Ik heb bij
de verwoesting
staan huilen
Paus wordt bijgezet
op zelfgekozen plek
CcidócGouraiit
President Eanes waker over het geweten van Portugal
buitenland
F
Camp David: geen te
hoge verwachtingen
Franse luchtverkeersleiders
opnieuw langzaamaan?
LEIDSE COURANT
Verdreven kampeerder
in Zuid-Zwitserland
(Van onze speciale verslag
gever Sjoera Post)
Locarno „Dat beeld van
die bruisende, alles mees
leurende rivier zal ik mijn
leven lang niet vergeten.
Het was een afschuwelijk
gezicht. Het water rukte
caravans, tenten en zelfs
bomen van de oevers en
sleurde ze mee in de rich
ting van het Lago Maggio-
re. Ik heb erbij staan hui
len."
Een druipnatte Nederlandse
kampeerder vertelt mij dit ver
haal in een wachthuisje langs
de weg van het Zuidzwitserse
dorp Avegno naar Locarno. Verwoeste huizen in het Noorditaliaanse Domodossola,
Vlak onder ons raast nog waar zeker veertien mensen in het watergeweld het
steeds do rivier de Maggia, leven lieten
waarvan maandagavond twee
dammen doorbraken, waar
door een groot gebied rond Lo
carno onder water kwam te
staan. Een tiental campings
werd overstroomd.
De regen valt dinsdagavond
nog steeds uit een inktzwarte
hemel. Bliksemschichten schie
ten tussen de bergen. We had
den net voor het water de cam
ping bereikte in onze auto' s de
^Het beeld van een parkeerplaats in Locarno, waar de auto's door het water op elkaar werden geworpen.
hoger gelegen weg weten te
bereiken. Het was een vlucht
met achterlating van bijna alle
bezittingen. Druipnat moesten
we bij elkaar beschutting zoe
ken.
Op de camping zijn elf cara
vans door het water wegge
vaagd. De angst is nog op de
gezichten van de kampeerders
te lezen, die net op tijd hun
kampeerwagens hebben kun
nen verlaten. Er dreigt even
paniek uit te breken als de
campingbeheerder komt vertel
len dat we opgesloten zitten in
het dal. Boven is de rivier over
de weg geslagen en ook enkele
kilometers lager m het dal is
de weg versperd. In de loop
van de avond worden veel
kampeerders bij particulieren
in de omringende bergdorpsjes
ondergebracht. Zelfs worden
er mensen door tehulp gesnel
de politie en legereenheden
met helikopters geëvacueerd.
Men slaapt in scholen, gemeen
tehuizen en kazernes.
De kampeerterreinen langs Het
Lago Maggiore bieden een
troosteloze aanblik. Wrakhout
markeert de plaatsen tot waar
het water gekomen is. Bomen
en electriciteitsmasten zijn als
lucifers afgeknapt. Caravans
zijn als blikjes samengeknepen
tegen de rotsen gesmeten.
Overal liggen resten van tenten
en etenswaren. De grond is op
veel plaatsen verzakt en forel
len spartelen midden op het
kampeerterrein.
Ook in de stad Locarno is er
zware schade. Auto's zijn op
parkeerterreinen op elkaar ge
schoven, veel woningen staan
gedeeltelijk onder water. In de
len van de stad is er geen gas,
drinkwater en electriciteit.
Niemand kent
'teruggevonden'
vermisten in
Argentum
BUENOS AIRES (AFP) - De
publikatie van een lijst met de
namen van 201 „teruggevon
den" vermisten door de Argen
tijnse federale politie is scep
tisch ontvangen door de orga
nisaties van verwanten van
vermisten, die ook op deze
lijst weer geen enkele bekende
naam hebben kunnen vinden.
Een onderzoek door een van
die organisaties, die beschikt
over een lijst van meer dan
drieduizend verdwenen tegen
standers van het Argentijnse
bewind, heeft een volledig ne
gatief resultaat opgeleverd.
Geen van de door de politie
genoemde 201 namen komt in
het register van die organisatie
voor.
In werkelijkheid zijn de door
de politie zogenaamd opge
spoorde vermisten, personen
die een tijdje zijn gaan stap
pen, die een ongeluk hebben
gehad, die hun geheugen kwijt
waren, dronkaards of verslaaf
den aan verdovende middelen,
zo merkte men van goed geïn
formeerde zijde in Buenos Ai
res op.
Rhodesïè schaft ZESTIGDUIZEND DEFILEERDEN LANGS DE BAAR
kleine
apartheid af
SALISBURY (Rtr) - Het over
gangsbewind in Rhodesië heeft
een eind gemaakt aan de dis
criminatie tegen zwarten in
openbare gelegenheden, zoals
hotels, restaurants, cafés,
zwembaden en theaters. In de
lang verwachte verklaring van
de uitvoerende raad werd ech
ter niet gesproken over een
ontheffing van de rassenschei
ding bij het onderwijs, in de
ziekenhuizen of de diverse
woongebieden.
De uitvoerende raad, bestaan
de uit de blanke premier Ian
Smith en de gematigde zwarte
leiders bisschop Abel Moezore-
wa, ds Ndabaningi Sithole en
het stamhoofd Jeremiah Chi-
rau, kwam met de maatregel
nadat van de zijde van de
zwarte nationalisten herhaalde
lijk was gepleit voor een on
middellijke beëindiging van al
le discriminatie, als een belang
rijke stap om het overgangsbe
wind in Salisbury in de ogen
van de buitenwereld en de
zwarte meerderheid in Rhodes
ië geloofwaardiger te maken.
Van onze correspondent
CASTEL GANDOLFO - Tot vanmiddag,
toen de voorbereidingen werden getroffen
voor Paus Paul us' laatste tocht naar Ro
me, hebben op Castel Gandolfo zo'n zes
tigduizend mensen langs de baar van de
overleden kerkvorst gedefileerd. Onder
hen bevonden zich enkele familieleden
van de overleden paus.
In tegenstelling tot de gebruiken rond de
dood van de laatste pausen, wordt het
lichaam van Paulus de' Zesde in de Sint
Pieter in een gesloten kist opgebaard. Dit
vanwege de grote hitte in Rome, waar het
gisteren meer dan dertig graden was. Na
de plechtige uitvaart, zaterdagmiddag
wordt paus Paulus bijgezet op een door
hemzelf uitgekozen plaats in de crypte
onder de Sint Pieter.
In tegenstelling tot de summiere reactie
van het officiële Russische persbureau
Tass, heeft president/partijleider Leonid
Breznjev in een telegram aan het Vaticaan
zijn „diepe deelneming" betuigd. „De ver
klaringen van Paus Paulus de Zesde ten
gunste van de vrede, de ontspanning de
beëindiging van de bewapeningswedloop,
zullen niet worden vergeten door de men
sen van goede wil", aldus Breznjev.
Op de internationale synode van de Angli
caanse bisschoppen, de zogeheten Lambe-
th-conferentie, zullen drie Rooms-Katholie-
ke bisschoppen voorgaan in een requiem-
voor de zielerust van de overleden paus.
De verwachting is dat slechts weinig Angli
caanse bisschoppen 4e dienst niet zullen
bijwonen, ofschoon een requiem voor hen
nog steeds een gevoelige zaak is. De Eu
charistie als zodanig levert niet zoveel
moeilijkheden meer op, sinds de overeen
komst in de internationale commissie van
katholieke en anglicaanse theologen. Met
het bidden voor de doden ligt dat anders.
De^bisschoppen van Nederland hebben de
geestelijkheid gevraagd dit weekeinde de
Eucharistie te vieren voor de zielerust van
de paus. De bisschoppen zelf gaan voor
in hun eigen kathedraal. De officiële her
denkingsdienst, waarbij ook de leden van
het corps diplomatique aanwezig zullen
zijn, is op woensdag 16 augustus in de St.
Jacobus-kerk aan de Parkstraat in Den
Haag.
V oedingsconcern
neemt slank
makers over
Pittsburgh (ANP) Het Ame
rikaanse levensmiddelencon
cern Heinz heeft definitieve
overeenstemming bereikt over
de overname van Weight Wat
chers Internationaal Inc., een
organisatie die zich bezig
houdt met het stimuleren van
de slanke lijn. Heinz betaalt 71
miljoen dollar voor Weight
Watchers.
De overneming van Weight
Watchers zal plaatsvinden in
de vorm van een fusie van de
organisatie met een dochter
maatschappij van Heinz. De
uitstaande aandelen Weight
Watchers zullen voor 24 dollar
per stuk worden gekocht. Hier
mee is een bedrag gemoeid van
ongeveer 71 miljoen dollar.
De ontmoeting van de Egyptische president en dè
Israëlische premier in het buitenverblijf van de Ameri
kaanse president vormt een nieuwe opzienbarende ont
wikkeling in de reeks, die Sadat is begonnen met zijp
bezoek aan Jeruzalem. Maar sindsdien hebben we geleerd
geen al te hoge verwachtingen te koesteren van het
overleg tussen beide landen en daar is ook nu geen
duidelijke reden voor.
Er is geen enkele aanwijzing dat de standpunten van
beide landen dichter tot elkaar zijn gekomen. Een paar
dagen geleden heeft Sad at laten weten alleen verder te
willen onderhandelen, indien Israël bereid zou zijn alle
bezette Arabische gebieden terug te geven. Alleen de
ho6p, dat Amerika in Camp David zelf met een vredes
voorstel voor de dag zal komen, kan Sadat hebben
bewogen opnieuw door de knieën te gaan. Zo'n Ameri
kaans voorstel zal dichter bij het Egyptische, dan bij het
Israëlische standpunt liggen en Israël zal het slechts ten
koste van ernstig gezichtsverlies kunnen afwijzen.
President Carter voelt er eigenlijk niet veel voor een
dergelijke stap te doen. Hij zal er wellicht toch toe
besluiten in een poging te voorkomen, dat Sadat zijn
vredesinitiatief opgeeft en zich daarna mogelijk zal moe
ten verzoenen met Syrië.
Alleen een duidelijke toenaderingspoging van Israël
kan in Camp David tot een gunstig resultaat leiden. Maar
acht maanden van onderhandelen tussen Israël en Egypte
over een beginselverklaring voor het eigenlijke vredes*-
overleg, heeft tot geen enkel resultaat geleid. Israël houdt
het been stijf en premier Begin heeft zich gisteren gehaast
te verklaren, dat het deelnemen aan het gesprek geen
enkele wijziging in de Israëlische politiek betekent. Ei-
is opnieuw reden voor hoop, maar geen aanleiding tot
optimisme.
PARIJS (AP) - De Franse
luchtverkeersleiders beslissen
vandaag of zij hun langzaa-
maanactie zullen hervatten,
waardoor onlangs het hele Eu
ropese luchtverkeer vast
kwam te zitten.
onderhandelingen met de
Franse minister van transport
Joel le Theule geen enkel resul
taat had opgeleverd. „Wij gaan
morgen met lege handen naarr
de vergadering toe", aldus een
vakbondsman. Hij voegde daar
aan toe dat hij de indruk had
dat de regering „niet wenste te
onderhandelen".
Mb h
ftUTTi - Jj
SfNÜJLI
De Londense bookmakers, voor
wie geen weddenschap te hoog
gaat. hebben zich op de komende
verkiezing van de nieuwe paus
geworpen. Ze ontketenden een
stroom van verontwaardiging over
deze „verregaande onsmakelijk
heid". De bookmakersfirma ver
dedigde zich door te verklaren
dat ze geen kwaad in de zin had.
Overigens staat de Nederlandse
kardinaal Willebrands acht tegen
Amerikanen
lanceren
opnieuw raket
voor onderzoek
Venus
CAPE CANAVERAL, Florida
(AP, REUTER, AFP) Vanaf
het Kennedyï-uimtevaart-
centrm in de Verenigde Staten
is gisteren en ruimteschip ge
lanceerd dat samen met een
andere ruimtesatelliet, die
reeds onderweg is, metingen
zal verrichten in de omgeving
van de planeet Venus. Het am:
bitieuze Venus-project zal uitr
gebreide onderzoekingen doeq
naar de samenstelling van de
atmosfeer en het weer van de
planeet, zijn massa en de af
stand tot de zon. Evaluatie
van de gegevens zou kunnen
helpen te verklaren boe het
komt dat de planeten zich zó
verschillend ontwikkelen.
Ook de Russen hebben gistereit
een ruimteschip gelanceerd:
Het bevoorradingsvaartuig 3
werd maandagnacht gel an-»
ceerd vanaf de Russische basis
in Centraal Azië. Naar alle
waarschijnlijkheid zal de voor
uitgang 3 binnen 48 uur aanleg
gen bij de Saljoet 6. Dit ruimte
laboratorium wordt sinds 17-
juni bemand door de kosmo
nauten Vladimir Kovalenok en
Alexander Ivantsjenkov. In we
lingelichte kringen wordt ge
zegd dat de voorraden in het
jongste vaartuig bestemd zijn
voor de op handen zijnde
ruimtvlucht van de Sojoez 31.
(Van onze correspondent Robert McCloug-
hin)
LISSABON „Gezocht: premier. Kundig
en democratisch, met of zonder ervaring.
'Goede contacten en steun van partij ver
eist. Zeer serieuze taak. Onmiddellijk be
ginnen." Zoals deze spottende advertentie
op de voorpagina van een vooraanstaand
Portugees dagblad suggereert, is er nog
geen duidelijke voorkeur voor een opvol
ger van Mario So ares als nieuwe premier
'van Portugal, en wie president Eanes
vandaag ook in die functie kiest, van nu
af aan zal de president zelf de hoofdrol
•vervullen.
;Na twee jaar als scheidsrechter opgetreden
\te zijn tussen de politici, wordt de verlagen
.militaire president nu tot veldspel gedwon
gen. Nu de vier grote politieke partijen de
mogelijkheid om zeep hebben geholpen tot
,een compromis dat tenminste tot de eerst
volgende geplande verkiezingen van 1980
had kunnen duren, moet de president een
.manier vinden om de jonge democratie
verder te laten functioneren.
•*De gebeurtenissen van de laatste twee
weken waarin de partijleiders het werk
'van wekenlange zware onderhandelingen
'ongedaan maakten en elkaar beschuldig
den hebben de taak van de president
inderdaad zeer ernstig gemaakt. Eanes
moet beslissen of hij een lid van één van
de partijen, een militair of een partijloos
'burger kiest die moet trachten de partijen
met elkaar te verzoenen. Ook moet hij
(besluiten of hij nu de volksvertegenwoor
diging terugroept om de verkiezingen voor
begin volgend jaar voor te bereiden of om
haar te ontbinden en de verkiezingen di
rect te houden op basis van een oude
kiezerslijst, die ongeveer 1 miljoen nieuwe
kiezers zou uitsluiten. Volgens de grondwet
zou hij nog verder kunnen gaan, ook al
bestaat de vrees dat hij een Napoleonti
sche rol zou kunnen gaan spelen. De par
tijen hebben hem door hun eigen daden
aangemoedigd op een éénmansregering
aan te sturen.
Gelukkig voor die partijen heeft de 43-jari
ge president het uitsluitend als zijn taak
beschouwd om Portugal, een van Europa's
jongste en meest kwetsbare democratieën,
tegen een potentiële dictator te bescher
men. De Portugezen hebben een ongebrui
kelijke keus gedaan toen zij deze strakkij-
kende officier met zijn hoornen bril en
stille manier van doen tot president kozen.
De dominante figuren vóór hem, de intel
lectuele dictators Antonio Salazar en Mar-
celo Caetano, de excentrieke generaal An
tonio de Spinola met zijn monocle en de
revolutionaire held, majoor Otelo de Car-
valho, waren allen opvallende, bezielende
figuren, Eanes echter vertoont nauwelijks
een spoor van hun ambitie.
Toch twijfelt niemand eraan dat de kiezers
precies hebben geweten wat ze moesten
doen. Ze waren de sterke mannen met hun
persoonlijke visies, die dezen probeerden
op te leggen maar die niet ieder kon delen,
beu. Daarom kozen ze iemand waarvan ze
zeker konden verwach^n dat hij, zou opko
men voor een regering van politieke partij-
Officier in Angola
Toen Carvalho en zijn mede-samenzweer
ders het oude bewind op 25 april 1974
omverwierpen, was Eanes een eenvoudige
majoor, die in Angola vocht. Met een
reputatie dat hij gematigd tegenstander
van-de oorlog was, werd hij teruggehaald
om de nationale televisiedienst te leiden.
Het jaar daarna nam hij ontslag, geschokt
door de beschuldiging van links dat hij het
nieuw selecteerde.
Terwijl hij nog leed onder deze vernede
ring door de radicalen, verenigde hij de
gematigden onder zijn mede-officieren om
het getij van links een halt toe te roepen.
Toen de geruchten over een communisti
sche machtsovername in de herfst van
1975 toenamen, beraamde hij een militaire
operatie tegen de samenzwerende dienst
plichtigen. Het bewijs van een samenzwe
ring door links is nooit geleverd. Zeker is
wel dat de snelle actie van Eanes in de
nacht van 25 november een eind maakte
aan alle praatjes over een socialistische
revolutie. De onbekende militair werd door
de drie niet-communistische partijen be
groet als redder van de democratie. Hij
werd opperbevelhebber van de strijd
krachten en men haalde hem over zich
kandidaat te stellen voor het president
schap. Hij won deze verkiezing met 61
procent var, de stemmen en stelde daar
mee Carvalho en twee andere kandidaten
volledig in de schaduw.
Gedurende het eerste deel van zijn vijfjari
ge ambtstermijn heeft Eanes zijn best ge
daan de dagelijkse leiding van het land
over te laten aan Soares, die als leider van
de grootste partij een onomstreden keuze
vormde als eerste minister. Intussen trok
Eanes zich het lot aan van de 2,5 miljoen
Portugezen, die door de economische poli
tiek van Salazar gedwongen waren ge
weest het land te verlaten. Eanes wist voor
hen belangrijke concessies bij de buiten
landse regeringen los te krijgen.
Terwijl Soares streed voor een plaats in
de Europese Gemeenschap, nam Eanes de
moeilijke taak op zich een hervormd, de
mocratisch Portugal in de Derde Wereld
te verkopen. In juni behaalde hij, als resul
taat van volhardende diplomatie, de groot
ste triomf: een verzoening met Angola en
het eind van jarenlange wederzijdse arg
waan tussen Portugal en zijn vroegere
koloniën.
Als de meest essentiële functie van Eanes
wordt echter gezien die van brug tussen
politici en militairen. „Of we het nu leuk
vinden of niet", zei kortgeleden een voor
aanstaande conservatieve politicus, „de
krijgsmacht vormt een van de twee politie
ke machten in dit land. Gewoon door haar
bestaan heeft zij grote invloed op wat wij
doen of denken. Wij weten dat de militai
ren niet het minste verlangen hebben om
een politieke rol te spelen, maar het is
dwaasheid te denken dat zij nooit meer
tussenbeide zouden kunnen komen. De
aanwezigheid van Eanes dient om dat te
gen te gaan."
De president ging snel en discreet te werk
om het moreel van de troepen, dat gedeukt
was door dertien jaren uitputtende oorlo
gen in Afrika en twee jaar van revolutio
naire avonturen in eigen land, weer op te
vijzelen. Hij besteedde speciale aandacht
aan de versterking van de rol van Portugal
in de NAVO, terwijl hij een nieuwe com
mando-eenheid oprichtte die uitgerust was
met wapens uit de Verenigde Staten en
Duitsland.
Toch is zijn actie te discreet geweest in
de ogen van sommige hogere officieren,
die heimelijk wensen dat hij de linksgeo
riënteerde Raad van de Revolutie afschaft,
dat hij aftreedt als bevelhebber van de
strijdkrachten en dat hij de taak om poli-
tiek-gezinde officieren te verwijderen over
laat aan een full-time beroepsman.
Als zoon van een bouwvakker en een
dienstmeisje uit een landelijk district in
midden-Portugal heeft Eanes de ruwe ma
nier van recht door zee gaan, die in scher
pe tegenstelling staat tot de gladde zelfver
zekerdheid van andere nationale leiders.
De staatsbezoeken van onder anderen pre
sident Giscard van Frankrijk, president
Tito van Joegoslavië en de Spaanse koning
Juan Carlos veroorzaakten een hele verza
meling grappen over zijn flaters tegen het
protocol
Zijn opvallende soberheid hij staat erom
bekend dat hij liever nftt een oud propel-
lorvliegtuig naar het buitenland reist dan
met het presidentiële straalvliegtuig is
goed gevallen bij een volk dat gebukt gaat
onder hoge prijzen en dat zich scherp
bewust is van de verkwisting van enkele
van hun andere leiders. Er is bij opinieon
derzoeken aangetoond dat hij een grote
voorsprong heeft op zijn rivalen en de
meeste mensen denken dat hij met gemak
herkozen zal worden in 1981.
Dat wil zeggen, als hij de twijfels kan
wegnemen die zijn ontstaan door zijn eer
ste serie politieke maatregelen. Hij lieeft
bij links veel wantrouwen gewekt door de
president uit de tijd van de dictatuur,
Americo Tom as, een man die moreel ver
antwoordelijk is voor zestien jaar van mar
telingen en moorden door de politie, uit
te nodigen uit zijn ballingschap terug te
keren in het belang van „menselijkheid en
nationale verzoening".
Morele overwegingen vormden ook de ach
tergrond van zijn weigering om de socialis
ten in de regering te handhaven toen ze
eenmaal in de steek gelaten waren door
hun conservatieve regeringspartners. Als
hij het regeringsakkoord een natuurlijke
dood had laten sterven, zou hij, volgens
andere waarnemers, tijd gewonnen hebben
om iets ervoor in de plaats uit te werken.
Zoals de zaken er nu voor staan, zeggen
ze, zou hij weieens eraan meegewerkt kun
nen hebben de grootste verwarring in drie
jaar te scheppen zonder uitzicht op een
duidelijke oplowing.
Copyright The Guardian
