaire inlichtingsdienst zijn
naar Duitsland gevlogen om de
zaak te onderzoeken, in samen
werking met een speciale op
sporingseenheid van de politie
in Noordrijn-Westfalen. Ze wij
den speciale aandacht aan de
vraag of de door vakmensen in
elkaar gezette bommen van
hetzelfde type zijn dat door
Duitse terroristen is gebruikt
De IRA heeft in 1973 al eens
eerder een bomaanslag op het
Rijnleger gepleegd die op tijd
kon worden verijdeld. Vanuit
Duitsland worden de Engelse
soldaten gerecruteerd die in
Ierland voor de ordebewaking
zorgen.
Menachem Begin
een „Carter-lach"
65-ste verjaardag
Israels premier, tooide zich met gezongen. Eigenlijk verjaarde Begin al op zestien
toen hij ter gelegenheid van zijn augustus, maar omdat hij de Joodse kalender volgt,
door zijn kleinkinderen werd toe- werd het zaterdag de negentiende
PRAAG, MOSKOU (DPA,
AFP) - De inval in Tsjechoslo-
wakije van de troepen van de
j Warschaupactlanden op 21 au
gustus 1968 is zondag in de
landen van het oostelijk blok
I vrijwel niet herdacht.
1 De commentaren waren boven
dien terughoudend. Het orgaan
van de Tsjechoslowaakse com-
munistische partij Rude Pravo
haalde in een commentaar „het
onverbrekelijke bondgenoot
schap van Tsjechoslowakije
met de Sowjet-Unie naar vo-
ren, Het- Moskouse partijor
gaan Prawda sprak van een
lastercampagne van het Westen
tegen Tsjechoslowakije. In An
kara sloeg een groep van onge
veer 50 mensen het bureau van
de Russische luchtvaartmaat
schappij Aeroflot kort en klein
uit protest tegen de Russische
inval tien jaar geleden. De
Spaanse en Italiaanse commu
nistische partijen hebben de in
val opnieuw scherp veroor
deeld. In Utrecht hebben gis
teravond naar schatting hon
derd mensen de Russische in
val herdacht De herdenking
ging gepaard met een stille
tocht door Utrecht.
LONDEN (Rtr) Het Volksfront voor de
bevrijding van Palestina, afdeling specia
le operaties - een kleine fanatieke Pales
tijnse guerrillagroepering - heeft de ver
antwoordelijkheid opgeëist voor de aan
val die zondag voor het Europa-hotel in.
Londen is gepleegd op een bus van de
Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al.
Daarbij zijn twee mensen om het leven
gekomen, de 28-jarige Israëlische stewar
dess Irit Girdon en een man die volgens
omstanders een Arabier is. Elf mensen in
de bus liepen verwondingen op door gra
naatscherven of kogels, benevens enkele
toeschouwers. Drie van hen zijn er erg
aan toe.
om het leven gekomen Arabier zou
door zijn eigen granaat zijn opgeblazen. De
politie wist een vluchtende man in een
zijstraat te grijpen. Zij maakt nu jacht op
een grijze Renault waarin twee of drie
Arabieren zouden hebben gezeten.
Het Volksfront voor de bevrijding van
Palestina, afdeling speciale operaties, liet
in een communiqué weten dat zijn com
mandostrijders de aanslag hebben ge
pleegd. De guerrillagroepering die ook de
kaping van een toestel van de Westduitse
luchtvaartmaatschappij Lufthansa in okto
ber van het vorig jaar organiseerde, ver
klaarde dat El Al in feite een militaire
instelling is, die onder meer vrijwilligers
naar Israel brengt. „We zullen El Al treffen
waar we kunnen", aldus het communiqué
„deze aanval is de laatste waarschuwing
aan alle mensen die met El Al \yillen
vliegen."
werd gepleegd toen de bus 21
personeelsleden van El Al naar het Euro
pa-hotel bracht om daar de nacht door te
brengen na een vlucht van New York naar
Londen. Er zaten geen passagiers in de
bus.
In de verklaring van de Palestijnse guerril
lagroepering wordt de Britse premier Ja
mes Callaghan beschuldigd van samen
werking met Israël, waarvoor hij zal moe
ten boeten.
De genoemde afdeling van het volksfront
zou destijds geleid zijn door wijlen Wadie
Haddad, die in de jaren '60 talrijke Pales
tijnse kapingsacties heeft georganiseerd
Haddad die in het begin van dit jaar
overleed aan leukemie, was een van de
oprichters van het volksfront Hij werd
daar in 1976 uitgestoten, omdat hij weiger
de af te zien van kapingen.
SALISBURY (UPI/RTR)
Premier Ian Smith van Rho-
desië heeft zich gisteren min
der positief uitgelaten over de
kans op een conferentie met
alle bij de kwestie Rhodesië
betrokken partijen, dan hij
vrijdag deed. Toen toonde hij
nog bereidheid tot overleg
met het Patriottisch Front"
zijn
omdat we in h
gedreven". Gisteren vertelde
hij in een toespraak voor ra
dio en t.v. dat zijn regering
niet wenst te praten over de
eis van het Front dat de Rho-
desische strijdkrachten volle
dig worden ontmanteld.
Smith zei: ..Ik aarzel niet u te
zeggen dat ik het gevaarlijk
acht zelfs maar een conferen
tie bij te wonen van mensen
die een dergelijke eis op tafel
leggen. Ik denk dat het een
ernstig demoraliserend effect
zou hebben op onze veilig
heidstroepen en ik kan weinig
dingen noemen die ons in de
toekomst meer kwaad zouden
doen dan de veiligheidstroe
pen aan te tasten".
„Er zijn mensen", vervolgde
Smith, „die denken dat deze
conferentie automatisch alle
problemen zal oplossen. Tegen
deze denkwijze moet ik ernstig
waarschuwen". Tenslotte deed
de Rhodesische premier een
beroep op de blanken in Rho
desië nog een paar maanden
te wachten met emigreren.
De guerilla-leiders Nkomo en
Mugabe, die gisteren een twee
daagse bijeenkomst in Lusaka
(Zambia) afsloten, zeiden dat
de guerilla-oorlog zich in hun
voordeel ontwikkelt. „Dus
moet de aard van de conferen
tie ook in ons voordeel zijn".
Hoewel zij niet wilden uitwei
den, wordt aangenomen dat
het Patriottisch Front nu aan
het punt toe is, waarop het
niets minder accepteert dan
een totale machtsoverdracht.
Britse diplomaten in Lusaka
achten die overdracht nü, on
realistisch. .„Wij proberen alle
partijen te vinden voor een
akkoord met de Brits-Ameri
kaanse voorstellen".
Deze voorstellen, die vorig
jaar door alle bij de kwestie
Rhodesië betrokkenen werden
verworpen, voorzien in de
aanwezigheid van een VN-vre
desmacht, tijdens de overgang
van een blank minderheidsbe
wind naar een zwarte meer
derheid sr eger ing
RIO DE JANEIRO (AP) - De
Braziliaanse regering heeft be
kendgemaakt de koffie-uitvoer
weer vrij te geven na een stop
zetting die drie dagen had ge
duurd. De minimum-export
prijs blijft gehandhaafd op het
peil van voor de stopzetting.
De uitvoer was stopgezet, aldus
is door de voorzitter van de
Braziliaanse koffieraad Camilo
Calazans meegedeeld, „om na
j te gaan hoe groot de aangerich-
te schade was."
Een plotseling opgezette kou in
de staat Tarana had deze week
200 miljoen koffiebomen be
schadigd.
Eerste solovlucht
over de
Noordpool
MUNCHEN (AP) De 54-jari-
ge Westduitser Dieter Schmitt
is er zaterdag als eerste in ge
slaagd, alleen, in een eenmoto-
rig vliegtuig over de Noordpool
te vliegen.
Bij zijn aankomst op de lucht
haven van München, 33 uur en
8200 kilometer na zijn vertrek
uit Anchorage, zei Schmitt dat
hij soms tot op 1000 voet boven
de Poolzee moest dalen. Ook
speelde de overbelasting van
zijn Beechcraft Bonanza, die
was uitgerust met extra brand
stoftanks en speciale navigatie-
apparatuur, hem parten. Sch
mitt zei zo'n karwei voor geen
goud nog eens te willen doen.
