Vele twijfels rond
veiligheid „Space Shuttle"
Onderzoek aangepaste woningen
staat nog maar in de steigers
Tsjechische
werken bij
vioolrecital
Vakmanschap bij
Blue Oyster Cult
EHBO-wedstrijd
BEETJE
BUITE
NISSIG
Twee verkoopkansen
voor de forsythia
WOONBEHOEFTEN BEJAARDEN EN GEHANDICAPTEN
MAANDAG 8 MEI 1978
LEIDSE COURANT
De Tsjechische violist Kvetös-
lav Wachtl is reeds enkele ja
ren tweede concertmeester in
het Brabants Orkest. Zijn voor
liefde voor kamermuziek
bracht hem ertoe het Diligen-
tia-podium te verkiezen voor
een recital in samenwerking
met de pianiste Elisabeth van
der Linden. Drie Tsjechische
componisten drukten hun
stempel op het programma
zoals dat zaterdagavond ten ge
hore werd gebracht: Dvorak,
Smetana en Dvoraks schoon
zoon Josef Suk. Tartini, 'Han
del en Chopin completeerden
het smaakvolle geheel.
Kvetoslav Wachtl toonde zich
een introvert musicus die ge
heel op gaat in het eigen spel.
Hij betrekt daarbij in feite de
toehoorder niet en zodoende
komt de „vonk" niet over. Tar-
tini's sonate in g- één van de
150- was te weinig spiritueel
om blijvend te kunnen boeien.
De toon vorming is verzorgd, de
techniek is gaaf, doch de voor
dracht is stijfjes. Zo'n sonatine
van Dvorak - geschreven „für
die Jugend"- bezit meer geest
kracht dan in het spel van deze
violist tot uiting kwam. Het
instrument dat hem ter be
schikking staat leek bovendien
niet van uitzonderlijke kwali
teit.
Pianiste Elisabeth van der Lin
den voltooide haar opleiding
bij Cecile de Grijs. Zij toonde
zich een fctimulerende begeleid
ster en een vaardig musicienne,
haar weergave van Chopins
Fantasie Impromptu bezat
charme en geestdrift.
A. H.
Tt
;i
Blue öyster Cult was als on
derdeel van hun Europese
tournee voor één concert in
Nederland. De geplande optre
dens moeten de doorbraak in
Europa worden want de groep
heeft alleen in Amerika een
super-status. Ze deden zater
dagavond erg hun best om hun
kunnen te tonen, maar slechts
een select groepje mensen
mocht van hun vakmanschap
genieten. De Vliegermolen in
Voorburg was namelijk zeer
slecht bezet.
De groep die bekend is door
zijn lasershow gaf visueel en
muzikaal een uitstekend con
cert. Ze speelden hard-rock
met ijzersterke gitaarsolo's van
Alan Roeser die ondersteund
werden door een swingende
bas van Joe Bouchard. De zang
kwam voornamelijk van Eric
Bloom, terwijl Albert Bou
chard de ritme-sectie vol maak
te en Allen Lanier, toetsenman
was en gitaar speelde.
De nummers in deze anderhalf
uur durende show kwamen
vooral van hun twee 1^
elpees, waarbij "Godzilla",
nieuwe single in Ameriki'
een van de hoogtepuntel
hoorde. I'
De belichting speelde eef
langrijke rol. Het hele cop
was een aaneenschakeling
kleurwisselingen die zeer t
verweven waren met de tef
wisselingen in de muziek
laser-show kwam niet held
tot zijn recht door de boud
de zaal maar was tocll
imposant gebeuren. Er w*
wat figuren op het plafon
toond en het publiek weri
licht door de rood, blau»
groen gekleurde stralen, f
deze te richten op twee ai
in de zaal hangende spiegfl
len ontstond een soort dr^
de sterrenhemel. Blue Of
Cult gebruikte de laser-ins
tie zaterdagavond niet zoafe
zou kunnen, omdat het ek
der andere op leek dat d«
ziek aangepast was aan <f
sershow, in plaats van ail
om. F
Hani
Tentoonstelling
In Galerie Van der Vlist aan de Botermarkt 3 zal tot
met 2 juni een tentoonstelling gehouden worden met werfi
van Hanne Meyer-De Heer en Ton Sanders. De expositj
toont wandkleden, keramische plastieken en grafiek. Êjl
galerie is geopend, dinsdag tot en met zaterdag van 10 tj1
17 uur. Donderdag's tot 21.00 uur.
(Van een onzer verslaggevers)
ENSCHEDE Bij zaterdag
middag in sporthal Het Die-
kanm te Enschede gehouden
nationale EHBO-wedstrijden
is de ploeg uit Sleeswijk. dis
trict Noord Brabant L
als eerste geëindigd.
De uitslag van de ploege
strijd:
1. Sleeswijk, Noord Bra
Twello, Gelderland, 3. B
Drente, 10. Dubbeldam
Holland.
Tekst: Tiny Francis
Pacco Rabanne wikkelt de vrouw in glanzende
rechte plissérok met overslag, die op een jurk
van uiterst dunne stof wordt gedragen in lui
paardmotief.
Haute couture be
weegt zich bijna al
tijd op het experi
mentele vlak. Het
behoeft niet te vol
doen aan de eisen
van „draagbaar
heid" in de algeme
ne zin van het
woord. Het is een
try-out op basis van
uitbundigheid en
stylering. Zonder
haute couture lie
pen we allemaal in
dezelfde regenjas
sen en „pakjes". Ze
is een inspiratie
bron om inpulsen
te geven aan de
confectie. Een paar
modellen uit de col
lectie van de aller
grootsten:
Het onderzoek ten aanzien van aan
gepaste woningen of woninginrich
tingen staat nog maar in de steigers.
Elk ongemak vraagt eigen individue
le oplossingen. Het aantal proble
men is ontelbaar geworden, met het
gevolg dat de industrie vaak „met
de handen in het haar zit" om tot
een verantwoorde produktie te ko
men van aangepaste artikelen en
meubelen. Vast staat, dat de betrok
kene zélf moet meebeslissen over de
aanpassingen van persoonlijke aard.
Is hij of zij lid van een gezin of een
gemeenschap van gezonde mensen,
dan kan het nodig zijn voorzieningen
weg te werken. Er mag geen „invali
denhuis" ontstaan waarin op hun
beurt anderen zich gehandicapt voe
len.
Voor moeilijk lopende mensen of rol
stoelgebruikers zijn stoepen of drem
pels een ellende. Slopen van deze
obstakels en over het hele huis vast
stroef kleed leggen, hindert niemand.
Het is zelfs modern. Je ziet nogal
eens een hele parterre belegd met
plavuizen of keramische tegels maar
die zijn glad, dus voor bovenstaand
doel ongeschikt. Rubber wordt door
water spekglad; taboe dus voor kruk
ken en stokken. Parket dat niet in
de was wordt gezet, kan, maar is niet
volkomen antislip. Vinyl met opper
vlakte structuur zou het goed doen,
maar rubberbanden van rolstoelen
kunnen er zwarte vegen op achterla
ten, die weer moeten worden wegge
poetst. Vragen om extra werk dus
met die vinyl. Ideaal is plat tapijt, dat
door fabrieken als „rolstoelvast"
wordt geprezen. Dit zijn zware vilt-
kwaliteiten en dichtgeweven bouclé,
door vakmensen fine gauge (keedsj)
genoemd, vooral de losliggende
vormvaste tegels zijn aan te bevelen.
Bij de voordeur komt altijd een ver
zonken ruige mat (nooit losliggende
kleedjes, waar dan ook).
Kleding
Kleding moet kunnen worden wegge
hangen op kapstokhaken op 120 cm.
vanuit de vloer, de rest op normale
hoogte. De onderkant van de gang-
spiegel op 100 cm. boven de vloer en
de bovenkant op 180 cm. zodat ze
staande en zittende mensen kan spie
gelen. In voordeur of muur een zo
groot mogelijke brievensleuf, voor
zien van een brievenkast. De postbo
de hoeft niet te bellen en de geadres
seerde niet te bukken
Voor deuren (liefst 10 of 20 cm bre
der dan normaal) verzonken deur
knoppen gebruiken, zodat de deur
helemaal openzwaait en niemand
achter de knop kan blijven haken.
Deuren van WC, doucheruimte of
badkamer moeten naar buiten
draaien en ook van buitenaf kunnen
worden geopend. Men moet altijd
naar binnen kunnen komen in geval
van nood. Kan een trap niet worden
vermeden, dan een rechte steektrap
toepassen, die halverwege kan wor
den onderbroken door een bordes of
overloop.
De ruimte tussen de leuningen moet
men niet groter maken dan 80 cm.
Dit is allemaal goed en wel als men
een huis laat bouwen en rekening
kan laten houden met deze voorzie
ningen. Maar handige mannen kun
nen in bestaande woningen zelf ook
heel wat klaarstomen. Moderne tra
pleuningen bijvoorbeeld kan men
vervangen door ouderwetse ronde,
waar de vingers omheen kunnen grij
pen voor steun.
De keuze van trapbedekking hoeft
geen probleem te zijn. Kies stroef
tapijt, desnoods afgewerkt met strip
pen. (Laat u bouwen of verbouwen
neem dan de aantrede (diepte van de
trede niet kleiner dan 25 cm en de
optrede (hoogte) niet meer dan 17
cm.)
Nu de meubels. In Finland is men
er al toe overgegaan speciale meu
bels voor bejaarden te ontwerpen.
Binnenhuisarchitecten Velkko Pysty-
nen en Simo Halkola hebben een
serie ontworpen, die zeer doelmatig
is, terwijl fabrikant Punkaharjun
Puutalothdas een aantal woningen,
de Punkatalo-huizen heeft ontwor
pen, waarbij ten aanzien van de.
bouw als van de inrichting op elk
détail is gelet. Het systeem is uitge
werkt voor mensen met speciale huis-
en meubel-behoeften om welke reden
dan ook. Zo koos men voor bejaar
den verende stoelen in chroombuis-
model met sleevoet. Alleenwonenden
kunnen die makkelijk zelf verschui
ven als ze niet te slecht ter been zijn.
Ook in Nederland levert elke meubel
zaak deze stoelen. Zo zijn er ook
bankstellen met tamelijk hoge, ondie
pe zittingen en stevige armleggers,
die ideaal zijn voor de niet meer zo
jonge mens. Voor rolstoelgebruikers
bestaan er tafelmodellen, die meer
ruimte dan normaal hebben tussen
het blad en de poten. „Salon-tafels"
zijn ook hoger dan gewoon te bestel
len. Gaat het om bergmeubels is een
model dat bukken overbodig maakt
het beste. Dus geen dressoirtype. Uit
stekend is een kleine, lage combinatie
met bergruimte op tafelhoogte voor
alle benodigdheden: bril, radio, boe
ken, notitieblok, borduurwerk, puz
zels en dergelijke. Voor de slaapka
mer zijn er bejaardenbedden in de
handel met de zithoogte van een hoge
stoel.
Druk-op-de-knop
Dit kan een ledikanttype zijn, maar
ook een gestoffeerd bed, dat leuker
staat. Men moet zich ervan overtui
gen dat er op de rand kan worden
gezeten, zonder dat men achterover
kiepert. Meestal is het dan nodig een
matrasbodem of lattenbodem te ge
bruiken. Helemaal fijn zijn onderma
trassen met verstelbare delen bij
hoofd- en voeteinde (lezen in bed,
geleund tegen verhoogd hoofdeinde,
voetjes in de lucht bij vermoeide
benen). Druk op de knop is voldoen
de om deze vlakken te verstellen,
zelfs voor wie al in bed ligt. Bij het
meubileren van welke kamer ook
moet voor de rolstoelgebruiker een
rolpad tussen stoelen en tafels wor
den aangehouden van ca. één m.
breed. Ook moet voor hem of haar
een eigen hoekje worden gereser
veerd. Zonwering en gordijnen moe
ten vanuit één punt kunnen worden
bediend, zelfs elektrisch. De thermos
taat moet ook vanuit dit eigen plekje
kunnen worden omgeschakeld en
men moet via een „intercom" vanuit
de eigen stoel met de voordeur in
verbinding kunnen staan. Dus niet
bij elk belletje naar de deur lopen
of „rollen". Een gesprekje via de
„intercom" met de bezoeker geeft de
doorslag: wél of niét opendoen.... Na
tuurlijk is afstandbediening voor de
teevee een must. Nog een mogelijk
heid voor mensen die moeilijk lopen:
soms kunnen wandleuningen op een
hoogte van 90 cm. veel steun geven
en dit geldt voor het hele huis. Zo'n
(wand)leuning kan een plank of een
metalen buis zijn. Wat het leukste
staat hangt af van het hele interieur.
(Van onze redacteur ruimte
vaart)
WASHINGTON - Het zou
overdreven zijn te beweren
dat de eerste (bemande) ruim-
tevluchten van Amerika's
nieuwe ruimteschip, de Space
Shuttle, met het grootste ver
trouwen tegemoet kunnen
worden kan worden gezien. De
kans is zelfs groot dat de eer
ste vlucht van die „Shuttle",
met de astronauten John
Young en Robert Crippen, zal
moeten worden uitgesteld van
maart tot omstreeks juni 1979.
Waarbij dan ook nog rekening
moet worden gehouden met
verdere vertragingen in het
schema.
De ontwikkeling van het pro
ject ondervindt nogal wat pro
blemen. Men gaat er voorlopig
nog maar van uit dat het kin
derziekten zijn (geen structure
le problemen dus), maar voor
de naaste toekomst wordt de
zaak daar niet veel anders va-
n.
Die moeilijkheden worden
voornamelijk veroorzaakt door
de eigen motoren van de Shutt
le, die hun niet geringe stuw
kracht ontlenen aan de ver
branding van vloeibare water
stof en dito zuurstof. Met name
het turbopompsysteem heeft al
enkele malen voor narigheden
gezorgd (vorig jaar maart leid
de dat tot brand en een half
jaar later zelfs tot een explo
sie), maar er zijn ook andere
onderdelen van het bijna 75
ton wegende ruimtevliegtuig,
die de bij het project betrok
ken technici zorgen baren. Er
zullen weliswaar nog verschei
dene proeven worden verricht.
De hamvraag is of de bereikba
re veiligheidsmarge wel groot
genoeg is.
Zeker, in het verleden hebben
zich bij de ontwikkeline en be
slissingen over het programma
van de eerste Shuttlevlucht zul
len dan ook pas worden geno
men wanneer het komend na
jaar alle nieuwe gegevens over
de motor-proeven binnen zijn.
Daarmee speelt het feit dat die
motoren in staat moeten zijn
om vele malen opnieuw te wor
den gebruikt, een zeer belang
rijke en bij de definitieve
beoordeling waarschijnlijk
zelfs doorslaggevende rol.
Uiteraard blijft ook bij de uit
voering van het Shuttle-project
de veiligheid van de mens pri
mair, maar daarnaast zijn er
nog andere belangrijke facto
ren. Voorlopig namelijk wor
den er slechts vier Shuttle-toe-
stellen gebouwd (toestemming
voor de bouw van een vijfde
exemplaar komt op z'n vroegst
pas in 1979). Zou de eerste
Shuttle door een technisch fa
len verongelukken, dan zou dat
zonder meer een geweldige
aantasting van Amerika's
Fuimtecapaciteiten beteken,
aangezien men tegen die tijd
vermoedelijk al niet meer over
voldoende conventionele (weg-
werp-)raketten zal beschikken
om de geplande lanceringen
over te nemen.
De kans op een ongeluk blijft
natuurlijk altijd aanwezig,
maar de ramp in de beginfase
van het project zou toch wel
bijzonder ernstige gevolgen
hebben, ook wanneer de bij de
vlucht betrokken astronauten
kans zouden zien de dans te
ontspringen. Er zullen, voordat
over (vermoedelijk.ruim een
jaar de eerste Shuttle op Cape
Canavaral van start gaat met
aan boord de astronauten
Young en Crippen, ongetwij
feld nog heel wat zweetdrup
pels worden vergoten. En tij
dens die vlucht nog meer.
Ensemble voor klein avondfeest van Jules Cra-
hay, die ontwerpt voor Lanvin. Een „oversized"
groen/rood gestippelde blouse, stijf bayadère
valt over een rok in cachemir dessin. Accessoi
res zijn zigeunerachtige ketting van metalen
segmenten en tasje op heup een lange ketting.
De Forsythsia komt als attractie voor de consument
bloeiseizoen tweemaal in de bloemenzaak terecht. De ee
keer vóór de bloei in de tuin, de tweede keer na de bloei bu
als in de natuur de takken nog kaal en onaanzienlijk zijn
de gele weelde al volop in knop te koop bij de handelaar
uit te botten in de warme kamer. En als de struik er in
tuin armetierig bij staat met uitgevallen bloempjes en bero
takgewemel komt de Forsythia fris en vrolijk weer op
proppen om een tweede lente in huis te brengen. Persoon
vind ik de Forsythsia Intermedia (betekent: „afstammend
het Middellandse Zeegebied") een van de verrukkelijkste lei
voorspellers. Als de wind nog guur door je haren bla;
suggereert de uitbundig gele Forsythsia dat er nog andere tij<
komen. Voordat de van de struik getrokken takken via
kweker bij de bloemist terecht komen zijn ze natuurlijk voor
werkt of „getrokken" (wat men dus op kleine schaal ook
de kamer kan doen). Pas als men merkt dat de kleine knopj
een geel tintje vertonen worden ze verhandeld. Thuis sch
afsnijden en wat door de bloemist aangeraden poeder voor
houdbaarheid in het water strooien. Een hele grote tak 1
het ideale rechte model met korte zijtakjes (zo is ze gesno<
komt naar gelang van de bloeitijd op 2,— 5,—. Per j
van 8 takken kosten ze 6,95 (om en nabij). Een bos ko
takken hoeft niet meer te kosten dan 4,50. Begin mei is
dan opnieuw prille lente en gaan de prijzen, die tijdens de bl t
in de tuinen zakten natuurlijk weer omhoog. Het gewas wo r
schaarser. Eén bloeiende tak Forsythsia staat prachtig in ei
grote groene fles. u
I
Grootheid Schiaparelli drapeert blousend top
van zwarte voile met witte haarstreepjes met
zwart krankzinnig wijd uitlopend jasje waarover
wit/zwarte brede strepen mouwen en schouders
markeren. Op een doorzichtige zwarte voile
broek
Verende stoel van
chroombuis voor bejaar
den. Beter dan diepe be
klede stoelen.
De „Space Shuttle" op weg naar de aarde tijdens een van de proefvluchten. Het
toestel wordt begeleid door twee vliegtuigen.
proeving van nieuwe ruimte-
voertuigen en nieuwe draagra-
ketten meer dan eens onvolko
menheden geopenbaard, maar
bij de Space Shuttle ligt de
situatie toch volkomen anders
dan bij alles wat zich tot dus
ver op het gebied van de be
mande ruimtevaart heeft afge
speeld. Werden Amerika's Mer
cury-, Gemini- en Apollo-cabi-
nes en de Russische Vostoks,
Vokhods en Sojoezi eerst onbe
mand beproefd in de ruimte
voordat ze met mensen aan
boord werden gelanceerd; bij
de eerste de beste Shuttle-
vlucht zullen meteen twee
astronauten aan boord zijn (die
bemanning is gewoon nodig
om het toestel te laten functio
neren. en dan moet maar «*«»-
hoopt worden dat heel die ope
ratie van start tot en met land
ing zonder noemenswaardige
problemen zal verlopen.
Er zijn vorig jaar enkele land-
ingsproeven geweest, waarbij
de Shuttle vanaf een hoogte
van ongeveer zeven kilometer
naar de aarde terugvloog, na
eerst op de rug van een aangei
paste Jumbojet in de lucht te
zijn gebracht. Die proeven wa
ren inderdaad succesvol, ook al
kwam daarbij wel degelijk vast
te staan dat de Shuttle nog niet
zo'n 'eenvoudig „vliegtuig" is
om mee om te gaan. Nu wordt
diezelfde Shuttle onderworpen
aan trillings proeven, maar de
complete combinatie van
Shuttle, 47 meter lange brand
stoftank on cteunra keften
komt pas aan bod bij de eerste
bemande vlucht.
Een speciale commissie van
deskundigen heeft zich intus
sen met de hoofdmotoren van
de Space Shuttle bezig gehou--
den en een rapport opgesteld
over haar bevindingen. Daarin
wordt onder meer gezegd dat
het ontwikkelings- en bouw
schema van de hoofdmotoren
van de shuttle na de tot dusver
uitgevoerde proeven nog steeds
een „betrekkelijk onrijpe in
druk" maakt. De commissie is
overigens ook van oordeel dat
het wel vaker voorkomt dat
ontwikkelingen eerst wat moei
zaam verlopen, waarna er bij
verdere uitwerking soms plot
seling grote vorderingen wor
den eemaakt Definitieve he-
