Er zijn maar weinig
artiesten die het werk
van ii ander waarderen
Snelle groei basisgemeenschappen
indrukwekkend teken van de tijd
Water in rivierl
daalt weer
kerk
wereld
Verschuiving irj
hulpverlening j
bij adviesbureau priesters
IN DE PORTRETTEN
GALERIJ VAN
ADRIAN STAHLECKER
BURGEMEESTER POLAK MAAKT
OVERPLAATSING AGENTE ONGEDAAN
Proefproces
,,Deep Throat"
in hoger beroep
Meer financiële armslcr
Voor die onverwachte ff
reparatie, bijvoorbeeld^
Open katholieke organisatie nodig
KUNST/ BINNENLAND
LEIDSE COURANT
DINSDAG 30 MEI 1978 PACINA i
„Laten we de kamer van
Christina maar nemen", zei
prinses Irene tegen de Haagse
portretschilder Adrian Stah-
lecker toen hij het vorig jaar
op paleis Soestdijk was,
„want bij mij maken de kin
deren 'n enorme rommel en u
moet rustig kunnen werken".
Vroeger had zij al eens 'n
expositie van Stahlecker in
Madrid geopend en nu zou hij
haar portret schilderen.
Een groot doek van hem hing
al in haar kamer omdat ze zo
van die diepe roden en blau
wen houdt! „Een lakei moest
mijn ezel naar binnen dra
gen. zegt Adrian die thans
een tentoonstelling in zijn ei
gen zaal aan de Javastraat
heeft. Koningin en Prins han
gen er ook, maar dié hebben
niet geposeerd; hij moest met
foto's werken. Hare Majesteit
met zó'n hoed, zoiets als bij de
opening van de Staten, alleen
het toneel en het Koninklijk
Huis dragen nog hoeden.p
Over toneel gesproken: Guido
de Moor is hier ook te zien.
„Dat is iemand die waardering
heeft voor een beeldend kunst
enaar en er tenminste iets van
begrijpt!" Adrian vindt dat de
meeste artiesten zó verschrik
kelijk rond zichzelf draaien,
dat ze geen belang stellen in
het werk van een ander. Paul
van Vliet kwam het atelier
binnen om te poseren: „Ik heb
drie kwartier de tijd" zei hij,
Adrian Stahlecker: Zulk een hoed!
„absoluut niet langer!" En Al-
bert Mol wipte gedurig van de
éne bil op de andere en moest
dan weer even op en neer
lopen al pratende, praten
de. Neen, dan Charlotte
Kohier (het portret hing on
langs in de Stadsschouwburg
bij een hommage-manifestatie)
die poseerde volkomen rustig
omdat zij begreep wat het zeg
gen wil: het wezen van een
mens vast te leggen in lijnen
en kleuren. Zo ook Theo
Bruins die pas een onderschei
ding weigerde omdat hij
meende niets bijzonders te
verrichten, „een fascinerend
mens" vindt Adrian, die erg in
trek is bij bekende „persoon
lijkheden" die zichzelf graag
willen zien of door anderen
gezien willen worden.
Kijk, daar hangt dat grote
portret van Mathilde Willink
waarover nogal wat te doen
geweest is. De weekly's heb
ben er vol van gestaan. Mathil
de met de enorme paardes-
taart. Adrian: „Weet je dat
daar drie grote haarstukken
inzaten? En waar die van af
komstig waren: Van drie
Noorse meisjes die in het
klooster gingen, en elke streng
kostte zesduizend gulden. Van
de doden niets dan goeds. Ja,
maar Adrian vindt dat toch
een moeilijk te verwerken ge
meenplaats. Dan moeten ze
toch ook wel goed zijn ge
weest. Zij was het toppunt van
egocentriciteit en kon totaal
meedogenloos zijn. „Ik was
hard op weg om zenuwpatiënt
te worden", bekent Stahlec
ker. „Toen we haar terug naar
het hotel brachten, wilde ze op
'n zeker moment uit de rijden
de wagen springen. Het was
tragisch, zij leefde naar de
dood toe. Ik weiger ge
woonweg om mee te doen aan
een valse mythe-vorming.
Wie deze portretten en stille
vens ziet, weet dat hij te doen
heeft met een impulsieveling:
zware contouren, helle felle
kleuren, bijna alles met het
paletmes, slechts 'n complete
rend detail met het penseel.
Zuidelijk heftig. Als je zolang
in Spanje gewoond en gewerkt
hebt. Hij heeft pas een exposi
tie in Madrid achter de rug en
wacht nu op de terugbetaling
Guy van Hardenbroek: Zonder deksels ditmaal.
van het deposito. „Kijk, je
moet daar altijd 1200,- stor
ten bij de Staat, want je mocht
eens verkopen zonder de be
lasting te voldoen. Goed, maar
om nu die twaalfhonderd weer
terug te krijgen, dat valt niet
mee! Want dan krijg je te doen
met 'n enorme rompslomp van
formulieren; daar is Holland
nog niets bij".
Op de brede trap van dit oude
huis hangen de tekeningen,
wel even anders dan de doe
ken, zachter, soepeler, maar
zeker niet minder expressief.
Guy van Hardenbroek toont
bij de doeken van Adrian zijn
keramiek. Niet zoveel, want er
ging iets mis met zijn oven. G.
C. D. E. d'Aumale Baron van
Hardenbroek is een der meest
bekende keramisten van Ne
derland. Eéns koos hij dit vak
na velerlei omzwervingen en
beroepen: automonteur, ma
chinesmeerder, boekbinder,
arbeider in een pulpfabriek
tótdat hij ging pottenbakken.
Met succes, zie de lijst van
binnen- en buitenlandse ten
toonstellingen. Guy komt op
zekere dag de Galerie Stahlec
ker binnen met het opzienba
rende nieuws „Kijk, Adrian
nü bak ik ze zónder dek
sels. Het zijn geweldige
potten, donker en ruig, hand-
gekneed, opgetrokken in lagen
als met een heel primitieve
techniek, Asurnen uit een hu
nebed waarvan de afsluitingen
verloren zijn gegaan. Maar
daarnaast 'n paar prachtige
kruikjes, edel van gestalte en
puur van kleur: matgeel en
ijlig lila, zoals we ze nog wel
eens uit de Jugendstil aantref
fen. Kracht naast loutere ver
fijning met bewust vermijden
van een definitieve stijl. Die
laatste beheerst de wanden in
deze galerie waar belangstel
lenden altijd welkom zijn. De
ze keer t.m. 7 juni.
J. V.
ADVERTENTIE
Als u het leuk vindt om
'ns af te wisselen, moet u eens
kalkoendelen kopen.
Amsterdam (ANP) Burgemeester Polak
van Amsterdam heeft de overplaatsing
van Lisette Scholten-Van Twisk van de
recherchedienst naar de verkeersdienst
van de gemeentepolitie, vanwege haar
relatie met de Duitser Axel Achterath
ongedaan gemaakt. Dat heeft de gemeente
Amsterdam gistermiddag bekend ge
maakt.
Volgens burgemeester Polak is uit een
door hem ingesteld onderzoek gebleken
dat hoofdcommissarie Sanders niet be
voegd was de overplaatsing tegen de wil
van mevrouw Scholten zelfstandig door te
voeren. Het besluit van de hoofdcommissa
ris tot overplaatsing was1 volgens de burge
meester in het licht van de feiten en
omstandigheden van dat moment op zich
zelf wel begrijpelijk en gezien vanuit het
dienstbelang verdedigbaar, maar uit een
recente uitspraak van de afdeling recht
spraak van de Raad van State kan de
conclusie worden getrokken dat overplaat
sing op de door de hoofdcommissaris aan
gevoerde gronden niet mogelijk is.
Burgemeester Polak heeft mevrouw Schol
ten laten weten dat zij zo spoedig mogelijk
naar haar vorige post bij de afdeling re
cherche-administratie wordt teruggeplaat
st. De datum waarop dat zal gebeuren
wordt vastgesteld in overleg met de leiding
van de Amsterdamse politie.
Mevrouw Scholten werd vorig jaar naar
het bureau van de parkeerpolitie overge
plaatst omdat zij samenwoonde met Axel
Achterath, die in 1974 in West-Duitsland
was veroordeeld wegens lidmaatschap van
een organisatie die de Duitse justitie be
schouwt als verwant aan terroristische
groeperingen.
Mevrouw Scholten tekende tegen de beslis
sing van de hoofdcommissaris beroep aan
bij het ambtenarengerecht, dat het verzoek
'om een uitspraak afwees, omdat eerst de
burgemeester een beslissing moest nemen
over de juistheid van de overplaatsing.
Amsterdam Het door de Nederlandse Bioscoopbond ij
te proefproces rond de harde pornofilm „Deep Throa
de „hoger beroep-fase" terecht gekomen bij het gerecht
Amsterdam. Het hof begon gisteren de behandeling vanl
Gedaagde in dit proces is de Bioscoopexploitant FIT
eigenares van het Parisien-theater (170 zitplaatsen) aan
wedijk in de hoofdstad, waar vorig jaar februari, „Deepj
in beslag werd genomen. De rechtbank in Amsterdai
Flora BV in februari van dit jaar vrij van de klachtl
film „aanstotelijk is voor de eerbaarheid".
Het openbaar ministerie is het oneens met dit vonnis!
in appel bij het gerechtshof, dat gisterenmorgen na enkell^"
aan de heer H. Kleyn van Flora BV de film zelf ging bj
Gerechtelijke bezichtiging van „Deep Throat" vonden,
plaats in o.a. Maastricht en Den Haag, waar de film ook if
werd genomen. Het Amsterdamse gerechtshof sluit doj
8 juni de behandeling van de zaak. Enkele weken late
uitspraak in dit proefproces te verwachten.
De heer Kleyn, vroeger directeur van Parisien en thans a
van Flora BV, vertelde het gerechtshof, dat „Deep Thrc
ruim één jaar heeft gerouleerd in het naast Parisien i
Centraal-theater (49 zitplaatsen). In Centraal is „Deep j
indertijd niet in beslag genomen, omdat deze bioscoop \l
dan 50 zitplaatsen telt. De norm van 50 stoelen voor port
is onder het kabinet Den Uyl gesteld door minister van
Van Agt.
„Deep Throat" heeft in Centraal ruim 200.000 bezoekers!
ken. Een belangrijk deel van deze bezoekers is volgens
Kleyn naar bioscoop Centraal getrokken als gevolg van n
ties over de film zelf en over de (proefprocessen rond!
Throat".
Arnhem (ANP) Bij Lobith is gisteren een lichte dali^m
de waterhoogte van de Rijn geconstateerd. Zondagmiddier(
met 14.38 meter de hoogste stand bereikt. Gezien deLe]
daling van het waterpeil in Duitsland is het te verwacht|er|
de sterk gezwollen Rijn, IJssel, Waal en Lek geleidelijk
hun normale waterhoogten zullen bereiken. pe
Volgens een woordvoerder van de Geldersche Maatschapiev,
Landbouw heeft de wateroverlast, zeer ongebruikelijk v|e
tijd van het jaar, voor forse schade gezorgd. VeehoudeLjjj
hun vee in de nu ondergelopen uiterwaarden lieten t j
hebben hun koeien naar andere weilanden moeten bren|
op stal gezet. Daar moesten de voedervoorraden worden Lj<
sproken. Bovendien is de melkafgifte kleiner dan onder nq;n'
omstandigheden. j)
Een flink aantal boeren is voorts gedupeerd door het gebtv
gedeeltelijk verloren gaan van de eerste hooiopbrengst v|
jaar. Sommigen konden nog op tijd het eerste hooi oogstf
te vroege oogst van het gras veroorzaakt echter een mj-|
kwaliteit van het kuilgras. Het wassende water heeft gqö
maar nog niet binnengehaald gras verspreid. Ook die oogsL
als verloren worden beschouwd. Uiterwaarden met niet gal
gras kunnen pas over enkele weken weer worden gebrul
grasland voor het vee. De oogst is mislukt doordat riviersli)
op het land zal afzetten. De schade is nog niet te becij
Ze is het grootst langs de bovenrivieren van Gelderland.
ADVERTENTIE
Of welk doel dan ook
Met het Ennia Konstant
Krediet hebt u altijd geld
achter de hand dat u op
elk gewenst moment
kunt besteden. En wat,
de maandelijkse
aflossing betreft:
u krijgt 2 unieke
vrij stellingskaarten'"'
omin te zetten wanneer
betaling u niet gelegen komt.
Vraag uw (verzekerings)adviseur over het
Ennia Konstant Krediet. Hij regelt het vliegensvlug.
-0nni3- Konstant Kredic
Snel geld zodra u 't nodig hebt.
De snelle ontwikkeling van
basisgemeenschappen overal
in de wereld is voor prof. dr.
J. Kerkhofs S. J., directeur
van „Pro Mundi Vita" in
Brussel een indrukwekkend
teken van de tijd. Als bijzon
der kenmerk van deze basis
gemeenschappen noemt hij,
dat zij de theologie van het
tweede Vatikaanse concilie
toepassen en uitbouwen en op
die manier van de r.k. kerk
weer een kerk van en voor het
volk maken. Voor prof. Kerk
hof is het tijdperk van de r.k.
kerk als de grootste en meest
invloedrijke „multinationale
onderneming" met haar uni
forme priesteropleiding en
ambt definitief afgesloten.
Prof. Kerkhofs, een erkend
deskundige op het gebied van
de internationale ontwikkelin
gen in de r.k. kerk, maakte
zijn opmerkingen in een bij
eenkomst in Scheveningen, be
legd rond het zilveren priester
jubileum van Jos J. Schoen
makers, directeur van het na
tionaal bureau der Pauselijke
Missiewerken Nederland.
Prof. Kerkhofs sprak - zoals
hij zei - over het „zo gevoelige
en omstreden thema van de
pastorale opleidingen in de
jonge kerken".
In de basisgemeenschappen
verschuiven volgens prof.
Kerkhofs de tegenstellingen
tussen de priesters en de leken
en tussen katholieken en
christenen van andere kerken.
Zij geven de Heilige Geest
weer de vrijheid om bevrij
dend te werken. Voor het lei
derschap in die gemeenschap
pen kan men niet meer terug
grijpen op het oude Europese
prototype van de vrijgestelde,
redelijk goed betaalde en celi-
bataire priester.
Het lijkt erop, zegt prof. Kerk
hofs, dat de r.k. kerk voor het
einde van deze eeuw opnieuw
een verandering in de ambts
structuur zal moeten aandur
ven. Hij vraagt zich af of men
zich hierbij niet dient te inspi
reren op bijvoorbeeld de le-
kentheologen van de grieks-
orthodoxe kerk of de gehuwde
landbouwers-priesters van de
koptische kerk in Ethiopië of
op hetgeen spontaan is ge
groeid in de duizenden christe
lijke secten van Afrika of La
tijns-Amerika.
Het gaat er met om die voor
beelden te cbpiëren. maar om
„ons er opnieuw van bewust
te maken, dat de kerk zelf het
recht en de plicht heeft zeer
soepel met het ambt om te
gaan". Want - zegt prof. Kerk
hofs - de sacramenten zijn er
omwille van de mensen,
Hij vindt het eigenlijk een ko
mische zaak, dat tienduizen
den Zuidamerikaanse leiders
van basisgemeenschappen en
vele duizenden katechisten in
Afrika en Azië het doopsel
toedienen en preken, terwijl
het voorgaan in de eucharistie
blijft voorbehouden aan een
kleine groep van ongeschool
den.
Prof. Kerkhofs vindt deze ont
wikkeling duidelijk in tegen
spraak met de praktijk van de
primitieve kerk, terwijl hier
voor in het evangelie ook elk
echt houvast ontbreekt. Hij
constateert dat de jonge ker
ken voor een veel belangrijker
deel op niet-priesterlijke amb
ten steunen dan in de Noord-
antlantische wereld het geval
is, terwijl zij bovendien ijverig
zoeken naar verregaande in
schakeling van de vrouw in
het ambt. Hij geeft hiervoor
talrijke voorbeelden, ook al
constateert hij tegelijkertijd,
dat de mannelijke kerkleiders
de vrouw graag monddood
maken.
De emancipatiebeweging van
de vrouw is voor prof. Kerk
hofs een ander teken des tijds.
Hij wijst hierbij op uitspraken
tijdens conferenties van theo
logen uit de derde wereld. Hij
sluit het priesterschap voor de
vrouw niet uit al ziet hij dit
nog niet snel komen. Voor
hem is echter wel noodzake
lijk, dat de priester als volwas
sen „Man Gods" en later mis
schien ook „vrouw Gods" ie
mand is, die thuis is in het
gebed en het anderen kan le
ren.
Voorlopig bepleit prof. Kerk
hofs meer investeringen in de
theologische pastorale oplei
ding van de vrouw, zowel in
de westerse wereld als in de
kerken van de derde wereld.
De jonge kerken staan voor de
moeilijkheid hoe zij de oplei
ding van de nieuwe kaders -
die er volgens prof. Kerkhofs
heel anders zullen uitzien dan
het huidige kader - moeten
financieren. De plaatselijke
kerken in de rijke landen zul
len hierbij moeten helpen. Hij
waarschuwt daarbij echter,
dat die hulp niet mag leiden
tot verkeerde pastorale keuzen
of tot afremming van het
noodzakelijke pluralisme. Die
hulp mag zeker niet de jonge
kerken en haar basisgemeen
schappen binden aan heilloze
vormen van socio-economisch
zo al niet kërkelijk establish
ment.
Prof. Kerkhofs zegt hier letter
lijk: „Men kan niet tegelijker
tijd de groei van basisgemeen
schappen, het ontplooien van
werkelijk particuliere kerken
en het bevorderen van sociaal-
economische mensenrechten
steunen en tevens het geïm
porteerde clericalisme, een
uniforme universaliteit en een
vreedzame coëxistentie met
mensonterende regimes hand
haven.
MGR. BLUYSSEN TOT KVO:
Voor katholieke organisaties
in deze tijd is van belang, dat
zij zich niet afsluiten van an
deren of opsluiten in eigen
heilige huisjes. Zij moeten
zoeken naar samenwerking
met alle mensen van goede
wil. Elk isolement is levens
gevaarlijk, omdat het voor
bijgaat aan de mogelijkhe
den en eisen van deze tijd,
aldus mgr. J. Bluyssen, bis
schop van Den Bosch tot de
jubilerende katholieke vrou-
wenorganisatie van de-
Noordbrabantse christelijke
boerenbond. De KVO vierde
zaterdag haar 50-jarig be
staan met een bijeenkomst in
Brabanthallen in Den Bo-
De bisschop verheugde zi#.
over de duidelijke keuze van
de .KVO voor de katholieke
organisatie, maar stelde dat
dit wel verplichtingen met
zich brengt. Geïnspireerd
vanuit christelijk geloof zul-
len de leden van zo'n organi
satie bouwen aan een samen
leving, welke niet is geba
seerd op wetten van eigenbe
lang, hebzucht, prestige en
macht, maar waar aandacht
is voor elkaar en belangeloze
inzet, aldus mgr. Bluyssen.
t
Het Centraal Adviesbureau voor Priesters
en Religieuzen (CAPER) constateert in zijn
jaarverslag over 1977 een aanzienlijke ver
schuiving in zijn hulpverlening. Hiermee
wordt een in 1976 ingezette ontwikkeling
voortgezet. Van de 44 priesters, 61 zusters
en negen broeders, die in 1977 CAPER om
advies vroegen, wilde meer dan de helft
niet van levensstaat veranderen. Bij de
resterende kleinere helft ging het om uit
treding en om begeleiding in dit proces.
Het CAPER vindt dit een verheugende ont
wikkeling. Het wijst erop, dat priesters en
religieuzen voortaan eerder op de mogelijk
heid wordt gewezen met hun vragen naar
het adviesbureau te gaan en niet te wachten
totdat de moeilijkheden vrijwel onoplosbaar
zijn geworden. Een moeilijkheid hierbij is
echter, dat de begeleiding van de cliënten
steeds meer tijd gaat vragen. CAPER zal
in de toekomst zijn staf dan ook moeten
uitbreiden.
Het Centraal Adviesbureau noemt in zijn
jaarverslag enkele verlangens voor de toe
komst. Zo zou het adviesbureau het wense
lijk vinden wanneer een soort doorgangs
huis zou komen voor mensen, die tijdelijk
een beschermd leefklimaat nodig hebben.
Een dergelijk huis zou door enkele congre
gaties gezamenlijk kunnen worden opgezet.
Het adviesbureau voor priesters en religieu
zen zou ook graag contact krijgen met
congregatie- en ordebesturen, die nog steeds
afwijzend tegenover het bureau staan. En
dit vooral omwille van degenen, /lie eigen
lijk hulp nodig hebben maar die nu door
hun bestuur weerhouden worden om die te
vragen. Er kan hier heel veel leed voorko-
men worden, aldus CAPER.
Tenslotte vindt het bureau het wenselijk dat
een grondige studie wordt gemaakt van dö
continuïteit en de toekomst van het religieu
ze leven. Op basis van zijn ervaringen met
cliënten constateert CAPER verder, dat in
deze tijd het vaak de grotere groepen zijn,
waar gemakkelijk een zekere vrijblijvend
heid ontstaat, terwijl in de kleine groepen
de groepsdwang nogal eens wil overheersen:
Veel aandacht besteedt het CAPER in dit
verband aan de spanning tussen persoon en
gemeenschap. Het beklemtoont hier dat in
de toekomst van de religieuzen steeds meer
het „deelgenoot-zijn van elkaar" zal worden
gevraagd.
In verband met de vergrijzing van orden
en congregaties constateert CAPER, dal
vaak een twee sporen-beleid wordt gevoerd,
dat erop is gericht de ouderen niet te cho
queren en de jongeren „in leven en in toom"
te houden. De ouderen moeten de mogelijk
heid hebben hun religieuze leven af te ma
ken zoals ze dat begonnen zijn. De jongeren
moeten ertoe gebracht worden het religieuze
ideaal waar te maken en door te geven.
Het CAPER dringt er bij orden en congre
gaties op aan contact te onderhouden mei
de leden, die zijn uitgetreden. Want hel
uittreden is voor veel mensen een zeei
fundamentele stap, die „wel eens meer te
maken zou kunnen hebben met de christelij
ke opgave om gewetensvol met eigen lever
om te gaan en creatieve beslissingen te
durven nemen, dan met ontrouw". CAPEE
meent deze opmerking eraan toe te moeter
voegen, omdat uittreding nog vaak gelijkge
steld wordt met ontrouw.
