Kerkelijke commissies in Frankrijk komen op tegen grondspeculaties POLITIE ONEENS MET KRITIEK OP ZOEKAKTIE NAAR JONGEN ALLE GELDZAKEN Aram Khatsjatoerian componist van de sabeldansoverleden kerk wereld Kerk Polen nu doo Polen zelf vervolgd. RK-vieringen Hemelvaartsdag Protestantse vieringen Hemelvaartsdag Wel meer zichtbaar" werken LEIDSE SPAARBANK LEIDSE COURANT WOENSDAG 3 MEi De grondpolitiek op het Franse platteland is onbevredigend. Ondanks nieuwe wetten blijft de grondspeculatie bestaan en bij con flicten trekken de eigenaars meestal aan het langste eind, ten koste van de pachters die moeten leven van wat de grond opbrengt. Aldus een uitvoerig document over „grond, eigendom en arbeid" van de commissies „so ciale zaken" en „platteland" van de Franse bisschoppenconferentie. Het document, dat bedoeld is als studiemate riaal en om te komen tot concrete aktie. constateert dat veel landbouwgrond wordt opgekocht door bouwondernemers, en multi nationals. Dit leidt steeds meer tot spanningen en zelfs tot dramatische conflicten. Vooral speculaties bedreigen het bestaan van veel boeren, van wie de helft de grond in pacht heeft. De pachtprijzen vliegen de pan uit, zodat een aantal pachters deze bedragen niet meer kan opbrengen. Andere boeren, die meer grond nodig hebben voor hun bedrijf. moeten zich diep in de schulden steken. In dit verband wijzen beide bisschoppelijke commissies het verwijt van de hand dat de kerk slechts zou opkomen voor het privébezit. De aarde is het bezit van iedereen. Niemand kan haar exclusief toeëigenen. De Franse kerk vraagt de overheid op te komen voor de rechten van degenen die tus sen dè wielen raken. Men zou een duidelijk onderscheid moeten maken tussen het eigen domsrecht en het recht om het gebruik van de grond te wijzigen. Sterk pleiten de commis sies voor collectief gebruik van de grond en voor coöperaties. Het document breekt een lans voor degene^ die rond deze grondaankopen in aktie komen omwille van mensen die onrechtvaardig wor den behandeld. De christenen moeten dit niet vergeten aldus het document en de actievoerders niet links laten liggen omdat zij niet te vertrouwen zouden zijn. Diaconessen uit Duitsland. Engeland, Frankrijk, Italië, Oostenrijk, Scandinavië en Nederland beleggen van 8 tot 12 mei in Zwitserland een Europese conferentie op het thema „Niets hebben en toch alles hebben, alles hebben en toch niets hebben". Er is ook een ontmoeting met religieu zen van Ingenbohl. Diacones-' sen werken niet alleen in de gezondheidszorg, maar ook in maatschappelijk werk en in kerkelijke gemeenten. Omdat het volgend jaar een wereld conferentie wordt gehouden in de Filippijnen zal de situa tie van de diaconessen in Azië en de Pacific, maar ook in Afrika aan de orde komen. Honderden diakenen worden verwacht bij de hervormde diakonale zomerconferentie die op 2 en 3 juni zal worden gehouden in conferentiecen trum Leeuwenhorst in Noord- wijkerhout. Het enthousiasme van de diakenen vindt zijn oorsprong in het feit, dat het project „Samen beleid ma- KORTE METTEN ken" van de Generale Diako nale Raad, waarbij de diake nen worden betrokken bij de vorming van het beleid van het landelijk orgaan en de presentatie daarvan aan de generale hevormde synode zeer goed is ontvangen. De regionale bijeenkomsten, die tot nu toe zijn gehouden trok ken zeer veel deelnemers. Bij gelegenheid van het drie honderdjarig bestaan van de lutherse wezenzorg in Am sterdam is een boek versche nen van de historicus' J. Fuchs, getiteld „Opvangen en opvoeden". De lutherse we zenzorg in Amsterdam is mo menteel geconcentreerd in het Jan Geerkenshuis aan de Weteringschans. De meeste wezen in het huis, dat ach tentwintig kinderen kan her bergen, zijn buitenlandse kii*» deren, veel van Surinaamse afkomst. De meeste kinderen belijden niet de lutherse godsdienst, maar wel wordt getracht hen in aanraking te brengen met het evangelie. In Amsterdam wordt gewerkt aan de herdenking van de „alteratie" van 26 mei 1578 toen het bestuur van de stad werd gewijzigd door de calvi nisten in overleg met prins Willem van Oranje. Op 26 mei' wordt in de Westerkerk een herdenkingsbijeenkosmt ge houden en op 27 mei een „ko renfestival" onder de titel „Alteratie 400". In het Histo risch Museum komt een ten toonstelling over de geschie denis van hervormd Amster dam, waarvan het begin met de alteratie verweven is. Ook in het kader van de herden king komt deel vijf uit van „Ook dat was Amsterdam" van dr. R. B. Evenhuis. Bij gelegenheid van het feit, dat paus Pius IX honderd jaar geleden overleed wordt in de lente en zomer in de Vaticaanse bibliotheek een tentoonstelling gehouden, die de bezoekers van Rome een historisch interessant over zicht biedt over het pontifi caat van deze paus, dat liep van 1846 tot 1878. Ongeveer 160 handschriften, tekeningen, foto's, kranten en vlugschriften vormen een do cumentatie van een periode, die voor de geschiedenis van de kerk en haar onafhanke lijkheid van de staat verstrek kende gevolgen had. Na een tijdperk van eeuwen, waarin de kerk in haar onder handelingen met de staten aan het kortste eind had ge trokken, kwam er in 1848 een kentering, waarbij Rome erin slaagde gunstige kerkelijke verdragen af te sluiten. Uit die tijd dateert ook de oprich- Vaticaanse expositie over Pius IX ting van het aartsbisdom Westminster (1850) en van het aartsbisdom Utrecht (1853). Uiteraard wordt aandacht be steed aan de dramatische ge beurtenissen uit die tijd toen Pius IX naar Gaeta moest vluchten, wanorde heerste in de kerkelijke staat, de eerste minister van de paus werd vermoord en het Quirinaal - toen nog de residentie van de paus - werd belegerd. Maar ook andere aspecten van het langdurig pontificaat, na de terugkeer van de paus in april 1850 worden weerge geven: de bouwactiviteiten van Pius IX en zijn bemoeie nissen om een spoorlijn in de kerkelijke staat aan te leggen. Interessant is ook het docu ment, dat een bemiddeling spoging van de paus toont tijens de Frans-Duitse oorlog van 1870. Hij richt zijn aan bod tot Wilhelm I: „Mijn be- mideling is die van een sou- verein, die gezien de geringe omvang van zijn territorium geen jaloezie vermag op te wekken, maar wie veeleer op grond van zijn morele en reli gieuze representatie vertrou wen mag worden gegeven". Pius IX overleed op 7 februa ri 1878. Er ligt op de tentoon stelling een met de hand ge schreven aantekening van de paus van dertien jaar eerder, waarop hij zakelijk aangeeft, dat de kosten voor het ge denkteken op zijn graf de vierhonderd scudi niet mogen overschrijden. BISSCHOPPEN: zelfl* de R.« Om de volkomen vrijheid, de soevereiniteit en het schikkingsrecht van Polen veilig te stellen zullen de bisschoppen van dit land de toewijding van hun natie aa| Maria als koningin van Polen vernieuwen. Zij hebben dj bekendgemaakt in een herderlijk schrijven, dat zondag 3 april is gepubliceerd. Zij doen die toewijding van daag op woensdag 3 mei, de dag, waarop de katholieken van Polen het feest van Ma ria, koningin van Polen vie- klaren in hun brief, dat thans voor het eerst in geschiedenis van Polen voorgekomen, dat de kerk of het geloof in Christi Ir Dat was in het verleden al leen gebeurd door bezette»' of andere indringers. K Y'l de recente geschiedend knechtschap van verschillen- delen zij mee. dat meer daF de aard. Thans lijden de Po- tlen bisschoppen geinterneerjr De bisschoppen wijzen er in hun brief op, dat Polen vele jaren heeft geleden onder de aldus de bisschoppen - onder de knechting van het materialisme. Velen zijn vol- zijn geweest of uit hun bié2 dommen verbannen. Een aai? zienlijk deel van de priesteij( gens hen bereid omwille van f?* ir} gevangenis, terwif* of betere positie God kloosters werden gesloten. te verraden of voor de men- onderdrukking van de kerP sen te verloochenen. en vervolging der gelovP gen woedden in volle krach(e aldus de bisschoppen. 'a r u i j j u Zij wijzen tenslotte op he staat in het kader der voorbe- dat uit de harte„ deje S,'d,lge" °PKh„f Ï&HJS jongeren en kinderen het loof wordt weggeroofd en d: de gelovigen door het politik- Poolse bisschoppen hebben ke atheïsme tot ongeloof gdl het initiatief genomen kath oliek Polen daarop voor te bereiden in een zes jaar du rende tijd van inkeer. De Poolse bisschoppen ver- dwongen worden. DaaroH willen de bisschoppen - zp: schrijven zij - Polen en dD' kerk redden door hun toéJ vlucht te nemen tot de moë"1 der van Christus. a LEIDEN O L Vr. Hemelvaart woe 19. do 9 30 en 11 uur; H. Leonardus woe 19. do 9, hoogmis, 10.45 ned gez. mis.12; H Petrus woe 19. do 9. 10.30, hoogmis, H. Middelares do. 9.30 hoog mis. 11.30 euch H. Lodewijk wo 19. do 8.30, 10 hoogmis. 11.30. 18. 19 Lof: O.L.Vr Onb. Ontv do. 9.30. 10.45 hoogmis. 12.15, 18.30; St. Ant van Padua do. 9 30, 11. 12.15; Oud Kath. Kerk geen dienst. Aarlanderveen do 7.30. 10.30 hoog mis. Dep. Ter Aar 9 hoogmis. 12. Alphen aan den Rijn H. Bonifatis woe 19. do 10 hoogmis. 11.30; H. Pius woe 19. do 9 en 10.30; De H. Geest woe 19 15. do 11.30. Boskoop woe 19. do parochiekerk 9 30 en 11. Hazerswoude woe 19. do 8. 10 hoog- Hazerswoude-Rijndijk do 10 euch; Het Anker 8 45. 11.15 euch. Hoogmade woe 19. do 10. De Kaag 8 en 10. Katwijk a.d. Rijn do 9 30 hoogmis, 11.15; dep Ri|nsburg 10.30 Langeraar woe 19 30, do 8.30, 10 en 11.30. Leiderdorp H Menswording woe 19.30, do 9, 10 30 (niet om 12 uur!). Leimuiden woe 19.30. do 9 en 11 viering 1e communie. LISSE Mariakerk woe 19 avondmis, do 8 30. 10 hoogmis, 11.30. Agathakerk woe 19. do 8.30, 10. 11.30; Poelpolder do 9 en 11.30. H.H. Engelbewaarders woe 19, do 8, 11. 9 30 hoogmis Nieuwkoop do 7.30. 9. 10.45. 19 Nieuwveen woe 19, do 9 en 11. Nieuw Vennep do 9.30 hoogmis. 11 Noorden do 9, 10 30 hoogmis. Noordwijk do 9 30 hoogmis, 11 jonge- rendienst. Noordwjk-Binnen do 8. 10 hoogmis, 11.30 Noordwijkerhout St. Jozef woe 19. do 8 30, 10 euch met zang; St. Victor do 9.30 hoogmis. 11 Oegstgeest St Willibrord do 10 30; Bonaventura do 9 euch ned., 11 latijn. Oud Ade do 8.30, 10.30. Oude Wetering 8. 9.30 hoogmis. 11.30. Roelofarendsveen Maria Presentatie 8. 9 30 hoogmis. 11; Petrusbanden 8, 9 30 hoogmis. 11. 12.15. Rijpwetering 7.30, 9. 10.30 Sassenheim woe 19. do 8. 9.30 en 11 Voorhout 9. 10.30, 11.45 Warmond 8 30, 10 hoogmis, 11.30. Woubrugge 10. Zevenhoven 9. 10.45 H. Mis waaron der Vormen. Zoeterwoude-Rijndijk Meerburgparo chie wo 19, do 10 hoogmis met ge mengd koor, 12 met orgel en ned liederen, géén avondmis. Zoeterwoude St. Jan 930 hoogmis; Chr Dienaarkerk 8.30, 10 hoogmis. 11.30. LEIDEN Marakerk 10 ds. Meijers. Bevrijdingskerk 9 30 ds Bovenberg en ds. Wagenvoorde. Ac. Z huis 10 ds. VegterZMg, Diac.huis 10.30 ds. Panne- koek Geref. Kerk Maramathakerk 10 ds. Hortensius. Bevrijdingskerk 10.30 ds. Bovenberg en ds. Wagenvoorde. Groenhoven 10 ds. Verdoorn Chr Geref Kerk 9 ds. Toorman Gerei Gemeente 10 ds Boogaard Geref. Kerk Vr. 10 ds Gootjes Ev, Luth. Kerk 10.15 ds Happee. Aarlanderveen Herv.Gem. 10 ds Wclthaus Geref. Kerk 10 Dienst Chr. Ger Kerk 9 ds. den Hartog, Veeenen- daal Ter Aar Herv Gem. 9 ds. Linden- burg 9.30 Geref Kerk ds Bezemer. Abbenes Herv. Gem. 9.30 ds. Rang. Nieuw Vennep Alphen a.d. Rijn Herv Gem Op- standingskerk 9 Dienst, Adventskerk geen opgave Geref. Kerk Salvator- kerklOds. v.d Heide Alphen-Oudshoorn Herv. Gem De Bron 9 ds Hoogendijk gez. dienst. Sionskerk 9.30 ds Verploeg Bodegraven Herv Gem Dorpskerk 9 ds Richter, Salvatorkerk 9 ds. de Vreugd. Bethlehemkerk 9 ds. Droogers Geref. Kerk 9 ds. 't Hart Boskoop Herv. Gem. Dorpskerk 9 ds Omta Geref. Kerk die Herv. Chr. Geref. Kerk 9 30 ds van Langevelde Hazerswoude Herv Gem geen op gave Geref Kerk 9 gez dienst met Herv in Geref. Kerk. Hoogmade Herv. Gem. 10 dr. van Vliet De Kaag Herv Gem. 10 ds. Car- stens Katwijk a.d. Rijn Herv Gem Dorps kerk 10 ds. Teygeler, Ontmoetingskerk 10 ds. Gebraad Geref. Kerk 9.30 ds. Vrolijk Katwijk aan Zee Herv. Gem Dienst en: Nieuwe Kerk 10, Oude Kerk 10, Pnielkerk 9 30 Geref. Kerk Vredes- kerk 9 30 ds. v.d. Horst. Chr. Ger. Kerk 10 ds. v.d. Ent. Geref. Kerk Vr. 10.15 Dienst. Koudekerk a.d. Rijn Herv. Gem 9 gez dienst met Geref Kerk Leiderdorp Her Geref Kerk Hoofd straat 9 ds Geursen. Dorpskerk 19.30 Oecum. Avondgebed. Leimuiden Herv Gem. 9 30 ds. de Vree Geref. Kerk 9.30 ds Los. Lisse Herv. Gem Dorpskerk 9 ds. de Gelder Geref. Kerk 10 ds de Wit Chr. Ger. Kerk 9 ds. van Dijken Geref Gem 10 ds. Hakkenberg Geref. Kerk Vr. 8.45 ds. Simpelaar Geref Kerk Vr. BV Salvatori 10 dienst met Heemstede en Haarlem. Nieuwkoop Herv Gem 9 30 ds Bronsgeest Geref. Kerk 9.30 ds. Nooteboom Chr. Ger. Kerk 9.30 Dienst des Woords Nieuwveen Hen/ Gem. 9.30 ds. Verheul Nieuw Vennep Herv. Gem. 9.30 ds. Goverts Geref. Kerk 9 30 ds. Wijn gaarden Chr. Ger. Kerk 9.30 ds. Noordwijkerhout 9 ds. Kalkman Oegstgeest Herv Geref Dienst 9 30 ds ter Linden kerk Mauritslaan. Diac - huis 10 30 ds. Pannekoek Geref Kerk 9 30 ds. ter Linden Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 ds. Lalleman gem. dienst met Geref. Kerk in Herv Kerk. Rijnsaterwoude Herv. Gem 9 30 ds. de Kruijf Chr. Ger Kerk 9 30 Dienst Rijnsburg Herv. Gem. Grote Kerk 930 ds. van Niel, gezinsdienst Rijnsburg Geref Kerk Immanuelkerk 8 30 en 10 ds. van Oeveren. Chr. Geref Kerk 9 ds de Jóode. Sassenheim Herv Gem. geen opga ve Geref. Kerk 9 30 ds. van Santen Chr. Geref. Kerk 9 ds. Rebel Valkenburg Herv. Gem. 9 ds Over- gaauw in Geref. Kerk Geref. Kerk Vr. 9.30 dienst Voorhout Herv. Gem. 10 ds Broker hof. Voorschoten Herv. Gem Dorp 9 Dienst Geref. Kerk 9 ds. de Zeeuw. Warmond Herv. Gem. 10 ds. den Tonkelaar. Wassenaar Herv. Gem Dienst Dorpskerk 10 Geref. Kerk Zuid 10 ds v.d. Kamp. Woubrugge Herv. Gem. 9.30 gez. dienst met Geref Kerk ds. Damsma. Zevenhoven Herv Gem. 9.30 ds. Nicolai. gez. dienst Ger Kerk Zwammerdam Herv. Gem. 9 30 ds. Mostert Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Heide. Dosering flesvoeding te hoog Den Haag Nederlandse moe ders lopen de. kans hun baby's teveel flesvoeding te geven als zij de fabrikant-adviezen op de verpakking opvolgen. Dit is de belangrijkste conclusie van een onderzoek, dat het maand blad "Kinderen" heeft gehou den naar de doseringsadviezen bij de vier meest verkochte merken in Nederland. Het blad heeft zijn onderzoe kresultaten doorgegeven aan de minister van volksgezond heid met het verzoek deze zaak uniform te gaan regelen. On derzocht werden Similac, Almi- ron, Frisolac en SMA. Het maandblad "Kinderen" ontdekte dat praktisch alle do seringsadviezen van de fabri kanten aan de hoge kant zijn. Dat betekent dat de zuigeling onvermijdelijk dagelijks teveel calorieën binnenkrijgt. Het ge volg daarvan is overvoeding en vetzucht. Bovendioen stuitte het blad op de zeer verwarrende situatie dat elk van de onderzochte merken eigen maatschepjes hanteert en verstrekt. „De politie zal zijn lering trek ken uit deze zaak. We zullen in de toekomst meer zichtbaar voor de mensen moeten werken en waarschijnlijk ook op een direc tere manier de medewerking van buurtbewoners moeten vragen." Zo luidde gisteravond de conclu sie van commissaris H. van An del, chef van de Haagse kinder en zedenpolitie, tijdens een spe ciaal belegde bijeenkomst met de bewoners van de Haagse Molen wijk in verband met de vondst van het lijkje van de vermoorde Murat Saglam (6) uit de Stort- straat (Zie ook de voorpagina). Omdat de politie naar het gevoel van de bewoners niets aan de opsporing van het aanvankelijk vermiste jongetje had gedaan, namen zij helderzienden in de arm. De tips die daaruit voort kwamen, leidden gisternacht bij na tot een complete veldslag. Nadat de bewoners op eigen initiatief aanvankelijk het water langs de Noord- polderkade hadden afgezocht, werd door paragnosten gesuggereerd, dat het jonge tje door een onbekende man zou zijn meegelokt. Hierop werd een Marokkaan, wonend aan de Trekweg afgetuigd, van wege andere onzedelijke handelingen met kinderen, en werd het Haagse Tehuis voor Onbehuisden aan de Laakkade 's mor gens vroeg bestormd. Daar werden de buurtbewoners met zachte drang door de politie verwijderd. De Marokkaan, die voor zijn eigen veiligheid door de politie is meegenomen, zit nog op het politiebu reau. De politie heeft de surveillance rond zijn woning versterkt. Toch zag een aantal bewoners gisteravond kans de deur van de woning te forceren. Gemeentewerken spijkerde de deur later dicht. Hoewel de politie extra door de wijk surveilleerde slaagde men er toch in de deur weer open te maken. Eén deel van de huisraad is op straat gegooid en vernield. De Haagse politie waarschuwde de bewo ners gisteravond nog eens nadrukkelijk voor de gevaren van het afgaan op mede delingen van helderzienden. „Er worden verdachtmakingen gedaan,, die algemeen als waarheden worden aangenomen. Daardoor kunnen de gemoederen zoals gisternacht het geval is geweest, hoog oplaaien," aldus de politie. Een buurtbe woner vertelde dat de ouders van het jongetje nu weer rustiger waren geworden en de zaak helemaal in handen van de politie hebben gegeven. Dat ontlokte een aanwezige van Nederlandse afkomst de opmerking: „Maar goed dat die ouders dat doen. Als het mij was overkomen was ik zo kwaad geworden, dat ik maling aan het hele politie-apparaat had gehad." De vergadering kreeg door de late vondst van het jongetje een trieste wending. De. politie had met de bijeenkomst aanvanke lijk de bedoeling de bewoners duidelijk te maken, dat vanaf de avond van de vermissing, afgelopen vrijdag, wel dege lijk hard was getrokken aan zijn opspo ring. Zo werd een buurtonderzoek inge steld, werd gezocht in water in de buurt en werden door de politie de dag erop, alle Turkse en Marokkaanse café's aan de Hoefkade afgelopen op zoek naar gege vens, aldus commissaris Van Andel. „Wel licht, dat ons werk niet is opgevallen, omdat het onderzoek zich deels buiten de wijk heeft afgespeeld." Klacht De politie maakie verder duidelijk dat er zoveel mogelijk werk is verricht hoewel maandag erg ongelukkig uitkwam door de viering van Koninginnedag. Van de kant van de bewoners kwam de klacht dat bij opgave van de vermissing van het jonge tje op het hoofdbureau van politie de reactie „Ga maar zoeken met je eigen mensen" werd gegeven. Een Turkse bewo ner van de Molenwijk zei gisteravond, dat de gemeenschap van buitenlanders zich zwaar gediscrimineerd voelde. „Daaraan kwam een einde, toen onze Hollandse buurtgenoten op eigen initiatief het water van de Noordpolderkade in zijn gegaan om de bodem naar het kind af te zoeken," aldus de bewoner, „en een kind staat voor ons boven alles." Commissaris Van Andel merkte de vondst van het dode jongetje, van wie op dat moment nog niet vaststond dat hij is vermoord, aan als een zaak, die de aan dacht van de gehele stad heeft. „Niet alleen hebben politie en brandweer zich volledig ingezet, ook burgemeester Schols van Den Haag is gistermiddag zelf naar de Molenwijk gekomen om te zien en te horen hoe het stond met de opsporingsac tiviteiten," aldus de heer Van Andel. De bevolking klaagde gisteravond even eens over het gebrek aan veiligheid in de wijk. „Er zijn nauwelijks veilige, afgeslo ten speelgelegenheden. De enige ligt bij de Ketelstraat, wat voor een kind als dit zesjarig jongetje al veel te ver weg is van zijn huis aan de Stortstraat. Wij 'pleiten al jaren voor een veiliger buurt. Nu racen dagelijks nog auto's of motoren door de straatjes. Als het wat veiliger in de buurt zou zijn, zouden kinderen op deze leeftijd veel eerder en makkelijker buiten kunnen spelen dan nu het geval is," aldus een buurtbewoner. ADVERTENT It Puur gemakkelijk, al uw geldzaken in één hand. Sparen, lenen, beleggen en /verzekeren. Voor alles kunt u terecht bij de Spaarbank op maar liefst 80 kantoren .waar men u met goede raad en snelle service steeds van dienst is. WASSENAAR Op Hemel vaartsdag wordt door de sport vereniging WIK in het kader van de viering van haar 50-ja- rig bestaan een jubileum-bas- ketbaltoernooi georganiseerd, dat van 10 uur 's morgens tot ongeveer 6 uur 's middags zal duren. Er zal in zes categorieën gespeeld worden: heren senio ren 2, heren junioren, heren kadetten, dames senioren, da-: mes senioren, dames junioren A en jongens welpen. In elk van deze zes categorieën doen 4 teams mee. Op zaterdag avond 13 mei te 19.30 uur be gint in de sporthal een interna tionaal basketbaltoernooi voor heren o ic Aram Iljits Khatsjatoerian, de uit de Sovjet-republiek Armenië afkomstige compo nist van de over de gehele wereld populaire sabeldans (uit zijn ballet „Gayaneh"), is gisteren overleden. Op 6 juni zou hij 75 jaar zijn geworden. In 1948 werd hij, als ver scheidene van zijn collega's voor en na hem, door de Rus sische communistische partij beschuldigd van formalisti sche en ex treem-westerse nei gingen. Later werd deze ver oordeling ongedaan gemaakt en volgde zijn rehabilitatie. Mede daardoor werd het hem weer mogelijk buitenlandse concertreizen te ondernemen en in augustus 1964 twee con certen van het Residentie-Or kest in de Scheveningse Kur- zaal te dirigeren. De beschuldigingen van de Sovjet-bonzen waren zelden meer misplaatst dan in dit geval. Khatsjatoerian is nooit een nieuwlichter geweest en schreef uitsluitend muziek die iedereen gemakkelijk aan spreekt. Hij streefde r.aar een organische samenstelling van elementen uit de Armeense volksmuziek met het traditio nele romantische idioom van de Russische componeerkunst sinds Rimski-Korsakof en Ts- jaikofski. Voor ons zijn de elementen uit de Armeense volksmuziek te pikant, ook omdat die ten dele Kaukasi- sche, en Oesbekistaanse stijl varianten met Westaziatische aanknopingspunten vertonen, ten dele meer aansluiten bij de Turkse volksmuziek. Een sprekend voorbeeld hiervan is zijn uit 1940 daterend, ook hier vaak gespeeld vioolcon cert, dat de klassieke vorm niet slaafs volgt maar met rapsodische episoden onder breekt De melodie wordt be paald door een eenvoudig mo tiefje, waarvan de overmatige secunden, mèt de melismati- sche omspelingen in de toe passing ervan, de kern raken van de Armeense volkszang. Het is denkbaar dat Khatsja toerian zich de woede van de Sovjet-autoriteiten op de hals haalde, toen hij eens naar aanleiding van de onverwach te populariteit van zijn sabel- dans durfde opmerken: „Het is jammer dat niemendalle tjes vaak zo levensvatbaar blijken te zijn en tot ieders oor doordringen ten koste van betere dingen". Als hij niet ziek was geworden, zou hij op Scheveningen in 1964 dan ook zijn tweede symfonie hebben gegeven. Nu moest hij zich beperken tot concert stukken en balletmuziek waaronder dan ook weer de sabeldans. Het is wel aardig te weten dat hii er aanvanke- door het Residentie-Orkest te laten spelen als hij r' wilde. Het tempo moest nae zijn oordeel twee keer zo sn^ de ritmische spanning twr keer zo groot zijn. Na hl3 haalde repetitie lukte dat, W zijn effect op de luistera^ natuurlijk niet miste. Het zou overdreven zijn J zeggen dat met Khatsjatc1 rian een groot en origin*0 componist is heengegaan, w1 een oprecht muzikant van iL oude stempel, die breedspr kigheid, retorisch pathos |C sentimentaliteit niet uit weg ging maar anderzijds o?' voor kleurige voordrachtsti?1 ken zorgde die door famei instrumentalisten als Kogi GUels en de nu naar het Wt en ontvluchte Rostropov. vaak adembenemend wen# en worden gepresenteerd. J Kasant

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1978 | | pagina 6